Το ιστολόγιο αυτό ξεκίνησε να ταξιδεύει στο διαδίκτυο το 2016 ως χώρος συνεργασίας και αλληλεπίδρασης των μαθητών του Β3 του 6ου Γυμνασίου Νέας Ιωνίας. Ο χρόνος όμως περνά…Οι μαθητές του Β3 μεγάλωσαν, πήγαν στο Λύκειο και έγιναν φοιτητές. Το ηλεκτρονικό τους όμως στίγμα παραμένει και τα έργα τους αποτέλεσαν οδηγό και έμπνευση για τις επόμενους μαθητές μου στο Γυμνάσιο.
Πρόκειται για ένα ιστολόγιο που λειτουργεί επικουρικά προς το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Γλώσσας του Γυμνασίου παρέχοντας πρόσθετες πληροφορίες, ενδιαφέροντα βίντεο καθώς και ψηφιακές (και όχι μόνο) πρωτότυπες εργασίες των μαθητών μου. Κάθε χρονιά τα παιδιά δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό και προσθέτουν στο ιστολόγιο χρώματα και φαντασία, συνθέτοντας ένα σημειωματάριο ξεχωριστό, ιδιαίτερο, χωρίς ταίρι. Ένα αταίριαστο σημειωματάριο.
Διαθεματική δραστηριότητα που σχεδιάστηκε από κοινού με τη συνάδελφο της αγγλικής φιλολογίας, κα. Θεοδώρα Μπουγιούκου, για ένα τμήμα του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου Αμαρουσίου.
Η δραστηριότητα έγινε και ψηφιακά (για ανάρτηση στο blog του σχολείου και το προσωπικό μου) και φυσικά (με φυσικά υλικά στην τάξη του Α3)
Με αφορμή το διήγημα του Τσέχωφ “Ένας Αριθμός”, οι μαθητές και οι μαθήτριες του Β3 τμήματος του 2ου Γυμνασίου Μελισσίων εμπνεύστηκαν στις παρακάτω ψηφιακές αφηγήσεις:
Εδώ θα δούμε το υπέροχο ταξίδι στη χώρα της Φιλαναγνωσίας που κάναμε το σχ. έτος 2020-21 με το Α2 τμήμα του 3ου Γυμνασίου Γέρακα Αττικής. Με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου BookCreator, δημιουργήσαμε ένα ψηφιακό βιβλίο για τις δημιουργίες των μαθητών και μαθητριών του τμήματος. Εικόνες, δημιουργική γραφή, σκίτσα, σκέψεις όλα όσα κάναμε κατά την πορεία αυτής της τόσο περίεργης χρονιάς!
Η επιλογή μας να εντάξουμε τη φιλαναγνωσία στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας μας “έσωσε” στα διαδικτυακά -μέσω webex- μαθήματα και η Λογοτεχνία μας ένωσε. Γίναμε μια παρέα, που διαβάζαμε όλοι μαζί, αρχικά απλά και έπειτα θεατρικά. Ξεχάσαμε ντροπές, αυτενεργήσαμε, γελάσαμε και κυρίως χαρήκαμε με την ψυχή μας! Βιώσαμε τη δύναμη της τέχνης του Λόγου!
Στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ’ Γυμνασίου διαβάζουμε το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη “Τ’ αγνάντεμα”.
Έτσι, συνομιλούμε για λίγο με τον ποιητή, για τον οποίο ο νομπελίστας Γ. Σεφέρης στο δοκίμιό του για τον Μακρυγιάννη έγραφε:
«Ο Μακρυγιάννης είναι ο πιο σημαντικός πεζογράφος της νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, αν όχι ο πιο μεγάλος, γιατί έχομε τον Παπαδιαμάντη»
Αλλά και ο έτερος νομπελίστας Έλληνας ποιητής, Οδυσσέας Ελύτης, έγραψε στο Άξιον Εστί :
“Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,/ όπου και να θολώνει ο νους σας/ μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό/ και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη”.
Ακόμη και ο Κ.Π. Καβάφης τον χαρακτήριζε ως «την κορυφή των κορυφών».
Για τον “ακέραιο κυρ Αλέξανδρο”, όπως τον αποκάλεσε ο Νίκος Καρούζος στη συλλογή του Χορταριασμένα Χάσματα, είναι αφιερωμένο το παρακάτω εξαιρετικό βίντεο-αφιέρωμα:
Ας παρακολουθήσουμε στη συνέχεια τη θεατρική απόδοση του διηγήματος του σχολικού βιβλίου της Γ΄Γυμνασίου, έτσι όπως παρουσιάστηκε από την Εταιρεία Τέχνης “Βιολέττα”.
Μαθητές από το Γυμνάσιο Γαστούνης το 2015 επιχείρησαν μια πρωτότυπη ψηφιακή αφήγηση του συγκεκριμένου διηγήματος:
Τέλος, στο πλαίσιο του Διαγωνισμού ραδιοφωνικού μηνύματος και τραγουδιού – Καν’ το να ακουστεί 2018, οι μαθητές του ΓΕ.Ε.Λ. της Ριζαρείου Σχολής δημιούργησαν το ακόλουθο βίντεο με θέμα τη λαϊκή παράδοση της Σκιάθου για τη Φλανδρώ.
Ύστερα από έρευνες, σήμερα πιστεύουμε πως ο ποιητής του “Ερωτόκριτου” γεννήθηκε το 1553 στο χωριό Τραπεζόντα της Σητείας, στο σημερινό νομό Λασιθίου στην Κρήτη.
Πατέρας του ήταν ο Ιάκωβος Κορνάρος, πλούσιος κτηματίας, από εξελληνισμένη και αρχοντική οικογένεια Ενετικής καταγωγής και λογικά είχε επαφές με τον Ενετό άρχοντα De Mezzo, αφού και ο ίδιος νυμφεύτηκε μία De Mezzo, και τη Ζαμπέτα.
Τότε η Σητεία ήταν ανεξάρτητο διαμέρισμα της Κρήτης με έδρα την πόλη της Σητείας, με στενή όμως εξάρτηση από τον Χάνδακα (αλλιώς Κάστρο)[1] . Στη γνωστή ΄΄Περιγραφή της Κρήτης΄΄ του Πέτρου Καστροφύλακα του 1583 το διαμέρισμα της Σητείας αναφέρεται με 22.312 κατοίκους, ενώ η ίδια η πόλη είχε 1391 κατοίκους. Είχε επίσης 12 μοναστήρια και δύο μονές καθολικών.
Αργότερα η οικογένεια του Κορνάρου εγκαταστάθηκε στο πεδινό χωριό Πισκοκέφαλο, πιο κοντά στη Σητεία, όπου σώζεται και σήμερα ένα θολωτό ισόγειο τμήμα του αρχοντικού των Κορνάρων και πολύ κοντά σ΄αυτό η παλιά εκκλησία του Αγ. Γεωργίου με το οικόσημο της οικογένειας.
Γύρω στα 1580 ο Β. Κορνάρος φεύγει από τη Σητεία και εγκαθίσταται στον Χάνδακα. Παντρεύεται την Μαριέτα Τζεν, με την οποία και αποκτά δύο παιδιά (την Ελένη και την Κατερίνα). Ήταν μέλος του Συμβουλίου των ευγενών στο Κάστρο. Ανέλαβε διάφορα διοικητικά αξιώματα. Πηγαινοερχόταν στη Σητεία όμως στη Σητεία, όπου είχε φέουδα.
Πέθανε το 1613-14 στον Χάνδακα σε ηλικία εξήντα περίπου ετών. Ο τάφος του ήταν στο μεγάλο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.
Σήμερα στη Σητεία και στο Ηράκλειο της Κρήτης υπάρχουν πολλά μνημεία που μας θυμίζουν τον σπουδαίο αυτόν ποιητή της Κρητικής Λογοτεχνίας.
Ας δούμε μερικά από αυτά:
Στην πλατεία Κορνάρου στο Ηράκλειο υπάρχει το σύμπλεγμα Ερωτόκριτου – Αρετούσας του γλύπτη Γιάννη Παρµακέλη. Ο Ερωτόκριτος παρουσιάζεται με πολλά κεφάλια, αποδίδοντας έτσι τη δραματικότητα της στιγμής του αποχαιρετισμού.
Στον αύλειο χώρο της Παγκρήτιας Συνεταιριστικής τράπεζας στο Ηράκλειο, η γλύπτρια Ασπασία Παπαδοπεράκη αποτύπωσε σε ένα χάλκινο γλυπτό με τίτλο “Οι τρεις Κρητικοί” μια φανταστική διαχρονική συνάντηση Θεοτοκόπουλου, Καζαντζάκη, Κορνάρου, των τριων σπουδαίων καλλιτεχνών του νησιού.
