Σχεδιασμός και υλοποίηση προγράμματος και σύνταξη δημοσίευσης:
Ελένη Α. Ηλία
Όλη η τάξη μια παρέα… Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνεται σε εισήγησή μου, με τίτλο ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΟΛΗ Η ΤΑΞΗ ΜΙΑ ΠΑΡΕΑ», η οποία παρουσιάστηκε στο 4ο διεθνές επιστημονικό συνέδριο του Ι.Α.Κ.Ε. “Δημοκρατία, δικαιώματα και ανισότητες στην εποχή της κρίσης. Προκλήσεις στο χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης”, που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο, 27-29 Απριλίου 2018. Η εισήγηση είναι δημοσιευμένη στον Α΄ τόμο των πρακτικών του συνεδρίου (επιμ. Πανταζής Σπ. Χ. κ. ά.),
ISBN: 978-618-83501-9-9,
σσ. 219-226.
Εισαγωγή
Στόχος κάθε εκπαιδευτικού είναι να δημιουργήσει άριστη σχέση και συνεργασία με τους μαθητές του, καθώς και να αναπτυχθούν ισχυροί δεσμοί και δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ όλων των μελών της σχολικής τάξης. Είναι προφανές πως όταν το παιδί αισθάνεται ότι βρίσκεται μέσα σε φιλικό, υποστηρικτικό περιβάλλον, δεν διστάζει να συμμετέχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, ώσπου οι προσπάθειές του τελικά δικαιώνονται. Όταν οι αναστολές των μαθητών περιορίζονται τότε τα αποτελέσματα της μαθησιακής διαδικασίας βελτιώνονται θεαματικά.
Προκειμένου να επιτύχουμε την ανάπτυξη άριστων σχέσεων ανάμεσα σε όλα τα μέλη της σχολικής τάξης, των μαθητών μεταξύ τους καθώς και όλων των μαθητών με το δάσκαλο, σχεδιάσαμε το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Το εν λόγω πρόγραμμα επιδιώκει να γίνουν γνωστά στη σχολική τάξη τα χαρακτηριστικά και οι προτιμήσεις κάθε μέλους της. Ειδικότερα σε σχέση με το πρόσωπο του δασκάλου, επιλέξαμε μέσα από το πρόγραμμα να αναφερθεί στα χαρακτηριστικά του κατά την εποχή που βρισκόταν στην ηλικία των μαθητών του. Έτσι οι μαθητές εστιάζουν στο παιδικό πρόσωπο που ο δάσκαλος υπήρξε κάποτε. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο γεφυρώνεται η ηλικιακή διαφορά μαθητών και δασκάλου αλλά και αναδεικνύεται η σπουδαιότητα της παιδικής ηλικίας. Συγκεκριμένα, οι μαθητές συνειδητοποιούν ότι αυτό το παιδικό πρόσωπο του δασκάλου και κατ’ επέκταση κάθε ενηλίκου, παραμένει υπαρκτό, εφόσον τα βιώματα της παιδικής ηλικίας συνιστούν μέρος του ενήλικου εαυτού μας.
Για το σχηματισμό των πορτρέτων μαθητών και δασκάλου χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα πεδία, αναφορικά με τα οποία κάθε μέλος της τάξης θα δώσει απαντήσεις, ώστε όλοι οι υπόλοιποι να τον γνωρίσουν καλύτερα. Τα πεδία προτείνονται και τελικά καθορίζονται από τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι καλούνται να κάνουν σχετικές προτάσεις και να αποφασίσουν συλλογικά. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος στη δική μας τάξη νηπιαγωγείου, τα πεδία αναφορικά με τα οποία έδιναν πληροφορίες οι μαθητές περιλάμβαναν το αγαπημένο τους χρώμα, το αγαπημένο τους ζώο, βιβλίο, ήρωα, μέρος, παιχνίδι, τραγούδι, εποχή/καιρό, ώρα και φαγητό. Τις διάφορες πληροφορίες καλούνται να αξιοποιήσουν οι συμμαθητές, δημιουργώντας μία ζωγραφιά ο καθένας για κάθε ερωτώμενο συμμαθητή τους. Παρουσιάζοντας κάθε παιδί στην ολομέλεια τη ζωγραφιά του για το συγκεκριμένο συμμαθητή, προκύπτει η αφήγηση μιας ομαδικής ιστορίας με ήρωα τον μαθητή αυτόν. Οι ιστορίες καταγράφονται από τη δασκάλα, τη στιγμή της δημιουργίας τους, ώστε να δημοσιευτούν, γεγονός για το οποίο έχουν εκ των προτέρων ενημερωθεί οι μαθητές. Με τον τρόπο αυτό κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία να γίνει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των συμμαθητών του, να γίνει πρωταγωνιστής της τάξης, να εμπνεύσει τους γύρω του για να εκφραστούν δημιουργικά αναφορικά με το πρόσωπό του.
Για τα χαρακτηριστικά και τις προτιμήσεις της δασκάλας στη δική μας περίπτωση οι απαντήσεις προέκυπταν από την ανάγνωση λογοτεχνικών αποσπασμάτων, σχετικών με τα διάφορα πεδία. Αναλυτικότερα, αξιοποιήθηκε η σύμπτωση, η δασκάλα (Ελένη Ηλία) να είναι και συγγραφέας του λογοτεχνικού βιβλίου με τίτλο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (εκδ. Ηριδανός, 2012). Σε αυτό το βιβλίο και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο «Το δώρο του δειλινού» εμφανίζεται ως λογοτεχνικό πρόσωπο ένα Κοριτσάκι, που συνομιλεί με την αφηγήτρια και ο διάλογός τους είναι αποκαλυπτικός της ταυτότητάς του. Πρόκειται για την ίδια την αφηγήτρια όταν ήταν μικρή, σε αντιστοιχία με το πασίγνωστο λογοτεχνικό πρόσωπο του Μικρού Πρίγκιπα, που συνιστά τον παιδικό εαυτό του πιλότου-αφηγητή στο βιβλίο του Εξυπερύ. Καθώς τα παιδιά έχουν δυνατό κίνητρο να παρακολουθήσουν προσεχτικά το κείμενο από όπου θα αντλήσουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για το παιδικό πορτρέτο της δασκάλας τους, επιπλέον αυτό το σημείο του προγράμματος θα συμβάλει στην εξοικείωσή τους με το λογοτεχνικό φαινόμενο.
Οι Στόχοι σε σχέση με τα στοιχεία του προγράμματος
Α) Ουσιαστική επικοινωνία και δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των μελών της σχολικής τάξης, καθώς οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις προτιμήσεις και τα χαρακτηριστικά των συμμαθητών τους..
Β) Αποδοχή όλων των μαθητών και σεβασμός στις ιδιαιτερότητές τους, με τη δημιουργική ανάδειξη και αξιοποίηση των πληροφοριών που αφορούν στα χαρακτηριστικά και τις προτιμήσεις των συμμαθητών.
Γ) Ανάπτυξη της ικανότητας της ακρόασης και της επικοινωνίας μέσα από την παραγωγή της ατομικής ζωγραφιάς και του ομαδικού κειμένου αναφορικά με το συμμαθητή.
Δ) Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών, καθώς οι πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του συμμαθητή αξιοποιούνται δημιουργικά από τα ίδια τα παιδιά κατά την εικαστική και λεκτική έκφρασή τους.
Ε) Γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών, τόσο κατά τη συμμετοχή τους στην ομαδική αφήγηση με βάση τις ζωγραφιές τους όσο και κατά την αναγνώριση-ανάγνωση των λέξεων στον πίνακα με τα πεδία.
ΣΤ) Καλλιέργεια της δημιουργικής εικαστικής έκφρασης των μαθητών, κατά την απόδοση με τη ζωγραφική των στοιχείων του συμμαθητή. .
Ζ) Κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό, με την καταγραφή των ομαδικών αφηγήσεων καθώς και των πληροφοριών για το συμμαθητή σε κάθε πεδίο..
Η) Εξοικείωση με τη λογοτεχνία μέσα από την ανάγνωση των αποσπασμάτων του λογοτεχνικού έργου, που αναφέρονται στην παιδική ηλικία της δασκάλας τους.
Θ) Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, με την ανάδειξη και αξιοποίηση των ομαδικών ιστοριών των παιδιών μέσα από τις διάφορες δημοσιεύσεις τους στην ιστοσελίδα του σχολείου και αλλού, όπου έχουν πρόσβαση οι ίδιοι οι μαθητές.
Ι) Εξοικείωση με την ιδιότητα του συγγραφέα, εφόσον τα παιδιά ανακαλύπτοντας την «άλλη» ιδιότητα της δασκάλας τους, αντιλαμβάνονται ότι οι συγγραφείς είναι ζωντανά, φυσικά πρόσωπα, που ζουν και δραστηριοποιούνται ανάμεσά τους.
Μεθόδευση
Ξεκινώντας τη δραστηριότητα είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν κατανοήσει πως θα βρεθούν όλα στο επίκεντρο της τάξης, δηλαδή στη θέση να απαντούν για τις προτιμήσεις τους αναφορικά με τα διάφορα πεδία, ώστε να δώσουν στους συμμαθητές τους ερεθίσματα για δημιουργική έκφραση. Ωστόσο θα ήταν προτιμότερο η σειρά με την οποία τα παιδιά μπαίνουν στη συγκεκριμένη θέση να καθορίζεται τυχαία. Έτσι, επιλέξαμε να μοιράζονται στους μαθητές κλήροι στους οποίους είναι γραμμένη η λέξη ΣΥΝΤΟΜΑ εκτός από έναν, στον οποίο είναι γραμμένη η λέξη ΣΗΜΕΡΑ. Το παιδί που θα πάρει αυτόν τον κλήρο θα είναι τη συγκεκριμένη μέρα το σημείο αναφοράς των δραστηριοτήτων. Μάλιστα οι μαθητές θα μπορούσε να ενθαρρύνονται να φτιάξουν διάφορα σχετικά συνθήματα, που θα φωνάζουν ομαδικά και ρυθμικά για το συμμαθητή που του έτυχε ο κλήρος, για παράδειγμα: «Σήμερα είναι η μέρα σου».
Στη συνέχεια ο δάσκαλος απλώνει τις καρτέλες πάνω στις οποίες είναι γραμμένα τα διάφορα πεδία, τοποθετημένες ανάποδα. Οι καρτέλες θα μπορούσε να έχουν το σχήμα κάποιου αντικειμένου, φύλλου, καρδιάς, σύννεφου κ.ο.κ., με την προϋπόθεση ότι όλες είναι όμοιες μεταξύ τους σε σχήμα και χρώμα κι εκείνο που τις διαφοροποιεί είναι μόνο οι λέξεις που έχουν αναγραφεί σε αυτές. Ο μαθητής που καλείται να αναφερθεί στις προτιμήσεις του, επιλέγει όποιο συμμαθητή του επιθυμεί, ώστε ο τελευταίος να γυρίσει μία από τις καρτέλες, για να δοθεί η σχετική απάντηση στο πεδίο που αναγράφεται σε αυτήν. Καθώς οι λέξεις που είναι γραμμένες στις καρτέλες είναι πάντα οι ίδιες, όλα τα παιδιά, θα είναι σε θέση κάποια στιγμή να τις διαβάζουν. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται ώσπου να ανοίξουν όλα τα πεδία, που για πρακτικούς λόγους δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα δεκαπέντε, και να εκφραστεί για το καθένα η προτίμηση του ερωτώμενου.
Οι απαντήσεις καταγράφονται σε πίνακα, η πρώτη στήλη του οποίου ξεκινά με τη λέξη « Όνομα» και όπως είναι προφανές περιλαμβάνει τα ονόματα των μελών της σχολικής τάξης. Όλες οι υπόλοιπες στήλες ξεκινούν με τα πεδία που είναι γραμμένα στις καρτέλες και περιλαμβάνουν τις προτιμήσεις κάθε μέλους ανά πεδίο. Ο πίνακας είναι αναρτημένος στη σχολική αίθουσα, ώστε τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα να ανατρέχουν σε αυτόν για να θυμηθούν τις προτιμήσεις των συμμαθητών τους. Τα μικρότερα παιδιά με αυτόν τον τρόπο είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τις συγκεκριμένες λέξεις που είναι γραμμένες, μια διαδικασία εξαιρετικά αξιοποιήσιμη για την ανάδυση του γραμματισμού.
Εναλλακτικά, αν δεν υπάρχει μεγάλη επιφάνεια για την ανάρτηση ενιαίου πίνακα, επιλέγουμε την εξής τακτική. Σε χαρτόνι μεγέθους Α4 αναγράφουμε το σύνολο των πεδίων αριθμημένα. Σε ξεχωριστά όμοιου μεγέθους χαρτόνια, ισάριθμα με τους μαθητές, γράφουμε τα ονόματά τους, και από κάτω τους αριθμούς από το ένα έως το δέκα, ώστε δίπλα σε κάθε αριθμό να γράψουμε την απάντηση στο αντίστοιχο πεδίο. Αν για παράδειγμα στον αριθμό ένα έχουμε τη λέξη χρώμα, στην καρτέλα του μαθητή δίπλα στο ένα θα αναγραφεί το χρώμα της δικής του προτίμησης, π.χ. «κόκκινο». Έτσι οι μαθητές έχουν μία επιπλέον δυνατότητα εξοικείωσης με τα αριθμητικά σύμβολα.
Στο παιχνίδι τηρούμε ημερολόγιο με τίτλο: «Σήμερα είναι η μέρα σου!», όπου στην κάθε μέρα αναγράφεται το όνομα του παιδιού στο οποίο τη συγκεκριμένη μέρα έχει κληρωθεί η λέξη «Σήμερα».
Με βάση τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει οι μαθητές, ζωγραφίζουν κάτι αντιπροσωπευτικό για το συμμαθητή τους ή τη δασκάλα. Όλες οι ζωγραφιές παρουσιάζονται διαδοχικά, με τη μορφή ενιαίας αφήγησης.
…και οι άλλοι στην παρέα!
Εισαγωγή
Στο μέρος αυτό του προγράμματος διευρύνεται το πεδίο των κοινωνικών εμπειριών των παιδιών, καθώς ξεπερνούν τα στενά όρια της σχολικής τάξης και έρχονται σε επαφή με λογοτεχνικά πρότυπα και κατ” επέκταση με διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Παράλληλα οξύνεται η κριτική σκέψη τους, καθώς ο δικός τους τρόπος ζωής παραβάλλεται με άλλους, διαφορετικούς. Στην περίπτωσή μας χρησιμοποιούνται αφηγηματικοί ήρωες επίσης από το βιβλίο Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, καθώς συνδέονται με το Κοριτσάκι του έργου, που συμπίπτει με το παιδικό πρόσωπο της δασκάλας των νηπίων. Πρόκειται για όσους κατοίκησαν το σπίτι μετά από το κοριτσάκι και κατέστρεψαν τον κήπο του. Τα πρόσωπα αυτά συναντώνται στα εφτά κεφάλαια του δεύτερου μέρους του βιβλίου.
Οι επιπλέον στόχοι
Στους στόχους που ήδη έχουν τεθεί, προστίθενται:
ΙΑ) η διεύρυνση των κοινωνικοσυναισθηματικών εμπειριών των μαθητών
ΙΒ) η κοινωνική και ψυχική ωρίμασή τους
ΙΓ) η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους.
Και οι τρεις παραπάνω στόχοι συνδέονται με τη φύση της λογοτεχνίας, χάρη στην οποία υπερβαίνεται το περιορισμένο πλαίσιο της σχολικής τάξης και αναδύονται διαφορετικά ανθρώπινα πρότυπα.
Μεθόδευση
Η ίδια διαδικασία που ακολουθήθηκε για τους μαθητές και τη δασκάλα της τάξης, χρησιμοποιείται και για την παρουσίαση των λογοτεχνικών προσώπων.
Χρονοδιάγραμμα
Ο αριθμός των μελών της σχολικής τάξης και των λογοτεχνικών προσώπων για τα οποία δημιουργούνται ζωγραφιές και κείμενα, καθορίζει τη διάρκεια της δραστηριότητας. Στη δική μας περίπτωση που η διαδικασία επαναλήφθηκε για τριάντα περίπου φυσικά και λογοτεχνικά πρόσωπα, απαιτήθηκαν συνολικά τέσσερις μήνες πλήρεις (Ιανουάριος-Μάιος 2014).
Αποτελέσματα
Το ομαδικό παιδικό κείμενο για το Κοριτσάκι (στο οποίο συμπίπτουν το κύριο λογοτεχνικό πρόσωπο του έργου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» και το «παιδικό» πρόσωπο της δασκάλας):
Κοριτσάκι: Το κοριτσάκι βγαίνει στον κήπο για να παίξει το αγαπημένο του παιχνίδι με τα μοσχομπίζελα και βλέπει το ουράνιο τόξο. Εύχεται την επόμενη μέρα ο ουρανός να είναι γεμάτος χρώματα, να έχει πολλά-πολλά ουράνια τόξα. Πηγαίνει στην παιδική χαρά, για να κάνει κι άλλα παιχνίδια, γύρω-γύρω, τσουλήθρα και τραμπάλα. Όταν γυρίζει στον κήπο, έχει έρθει ξαφνικά η Άνοιξη κι έχουν φυτρώσει λουλούδια. Ανεβαίνει στην κούνια και με τα πόδια της κόβει τα λουλούδια και κάνει βροχή λουλουδιών. Ένα λουλουδάκι πέφτει πάνω της και την τρομάζει.
(… και οι άλλοι στην παρέα): Τα ομαδικά παιδικά κείμενα για τους ήρωες του βιβλίου.
Φόβος: Στον κήπο υπήρχε ένα κανόνι, που έβγαζε μύγες κι άλλα έντομα. Η γιαγιά με την ηλεκτρική σκούπα τα μάζεψε όλα αλλά έμεινε ένα μόνο και την τσίμπησε. Εκείνη ούρλιαξε από τον πόνο. Κάθε πρωί έβαζε τη μάσκα της κι έβγαινε να ρίξει σπρέι στα λουλούδια. Τη μέρα που την τσίμπησε το έντομο, έριξε σπρέι σε όλο το σπίτι κι έφυγε, για να βρει σπίτι χωρίς κήπο. Το άλλο σπίτι που βρήκαν, είχε μια ταμπέλα που έγραφε: «Απαγορεύονται τα λουλούδια σ’ αυτό το σπίτι». Κι έτσι το διάλεξαν. Πήγαιναν όμως ακόμη στο παλιό το σπίτι πού και πού και ψέκαζαν τον κήπο με σπρέι, για να μην φτάνουν τα έντομα μέχρι το καινούριο τους σπίτι. Όταν εκείνοι έφευγαν, το κοριτσάκι έριχνε άλλο σπρέι στα λουλούδια και τα έκανε καλά. Και τότε που ξαναγίνονταν τα λουλούδια όμορφα, το γιόρταζαν με το κοριτσάκι. Η γιαγιά με τον παππού μια μέρα μπήκαν σ’ ένα πύραυλο, πάτησαν το κουμπί και βρέθηκαν στο διάστημα. Εκεί έβλεπαν μόνο αστέρια και πλανήτες, χωρίς έντομα και λουλούδια. Τους άρεσε πολύ κι έτσι θα γύριζαν για πάντα με αυτόν τον πύραυλο, αν δεν πήγαινε τόσο γρήγορα. Επειδή η ταχύτητα τους ζάλιζε, αναγκάστηκαν να κατέβουν με αερόστατο και να γυρίσουν στο σπίτι τους. Όταν έφτασαν όμως εκεί, είχαν μπει κάποια ζουζούνια κι είχαν κάνει φωλιά. Ο παππούς τα χτύπησε κι αυτά άρχισαν να τον κυνηγάνε. Εξόντωσε τρία αλλά έμειναν πολλά ακόμη. Έτσι έφυγαν από αυτό το σπίτι, για να ψάξουν για άλλο. Άρχισε βροχή κι όταν σταμάτησε, έπεσαν πάνω τους μέλισσες, που τους κυνηγούσαν. Τσίμπησαν πρώτα τη γιαγιά κι ο παππούς έπαιρνε τηλέφωνο να ζητήσει βοήθεια μέχρι που τον τσίμπησαν κι αυτόν. Τους πήγαν στο νοσοκομείο. Εκεί πήγε το κοριτσάκι να τους δει κι εκείνοι του ζήτησαν να χαλάσει τον κήπο, για να εξαφανιστούν τα έντομα. Το κοριτσάκι, επειδή τους λυπήθηκε, μάζεψε τα λουλούδια και πήγε και τα φύτεψε μακριά.
Οι Παντογνώστες: Οι παντογνώστες κοιμόντουσαν. Τότε έπεσε πάνω στο σπίτι τους ένα δέντρο, επειδή έτσι όπως έκοβαν τις τριανταφυλλιές, είχαν κάνει ζημιά στον κορμό του δέντρου. Όταν άκουσαν τον κρότο, νόμιζαν ότι ήταν μπουμπουνητά και κεραυνοί. Κοίταξαν έξω και μόλις κατάλαβαν τι συμβαίνει, βγήκαν στον κήπο για να προστατευτούν. Κάθισαν πάνω στην κούνια μέχρι να ξημερώσει. Όμως η κούνια έσπασε από το βάρος τους κι άρχισαν πάλι να τσακώνονται ποιος έφταιγε. Το πρωί βρήκαν καινούριο σπίτι, που είχε στον κήπο πολλές τριανταφυλλιές, παπαρούνες και μαργαρίτες. Κατάστρεψαν όμως και αυτόν τον κήπο όταν πήγαν να τον κλαδέψουν. Έτσι έριξαν όλα τα κλαδιά στο τζάκι και πήραν διακοσμητικά φυτά, ψεύτικα. Επειδή όμως το κοριτσάκι στεναχωριόταν που δεν υπήρχαν λουλούδια, πήραν να φυτέψουν καινούρια φυτά. Ο άντρας έφυγε ταξίδι μόνος του, για να προσέχει η γυναίκα του το κοριτσάκι, που είχε αρρωστήσει. Πριν φύγει, το κοριτσάκι του ζήτησε να της υποσχεθεί ότι δεν θα ξανακάνει ζημιά σε κανέναν κήπο. Όλο τον καιρό που ο άντρας έλειπε, στον κήπο μεγάλωνε ένα δέντρο με μήλα και πουλιά. Όταν ο άντρας γύρισε από το ταξίδι, έφαγε ένα μήλο, επειδή πεινούσε. Ύστερα μπήκε στο σπίτι και βρήκε τη γυναίκα του να δίνει φάρμακο στο κοριτσάκι. Είχε αρρωστήσει πάλι από το κρύο όταν βοηθούσε τη γυναίκα να κόψουν τα μήλα. Επειδή ήταν όλοι κουρασμένοι, αποκοιμήθηκαν. Είδαν όμως το ίδιο όνειρο, ότι είχαν γίνει αόρατοι και ενώ πατούσαν στη στεριά, νόμιζαν ότι κολυμπούσαν στη θάλασσα. Ξύπνησαν απότομα κι ένιωθαν πολύ αγαπημένοι. Πήγαν το κοριτσάκι πρώτα στο λούνα παρκ κι ύστερα στον παλιό του κήπο, για να του κάνουν έκπληξη. Τον είχαν ξαναφτιάξει πολύ όμορφο.
Ο Ασήμαντος: Το σπίτι άρεσε στον ασήμαντο, γιατί είχε πολλούς γείτονες. Αποφάσισε να μείνει εκεί, για να τους φοβίζει. Είχε και κήπο, για να παίζουν οι κόρες του. Το κοριτσάκι που έκανε κούνια, τον συνάντησε για πρώτη φορά, αλλά εκείνος αντί να το χαιρετήσει, το τρόμαξε. Είχε πάρει έναν ταύρο κι όποτε έβρισκε καιρό, τον πήγαινε στο δάσος, για να συναντάνε άλλα ζώα και ο ταύρος να τα πολεμάει. Μια μέρα στον κήπο ο ταύρος χτύπησε το κοριτσάκι. Ο ασήμαντος μάλωνε με τον κόσμο, γιατί του το ζητούσε η γυναίκα του. Κάποτε της είπε να ανέβουν μαζί σε ένα βουνό. Αν ανέβαινε πρώτος εκείνος, θα σταματούσε να μαλώνει με τον κόσμο. Αν ανέβαινε πρώτη η γυναίκα του, θα συνέχιζε να τσακώνεται. Ο ασήμαντος νίκησε και σταμάτησε τους καυγάδες. Συμφώνησαν με τη γυναίκα του να μείνουν σε χωριστά σπίτια κι όποιος θέλει να μαλώνει όποιος θέλει να μην μαλώνει.
Η Πολυάσχολη: Η κυρία πολυάσχολη που ήταν δασκάλα, είχε καλέσει στο σχολείο έναν κύριο, για να μιλήσει στα παιδιά για τα ζώα, που πρέπει να τα φροντίζουμε και να τα ταϊζουμε. Το πρωί ετοιμάστηκε να πάει στο σχολείο, για να υποδεχτεί τον κύριο. Έριξε κολόνια, έβαλε κραγιόν και ξεκίνησε. Όμως ξέχασε να πάρει την τσάντα της. Έτσι γύρισε πίσω, για να την πάρει. Όταν έφτασε στο σχολείο, τα παιδιά είχαν μπει στις τάξεις τους και η πόρτα ήταν κλειδωμένη. Έβγαλε τα κλειδιά της κι άρχισε να τα δοκιμάζει, για να ξεκλειδώσει. Αλλά είχε πάρα πολλά κλειδιά και δεν έβρισκε το σωστό. Η ώρα περνούσε και βαρέθηκε να συνεχίσει την προσπάθεια. Έτσι γύρισε στο σπίτι. Πότισε τα λουλούδια, φρόντισε το βάτραχο κι έκανε πολλές άλλες δουλειές. Όταν το κοριτσάκι γύρισε απ’ το σχολείο, η γυναίκα τού είχε μαγειρέψει κοτόπουλο με πατάτες. Το Καλοκαίρι η κυρία πήγε διακοπές στη Χαβάη. Γύρισε μαζί με έναν άντρα που είχε γνωρίσει στο αεροπλάνο και όλες τις μέρες των διακοπών πήγαιναν παρέα βόλτες με καραβάκι.
Άνθρωποι με οθόνες: Τα δίδυμα πήραν τα βιντεοπαιχνίδια τους και βγήκαν στον κήπο. Επειδή κοιτούσαν τις οθόνες και δεν πρόσεχαν πού πατούσαν, το ένα αγόρι γλίστρησε και έπεσε. Βγήκε η κασέτα και η οθόνη σκοτείνιασε. Το αγόρι έψαχνε για την κασέτα. Τότε πέρασε η μαμά που πήγαινε στη δουλειά της. Επειδή κοιτούσε κι αυτή στην οθόνη της, δεν το είδε, που ήταν σκυμμένο και σκόνταψε πάνω του. Όταν το κατάλαβε, του έγραψε στην οθόνη της «Συγγνώμη». Όσο το αγόρι έψαχνε την κασέτα, το βοηθούσε το κοριτσάκι. Το αγόρι την ερωτεύτηκε και δεν έπαιζε πια παιχνίδια στην οθόνη. Μάζευε λουλούδια και τα χάριζε στο κοριτσάκι. Τα δύο παιδιά πήγαν κάποια μέρα να δουν μια παράσταση. Ύστερα έπαιζαν κρεμάλα στο χαρτί. Σε μερικές μέρες έγινε σεισμός κι έπεσαν όλες οι οθόνες κι έσπασαν. Μέχρι να επισκευαστούν η οικογένεια πήγαιναν στη θάλασσα για μπάνιο. Φώναξαν και μια ορχήστρα στην παραλία, που έπαιζε μουσική και τραγουδούσαν οι ίδιοι. Τις οθόνες δεν τις ξαναπήραν ποτέ. Μόλις βγήκαν τα καινούρια κινητά, χρησιμοποιούσαν μόνο αυτά. Μετά από καιρό η μαμά των διδύμων γέννησε ένα μωράκι. Το φρόντιζαν συνέχεια και δεν έπαιζαν πια για πολλή ώρα ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Καταναλωτές: Τα δυο κοριτσάκια παίζουν στον κήπο διαφημίσεις. Εκείνο που είχε την ιδέα για το παιχνίδι, την ίδια μέρα ζήτησε από τους γονείς του μια τηλεόραση, έναν ανεμόμυλο και δύο κούκλες. Τα άφησε όμως έξω, επειδή δεν χωρούσαν πουθενά στο σπίτι. Την άλλη μέρα μόλις ξεκίνησε να τα παίζει, άρχισαν οι διαφημίσεις και τα παράτησε. Αγόρασε καινούρια παιχνίδια, που όταν πήγε να ανοίξει τα κουτιά τους, τα παράτησε γιατί πάλι άρχισαν οι διαφημίσεις. Όποτε το κοριτσάκι από τον κήπο ζητούσε να παίξουν με τα παιχνίδια, το άλλο κοριτσάκι δεν μπορούσε, αφού έβλεπε διαφημίσεις. Έτσι το κοριτσάκι από τον κήπο ανέβαινε στην κούνια κι έπαιζε μόνο του. Μια φορά που κουνιόταν πολύ δυνατά, έπεσε από την κούνια και χτύπησε. Τότε το άλλο κοριτσάκι βγήκε έξω και την προσκάλεσε να δουν μαζί διαφημίσεις. Κάποιο πρωί είδαν ένα ροζ λουλούδι ανάμεσα στα πράγματα που βρίσκονταν στον κήπο. Επειδή και τα δύο κοριτσάκια αγαπούσαν πολύ το ροζ, άρχισαν να αδειάζουν τον κήπο από τα πράγματα, για να βρει το λουλούδι χώρο να μεγαλώσει και να γεμίσει ροζ ανθάκια. Πρώτα σκούπιζαν τα πακέτα από τη σκόνη, για να μπορούν να τα κουβαλούν στα σκουπίδια, δυο βήματα από τον κήπο. Από τότε που καθαρίστηκε ο κήπος, τα κοριτσάκια παίζουν μαζί μπάλα ή κάνουν βόλτες με τα ποδήλατα. Αλλά όταν ο καιρός είναι βροχερός και σκοτεινός, μπαίνουν στο σπίτι και παίζουν διαφημίσεις.
Διάσημος: Όταν ο Διάσημος ήρθε στο σπίτι, κάθε πρωί έβγαζε το σκυλάκι του βόλτα. Καθώς περνούσε από τον κήπο, έπαιρνε το κοριτσάκι και πήγαιναν να του αγοράσει γάλα. Ήταν τραγουδιστής κι έβγαζε πάρα πολλά χρήματα, όμως αυτό που του άρεσε περισσότερο ήταν να πετάει χαρταετό και να κολυμπάει. Πήγαινε να κολυμπήσει σε μια παραλία όπου έπεφτε ένας καταρράχτης από το βουνό. Ύστερα όμως δεν πήγαινε πια στην παραλία, επειδή οι άνθρωποι του ζητούσαν αυτόγραφα και τον ενοχλούσαν. Έτσι έφτιαξε μια πισίνα στο σπίτι του για να κολυμπάει και τη γέμιζε με το νερό του καταρράχτη. Μια μέρα ήταν στην πισίνα παρέα με μια κοπέλα. Έβαλαν μουσική και χόρευαν. Άρεσαν ο ένας στον άλλο και παντρεύτηκαν. Ο διάσημος έφτιαξε στο σπίτι ένα ακόμη δωμάτιο μόνο για τη γυναίκα του, με καθρέφτη και μικρόφωνο. Όποτε έβγαιναν μαζί έξω, τους τραβούσαν φωτογραφίες κάτω από τους προβολείς και ο διάσημος μοίραζε αυτόγραφα. Όταν έκαναν παιδάκι, το πήγαιναν στα πάρτι των φίλων του. Τα παιδιά μόλις έβλεπαν τον διάσημο, τον τραβούσαν πολλές-πολλές φωτογραφίες.
Συμπεράσματα
Από την παράθεση των ομαδικών κειμένων και των σχετικών εικόνων που ζωγράφισαν τα νήπια, προκύπτει η επίτευξη του συνόλου των στόχων του προγράμματος. Ας επισημάνουμε τέλος τον ενθουσιασμό και την απόλαυση των νηπίων από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, που εκδηλωνόταν καθημερινά και καθολικά.
