ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΚΗΠΟΥΣ; Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Δρ. Ελένη Α. Ηλία
Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνεται στην εισήγησή μου Διάλογοι νηπίων του 21ου αι. με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα, που έχει δημοσιευτεί στα Πρακτικά του 6ου Συνεδρίου του Νέου Παιδαγωγού, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 11 & 12 Μαΐου 2019
(εφαρμογή με link) http://users.sch.gr/…/Praktika_Synedriou_06_Synedrio_Neos_P…
Επιμέλεια τόμου: Φ. Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-5-6,
σσ. 93-100.
Για ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ βλέπε και στο iliaeleni’s blog
Εισαγωγή
Με βάση το γενικό σκοπό της εκπαίδευσης και ειδικότερα του Νηπιαγωγείου, αναπτύσσουμε διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία αποσκοπούν στη σωματική, συναισθηματική, νοητική και κοινωνική ανάπτυξη του εκπαιδευόμενου. Τα προγράμματα αυτά έχουν ορισμένα σταθερά χαρακτηριστικά, τα κυριότερα από τα οποία είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών της σχολικής τάξης και η παιγνιώδης φύση τους. Επίσης, σε αυτά πρωταρχικός είναι ο ρόλος της γλώσσας, καθώς η γλωσσική ανάπτυξη θα επέλθει αβίαστα μέσα από την επαφή με τους συμμαθητές και τη χαρά του παιχνιδιού. Τέλος τα συγκεκριμένα προγράμματα εξασφαλίζουν με την ποικιλότροπη παρουσίαση των καθημερινών επιτευγμάτων των μαθητών στο πλαίσιο της διεξαγωγής τους, το άνοιγμα του σχολείου στην ευρύτερη κοινωνία. Το δε άνοιγμα του σχολείου συμβάλλει στην επικοινωνία και την κατανόηση ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές και προσφέρει σε όλους αισιοδοξία και ελπίδα.
Καθώς στα εν λόγω εκπαιδευτικά προγράμματα κυριαρχούν η μαθητική πρωτοβουλία, η αυτενέργεια, η συλλογικότητα και η πρωτοτυπία, επιδιώκεται να διασφαλιστεί τελικά η μελλοντική ευτυχία και δημιουργικότητα των συμμετεχόντων μαθητών. Επιπλέον, μέσα από τα σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα επιτυγχάνεται η κοινωνική εξέλιξη και πρόοδος, αφού τα παιδιά μυούνται στις οικουμενικές, διαχρονικές κοινωνικές αξίες, οι οποίες υπαγορεύουν αντίστοιχες στάσεις ζωής.
Ο τίτλος του προγράμματος που σχεδιάσαμε για την τρέχουσα σχολική χρονιά 2014-2015 και υλοποιούμε στο 1ο νηπιαγωγείο Ασπροπύργου, στο κλασικό τμήμα, είναι «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» και επιδιώκει τα παιδιά να συμμετέχουν με ενθουσιασμό στις ποικίλες, ομαδικές μαθησιακές δραστηριότητες, ανακαλύπτοντας και εκδηλώνοντας τη δημιουργικότητά τους…
Στόχοι
Οι στόχοι που έχουμε θέσει, συνοψίζονται ακριβέστερα στα παρακάτω:
1. Μύηση των παιδιών στη λαογραφική παράδοση μέσα από την εξοικείωσή τους με τα στοιχεία των ομαδικών παιχνιδοτράγουδων, με τα οποία μεγάλωσαν οι γενιές των προγόνων τους.
2. Κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη μέσα από τη συμμετοχή σε ομαδικό, παραδοσιακό παιχνίδι και λοιπές δραστηριότητες που απαιτούν συνεργασία και επικοινωνία και προάγουν τη συντροφικότητα.
3. Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από αναγνωστικές κυρίως εμπειρίες που αναφέρονται σε κήπους.
4. Εξοικείωση με το λογοτεχνικό φαινόμενο και ευρύτερα με τη δημιουργική διάσταση της ανθρώπινης φύσης μέσα από την ανάγνωση λογοτεχνικών αποσπασμάτων, όπου συνυπάρχουν η δημιουργικότητα του συγγραφέα και του αναγνώστη.
5. Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης μέσα από την εικαστική έκφραση των αναγνωστικών εμπειριών και εντυπώσεων και την παραγωγή ομαδικών αφηγηματικών ιστοριών.
6. Γλωσσική ανάπτυξη μέσα από την ανάγνωση λογοτεχνικών έργων και τη δημιουργία από τα παιδιά πρωτότυπων αφηγηματικών κειμένων με ερέθισμα τις προηγηθείσες ζωγραφιές τους.
7. Αισθητική ανάπτυξη μέσα από την απόκτηση εμπειριών από την επαφή με τις διάφορες μορφές τέχνης και τη φύση.
8. Εξοικείωση με τα αριθμητικά σύμβολα και ειδικότερα τους τακτικούς αριθμούς μέσα από τον καθορισμό της σειράς με την οποία οι ζωγραφιές θα χρησιμοποιηθούν στις αφηγήσεις.
9. Μύηση στην αρχή της πλειοψηφίας ως βάσης του δημοκρατικού πολιτεύματος, μέσα από την ψηφοφορία για την έκφραση της επιλογής της πιο «ανορθόδοξης» ζωγραφιάς και του καταλληλότερου τίτλου της σχετικής με αυτήν ιστορίας.
Μεθόδευση
Ο τίτλος του εκπαιδευτικού μας προγράμματος προέρχεται από το παραδοσιακό παιχνιδοτράγουδο «Δεν περνάς κυρα-Μαρία». Χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο στίχο, μας δίνεται η ευκαιρία να έχουμε ως αφετηρία το ευρύτατα διαδεδομένο στο παρελθόν κινητικό, ομαδικό παιχνίδι, ώστε να το γνωρίσουν τα νήπια. Ειδικότερα στις μέρες μας τα παιδιά από τη νηπιακή τους ηλικία περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους μπροστά σε υπολογιστές, απορροφημένα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα οποία είναι από τη φύση τους στατικά, μοναχικά και συχνότατα βίαια. Κατά συνέπεια γίνεται φανερή η πολυτιμότητα της συμμετοχής τους σε ένα παιχνίδι που να χαρακτηρίζεται από κινητικότητα, ομαδικότητα και επικοινωνία, καλύπτοντας έτσι τις πραγματικές ανάγκες της παιδικής φύσης.
Θυμίζουμε στο σημείο αυτό ότι στο συγκεκριμένο παιχνίδι μια ομάδα παιδιών σχηματίζει κλειστό κύκλο, εμποδίζοντας το παιδί που υποδύεται την κυρά Μαρία να εισέλθει στο εσωτερικό του κύκλου. Ανάμεσα στην κυρά Μαρία και όλα τα υπόλοιπα παιδιά αναπτύσσεται ένας διάλογος, ώστε να πειστούν να της επιτρέψουν να περάσει στους υποτιθέμενους κήπους, δηλαδή μέσα στον κύκλο. Στη διάρκεια του διαλόγου, κατά τον οποίο κινούνται κυκλικά τόσο τα παιδιά που σχηματίζουν τον κύκλο όσο και η κυρά Μαρία, ο κύκλος μικραίνει σταδιακά κι ένας-ένας όσοι φεύγουν από αυτόν, ακολουθούν σε ζευγάρια την κυρά Μαρία, που εξακολουθεί να κινείται κυκλικά.
Το εν λόγω παιχνίδι το αντιμετωπίζουμε ωστόσο στο πλαίσιο του προγράμματος κατά τρόπο που τα παιδιά να το αισθάνονται οικείο, το αξιοποιούμε για να τους δώσουμε μια επιπλέον δυνατότητα προσωπικής, δημιουργικής έκφρασης. Αναλυτικότερα, επικεντρωνόμαστε στο ερώτημα «Τι θα κάνεις εις τους κήπους» και ζητάμε από κάθε παιδί τη δική του διαφορετική απάντηση. Οι αποκρίσεις των νηπίων σε αυτό το ερώτημα, παρουσιάζονται στη συνέχεια, ξεκινώντας από τη λιγότερο προς την περισσότερο αποκλίνουσα από το παιχνιδοτράγουδο:
-Θα κόψω τριαντάφυλλα, για να τα βάλω στο ποτήρι να μυρίζει ωραία το σπίτι.
-Θα μαζέψω λουλούδια για τη μαμά και το μπαμπά.
-Θα κόψω μπανάνες/ φράουλες/ σταφύλια.
-Θα κόψω τα λουλούδια, για να μπορέσω να περάσω.
-Θα ποτίσω τα λουλούδια/ τα δέντρα.
-Θα κόψω τα χορτάρια, για να καθαρίσω τον κήπο.
-Θα φυτέψω λουλούδια.
-Θα σκαρφαλώσω στα δέντρα.
-Θα ζωγραφίσω στο δέντρο.
-Θα ζωγραφίσω τον κήπο.
-Θα ντύσω το σκυλάκι.
-Θα παίξω με τις γατούλες.
Μετά την προκαταρκτική φάση, η οποία διαρκεί για μία περίπου εβδομάδα, προχωράμε στο κυρίως πρόγραμμα. Στο πρώτο μέρος διαβάζουμε μικρά σε έκταση αποσπάσματα από το λογοτεχνικό κείμενο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (συγγρ.: Ελένη Α. Ηλία, εικονογρ.: Λήδα Βαρβαρούση, εκδ.: Ηριδανός 2012), μεταξύ των οποίων ολόκληρο το κεφάλαιο «Ο κήπος των αισθήσεων», που παρουσιάζεται σε δεκατρείς συνέχειες. Στα αποσπάσματα αυτά ο κήπος αρχικά «τοποθετείται» στο γεωφυσικό χάρτη. Στη συνέχεια συνδέεται και με τις πέντε αισθήσεις της ηρωίδας. Επιπλέον, παρουσιάζονται οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα που ο κήπος προκαλεί σε εκείνη, όταν είναι μικρό κοριτσάκι. Επίσης, περιγράφονται τα στοιχεία που συνθέτουν τον κήπο, τα φυτά και τα ζώα του.
Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η εικόνα του κήπου, καλούμε τα νήπια να την δραματοποιήσουν. Ορισμένα λοιπόν νήπια τοποθετούνται στο προαύλιο σε σταθερή θέση, αναπαριστώντας με το σχήμα του σώματός τους τα τριαντάφυλλα, τα μοσχομπίζελα, τις ακακίες και τη συκιά. Από τα υπόλοιπα νήπια ζητάμε να υποδυθούν τα κινούμενα πλάσματα του κήπου. Οι πασχαλίτσες, τα μυρμήγκια, τα σαλιγκάρια, οι πεταλούδες, οι μέλισσες κινούνται ανάμεσα στα λουλούδια και τα δέντρα ενώ τα τζιτζίκια αγκαλιάζουν τους κορμούς των δέντρων, επαναλαμβάνοντας ταυτόχρονα διαρκώς το χαρακτηριστικό τους ήχο.
Στα αποσπάσματα παρουσιάζονται επίσης οι δραστηριότητες μέσα στον κήπο, τόσο οι ατομικές όσο και οι ομαδικές. Η απόδοση της εικόνας του κήπου γίνεται μέσα από ζεύγη αντιθέσεων: τάξη-αταξία, σιωπή-ήχοι, ηρεμία-δράση, φως-σκοτάδι, ώστε αυτές να είναι περισσότερο ευδιάκριτες. Στην παρουσίαση του κήπου χρησιμοποιούνται συχνά μεταφορικές εκφράσεις. Για παράδειγμα, για τον ήχο των κασμάδων, που παρομοιάζεται με μελωδική καμπάνα, αναφέρεται ότι αναπαριστά τους χτύπους της καρδιάς του κήπου. Επίσης, η ξύλινη κούνια παρομοιάζεται με θρόνο στο βασίλειο του κήπου κ.λπ. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο αποχωρισμός του κήπου, η νοσταλγία που αισθάνεται η μικρή ηρωίδα όσο βρίσκεται μακριά του, η οποία εκφράζεται με νυχτερινά όνειρα για την επιστροφή. Τέλος, αποδίδεται η αναγέννηση του κατεστραμμένου πλέον κήπου, καθώς ο κήπος μετατρέπεται σε ιδέα, σύμβολο, ψυχική κατάσταση.
Η ανάγνωση των αποσπασμάτων ακολουθείται από την εικονογράφησή τους από τα παιδιά. Από αυτήν την εικονογράφηση, θα επιλεγούν οι ζωγραφιές, που θα αποτελέσουν το ερέθισμα για τη δημιουργία πρωτότυπων αφηγηματικών ιστοριών με κοινό τίτλο «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;». Αναλυτικότερα, κάθε παιδί συγκεντρώνει όλες τις ζωγραφιές του που αναφέρονται στα ισάριθμα λογοτεχνικά αποσπάσματα για τον κήπο, σε ένα ατομικό φάκελο, κατά προτίμηση με λουλούδια.
Όταν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της εικονογράφησης των αποσπασμάτων, κάθε μαθητής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει κάποια από τις ζωγραφιές του, η οποία θα αποτελέσει το ερέθισμα για να εκτυλιχθεί μία ομαδική αφήγηση από τους συμμαθητές του, που να απαντά στο ίδιο πάντα ερώτημα: «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» Όταν συγκεντρωθούν οι επιλεγμένες ζωγραφιές, γίνεται κλήρωση, η οποία θα καθορίσει τη σειρά με την οποία αυτές θα χρησιμοποιηθούν στις αφηγήσεις. Αφού ετοιμάζουμε τόσα χαρτάκια με αριθμούς όσες και οι ζωγραφιές, κάθε παιδί τραβά έναν αριθμό, που αναγράφεται πάνω στη ζωγραφιά του. Έπειτα, οι ζωγραφιές τοποθετούνται με αύξοντα αριθμό, που χρησιμοποιείται και σαν αρίθμηση των σελίδων στο βιβλίο που θα ολοκληρωθεί, όταν πίσω από κάθε ζωγραφιά θα επικολληθεί η αντίστοιχη αφηγηματική ιστορία.
Προκειμένου δε να ενθαρρύνουμε τη διαδικασία της ομαδικής αφήγησης, θέτουμε αρχικά ορισμένες συγκεκριμένες, ειδικότερες ερωτήσεις, που βοηθούν τα παιδιά να οργανώσουν τη σκέψη τους και αποσκοπούν να βελτιώσουν σταδιακά την αφηγηματική τους ικανότητα. Για παράδειγμα, για να περιγράψουν τα παιδιά το πλαίσιο όπου εκτυλίσσεται η δράση της ιστορίας τους, τα ρωτάμε για την εποχή, τις καιρικές συνθήκες, την ώρα (μέρα, νύχτα κ.λπ.). Οι αφηγήσεις καταγράφονται από το δάσκαλο και, όπως προαναφέρθηκε, τοποθετούνται σε ζεύγη με τις αντίστοιχες ζωγραφιές, κατά τρόπο που να σχηματιστεί ένα βιβλίο που θα έχει τόσα φύλλα όσοι και οι μαθητές. Η μπροστινή αριθμημένη σελίδα κάθε φύλλου περιλαμβάνει τη ζωγραφιά-επίκεντρο της αφήγησης και η από πίσω τη σχετική αφήγηση. Στο εξώφυλλο του βιβλίου αυτού αναγράφεται ο τίτλος του «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» και το βιβλίο τοποθετείται στη σχολική βιβλιοθήκη, για να μπορούν ανά πάσα στιγμή όλοι οι μαθητές να το «διαβάζουν». Παράλληλα, φτιάχνουμε και το ηλεκτρονικό βιβλίο, μεταφέροντας τις ζωγραφιές και τα κείμενα στο ιστολόγιο του σχολείου στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, ώστε να έχουν όσο δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι πρόσβαση σε αυτό. Δεν παραλείπουμε μάλιστα να προσδώσουμε στην τεχνολογικά προηγμένη επιλογή μας οικολογική και οικονομική διάσταση, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουμε σχετικά τα παιδιά.
Παράλληλα, με τη διεξαγωγή του παραπάνω προγράμματος, συμμετέχουμε και στο πρόγραμμα «Βιβλία με ρόδες», στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούμε δανειστική βιβλιοθήκη, με τίτλους που αναφέρονται στο σύνολό τους σε κήπους. Αυτό που προσδοκούμε με το δανεισμό των βιβλίων, είναι να αποκομίσουν τα νήπια ποικίλα αναγνωστικά ερεθίσματα και βιώματα, τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να τα αξιοποιήσουν στις ομαδικές αφηγήσεις. Η διαδικασία του δανεισμού ξεκινά την 1η Δεκεμβρίου και ολοκληρώνεται μετά το τέλος των διακοπών των Χριστουγέννων ενώ οι αφηγήσεις έχουν ξεκινήσει μερικές εβδομάδες νωρίτερα. Κατά συνέπεια, έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε κατά πόσο η επαφή των μαθητών με τα σχετικά λογοτεχνικά έργα θα βελτιώνει την αφηγηματική ικανότητά τους, να διαπιστώσουμε εάν και κατά πόσο οι σχετικές με κήπους αναγνωστικές εμπειρίες θα αφομοιωθούν και θα αξιοποιηθούν δημιουργικά.
Στο τελευταίο μέρος του προγράμματος, τα νήπια καλούνται σε μια ακόμη δραστηριότητα, με ερέθισμα ένα απόσπασμα από το έργο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», που αναφέρεται σε κάτι ασυνήθιστο, διαφορετικό, την τοποθέτηση δηλαδή μιας φωλιάς αλεπούς μέσα στον κήπο. Κάθε νήπιο φτιάχνει μία ακόμη ζωγραφιά, όπου εκείνο που επιδιώκεται είναι η πρωτοτυπία, η μοναδικότητα, η επιλογή τού μη αναμενόμενου, η ανατροπή και γιατί όχι το χιούμορ και την παρουσιάζει στην τάξη. Στη συνέχεια, τα νήπια ψηφίζουν ανάμεσα στις ζωγραφιές που παρουσιάστηκαν, όποια θεωρούν ότι αναπαριστά την πιο πρωτότυπη, την πιο ανατρεπτική επιλογή, την πιο «ανορθόδοξη» για έναν κήπο και προχωρούν σε σχέση με αυτήν στη δημιουργία μιας επίσης ομαδικής ιστορίας, για την οποία προτείνουν όλοι τίτλο και επιλέγουν με ψηφοφορία τον καταλληλότερο.
Ακριβώς επειδή πιστεύουμε ότι κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένο, εάν δεν εφαρμοστεί, εάν δεν δοκιμαστεί και καταξιωθεί στη σχολική πράξη, κρίνουμε απαραίτητη στο σημείο αυτό και εξόχως ενδιαφέρουσα την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του παραπάνω προγράμματος. Προς το παρόν θα παραθέσουμε τις τέσσερις ατομικές ζωγραφιές για τις οποίες έχουν δημιουργηθεί αντίστοιχα ομαδικά κείμενα από τα νήπια μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης.
«Τι θα κάνεις εις τους κήπους ;…»:
Οι ζωγραφιές και οι αφηγήσεις
(Το βιβλίο μας)
1.Ένα κοριτσάκι μπαίνει στον κήπο το πρωί μιας ηλιόλουστης μέρας, για να μαζέψει πευκοβελόνες και κουκουνάρια. Πηγαίνει στη Δευτέρα τάξη και θέλει με αυτά να φτιάξει μια εργασία για το σχολείο. Μαζεύει πρώτα όσα κουκουνάρια είναι κάτω αλλά χρειάζεται περισσότερα. Σκέφτεται τότε να ανέβει στα πεύκα και να κόψει κι άλλα κουκουνάρια. Πηγαίνει στην αποθήκη για να πάρει τη σκάλα. Τη σέρνει στο χώμα του κήπου και αποφεύγει τα λουλούδια, για να μην τα καταστρέψει, επειδή τα αγαπάει πολύ. Ακουμπάει τη σκάλα στο δέντρο που έχει τα περισσότερα κουκουνάρια και ανεβαίνει. Το κοριτσάκι έχει ένα καλαθάκι, περασμένο στο μπράτσο, για να βάζει τα κουκουνάρια. Όταν τελειώνει, δεν μπορεί να κατέβει, επειδή κουβαλά πολύ βάρος. Γλιστράει και πέφτει μαζί με τη σκάλα. Το γόνατό του τρέχει αίμα και φοβάται. Μπαίνει στο σπίτι, όπου είναι μόνο ο μπαμπάς. Πηγαίνει γρήγορα στο φαρμακείο και παίρνει ό, τι χρειάζεται, για να περιποιηθεί το τραύμα. Κλαίει σαν μωρό, γιατί πονάει πολύ. Τότε ο μπαμπάς παίζει θέατρο, ένα τρελό έργο, για να κάνει το κοριτσάκι του να γελάσει και έτσι να ξεχάσει την πληγή του. Όταν γυρίζει σπίτι η μαμά, ο μπαμπάς παίζει ακόμη θέατρο. Έτσι παίζει μαζί του και η μαμά. Ύστερα το κοριτσάκι τους εξηγεί πώς χτύπησε και βγαίνουν όλοι μαζί στον κήπο, για να πάρουν τα κουκουνάρια που έχει μαζέψει. Όμως τα κουκουνάρια δεν βρίσκονται εκεί. Μια οικογένεια σκίουρων, που έχουν τη φωλιά τους σ’ ένα πεύκο, τα πήραν όλα, ένα-ένα μέχρι το τελευταίο. Το κοριτσάκι φωνάζει στους σκίουρους ότι χρειάζεται τα κουκουνάρια για την εργασία του. Όμως εκείνοι δεν καταλαβαίνουν. Έτσι, οι γονείς του το βοηθάνε να μαζέψει άλλα κουκουνάρια, για να μην ξαναπέσει.
2. Το πρωί μιας καλοκαιρινής μέρας, ένα κοριτσάκι είναι κρυμμένο κάτω από το πιο μεγάλο λουλούδι του κήπου. Κρύβεται από τον ήλιο, που είναι καυτός. Ξαφνικά όμως στον ουρανό εμφανίζονται σύννεφα και ξεσπάει μια καλοκαιρινή μπόρα. Το κοριτσάκι μπαίνει μέσα στο σπίτι του, για να μην βραχεί. Αλλάζει πρώτα την μπλούζα του και παίζει με τα παιχνίδια που έχει στο δωμάτιό του μέχρι να σταματήσει η μπόρα. Όταν σταματάει, τρέχει αμέσως έξω. Προλαβαίνει τέσσερα σαλιγκάρια, που προχωρούν πάνω στο κοτσάνι και τα φύλλα του μεγάλου λουλουδιού. Το κοριτσάκι τα παίρνει στο χέρι του για να παίξει κι εκείνα δεν τρομάζουν καθόλου, γιατί το γνωρίζουν. Επειδή ο ήλιος είναι και πάλι καυτός, το κοριτσάκι σκύβει ξανά κάτω από το μεγάλο λουλούδι. Τότε ακούγεται απ’ το χορτάρι ένας θόρυβος. Το κοριτσάκι βλέπει ξαφνικά μπροστά του ένα φίδι χοντρό και μακρύ. Δεν έχει ξαναδεί από κοντά φίδι αλλά καταλαβαίνει αμέσως τι είναι. Με τα σαλιγκάρια στο χέρι τρέχει προς το σπίτι. Όταν μπαίνει στο δωμάτιό του, το φίδι το ακολουθεί, περνά μέσα από το ανοιχτό παράθυρο και τρυπώνει στη ντουλάπα. Το κοριτσάκι από το φόβο του δεν μπορεί να φωνάξει για βοήθεια. Ευτυχώς όμως ο μπαμπάς του μπαίνει τυχαία στο δωμάτιο, για να το ειδοποιήσει να φάνε. Με σιγανή φωνή το κοριτσάκι του λέει για το φίδι στη ντουλάπα. Ο μπαμπάς μένει ψύχραιμος. Παίρνει το σφυρί και στέλνει το κοριτσάκι στην κουζίνα. Το κοριτσάκι δεν φοβάται και πολύ όσο τον περιμένει, επειδή πιστεύει ότι ο μπαμπάς θα τα καταφέρει. Θυμάται ότι το χειμώνα που είχε πιάσει το σπίτι φωτιά απ’ το τζάκι, ο μπαμπάς την είχε σβήσει. Και πιο παλιά είχε πει ότι κάποτε πήγε σαφάρι και σκότωσε ένα λιοντάρι. Σε λίγο ο μπαμπάς έρχεται και παίρνει το κοριτσάκι, για να του δείξει το σκοτωμένο φίδι. Τότε γυρίζει στο σπίτι από τα ψώνια η μαμά και μαθαίνει όλα όσα έγιναν. Σκέφτεται τι κακό θα μπορούσαν να πάθουν και λέει: «μπράβο σας που τα καταφέρατε!»
3. Δύο παιδάκια έχουν πάει με το μπαμπά τους επίσκεψη στο σπίτι της νονάς. Είναι Σεπτέμβρης και βρέχει. Όταν η βροχή σταματάει, βγαίνουν στον κήπο, για να παίξουν κρυφτό και κυνηγητό. Εκεί βλέπουν το ουράνιο τόξο και σταματάνε το παιχνίδι τους για να το θαυμάσουν. Απ’ όλα του τα χρώματα στο κοριτσάκι αρέσει περισσότερο το κόκκινο και στο αγοράκι το μπλε. Τα δύο παιδιά αποφασίζουν να πάνε κοντά στο ουράνιο τόξο, για να το αγγίξουν. Χωρίς να ρωτήσουν κανέναν, παίρνουν το δρόμο με τα πεύκα και φτάνουν στο δάσος. Οι πρώτοι που συναντάνε εκεί, είναι οι νεράιδες και τα ξωτικά. Λένε στα παιδιά ότι δεν θα μπορέσουν να φτάσουν το ουράνιο τόξο όμως αυτά δεν σταματούν, γιατί ποτέ δεν τα παρατάνε. Σκέφτονται να φτιάξουν ένα αμάξι με ξύλα, για να φτάσουν πιο γρήγορα. Βάζουν καρπούζια για ρόδες και οι νεράιδες μεταμορφώνουν την κατασκευή τους σε κανονικό αμάξι. Στο δρόμο τους συναντούν ένα σκίουρο κι ύστερα ένα λύκο. Δεν φοβούνται όμως, γιατί μαζί τους έχουν πάρει τα ξωτικά και τραγουδάνε όλοι μαζί το «Φεγγαράκι μου λαμπρό». Αφού σκοτεινιάσει και το ουράνιο τόξο δεν φαίνεται πουθενά, αποφασίζουν να γυρίσουν πίσω. Όμως τα ξωτικά έχουν νυστάξει και πηγαίνουν στο κάστρο τους να κοιμηθούν. Τα δυο παιδιά απομένουν μόνα μέσα στο δάσος και χάνουν το δρόμο. Έχουν φοβηθεί πολύ και δεν ξέρουν τι να κάνουν. Ευτυχώς οι νεράιδες ξαγρυπνάνε, γιατί πρέπει να τα βοηθήσουν. Φέρνουν τη μέρα στο δάσος και στέλνουν στα παιδιά δύο πουλιά, που κρατάνε στο ράμφος τους το χάρτη του δάσους. Τα παιδιά ξέρουν να διαβάζουν τους χάρτες, γιατί πηγαίνουν στη Δευτέρα δημοτικού. Έτσι βρίσκουν γρήγορα το δρόμο να βγουν από το δάσος. Τότε συναντούν τη νονά και το μπαμπά τους, που έχουν βγει να τα ψάξουν. Αγκαλιάζονται και γυρίζουν όλοι στο σπίτι της νονάς, για να κοιμηθούν. Τα δύο παιδιά βλέπουν στο όνειρό τους ότι βγαίνουν στον κήπο και το ουράνιο τόξο έχει έρθει εκεί. Όταν το αγγίζουν είναι τρυφερό και απαλό σαν σύννεφο.
4. Ένα αγοράκι που πηγαίνει στον παιδικό σταθμό, παίζει στον κήπο μόνο του. Τα δίδυμα αδερφάκια του είναι μωρά. Καμιά φορά τα κρατά αγκαλιά αλλά δεν μπορούν να παίξουν μαζί του στον κήπο. Θα προτιμούσε να βρίσκεται στον παιδικό σταθμό, για να παίζει με τους φίλους του αλλά τώρα είναι Καλοκαίρι. Όπως παίζει με το αεροπλανάκι του, θυμάται που οι γονείς του έχουν πει ότι τα Χριστούγεννα θα πάνε στο Παρίσι, για να δουν τη γιαγιά, τον παππού, τη θεία και το θείο. Έτσι στο παιχνίδι του φαντάζεται ότι ταξιδεύει στο Παρίσι, για να γιορτάσει τα Χριστούγεννα. Φτάνει εκεί την παραμονή και τρώει χριστουγεννιάτικα μπισκοτάκια που τού έχει φτιάξει η γιαγιά. Τότε βλέπει απ’ το παράθυρο τον Αϊ-Βασίλη με τ’ άσπρα του γένια να πετάει με το έλκηθρό του πάνω από την πόλη. Ρίχνει τα δώρα των παιδιών από τις καμινάδες και ξαφνικά προσγειώνεται έξω από το παράθυρο. Το παιδάκι τού ανοίγει την πόρτα και ο Άγιος Βασίλης κάθεται σε μια πολυθρόνα και το παίρνει αγκαλιά. Το παιδάκι τον ρωτά πώς πετάει. Εκείνος του εξηγεί ότι ταϊζει τους τάρανδους μια μαγική σκόνη που έχει κόκκινο χρώμα και γεύση φράουλα κι έτσι γίνονται ιπτάμενοι. Προτείνει στο παιδάκι να γυρίσει να το πάρει όταν μοιράσει τα δώρα, για να το πάει με το έλκηθρο στο Βόρειο Πόλο. Του εξηγεί ότι διάλεξε αυτό ανάμεσα σε όλα τα παιδιά, γιατί είναι το πιο καλό παιδάκι του κόσμου. Ακούει τη μαμά του, κάνει ό, τι του λέει και τη βοηθάει για να μην κουράζεται. Κάνει μόνο του μπάνιο και ποτίζει τα λουλούδια. Τότε το παιδάκι φέρνει στον Αϊ-Βασίλη κουραμπιέ και νερό. Επειδή του αρέσουν πολύ, ζητάει κι άλλους. Το παιδάκι τού πηγαίνει όλους τους κουραμπιέδες που υπάρχουν στο σπίτι κι εκείνος τους τρώει. Όταν ο Άγιος Βασίλης μοιράζει τα δώρα, γυρίζει να πάρει το παιδάκι και πηγαίνουν στο Βόρειο Πόλο. Κάνει πάρα πολύ κρύο εκεί αλλά ευτυχώς φοράει μπουφάν με γούνα και δεν κρυώνει. Γνωρίζει τα ξωτικά, που έχουν αρχίσει τις προετοιμασίες για τα επόμενα Χριστούγεννα. Πλένουν τη μηχανή που φτιάχνει τα παιχνίδια και βάζουν καινούριες μπαταρίες για να δουλέψει. Το παιδάκι παίζει μαζί τους χιονοπόλεμο και η γιαγιά τους το κερνάει μπισκοτάκια πιο νόστιμα κι από της δικής του γιαγιάς. Το παιδάκι μένει εκεί μέχρι το Καλοκαίρι. Τότε τα ξωτικά του φτιάχνουν ένα ειδικό αυτοκίνητο, για να γυρίσει σπίτι του, να δει τ’ αδερφάκια του να μεγαλώνουν.
Για τη χριστουγεννιάτικη σχολική μας εκδήλωση, επιλέξαμε να μετατρέψουμε σε θεατρικά κείμενα δύο από τις ιστορίες των μαθητών μας (την 3 και την 4). Τα ίδια τα νήπια υποδύονται τους ήρωες των δικών τους ιστοριών στη χριστουγεννιάτικη θεατρική παράσταση με τίτλο «Ιστορίες με ξωτικά».
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΞΩΤΙΚΑ
1. Ουράνιο τόξο
(Σκηνή 1η)
[Τα παιδιά με το μπαμπά φτάνουν στο σπίτι της νονάς.]
– Καλώς τους, περάστε! Πόσο χαίρομαι που σας βλέπω!
[Τα δύο παιδιά κοιτάζουν από το παράθυρο τη βροχή. Οι υπόλοιποι μαθητές χτυπούν τα χέρια τους για να αναπαραστήσουν τον ήχο της βροχής.]
– Αχ, πότε θα σταματήσει η βροχή, για να βγούμε στον κήπο να παίξουμε;
[Οι μαθητές σταματούν συντονισμένα το χειροκρότημα.]
– Επιτέλους, η βροχή σταμάτησε. Ώρα για κρυφτό!
[Τα δύο παιδιά βγαίνουν στον κήπο.]
– Παιδιά κοιτάξτε το ουράνιο τόξο! Δεν είναι υπέροχο;
– Είναι μαγικό. Ποιο από τα χρώματα σου αρέσει καλύτερα;
– Το κόκκινο. Εσένα;
– Το μπλε.
– Τι κρίμα να είναι μακριά μας. Θα ήθελα να φτάσω κοντά του και να το αγγίξω.
– Πάμε να το βρούμε;
– Καταπληκτική ιδέα. Φύγαμε.
Αφηγητής: Τα παιδιά παίρνουν το δρόμο με τα πεύκα και φτάνουν στο δάσος.
(Σκηνή 2η)
[Τα ξωτικά και οι νεράιδες του δάσους διασκεδάζουν. Παίζουν τη «Μικρή Ελένη»]
– Κοιτάξτε, δυο παιδάκια!
– ΄Εϊ, εσείς, για πού το βάλατε;
– Θέλουμε να βρούμε το ουράνιο τόξο.
[Οι νεράιδες χορεύουν, τραγουδώντας το δίστιχο: «Να “ναι το ουράνιο τόξο που δεν πιάνεται;/Όλο φαίνεται πως φτάνω κι όλο χάνεται» από το τραγούδι Ποιο το Χρώμα της Αγάπης, του Λουδοβίκου των Ανωγείων]
– Μα είναι πάρα-πάρα πολύ μακριά. Καλύτερα να γυρίσετε πίσω.
– Εμείς θα προσπαθήσουμε να το βρούμε. Ποτέ δεν τα παρατάμε!
– Αλλά αν είναι μακριά, θα χρειαστούμε αυτοκίνητο.
– Γιατί δεν φτιάχνετε ένα με ξύλα;
– Και τι ρόδες θα βάλουμε;
– Βλέπετε αυτά τα καρπούζια; Σας τα χαρίζουμε, για να γίνουν ρόδες.
– Θα χρειαστείτε τη βοήθειά μας.
– Ευτυχώς που δεν αποχωριζόμαστε ποτέ το μαγικό ραβδί μας.
– Το αυτοκίνητό σας είναι έτοιμο. Καλό δρόμο και καλή τύχη.
– Ας πάμε κι εμείς μαζί τους να σπάσουμε πλάκα.
– Φύγαμε!
[Τα παιδιά με τα ξωτικά ταξιδεύουν μαζί.]
– Αχ, τι όμορφο σκιουράκι!
[ Στη διαδρομή όλοι μαζί τραγουδούν: «Φεγγαράκι μου λαμπρό…»]]
– Ένας λύκος. Τι ήρεμος που φαίνεται…
– Έχει σουρουπώσει για τα καλά.
– Πώς χασμουριέσαι έτσι; Θα νυστάξουμε κι εμείς.
– Πάμε στο κάστρο μας για ύπνο.
– Καληνύχτα παιδιά, καλή τύχη!
[Τα ξωτικά φεύγουν τρέχοντας. Τα παιδιά απομένουν μόνα]
– Φοβάμαι τόσο πολύ.
– Κι εγώ το ίδιο. Αλλά πρέπει να είμαστε δυνατοί.
[Οι νεράιδες ξαγρυπνούν]
– Ας κάνουμε κάτι, για να βοηθήσουμε τα παιδιά. Δεν μπορούμε εμείς να κοιμηθούμε ενώ αυτά κινδυνεύουν.
– Νύχτα φύγε από το δάσος…
– Μέρα φώτισε το δάσος…
– Μαγικά πουλιά μας, πού είστε;
[Τα δυο πουλιά φτάνουν πετώντας.]
– Πάρτε αυτό το χάρτη, να τον πάτε στα παιδιά που ψάχνουν το ουράνιο τόξο.
– Ας κάνουμε γρήγορα, τα παιδάκια θα είναι τρομαγμένα.
– Πιστεύω να ξέρουν να διαβάσουν το χάρτη.
– Οπωσδήποτε. Αλλιώς δεν θα έστελναν χάρτη οι νεράιδες.
– Γεια σας παιδιά. Μην φοβάστε.
– Οι νεράιδες σας στέλνουν αυτό, για να βρείτε το δρόμο για το σπίτι σας.
– Ζήτω! Σωθήκαμε.
(Σκηνή 3η)
Αφηγητής: Ο μπαμπάς με τη νονά εδώ και πολλή ώρα ψάχνουν παντού. Είναι πολύ ταραγμένοι.
– Νονά!
– Μπαμπά μου!
– Παιδιά μου! Πού πήγατε;
– Είστε καλά; Τρομάξαμε τόσο πολύ!
– Θέλαμε να φτάσουμε το ουράνιο τόξο.
– Μα αυτό είναι αδύνατο. Γιατί δεν μας ρωτήσατε;
– Ελάτε τώρα να κοιμηθείτε. Θα είστε πολύ κουρασμένα.
– Και το πρωί θα μας τα πείτε όλα.
Αφηγητής: Αυτήν τη νύχτα τα δύο παιδιά είδαν το ίδιο όνειρο. Ένα πολύ όμορφο όνειρο. Ότι το ουράνιο τόξο μπήκε μέσα στον κήπο. Ίσως να το έστειλαν οι νεράιδες.
[Τα παιδιά σηκώνονται από τα κρεβάτια τους και αγγίζουν το ουράνιο τόξο.]
– Τι τρυφερό που είναι!
– Απαλό σαν σύννεφο.
Αφηγητής:: Τα παιδιά νιώθουν πολύ ευτυχισμένα. Τώρα που είδαν το ουράνιο τόξο από κοντά, που το άγγιξαν με τα χέρια τους, το αγάπησαν ακόμη περισσότερο. Εσείς φίλοι μου το αγαπάτε;
ΤΕΛΟΣ
(Πρόσωπα: Αφηγητής, Κοριτσάκι, Αγοράκι, Νονά, Μπαμπάς, Νεράιδα 1, Νεράιδα 2, Ξωτικό 1, Ξωτικό 2, Ξωτικό 3, Πουλί 1, Πουλί 2)
2. Στο Βόρειο Πόλο
Αφηγητής 1: Ένα αγοράκι παίζει στον κήπο μόνο του. Τα αδερφάκια του που είναι δίδυμα, είναι ακόμη μωρά. Καμιά φορά τα κρατά στην αγκαλιά του αλλά δεν μπορεί να παίξει μαζί τους στον κήπο. Θα προτιμούσε να βρίσκεται στον παιδικό σταθμό, για να παίζει με τους φίλους του. Τώρα όμως είναι Καλοκαίρι.
Αφηγητής 2: Όπως το αγόρι παίζει με το αεροπλανάκι του, θυμάται που οι γονείς του έχουν πει ότι τα Χριστούγεννα θα πάνε στο Παρίσι. Θα δουν τη γιαγιά, τον παππού, τη θεία και το θείο, που μένουν εκεί. Έτσι στο παιχνίδι του ταξιδεύει με τη φαντασία του στο Παρίσι, για να γιορτάσει τα Χριστούγεννα.
(Σκηνή 1η)
– Σου αρέσουν τα μπισκοτάκια που σου έφτιαξα;
– Γιαγιά μου είναι τα καλύτερα του κόσμου. Σε ευχαριστώ.
Αφηγητής 1: Τότε το αγόρι βλέπει απ’ το παράθυρο τον Αϊ-Βασίλη με τ’ άσπρα του γένια να πετάει με το έλκηθρό του πάνω από την πόλη.
Αφηγητής 2: Ρίχνει τα δώρα των παιδιών από τις καμινάδες και ξαφνικά προσγειώνεται έξω από το παράθυρο.
– Καλησπέρα μικρέ μου.
– Καλησπέρα Άγιε Βασίλη. Πέρασε να ξεκουραστείς.
– Έλα κάθισε στην αγκαλιά μου να τα πούμε.
– Άγιε Βασίλη, πώς καταφέρνεις και πετάς;
– Ταϊζω τους τάρανδους αυτή τη μαγική σκόνη. Έτσι γίνονται ιπτάμενοι.
– Τι ωραίο κόκκινο χρώμα! Τι γεύση έχει;
– Γεύση φράουλα.
– Να τη δοκιμάσω κι εγώ;
– Δεν χρειάζεται. Θα σε πάρω μαζί μου με το ιπτάμενο έλκηθρό μου, για να δεις το εργαστήρι μου στο Βόρειο Πόλο. Διάλεξα εσένα ανάμεσα σε όλα τα παιδιά, γιατί είσαι το πιο καλό παιδάκι του κόσμου. Σε βλέπω που μαζεύεις το δωμάτιό σου, για να μην κουράζεις τη μαμά σου.
– Κι έχω μάθει να κάνω μπάνιο μόνος μου. Και ποτίζω τα λουλούδια, για να τη βοηθήσω.
– Μόλις μοιράσω τα δώρα, θα γυρίσω να σε πάρω.
– Καλώς τον Άγιο Βασίλη. Δοκίμασε τους κουραμπιέδες μου.
– Μου αρέσουν πάρα πολύ. Γίνεται να τους φάω όλους;
– Βέβαια. Είναι όλοι δικοί σου. Για τον εγγονό μου θα φτιάξω άλλους.
– Ευχαριστώ. Καληνύχτα.
– Καληνύχτα, θα σε περιμένω.
Αφηγητής 1: Ο Άγιος Βασίλης μοιράζει τα δώρα στα παιδιά.
Αφηγητής 2: Αφού πηγαίνει σ’ όλες τις χώρες του κόσμου, γυρίζει να πάρει το παιδάκι.
– Μικρέ μου ξεκινάμε.
(Σκηνή 2η)
[Φτάνουν στο Βόρειο Πόλο, όπου τα ξωτικά παίζουν «Περνά-περνά η μέλισσα»]
– Τι κρύο είναι αυτό! Ευτυχώς που φοράω το μπουφάν με τη γούνα.
– Κοιτάξτε ένα αγοράκι.
– Έλα κοντά μας. Ετοιμάζουμε τη μηχανή που φτιάχνει τα παιχνίδια των παιδιών. Την πλένουμε και βάζουμε καινούριες μπαταρίες.
– Πάμε να παίξουμε χιονοπόλεμο. Να διασκεδάσουμε το μικρό μας φίλο.
– Να η γιαγιά μας.
– Απίστευτο, πώς μοιάζει με τη δική μου.
– Δοκίμασε τα μπισκοτάκια μου. Εσείς οι άνθρωποι φτιάχνετε τόσο νόστιμα;
– Είναι καλύτερα κι από της δικής μου γιαγιάς. Ευχαριστώ.
– Καλέ μας φίλε θα μείνεις για πάντα κοντά μας;
– Είναι πολύ ωραία εδώ, μα πρέπει πια να γυρίσω στο σπίτι μου, να δω τ’ αδερφάκια μου να μεγαλώνουν.
– Παιδιά, ας πιάσουμε δουλειά. Να φτιάξουμε ένα αυτοκίνητο, για το φίλοι μας.
– Με αυτό θα πας σπίτι σου σε τρεις μέρες.
– Πάρε αυτά τα μπισκοτάκια για το δρόμο.
– Καλό ταξίδι!
– Καλή αντάμωση!
ΤΕΛΟΣ
(Πρόσωπα: Αφηγητής 1, Αφηγητής 2, Παιδάκι, Γιαγιά, Άγιος Βασίλης, Ξωτικό 1, Ξωτικό 2, Ξωτικό 3, Ξωτικό 4, Ξωτικό 5, Γιαγιά ξωτικών)