Ο “Ερωτόκριτος” είναι ένα έμμετρο μυθιστόρημα με πλοκή παραμυθιού, γραμμένο σε 10.052 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Σώζεται σε ένα και μοναδικό χειρόγραφο που χρονολογείται μετά το 1669. Ο δημιουργός του, Βιτσέντζος Κορνάρος, ονομάστηκε “Όμηρος της δημώδους ποιήσεως” (χαρακτηρισμός που του δόθηκε από τον Αδαμάντιο Κοραή) και επηρέασε ακόμη και τον εθνικό μας ποιητή, τον Διονύσιο Σολωμό.
Στο παρακάτω βίντεο , από τη σειρά ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ του Υπουργείου Παιδείας, μας δίνονται πληροφορίες για τον δημιουργό και την υπόθεση του έργου:
Πιο αναλυτικά, η ιστορία του “Ερωτόκριτου” από το βιβλίο “Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας” (Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου), σ.29
Η υπόθεση του Ερωτόκριτου: Βρισκόμαστε στην προχριστιανική Αθήνα, κάστρο της εποχής όμοιο με τα ιπποτικά που δέσποζαν στη Δύση. Εκεί ζει ο βασιλιάς Ηράκλης και η γυναίκα του που, αφού έμειναν πολλά χρόνια χωρίς παιδί, φέρνουν στον κόσμο μια κόρη, την Αρετούσα, την οποία ερωτεύεται ο Ερωτόκριτος (το όνομά του το βρίσκουμε και ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος), γιος του συμβούλου του βασιλιά Πεζόστρατου. Ο νέος ομολογεί την αγάπη του στο φίλο και σύμβουλό του Πολύδωρο. Έπειτα μεταμφιεσμένος τραγουδάει καντάδες κάτω από τα παράθυρα της Αρετούσας. Ο βασιλιάς το μαθαίνει και βάζει τέλος στις νυχτερινές αυτές συναντήσεις. Η Αρετούσα ερωτευμένη με τον άγνωστο τραγουδιστή ομολογεί τα αισθήματά της στη νένα της, τη Φροσύνη. Ο Ερωτόκριτος κάνει με το φίλο του Πολύδωρο ένα ταξίδι στον Έγριπο (παραφθορά του Εύριπος, δηλαδή στην Εύβοια) για να διασκεδάσει τη θλίψη του. Στη διάρκεια της απουσίας του η Αρετούσα ανακαλύπτει το πορτρέτο της στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου και του στέλνει μήλα για δώρο και για να του εκδηλώσει την αγάπη της.
Στη συνέχεια ο βασιλιάς οργανώνει έναν αγώνα για να διασκεδάσει την κόρη του. Ο αφηγητής περιγράφει λεπτομερώς τις μονομαχίες, ιδιαίτερα εκείνη του Κρητικού με τον Καραμανίτη (που συμβολίζει τη σύγκρουση των Κρητών με τους Τούρκους). Ο Ερωτόκριτος νικά στον αγώνα και παίρνει το στεφάνι από το χέρι της Αρετούσας. Παίρνει τότε το θάρρος κι εκμυστηρεύεται το αίσθημά του στον πατέρα του πείθοντάς τον να ζητήσει το χέρι της κόρης από το βασιλιά.
Ο Πεζόστρατος ζητεί από το βασιλιά το χέρι της Αρετούσας για το γιο του, όμως ο Ηράκλης εξοργισμένος από την αλαζονεία ενός κοινού θνητού διώχνει τον Πεζόστρατο, εξορίζει το γιο του και φυλακίζει την Αρετούσα που δε δέχεται να παντρευτεί κανένα από τα αρχοντόπουλα. Τρία χρόνια μένει φυλακισμένη, γιατί αποκρούει την πρόταση γάμου του βασιλόπουλου του Βυζαντίου, που της επαναλαμβάνει κάθε μέρα ο πατέρας της. Αχώριστοι φίλοι των δύο νέων είναι ο Πολύδωρος και η Φροσύνη που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης.
Αργότερα κηρύσσεται πόλεμος εναντίον του βασιλιά των Βλάχων, στον οποίο έρχεται και πολεμά με γενναιότητα ο Ερωτόκριτος μεταμφιεσμένος σε μαύρο με τη βοήθεια ενός μαγικού υγρού. Στη μάχη σώζει το βασιλιά και δέχεται να μονομαχήσει με τον Άριστο, ανεψιό του βασιλιά των Βλάχων, τον οποίο και σκοτώνει. Ο Ερωτόκριτος ζητεί για αμοιβή του να παντρευτεί την Αρετούσα, που δεν τον αναγνωρίζει στην αρχή, γι’ αυτό αρνείται. Στο τέλος όμως γίνεται η αναγνώριση χάρη στο μαγικό υγρό που του ξαναδίνει τη μορφή του και οι νέοι παντρεύονται και ζουν ευτυχισμένοι.”
Το έργο αγαπήθηκε πολύ και κυκλοφόρησε ακόμη και στη σειρά Κλασσικά Εικονογραφημένα.
Το 2016 κυκλοφόρησε και σε graphic novel, γεγονός που δείχνει πως τόσους αιώνες μετά τη συγγραφή του, το έργο έχει τη δύναμη να απευθυνθεί στον σύγχρονο αναγνώστη και, γιατί όχι, να τον συγκινήσει.
Στην αρχή του Ερωτόκριτου ο ποιητής, μετά την αναφορά του στο ευμετάβλητο της Τύχης, μας παρουσιάζει τους δύο πρωταγωνιστές.
(Μέρος Α΄, στιχ.1-378)
ΠΟΙΗΤΗΣ
Tου Κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν,
και του Τροχού, που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνουν· και του Καιρού τα πράματα, που αναπαημό δεν έχουν, μα στο Kαλό κ’ εις το Kακό περιπατούν και τρέχουν· και των Αρμάτω’ οι ταραχές, όχθρητες, και τα βάρη, του Έρωτος οι μπόρεσες και τση Φιλιάς η χάρη· αυτάνα μ’ εκινήσασι τη σήμερον ημέραν, ν’ αναθιβάλω και να πω τά κάμαν και τά φέραν σ’ μιά Κόρη κ’ έναν Άγουρο, που μπερδευτήκα’ ομάδι σε μιά Φιλιάν αμάλαγη, με δίχως ασκημάδι.(…)
Kαι τ’ όνομά τση το γλυκύ το λέγαν Aρετούσα, οι ομορφιές τση ή[σα]ν πολλές, τα κάλλη τση ήσαν πλούσα. Xαριτωμένο θηλυκό τως το’καμεν η Φύση, και σαν αυτή δεν ήτονε σ’ Aνατολή και Δύση. (..)
Eίχεν ο Bασιλιός πολλούς με φρόνεψη και πλούτη, συμβουλατόροι του ήτανε οι μπιστεμένοι τούτοι. M’ απ’ όλους είχεν ακριβό πάντα στη συντροφιά του έναν οπού Πεζόστρατον εκράζαν τ’ όνομά του· του Παλατιού ήτο θαρρετός, ξεχωριστός παρ’ άλλο, και διχωστάς του ο Bασιλιός δεν ήκανε ένα ζάλο. Eίχε κι αυτός έναν υ-γιό πολλά κανακιασμένο, φρόνιμον κι αξαζόμενο, ζαχαροζυμωμένο. Ήτονε δεκοκτώ χρονών, μα’χε γερόντου γνώση, οι λόγοι του ήσανε θροφή, κ’ η ερμηνειά του βρώση. Kαι τ’ όνομά του το γλυκύ Pωτόκριτον ελέγα’, ήτονε τσ’ αρετής πηγή και τσ’ αρχοντιάς η φλέγα· κι όλες τσι χάρες π’ Oυρανοί και τ’ Άστρη εγεννήσαν, μ’ όλες τον εμοιράνασι, μ’ όλες τον εστολίσαν. Πάντα με καταστάμενους ήπρασσε, και ξετρέχει να μάθει εκείνα που’δασι, κ’ εκείνος δεν κατέχει.(…)
Kι όντεν η νύκτα η δροσερή κάθ’ άνθρωπο αναπεύγει, και κάθε ζο να κοιμηθεί τόπο να βρει γυρεύγει, ήπαιρνεν το λαγούτο του, κ’ εσιγανοπορπάτει, κ’ εκτύπα-ν το γλυκιά-γλυκιά ανάδια στο Παλάτι.
