Συνέντευξη με τον Νίκο Χαραλαμπίδη, Διευθυντή του Ελληνικού Γραφείου της Greenpeace.

 Συνειδητά για το μέλλον του πλανήτη

«Ο ουρανός είναι το όριο. Μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα»

των Σωτήρη Παπαναστασίου(Β3), Δημήτρη Χατζηβρέττα (Γ3), Κωνσταντίνο Τυφλίδη (Γ3), Νίκο Δράσκα (Γ3) και Νίκο Νικολάου (Γ4)

 

Το όνομα «Greenpeace» θέλει να περάσει το μήνυμα για έναν «πράσινο» και «ειρηνικό» κόσμο. Πιστεύετε ότι η κοινωνία έχει λάβει αυτό το μήνυμα;

 Από την αρχή η  Greenpeace  μιλούσε για έναν πράσινο και ειρηνικό πλανήτη. Αυτό το όραμα την εποχή εκείνη, μια εποχή με πολύ πιο έντονα αντιπολεμικά κινήματα, ήταν σαφές. Σε βάθος χρόνου όμως, από τις αρχές του 21ου αιώνα, αυτό χάθηκε λίγο.  Δεν είναι τυχαίο ότι όταν έγιναν οι μεγάλες πολεμικές συρράξεις όπως αυτή στον Κόλπο, η Greenpeace  δεν βγήκε μπροστά για να υψώσει τη φωνή της υπέρ της ειρήνης. Αλλά και οι άνθρωποι δεν ήθελαν κάτι τέτοιο. Τώρα προσπαθούμε να ξαναβάλουμε το κομμάτι της ειρήνης στην ατζέντα μας. Αυτό γίνεται  με τη βοήθεια των συναδέλφων που δουλεύουν σε χώρες με ιδιαίτερες συνθήκες είτε στην Αφρική είτε στην Ασία, όπου δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν πολεμικές συρράξεις, αλλά υπάρχει έλλειψη δημοκρατίας και συμμετοχής.

Η οργάνωση ήρθε κατά καιρούς αντιμέτωπη με προκλήσεις, όπως η βύθιση του «Rainbow Warrior» στο λιμάνι του Auckland της Νέας Ζηλανδίας από τις Γαλλικές Μυστικές Υπηρεσίες. Πώς αντιμετωπίσατε αυτά τα προβλήματα;

  Ήταν μια τραγική επιλογή των μυστικών υπηρεσιών της Γαλλίας, από τότε γίναμε πιο προσεκτικοί, με καλύτερα πρωτόκολλα ασφαλείας. Σκεφτείτε ότι λειτουργούμε σε χώρες όπως η Βραζιλία ή η Ινδονησία, όπου κάθε λίγες ημέρες ή εβδομάδες χάνει τη ζωή του κάποιος ακτιβιστής για το περιβάλλον. Δική μας δουλειά δεν είναι να προστατέψουμε μόνο τους δικούς μας ανθρώπους, αλλά  να εκπαιδεύσουμε και άλλους ώστε να αποκτήσουν την απαραίτητη γνώση για να προστατευτούν και να εκπαιδεύσουμε και τις κοινωνίες που τους περιβάλλουν, ώστε να μην αποδέχονται τέτοιες συμπεριφορές. Αυτό γίνεται σε συνεργασία πάντοτε με άλλες οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία.

Το ελληνικό γραφείο της Greenpeace ιδρύθηκε το 1991.Ποιες είναι οι κυριότερες περιβαλλοντικές σας δράσεις από τότε έως σήμερα;

  Ξεκινήσαμε τη δράση μας γύρω από το πετρέλαιο, όσο περίεργο ή προφητικό κι αν φαίνεται αυτό. Μιλούσαμε τότε για την πετρελαϊκή ρύπανση, είχαμε πολύ περισσότερα ατυχήματα και διαρροές που συχνά διέφευγαν της προσοχής. Από το 1992 αρχίσαμε να μιλάμε για την κλιματική αλλαγή. Τότε μας κοιτούσαν όλοι σαν εξωγήινους και το 2018 η διεπιστημονική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή ανακοινώνει ότι μέσα στα επόμενα 12 χρόνια πρέπει να ανατρέψουμε τα πάντα: στο πώς χρησιμοποιούμε την ενέργεια, πώς μετακινούμαστε, τι τρώμε. Μέχρι το 2030 θα πρέπει να μειώσουμε κατά 50% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου  και μέχρι το 2050 να τις μηδενίσουμε. Η  Greenpeace  έφερε στο τραπέζι και το θέμα των μεταλλαγμένων. Εντοπίσαμε πειραματικές καλλιέργειες, κυνηγήσαμε προϊόντα, φτιάξαμε καταλόγους όπου αποτυπώναμε τη θέση των εταιρειών, συνεργαστήκαμε με γεωργικούς συνεταιρισμούς και με κτηνοτρόφους, ώστε και οι ζωοτροφές να είναι καθαρές από μεταλλαγμένα. Η εικόνα που έχουμε σήμερα, που είναι εξαιρετική σε σχέση με άλλες χώρες, οφείλεται κυρίως στη Greenpeace. Στο θέμα των τοξικών έχουμε κάνει αρκετές δράσεις ώστε να υπάρξει η μέριμνα για τη συλλογή και την ασφαλή απομάκρυνσή τους. Και έχουμε και το κομμάτι της αλιείας, αναδείξαμε τις καταστροφικές μεθόδους αλιείας. Καταγράψαμε καταστροφικά αλιευτικά εργαλεία. Πρόσφατα ασχοληθήκαμε και με τη ρύπανση από πλαστικά.

Πιστεύετε ότι με τις ενέργειες αυτές έχει σημειωθεί κάποια αλλαγή στη χώρα μας;

Ναι, πετύχαμε πολλά πράγματα. Η Greenpeace στην Ελλάδα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για εκατοντάδες συμπολίτες μας. Ξεκίνησαν να πιστεύουν ότι η αλλαγή είναι δυνατή και προχώρησαν σε δικές τους δράσεις. Αυτή θεωρώ ότι είναι η μεγαλύτερη επιτυχία.

Είναι γνωστό ότι κάνετε εκστρατεία για τον περιορισμό της χρήσης των πλαστικών. Εκτός από το μέτρο που πήρε η πολιτεία με τη χρέωση της πλαστικής σακούλας, ποια άλλα μέτρα πρέπει να παρθούν;

 Το μέτρο για την πλαστική σακούλα ήταν  ευρωπαϊκή υποχρέωση. Και μάλιστα άργησε να γίνει. Στην ερώτησή σας απαντάει η Ευρωπαϊκή Ένωση με την περίφημη πυραμίδα στη διαχείριση των απορριμμάτων. Στην κορυφή της είναι η αποφυγή της παραγωγής απορριμμάτων, μετά η μείωση του όγκου των απορριμμάτων με την επαναχρησιμοποίηση και την εύρεση νέων χρήσεων σ’ αυτά που καταλήγουν στα απορρίμματα. Ακολουθεί η ανακύκλωση και φτάνουμε στις χωματερές και στην καύση. Στην Ελλάδα θέλουμε να διπλασιάσουμε την ανακύκλωση. Τώρα, 9 στα 10 πλαστικά μπουκάλια καταλήγουν στη χωματερή. Αν διπλασιάσουμε την ανακύκλωση, θα έχουμε 8 στα 10 πλαστικά μπουκάλια στη χωματερή. Άρα πρέπει να αναζητήσουμε εναλλακτικές για τη χρήση του πλαστικού. Ευτυχώς υπάρχουν πολλές. Ας πούμε πως   αγοράζουμε καφέ σε πλαστικό ποτήρι με πλαστικό καλαμάκι, σε πλαστική θήκη. Αυτό μπορούμε να το αποφύγουμε με ποτήρια πολλαπλών χρήσεων.

Πώς σχολιάζετε τη στάση του Αμερικανού Προέδρου Τραμπ να κάνει πίσω στη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή του 2016 υποστηρίζοντας ότι είναι αποτυχημένη επειδή αυξάνει την τιμή των καυσίμων; Μπορεί να λειτουργήσει η συμφωνία χωρίς τις ΗΠΑ;

 Η συμφωνία λειτουργεί χωρίς τις ΗΠΑ, γιατί έχει βγει μπροστά η Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει συμβάλει και η Κίνα. Η ερώτησή σας είναι πολύ καλή, γιατί μια μεγάλη χώρα που αποτελούσε κέντρο νεωτερισμού για την τεχνολογία επιλέγει να γυρίσει στο μαύρο παρελθόν. Αυτό όμως δεν είναι έκπληξη. Γνωρίζοντας ότι πετρελαϊκές εταιρείες χρηματοδότησαν τον προεκλογικό αγώνα του Τραμπ, δεν θα περίμενε κανείς κάτι άλλο. Το κακό και το άδικο είναι το εξής: τα κέρδη από την άντληση του πετρελαίου θα τα βγάλουν κάποιες εταιρείες αλλά τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα τις πληρώσουμε όλοι οι υπόλοιποι.

Εκπροσωπείτε μια μεγάλη μη κυβερνητική οργάνωση με ετήσιο προϋπολογισμό πάνω από 1 δις ευρώ. Ψάχνοντας για το έργο σας, βρήκα και κάποια αρνητικά σχόλια, που αναρωτιέμαι  ισχύουν ή είναι fake news; Όπως η εξαγορά του 61% των μετοχών σας από τη BayerMonsanto, ενός κολοσσού,  που συνδέεται με τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, που εσείς πολεμάτε.

Αρχικά, για να βρείτε τον προϋπολογισμό, κάντε έρευνα. Μπορείτε να μπείτε στο site της διεθνούς Greenpeace και να δείτε επίσημα  τους προϋπολογισμούς του κάθε γραφείου. Υπάρχει απόλυτη διαφάνεια σ’ αυτό. Η Greenpeace δεν έχει μετοχές, άρα δεν μπορεί να εξαγοραστεί. Εξάλλου, η πηγή της πληροφορίας, την οποία έχω δει κι εγώ, είναι μια γαλλική σατιρική εφημερίδα. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι το πρώτο βήμα σε οποιαδήποτε πληροφορία είναι να αναζητήσουμε την πηγή. Και η πηγή είναι μια γαλλική σατιρική εφημερίδα που κάνει χιούμορ. Χοντροκομμένο, θα μου πείτε; Στο χιούμορ, ξέρετε, υπάρχουν πολύ διαφορετικά γούστα. Όχι, η πληροφορία δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, η Greenpeace συνεχίζει να αντιπαλεύει την Monsanto, την Bayer, την Exxon και άλλες πολυεθνικές.

Η Greenpeace παρουσίασε το «Πράσινο κοινωνικό τιμολόγιο». Κάτι τέτοιο θα μπορέσει να εφαρμοστεί στην Ελλάδα; Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η ΔΕΗ δεν στρέφεται στις ΑΠΕ και επιμένει στη χρήση του λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας;

  Αυτή τη στιγμή υπάρχει, επιτέλους, το νομικό πλαίσιο και πρέπει να είμαστε περήφανοι γιατί η Ελλάδα  πρωτοπορεί σ’ αυτό. Υπάρχει δυνατότητα ομάδες πολιτών να φτιάξουν μια ενεργειακή κοινότητα, να παράγουν ενέργεια από ΑΠΕ και μέρος της ενέργειας αυτής να πηγαίνει για να βοηθήσει νοικοκυριά που βρίσκονται σε οικονομική δυσκολία. Έτσι, μπορούμε να μειώσουμε την κατανάλωση, παράγοντας μάλιστα καθαρή ενέργεια. Στην πλατφόρμα «Ήλιε μου, Ήλιε σου» στο site της Greenpeace, υπάρχουν πληροφορίες για το τι μπορείτε να κάνετε κι εσείς σαν σχολείο.

Όσο για τη ΔΕΗ, δεν μπορώ να σας απαντήσω. Προσπαθούμε πάνω από 15 χρόνια να πείσουμε τη ΔΕΗ να κοιτάξει το θέμα των ΑΠΕ. Χρειάστηκε να φτάσει στη σημερινή της κατάσταση, να  υποχρεώνεται να πουλήσει ό,τι έχει και δεν έχει για να δει επιτέλους ότι το μέλλον δεν είναι ο λιγνίτης, αλλά η στροφή στην καθαρή ενέργεια και στην εξοικονόμηση ενέργειας, εφόσον βέβαια εξασφαλιστούν και τα απαραίτητα κονδύλια για τη στήριξη των κοινωνιών που τόσα χρόνια έχουν στηριχθεί οικονομικά στο λιγνίτη. Αυτό δεν θα γίνει σε μια μέρα.

Τι πιστεύετε για την Greta Thunberg, το κορίτσι από τη Σουηδία, που με το κίνημα «αποχή για το κλίμα» μάχεται για τη σωτηρία του περιβάλλοντος;

 Θα πρότεινα να δείτε κάποιες συνεντεύξεις της Greta. Είναι αφοπλιστικές! Πώς ένα κορίτσι 15-16 ετών  με ιδιαίτερες ανάγκες και ικανότητες δημιούργησε ένα παγκόσμιο κίνημα!  Εκατοντάδες σχολεία σε όλο τον κόσμο  κάθε Παρασκευή κάνουν απεργία για το κλίμα. Οι μαθητές συζητούν με τους τοπικούς άρχοντες, κάνουν πορείες, ζητούν από τους πολιτικούς να πάρουν αποφάσεις που θα εξασφαλίσουν το μέλλον τους. Εκεί πραγματικά είναι η ελπίδα! Η Greta κάνει κάτι διαφορετικό, θα περίμενα και οι Έλληνες μαθητές να κάνουν κάτι αντίστοιχο.

Η ρύπανση του Θερμαϊκού και η δυσοσμία στις  δυτικές  συνοικίες αποτελούν προβλήματα της Θεσσαλονίκης. Σκοπεύετε να κινητοποιηθείτε για την αντιμετώπισή τους;

  Έχουμε κάνει πολλές παρεμβάσεις, όπως π.χ. για τα βυρσοδεψεία, για τα διυλιστήρια, για τις χημικές βιομηχανίες. Το ζητούμενο δεν είναι η Greenpeace να είναι αστυνομία, αλλά να εμπνεύσει ανθρώπους να αναλάβουν δράση. Οργανώνουμε  σεμινάρια εκπαίδευσης ανθρώπων, φορέων και κινημάτων, για να αντιμετωπιστούν τα τοπικά προβλήματα.

Ποιες είναι οι μελλοντικές δράσεις του ελληνικού γραφείου     της Greenpeace;

 Οι εξορύξεις πετρελαίου αλλά και η κλιματική αλλαγή γενικότερα θα μας απασχολήσουν πάρα πολύ. Επίσης και η ρύπανση από τα πλαστικά. Η λύση  δεν είναι η ανακύκλωση  αλλά  η μη παραγωγή πλαστικών μιας χρήσης. Παράλληλα, σημαντικό είναι και το κομμάτι της διατροφής, όχι μόνο από πλευράς υγείας αλλά και από πλευράς περιβάλλοντος. Αυτή τη στιγμή π.χ. η κατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.

Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του σχολείου στο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος; Τι συμβουλή θα μας δίνατε για την ανάπτυξη μιας οικολογικής συνείδησης;

 Τον  μεγαλύτερο ρόλο τον έχετε εσείς. Δεν μπορούν να σας κινητοποιήσουν μόνο οι καθηγητές, από τη στιγμή που εσείς οι ίδιοι δεν έχετε κάποιο ενδιαφέρον. Μπορείτε να ξεκινήσετε φτιάχνοντας τον δικό σας μικρό λαχανόκηπο και να δείτε τι σημαίνει «φτιάχνω τα δικά μου προϊόντα και δεν πηγαίνω να τα πάρω έτοιμα». Μπορείτε να προχωρήσετε στην παραγωγή καθαρής ενέργειας στο σχολείο με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. Τέλος, μπορείτε να εντοπίσετε τις εταιρείες πλαστικών και να βρείτε με ποιόν τρόπο  θα πειστούν να μην παράγουν πλέον πλαστικά μιας χρήσης. Ο ουρανός είναι το όριο. Μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα!

 

Βιογραφικό

 Ο Νίκος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Φυσικό Τμήμα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές Ωκεανολογίας-Μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο Pierre et Marie CURIE – Paris VI  καθώς και τον μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών Γενικής Ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1985 δραστηριοποιείται σε θέματα προστασίας φυσικού περιβάλλοντος και άγριας ζωής. Το 1992 ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στη Greenpeace, αναλαμβάνοντας την εκστρατεία για τη θαλάσσια οικολογία. Από τον Φεβρουάριο του 2002 έχει τη θέση του Γενικού Διευθυντή στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace.