Τη δεκαετία του 1960 στη Βρετανία το ζήτημα της σχέσης μεταξύ των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας με την ανθρωπιστική παιδεία και η θέση τους στο οικοδόμημα της ευρωπαϊκής παιδείας και εκπαίδευσης, τέθηκε με ιδιαίτερη σοβαρότητα στο επίκεντρο της περίφημης «συζήτησης των δύο παραδόσεων» (the «two cultures debate») μεταξύ του C. P. Snow και του F. R. Leavis.
Ισχυρισμοί Snow
O C. P. Snow, υποστήριξε ότι η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία και το σύστημα των αξιών που διαμορφώνεται από αυτές, εμπεριείχαν και την υπόσχεση της ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών και της διαμόρφωσης μιας καλύτερης κοινωνίας. Βάσει αυτής της προοπτικής ο Snow υπεδείκνυε και την αναγκαιότητα του επαναπροσανατολισμού της εκπαίδευσης με πρωταρχικό μέλημα την ανάπτυξη της κατανόησης των θετικών επιστημών.
Ισχυρισμοί Leavis.
Την άποψη αυτή αντέκρουσε ο F. R. Leavis.
Ο Leavis υποστήριξε:
- την υπεροχή της ανθρωπιστικής παιδείας,
- της παρακαταθήκης των κλασικών γραμμάτων
- και της φιλολογικής και φιλοσοφικής παράδοσης του ευρωπαϊκού κόσμου
με στόχο την διασφάλιση της καλλιέργειας ολοκληρωμένων και κριτικά σκεπτομένων ατόμων, ικανών ν’ αντισταθούν στην ισοπέδωση που συνεπάγεται η μαζική κοινωνία, στοιχείο της οποίας είναι και η άκριτη αποθέωση της αξίας της τεχνολογίας, αντίληψη που εξέθρεφε κατά τη γνώμη του, επικίνδυνες ψευδαισθήσεις για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 αυτή η συζήτηση εμφάνιζε μεγάλη πρωτοτυπία και αποτύπωνε τη γνήσια ανησυχία για το μέλλον του δυτικού πολιτισμού, του πολιτισμού της ελευθερίας και του ανθρωπισμού όπως είχε διαμορφωθεί από την ιστορική εμπειρία της ευρωπαϊκής ηπείρου. Τα δεδομένα όμως, όπως και οι απαιτήσεις της κοινωνίας στα πλαίσια της δική μας οπτική στην αρχή του εικοστού πρώτου αιώνα έχουν αλλάξει με αποτέλεσμα η «συζήτηση των δύο παραδόσεων» να φαίνεται σαν ένα θέμα ξεπερασμένο. Η Ευρώπη που μόλις είχε βγει από τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου προσέβλεπε στο πνεύμα της επιστήμης και της ορθολογικότητας όχι μόνο για την υλική αλλά και για τη διανοητική και ηθική της ανασυγκρότηση. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Τώρα το δίλημμα δεν ανακύπτει πλέον μεταξύ ανθρωπιστικής παιδείας και θετικών επιστημών. Τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η σύγχρονη κοινωνία και το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα έχουν αποκτήσει άλλες παραμέτρους.
Ο προβληματισμός σήμερα επί των ουσιαστικών αξιών της παιδείας και του πολιτισμού ανακύπτει:
- από την επιθετική διαφήμιση που στηρίζεται στην κολακεία των ευτελεστέρων παθών,
- από την ανεξέλεγκτη ανευθυνότητα των μέσων μαζικής επικοινωνίας που λειτουργούν βάσει αυτής της λογικής
- τέλος από την υπαγωγή της πολιτικής σε όλα αυτά.⊗
Οι πραγματικές αυτές απειλές προς τον πολιτισμό και προς την δυνατότητα διαμόρφωσης ενός πολίτη που θα σκέπτεται και θα ενεργεί αυτόνομα οδηγούν, πάντως, και προς μια άλλη σημαντική διαπίστωση, ότι δηλαδή οι θετικές επιστήμες, ως αναζήτηση της αλήθειας ως εφαρμογή κανόνων της επιστημονικής μεθοδολογίας, συνιστούν αναπόσπαστο και οργανικό τμήμα της ανθρωπιστικής παιδείας και συνθέτουν μια ενιαία οντότητα πνευματικών αξιών μαζί με τις θεωρητικές επιστήμες. Αυτή η ενιαία οντότητα πνευματικών αξιών αποτελεί την ουσιώδη προϋπόθεση που σηματοδοτεί κοινωνία της γνώσης και συνιστά το υπόβαθρο του πολιτισμού.
Αυτή η ενότητα της γνώσης, συνιστά την αναγκαία βάση της παιδείας στις κοινωνίες των ελευθεριών και της γνώσης και των μορφών της ανάπτυξης που συνδέονται με την ελευθερία.