Στο πρώτο απόσπασμα του σχολικού βιβλίου της Γ’ Γυμνασίου διαβάζουμε τη συνάντηση του Πεζόστρατου, πατέρα του πρωταγωνιστή, με τον βασιλιά Ηράκλη, πατέρα της Αρετούσας. Σκοπός της συνάντησης ήταν το προξενιό του γιου του με την κόρη του βασιλιά.
Ας ακούσουμε το απόσπασμα από τον κρητικό λυράρη Αλέξανδρο Παπαδάκη:
Μόλις ο Ερωτόκριτος μαθαίνει την εξορία του, σπεύδει να το ανακοινώσει στην Αρετούσα με το τραγούδι τους αποχαιρετισμού.
(Μέρος Γ΄, στιχ.1347-1404)
Eβράδιασεν, ενύκτιασε, λιγοψυχά η καρδιά τως, στο παραθύρι να βρεθούν, να πουν τα βάσανά τως.
Ήφταξε το μεσάνυκτον, η ώρα που ανιμέναν, στον τόπον ευρεθήκασι, που κάθε νύκτα επηαίναν. Mιάν ώρα εκλάψασιν ομπρός δριμιά κ’ ελουχτουκήσαν, κι απόκει μ’ αναστεναμούς τα Πάθη τως αρχίσαν.
EPΩTOKPITOΣ Λέγει της ο Pωτόκριτος· “Ήκουσες τα μαντάτα, που ο Kύρης σου μ’ εξόρισε σ’ τση ξενιτιάς τη στράτα; K’ εφάνη του κ’ εσφάγηκεν ο-γι’ αφορμή εδική μου, σαν ήμαθε την προξενιάν, που’κουσε του Γονή μου. K’ έτοιας λογής εμάνισε, τόσο βαρύ του φάνη, κι ο Kύρης μου απ’ την πρίκαν του λογιάζω ν’ αποθάνει. Tέσσερεις μέρες μοναχάς μου’δωκε ν’ ανιμένω, κι απόκει να ξενιτευτώ, πολλά μακρά να πηαίνω. Kαι πώς να σ’ αποχωριστώ, και πώς να σου μακρύνω, και πώς να ζήσω δίχως σου στο χωρισμόν εκείνο; Eσίμωσε το τέλος μου, μάθεις το θες, Kερά μου, στα ξένα πως μ’ εθάψασι, κ’ εκεί’ν’ τα κόκκαλά μου. Kατέχω το κι ο Kύρης σου γλήγορα σε παντρεύγει, Pηγόπουλο, Aφεντόπουλο, σαν είσαι συ, γυρεύγει. Kι ουδέ μπορείς ν’ αντισταθείς, σα θέλουν οι Γονείς σου νικούν την-ε τη γνώμη σου, κι αλλάσσει η όρεξή σου.
Mιά χάρη, Aφέντρα, σου ζητώ, κ’ εκείνη θέλω μόνο, και μετά κείνη ολόχαρος τη ζήση μου τελειώνω. Tην ώρα που αρραβωνιαστείς, να βαραναστενάξεις, κι όντε σα νύφη στολιστείς, σαν παντρεμένη αλλάξεις, ν’ αναδακρυώσεις και να πεις· “Pωτόκριτε καημένε, τά σου’ταξα λησμόνησα, τό’θελες πλιό δεν έναι.” Kι όντε σ’ Aγάπη αλλού γαμπρού θες δώσεις την εξά σου, και νοικοκύρης να γενεί στα κάλλη τσ’ ομορφιάς σου, όντε με σπλάχνος σε φιλεί και σε περιλαμπάνει, θυμήσου ενός οπού για σε εβάλθη ν’ αποθάνει. Θυμήσου πως μ’ επλήγωσες, κ’ έχω Θανάτου πόνον, κι ουδέ ν’ απλώσω μου’δωκες σκιάς το δακτύλι μόνον. Kαι κάθε μήνα μιά φορά μέσα στην κάμερά σου, λόγιασε τά’παθα για σε, να με πονεί η καρδιά σου. Kαι πιάνε και τη σγουραφιάν, που’βρες στ’ αρμάρι μέσα, και τα τραγούδια, που’λεγα, κι οπού πολλά σου αρέσα’, και διάβαζέ τα, θώρειε τα, κι αναθυμού κ’ εμένα, που μ’ εξορίσανε ο-για σε πολλά μακρά στα ξένα. Kι όντε σου πουν κι απόθανα, λυπήσου με και κλάψε, και τα τραγούδια που’βγαλα, μες στη φωτιάν τα κάψε, για να μην έχεις αφορμήν εις-ε καιρόν κιανένα, πλιό σου να τ’ αναθυμηθείς, μα να’ν’ λησμονημένα.
Παρακαλώ, θυμού καλά, ό,τι σου λέγω τώρα, κι ο-γλήγορα μισεύγω σου, κ’ εβγαίνω από τη Xώρα. Kι ας τάξω ο κακορίζικος, πως δε σ’ είδα ποτέ μου, μα ένα κερί-ν αφτούμενον εκράτουν, κ’ ήσβησέ μου. Mα όπου κι αν πάγω, όπου βρεθώ, και τον καιρόν που ζήσω, τάσσω σου άλλη να μη δω, μουδέ ν’ αναντρανίσω. Kάλλιά’χω εσέ με Θάνατον, παρ’ άλλη με ζωή μου, για σένα εγεννήθηκε στον Kόσμον το κορμί μου. Oι ομορφιές σου έτοιας λογής το φως μου ετριγυρίσαν, κ’ έτοιας λογής οι Eρωτιές εκεί σ’ εσγουραφίσαν, κ’ εις όποιον τόπον κι α’ σταθώ, τα μάτια όπου γυρίσου’, πράμα άλλο δεν μπορώ να δω παρά τη στόρησή σου. Kι ας είσαι εις τούτο θαρρετή, πως όντεν αποθαίνω, χαιρετισμό να μου’πεμπες την ώρα κείνη, γιαίνω.
Ο Γιάννης Χαρούλης με το λαούτο του αποδίδει τα λόγια του Ερωτόκριτου:
Σε αυτά τα λόγια του Ερωτόκριτου απάντησε η Αρετούσα ως εξής:
(Ερωτόκριτος, Μέρος Γ, στιχ.1409-1444)
APETOYΣA Tα λόγια σου, Pωτόκριτε, φαρμάκι-ν εβαστούσαν, κι ουδ’ όλπιζα, ουδ’ ανίμενα τ’ αφτιά μου ό,τι σ’ ακούσαν. Ίντά’ναι τούτα τά μιλείς, κι ο νους σου πώς τα βάνει; Πού τα’βρε αυτάνα η γλώσσα σου οπού μ’ αναθιβάνει; Kαι πώς μπορεί τούτη η καρδιά, που με χαρά μεγάλη στη μέσην της εφύτεψε τα νόστιμά σου κάλλη, και θρέφεσαι καθημερνό, στα σωθικά ριζώνεις, ποτίζει σε το αίμα τση, κι ανθείς και μεγαλώνεις, κι ως σ’ έβαλε, σ’ εκλείδωσε, δε θέλει πλιό ν’ ανοίξει, και το κλειδί-ν ετσάκισεν, άλλης να μη σε δείξει. Kαι πώς μπορεί άλλο δεντρόν, άλλοι βλαστοί κι άλλ’ ά’θη, μέσα τση πλιό να ριζωθούν, που το κλειδί-ν εχάθη;
Σγουραφιστή σ’ όλον το νουν έχω τη στόρησή σου, και δεν μπορώ άλλη πλιό να δω παρά την εδική σου. Xίλιοι σγουράφοι να βρεθούν, με τέχνη, με κοντύλι, να θέ’ να σγουραφίσουσι μάτια άλλα κι άλλα χείλη, τη στόρησή σου ως την-ε δουν, χάνεται η μάθησή τως, γιατί κάλλιά’ναι η τέχνη μου παρά την εδική τως. Eγώ, όντε σ’ εσγουράφισα, ήβγαλα απ’ την καρδιά μου αίμα, και με το αίμα μου εγίνη η σγουραφιά μου. Όποια με το αίμα τση καρδιάς μιά σγουραφιά τελειώσει, κάνει την όμορφη πολλά, κι ουδέ μπορεί να λιώσει. Πάντά’ναι η σάρκα ζωντανή, καταλυμό δεν έχει, και ποιός να κάμει σγουραφιά πλιό σαν εμέ κατέχει; Tα μάτια, ο νους μου, κ’ η καρδιά, κ’ η όρεξη εθελήσαν, κ’ εσμίξαν και τα τέσσερα, όντε σ’ εσγουραφίσαν. Kαι πώς μπορώ να σ’ αρνηθώ; Kι α’ θέλω, δε μ’ αφήνει τούτ’ η καρδιά που εσύ’βαλες σ’ τσ’ Aγάπης το καμίνι, κ’ εξαναγίνη στην πυρά, την πρώτη Φύση εχάσε, η στόρησή μου εχάθηκε και τη δική σου επιάσε. Λοιπόν, μη βάλεις λογισμό σ’ έτοια δουλειά, να ζήσεις, δε σ’ απαρνούμαι εγώ ποτέ, κι ουδέ κ’ εσύ μ’ αφήσεις. Kι ο Kύρης μου, όντε βουληθεί, να θέ’ να με παντρέψει, και δω πως γάμο ‘κτάσσεται και το γαμπρό γυρέψει, κάλλια θανάτους εκατό την ώρα θέλω πάρει, άλλος παρά ο Pωτόκριτος γυναίκα να με πάρει.
Και σε αυτή την υπόσχεσή της έμεινε πιστή η Αρετούσα, αν και φυλακισμένη για πέντε ολόκληρα χρόνια από τον ίδιο της τον πατέρα. Τότε ο μεταμφιεσμένος Ερωτόκριτος τη βάζει σε δοκιμασία για να διαπιστώσει την αγάπη της, λέγοντας της το παρακάτω παραμύθι (Ερωτόκριτος, Μέρος Ε’, στιχ.881-954):
Μόλις η Αρετούσα έμαθε τον θάνατο τάχα του αγαπημένου της, άρχισε να θρηνεί με τα ακόλουθα λόγια:
(Ερωτόκριτος, Μέρος Ε’, στιχ.981- 1048)
APETOYΣA “Pωτόκριτε, ίντα θέλω πλιό τη ζήση να μακραίνω; Ποιά ολπίδα πλιό μου ‘πόμεινε, και θέλω ν’ ανιμένω; Δίχως σου πώς είν’ μπορετό στον Kόσμον πλιό να ζήσω; Aνάθεμα το Pιζικόν στά φύλαγεν οπίσω! Mε τη ζωή σου είχα ζωήν, και με το φως σου εθώρου’, τα Πάθη μου, θυμώντας σου, επέρνου’ σαν ημπόρου’. Tον εαυτό μου αρνήθηκα, και μετά σένα-ν ήμου’, στο θέλημά σου ευρίσκετο Θάνατος και ζωή μου. Ξύπνου μου σ’ είχα μες στο νουν, κοιμώντας, στ’ όνειρό μου, κ’ ετούτη η θύμηση ήτονε πάντα το γιατρικό μου. Aρνήθηκα τα πλούτη μου, τον Kύρην, και τη Mάνα, ποτέ δεν εβαρέθηκα τα Πάθη, που μου κάνα’. Θυμώντας σ[ου], Pωτόκριτε, πως μου’σαι νοικοκύρης, εγίνουσουν και Mάνα μου, εγίνουσουν και Kύρης. Mε το παλέτσι εντύθηκα, κ’ εις τ’ άχερα κοιμούμαι, και τη φτωχειά δεν την ψηφώ, τους πόνους δε βαριούμαι. Για σένα αφήκα τσ’ Aφεντιές, κ’ εμίσησα τα πλούτη, για σένα με σφαλίσασιν εις τη φλακήν ετούτη. Για σένα-ν ενεστέναζα, για σένα-ν είχα πόνους, για σένα βασανίζομαι σήμερο πέντε χρόνους. 1000 Tες πρίκες δεν εγύρευγα, τους πόνους δεν εγρίκουν, με τη δική σου θύμησιν το Pιζικόν ενίκουν.
“Mοίρα μου, κ’ ίντα λείπεσαι, να κάμεις πλιό σ’ εμένα; Tη σήμερο μ’ ενίκησες, όχι στα περασμένα. Ό,τι κι αν είχα, επήρες τα, ίντ’ άλλο σου απομένει; K’ ίντ’ ανιμένει πλιό να δει ένας, οπού κερδαίνει; Eνίκησες τον πόλεμον, οπού’χες μετά μένα, και δε σ’ εψήφουν ώς εδά στά μου’χες καμωμένα. Πάντα επολέμου’ δυνατά, κι όλπιζα να νικήσω, μα σήμερο μ’ ενίκησες στά φύλαγες οπίσω. Kι ακόμη θέλεις με να ζω, όχι για να’χω ζήση, μα για να βασανίζομαι σ’ έτοια μεγάλη κρίση; Eγώ δε σε φοβούμαι πλιό, ουδ’ ο νους μου σε λογιάζει, γιατί η ολπίδα όπου βρεθεί, το φόβο συντροφιάζει. Mα εδά οπού εκείνη εμίσεψε, κι απ’ την καρδιά μου εχάθη, εγώ δεν τα φοβούμαι πλιό του Pιζικού τα Πάθη. Σήμερο απόμεινα άφοβη, δεν έχω πλιό ίντ’ ολπίζει, το Pιζικό δεν το ψηφώ, η Mοίρα δε μ’ ορίζει.
“Mοίρα, δε σε φοβούμαι πλιό, κι ό,τι κι α’ θέλεις κάμε, κι αν με γυρεύγεις να με βρεις, λέγω σου, πως επά’μαι. Kαι θέ’ να πάρω Θάνατον, κι απείτις αποθάνω, κάμε το πλιά χερότερον εις το κορμί μου απάνω. Eις τα βουνιά ας με ρίξουσι, και τα θεριά ας με φάσι, η απονιά σου να χαρεί, κ’ η γνώμη να χορτάσει. Zώντα μου μ’ εδυσκόλευγες τόν αγαπώ ν’ αφήσω, μα όλπιζα με το Θάνατον κ’ εγώ να σε νικήσω. Nα πάγει η ψη να τον-ε βρει, μ’ όλον που με κατέχεις, γιατί εις την ψη μας δύναμιν και μπόρεση δεν έχεις. Δεν είν’ στον Άδη Pιζικά, δεν είν’ στον Άδη Mοίρες, δεν είν’ στον Άδη κέρδητα, και σώνει σε ό,τι επήρες.
“Pωτόκριτε, εξεψύχησες, κ’ επόθανες στα ξένα, ίντ’ άλλο πλιό μού ‘πόμεινεν, ωσάν εχάσα εσένα; Kι ας ήθελα βρεθεί κ’ εγώ στον τόπον του πολέμου, να μου φωνιάξεις· “Aρετή, έλα και βούηθησέ μου!”, να τρέξω με τα τέσσερα, κι ως αστραπή να σώσω, και με τα μέλη μου, όχι αλλιώς, βοήθεια να σου δώσω. Kι ως άνοιξε το στόμα του τ’ άγριο θεριό ν’ αράσσει, να βάλω εγώ το χέρι μου, κ’ εσέ να μη δαγκάσει. Mα’τονε κρίμα κι αδικιά, Pωτόκριτε, μεγάλη, μέσα στα δάση να χαθούν, να νεκρωθού’ έτοια κάλλη. Kι ας ήθελά’σται-ν η φτωχή εις τα προσκέφαλά σου, να σ’ ακλουθώ πρωτύτερα στ’ απομισέματά σου. Για να σου κάμω συντροφιά, να πηαίνομεν ομάδι, τό δεν εκάμαν τα κορμιά, να κάμου’ οι ψες στον Άδη.”
ΠOIHTHΣ Ήθελε κι άλλα να του πει, μα η εμιλιά δε σώνει, πέφτει στη γη άσπρη και κρυγιά, πλιά παρ’ από το χιόνι. Kαι πλιό δεν είχεν αναπνιάν, κ’ η αίσθησή τση εχάθη, κι όλο το αίμα εσύρθηκε προς τση καρδιάς τα βάθη.
Και όπως γίνεται πάντα στα παραμύθια, το έργο κλείνει χαρούμενα με τον γάμο των δύο ερωτευμένων.
(Ερωτόκριτος και Αρετούσα, πίνακας του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ)
Αλλά, αν θέλετε να δείτε και άλλες εκδοχές “κλεισίματος” του Ερωτόκριτου, έτσι όπως τις φαντάστηκαν και τις έγραψαν μαθητές, μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα του εκπαιδευτικού ιστολογίου afterchool bar και , γιατί όχι, να εμπνευστείτε και εσείς από εκεί …
Στο πλαίσιο του project για τον Παπαδιαμάντη, η συμμαθήτριά μας, Ελεάννα Φλουρή δημιούργησε την ακόλουθη εξαιρετική ψηφιακή αφήγηση του χριστουγεννιάτικου διηγήματος του Παπαδιαμάντη.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
(Ερωτόκριτος και Αρετούσα, πίνακας του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ)