ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΓΑΘΑ – ΕΙΔΗ ΑΓΑΘΩΝ

Οι ανάγκες που πρέπει να καλύψει ο άνθρωπος για να επιβιώσει καλούνται βασικές ανάγκες, όπως για παράδειγμα η διατροφή, η ένδυση, η στέγη κ.ά.

Οι ανάγκες που πρέπει να ικανοποιήσει ο άνθρωπος για να εξασφαλίσει καλύτερη ποιότητα ζωής είναι διαφορετικές από τις βασικές, αλλά ωστόσο είναι κι αυτές απαραίτητες. Τέτοιες ανάγκες είναι η εκπαίδευση, η φροντίδα για υγεία, οι εύκολες – γρήγορες και ασφαλείς μετακινήσεις κ.ά.

Αγαθά, είναι τα μέσα, τα οποία ικανοποιούν τις ανθρώπινες ανάγκες.

Κατηγορίες των αγαθών.

 

 ΠΑΡΑΓΩΓΗ – ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Προϊόν:  είναι το αποτέλεσμα της παραγωγής ή παραγωγικής διαδικασίας, η οποία αποτελείται από μια ορισμένη σειρά ενεργειών, που γίνονται σε συγκεκριμένο χώρο και με συγκεκριμένο τρόπο. Η παραγωγική διαδικασία απαιτεί τη χρήση της τεχνολογίας και των συντελεστών παραγωγής.

Παραγωγικότητα εννοούμε τη χρήση των μέσων παραγωγής με αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να παράγεται η μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα και καλύτερη ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών με το χαμηλότερο κόστος.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 

Συντελεστές παραγωγής καλούμε όλα τα απαραίτητα στοιχεία που συντελούν στην παραγωγή των προϊόντων και υπηρεσιών. Τα στοιχεία αυτά είναι:

1. Οι φυσικοί πόροι(προέρχονται από τη φύση).
2. Η εργασία(σωματική ή πνευματική που προέρχεται από τον άνθρωπο).
3. Το κεφάλαιο(προέρχεται κι αυτό από τον άνθρωπο).

Στους φυσικούς πόρους ανήκουν όλα τα αγαθά ή υλικά που προέρχονται από τη φύση και χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία. Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε τις διάφορες μορφές ενέργειας (ηλιακή, αιολική), τη θάλασσα, τα δάση, τις λίμνες, το έδαφος κ.α.

Το κεφάλαιο μπορεί να είναι φυσικό ή ανθρώπινο.

Φυσικό κεφάλαιο είναι αυτό που περιλαμβάνει αγαθά και μέσα, τα οποία χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων, αλλά προέρχονται από προηγούμενη ανθρώπινη δραστηριότητα. Για παράδειγμα τα μηχανήματα κατασκευάστηκαν από τον άνθρωπο για να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή ενός νέου προϊόντος. Άλλο παράδειγμα είναι οι εγκαταστάσεις (εργοστάσια, αποθήκες, θερμοκήπια κ.α.) που κατασκευάστηκαν από ανθρώπους σε προηγούμενη δραστηριότητα, για να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή προϊόντων. Φυσικό κεφάλαιο είναι και το χρήμα.

Το ανθρώπινο κεφάλαιο περιλαμβάνει το ανθρώπινο δυναμικό μιας οικονομίας, είτε είναι απασχολήσιμο είτε όχι.

Εργασία είναι το αποτέλεσμα του απασχολούμενου ανθρώπινου κεφαλαίου. Η ανθρώπινη εργασία, είτε είναι σωματική είτε πνευματική, είναι βασικός συντελεστής παραγωγής.

Η επιχειρηματικότητα είναι η ικανότητα του ανθρώπου να συνδυάζει σωστά και με τον καλύτερο τρόπο τους τρεις συντελεστές παραγωγής, τους φυσικούς πόρους, την εργασία και το κεφάλαιο. Έτσι θεωρείται ότι είναι ο τέταρτος συντελεστής παραγωγής.

 

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Η τεχνολογία παραγωγής καθορίζει ποιοι συντελεστές παραγωγής θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενός προϊόντος, σε ποιες αναλογίες και με ποιον τρόπο. Ειδικά η αναλογία χρησιμοποίησης ενός συντελεστή παραγωγής πρέπει να είναι κατάλληλη και αυστηρά καθορισμένη. Για παράδειγμα για την παραγωγή του προϊόντος “σοκολάτα αμυγδάλου” σε μια σοκολατοβιομηχανία, η αναλογία αμυγδάλων που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι η κατάλληλη, ούτε αυξημένη ούτε μειωμένη.

 

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Οι άνθρωποι, ως καταναλωτές, είναι ελεύθεροι να διαλέξουν και να αποφασίσουν τι αγαθά θα αγοράσουν και τι υπηρεσίες θα καταναλώσουν, χωρίς όμως να έχουν όλοι τη δυνατότητα να το κάνουν αυτό για όλα τα αγαθά και όλες τις υπηρεσίες που προσφέρονται. Έτσι, λοιπόν, τόσο οι παραγωγοί, όσο και οι καταναλωτές, είναι ελεύθεροι να επιλέξουν αγαθά και υπηρεσίες, που θα παραχθούν και θα καταναλωθούν αντίστοιχα. Αυτή είναι η ουσία της ελεύθερης οικονομίας.

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ

Με τον όρο προσφορά εννοούμε την ποσότητα των προϊόντων, τα οποία είναι διαθέσιμα στην αγορά. Με τον όρο ζήτηση εννοούμαι την ποσότητα των προϊόντων, τα οποία οι καταναλωτές ζητούν να αγοράσουν σε συγκεκριμένη τιµή. Έτσι, λοιπόν, η τιµή ενός προϊόντος καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση που υπάρχει γι’ αυτό. Αυτός είναι ο νόµος της προσφορά και της ζήτησης και αποτελεί βασικό νόµο της οικονομίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ζήτηση επηρεάζει την προσφορά. Όσο πιο μεγάλη είναι η ζήτηση ενός προϊόντος, τόσο μεγαλώνει και η προσφορά του προϊόντος αυτού.

 

Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση ενός προϊόντος.

Οι παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν τη ζήτηση ενός προϊόντος είναι:

1. Η τιµή του προϊόντος.
2. Το εισόδημα των καταναλωτών.
3. Oι προτιμήσεις των καταναλωτών.
4. Οι τιμές των υποκατάστατων και των συμπληρωματικών προϊόντων.
5. Το πλήθος των καταναλωτών.
6. Το είδος του προϊόντος.
7. H εποχή.
8. Η ηλικία των καταναλωτών.

Γενικά όσο αυξάνεται η τιμή ενός προϊόντος, μειώνεται η ζήτησή του. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις που αναφέρονται στην ανελαστική και στην πλήρως ελαστική ζήτηση.

Ανελαστική ονομάζεται η ζήτηση, κατά την οποία, όσο και να αυξάνεται η τιμή ενός προϊόντος, δε μειώνεται η ζήτησή του.

Πλήρως ελαστική ονομάζεται η ζήτηση, κατά την οποία, αν αυξηθεί η τιμή ενός προϊόντος κατά μικρό ποσοστό, μηδενίζεται η ζήτησή του. Στην περίπτωση αυτή, υπάρχουν πολλά προϊόντα παρόμοια με αυτό, του οποίου αυξάνεται η τιμή. Έτσι, όλοι οι καταναλωτές προτιμούν τα παρόμοια προϊόντα, αφού είναι φθηνότερα.

ΠΩΣ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΗΤΗΣΗ;

• Το εισόδημα των καταναλωτών: Όσο υψηλότερο είναι το εισόδημα των καταναλωτών, τόσο αυξάνεται η ζήτηση κάποιων προϊόντων.
• Το πλήθος των καταναλωτών: Σίγουρα η αύξηση του πληθυσμού έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης κάποιων προϊόντων.
• Οι προτιμήσεις των καταναλωτών: Αυτές δεν είναι σταθερές και μπορεί να επηρεάζονται από τη διαφήμιση, τη μόδα, τις συνήθειες κ.α.
• Οι τιμές των υποκατάστατων προϊόντων: Η αύξηση της τιμής κάποιου υποκατάστατου, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης κάποιου άλλου, π.χ. η αύξηση της τιμής της ζαχαρίνης θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης της ζάχαρης.
• Οι τιμές των συμπληρωματικών προϊόντων: π.χ. η αύξηση της τιμής των DVD player, θα μειώσει τη ζήτηση των DVD.

 

ΑΓΟΡΑ

Με τον όρο αγορά εννοούμε τον τόπο, στον οποίο γίνεται η αγοραπωλησία των προϊόντων. Στις αγορές κάποιοι πωλούν και κάποιοι αγοράζουν προϊόντα. Αγορά είναι για παράδειγμα ένα κατάστημα, ένα εμπορικό κέντρο, το διαδίκτυο κ.α. Στις αγορές παίρνονται πολύ σημαντικές αποφάσεις για το είδος, την ποσότητα και τον τρόπο παραγωγής των προϊόντων. Όταν ένα προϊόν το παράγουν πολλοί προμηθευτές, τότε δημιουργείται ανταγωνισμός στην αγορά αυτού του προϊόντος. Ο ανταγωνισμός είναι σημαντικός παράγοντας της οικονομίας μιας κοινωνίας και δρα προς όφελος των καταναλωτών.

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ 

Η αγορά, με βάση τον ανταγωνισμό, διακρίνεται σε τρεις μορφές:

1. Πλήρης ανταγωνισμός (ελεύθερη αγορά).
2. Μονοπώλειο.
3. Ολιγοπώλειο.

Ο πλήρης ή ελεύθερος ανταγωνισμός είναι οι μορφή της αγοράς, στην οποία υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που παράγουν ίδια ή παρόμοια προϊόντα και προσπαθεί η καθεμιά να προσελκύσει, με διάφορους τρόπους, τους καταναλωτές. Οι καταναλωτές στον ελεύθερο ανταγωνισμό έχουν πολλές επιλογές για την απόκτηση ομοειδών προϊόντων.

Το μονοπώλειο είναι μια μορφή αγοράς, στην οποία μια μόνο επιχείρηση παράγει ένα προϊόν και δεν υπάρχουν άλλα προϊόντα παρόμοια ή υποκατάστατα που να καλύπτουν την ίδια ανάγκη. Το ίδιο ισχύει και για τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Μια επιχείρηση μπορεί να αποτελεί μονοπώλειο για κάποια παρεχόμενη υπηρεσία. Για παράδειγμα, πριν μερικά χρόνια, η ΔΕΗ ήταν η μόνη επιχείρηση στην Ελλάδα παραγωγής και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές. Οι λόγοι που οδηγούν στη δημιουργία μονοπωλιακών αγορών είναι:

1. Όταν υπάρχει ανάγκη πλήρους κάλυψης της ζήτησης κάποιων προϊόντων που παράγονται από επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας . Στην περίπτωση αυτή το κράτος ελέγχει τις επιχειρήσεις και επεμβαίνει στον καθορισμό της τιμής και του κέρδους.
2. Όταν υπάρχει ανάγκη προστασίας της υγείας του κοινωνικού συνόλου (για παράδειγμα το νερό).
3. Όταν μόνο μια επιχείρηση διαθέτει την τεχνογνωσία για την παραγωγή του προϊόντος. Η τεχνογνωσία αυτή προστατεύεται από τη νομοθεσία (πατέντα), δηλαδή δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί από καμιά άλλη επιχείρηση για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.
4. Όταν μια επιχείρηση έχει στην κατοχή της την πρώτη ύλη για την παραγωγή του προϊόντος και το προϊόν αυτό δεν παράγεται με άλλη πρώτη ύλη.

Το ολιγοπώλειο είναι μια μορφή αγοράς, στην οποία ένα προϊόν παράγεται από ένα μικρό αριθμό επιχειρήσεων. Ένα παράδειγμα είναι το ολιγοπώλειο των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, κάτι που ενέχει τον κίνδυνο της συνεννόησης μεταξύ τους, για την τιμή των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το κράτος, βέβαια, έχει τη δυνατότητα να ελέγχει νομοθετικά τις επιχειρήσεις ολιγοπωλείου, για να αποφεύγεται η κερδοσκοπία.

Κόστος παραγωγής ενός προϊόντος εννοούμε τα χρήματα που δαπανώνται από την επιχείρηση προκειμένου να παραχθεί το προϊόν αυτό. Θα λέγαμε πιο απλά ότι είναι τα έξοδα που κάνει η επιχείρηση για την παραγωγή του προϊόντος.

Το κέρδος μιας επιχείρησης από την πώληση των προϊόντων της, δίνεται από τον παρακάτω τύπο:

ΚΕΡΔΟΣ = ΕΣΟΔΑ – ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 

Το κέρδος, λοιπόν, είναι η διαφορά των εσόδων (δηλαδή των εισπράξεων) από την πώληση του προϊόντος μείον το κόστος (δηλαδή τα έξοδα) παραγωγή του.

ΕΣΟΔΑ (ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ): ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Ή ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΕΞΟΔΑ):

• ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ
• ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
• ΕΝΕΡΓΕΙΑ
• ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ
• ΕΦΟΡΙΑ
• ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ κ.α.

Σκοπός κάθε παραγωγικής μονάδας είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Αυτό για την επιχείρηση σημαίνει να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα έσοδα (να πουλάει, δηλαδή μεγαλύτερες ποσότητες προϊόντος) και ταυτόχρονα το μικρότερο δυνατό κόστος παραγωγής. Μερικοί από τους τρόπους που προσπαθεί μια επιχείρηση να πετύχει αυτό το σκοπό είναι:

1. Μείωση του κόστους παραγωγής.
2. Ανάπτυξη της τεχνογνωσίας και χρησιμοποίηση νέων τεχνολογιών, όχι μόνο για την παραγωγή του συγκεκριμένου προϊόντος, αλλά και για την παραγωγή νέων.
3. Τυποποίηση των παραγόμενων προϊόντων.
4. Προώθηση των προϊόντων με διαφήμιση.
5. Είσοδος σε νέες αγορές.

 Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑ

Με τον όρο παραγωγική μονάδα εννοούμε ένα κατάλληλο εξοπλισμένο και διαμορφωμένο χώρο, στον οποίο παράγεται ένα προϊόν (για παράδειγμα εργοστάσια, αγροί, γραφεία κ.α.).

Σύστημα είναι ένα σύνολο στοιχείων, τα οποία συντονίζονται και ενεργοποιούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτυγχάνεται ένας συγκεκριμένος σκοπός.

Η οποιαδήποτε παραγωγική μονάδα μπορεί να θεωρηθεί ως σύστημα, γιατί περιλαμβάνει ένα σύνολο εισροών (συντελεστές παραγωγής), το οποίο, με τις διαδικασίες επεξεργασίας, μετατρέπεται σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα ή εκροή (προϊόν).

 

 

Εισροές είναι όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του συγκεκριμένου προϊόντος.

Οι εισροές περιλαμβάνουν:

1. Τις πρώτες και βοηθητικές ύλες.
2. Την ανθρώπινη εργασία.
3. Τον εξοπλισμό.
4. Τα κεφάλαια που απαιτούνται για μισθούς, αγορά πρώτων υλών, εξοπλισμό και κατασκευή κτηριακών εγκαταστάσεων.
5. Τις γνώσεις και τις πληροφορίες, που αξιοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων.
6. Την ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία της παραγωγικής μονάδας.
7. Το χρόνο εργασίας που απαιτείται, για να πραγματοποιηθούν οι διάφορες εργασίες.

Όλες οι εισροές είναι σημαντικές και αν λείψει κάποια εύκολα καταλαβαίνουμε ότι θα σταματήσει η παραγωγική διαδικασία. Όμως στη σύγχρονη εποχή οι μορφωμένοι εργαζόμενοι θεωρούνται η σπουδαιότερη εισροή, οι οποίοι με τις γνώσεις και τις ικανότητές τους συντελούν αφ’ ενός στην αύξηση της ποσότητας του παραγόμενου προϊόντος και στη βελτίωση της ποιότητάς του και αφ’ ετέρου στη μείωση του χρόνου που απαιτείται για την παραγωγή του προϊόντος, με αποτέλεσμα την αύξηση των εσόδων και τη μείωση του κόστος παραγωγής αντίστοιχα.

Οι διαδικασίες επεξεργασίας είναι όλες οι εργασίες που γίνονται από την παραγωγική μονάδα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της και με τις οποίες μετατρέπονται οι εισροές σε εκροές.

Στις διαδικασίες επεξεργασίες περιλαμβάνονται:

1. Η οργάνωση της μονάδας.
2. Η σχεδίαση του προϊόντος.
3. Τα διάφορα στάδια παραγωγής του προϊόντος.
4. Οι έλεγχοι που γίνονται κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.
5. Η προώθηση των προϊόντων κ. α.

Μια παραγωγική διαδικασία θεωρείται επιτυχημένη, όταν το προϊόν το οποίο παράγεται απ’ αυτή ικανοποιεί την ανάγκη για την οποία φτιάχτηκε.

Εκροές είναι τα προϊόντα που παράγουν οι παραγωγικές μονάδες. Στις εκροές περιλαμβάνονται επίσης τα υπολείμματα της επεξεργασίας (ρύποι, απόβλητα), καθώς και οι απώλειες ή φθορές, που προκαλούνται κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.

Για τη σωστή λειτουργία μιας παραγωγικής μονάδας είναι απαραίτητο να υπάρχει πλήρης συντονισμός και εναρμόνιση μεταξύ των τμημάτων της. Κι αυτό γιατί τα διάφορα στοιχεία που εμπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία, αλληλοεπηρεάζονται. Οποιαδήποτε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος μπορεί να δημιουργήσει αντίθετα αποτελέσματα απ’ αυτά που αναμένονταν (π.χ. αύξηση του κόστους παραγωγής, παραγωγή προϊόντων εκτός προδιαγραφών, κ.α.).

Μια παραγωγική μονάδα για να παραμείνει ανταγωνιστική πρέπει να βελτιώνει συνεχώς τη λειτουργία της. Αυτό το κατορθώνει χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες, νέες εφευρέσεις και επινοήσεις, που βελτιώνουν τη διαδικασία παραγωγής. Κάποιες επινοήσεις χαρακτηρίζονται ως “πατέντες” και χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από την παραγωγική μονάδα μετά από άδεια των δημιουργών τους. Απαραίτητη, επίσης, είναι η εκπαίδευση των εργαζομένων και η προσαρμογή τους στις νέες τεχνολογίες.

 

ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Με τον όρο τομέα παραγωγής εννοούμε ένα συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής προϊόντος. Οι τομείς παραγωγής είναι τρεις: ο πρωτογενής, ο δευτερογενής και ο τριτογενής τομέας.

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Στον πρωτογενή τομέα ανήκουν παραγωγικές δραστηριότητες που δημιουργούν προϊόντα, τα οποία δεν έχουν υποστεί καμιά επεξεργασία και βρίσκονται σε φυσική κατάσταση.

Τέτοια προϊόντα είναι:

1. Ορυκτά (μάρμαρο, πέτρα).
2. Μέταλλα σε ακατέργαστη μορφή.
3. Αλάτι.
4. Πετρέλαιο.
5. Προϊόντα φυτικής και ζωικής παραγωγής (φρούτα, λαχανικά, κρέας, γάλα κ.α.).
6. Προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας (ψάρια, όστρακα κ.α.)

Τα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα είναι συνήθως ενδιάμεσα, αλλά μερικά είναι και τελικά.

Ο πρωτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, γιατί αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει ο δευτερογενής και τριτογενής τομέας. Η εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας στις παραγωγικές μονάδες του πρωτογενούς τομέα έχει σαν αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση του κόστους των συντελεστών παραγωγής, που χρησιμοποιούνται και τη μεγιστοποίηση της παραγωγής προϊόντων και του κέρδους της μονάδας. Παράλληλα, όμως η χρήση της τεχνολογίας έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του εργατικού δυναμικού στον πρωτογενή τομέα και τη μετακίνησή του στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα.

Σήμερα, στις σύγχρονες οικονομίες, η γεωργική παραγωγή έχει αλλάξει ριζικά και στηρίζεται πλέον στις επιστημονικές γνώσεις και τις επιχειρηματικές ικανότητες. Ο παραδοσιακός γεωργός έχει δώσει τη θέση του στον επιχειρηματία γεωργό, ο οποίος γνωρίζει και χρησιμοποιεί όλες τις νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις, ενημερώνεται για τις ανάγκες της αγοράς και προσαρμόζει αναλόγως την παραγωγή του.

Ας δούμε πως επηρεάζει η τεχνολογία τη γεωργική παραγωγή. Οι γεωργοί σήμερα χρησιμοποιούν όλες τις σύγχρονες τεχνολογικές ανακαλύψεις και επιστημονικές γνώσεις, με αποτέλεσμα η παραγωγή των προϊόντων να έχει γίνει μηχανοποιημένη και εξειδικευμένη. Χρησιμοποιούνται μεγάλοι ελκυστήρες, που προσαρμόζονται στα διάφορα είδη καλλιεργειών και χρησιμοποιούν μεγάλη ποικιλία εξαρτημάτων σποράς, φύτευσης, λίπανσης, συγκομιδής κ.α. Αυτόματα αρδευτικά συστήματα στις μεγάλες καλλιέργειες και σύγχρονα μηχανήματα ελέγχου υγρασίας, θερμοκρασίας παροχής λίπανσης κάνουν παραγωγικότερες τις καλλιέργειες των θερμοκηπίων.

Η χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή γεωργικών προϊόντων. Με τη βοήθεια της βιολογίας και της γενετικής δημιουργούνται νέες ποικιλίες φυτών ανθεκτικότερες στις διάφορες ασθένειες και παραγωγικότερες.

Τέλος, οι σύγχρονοι γεωργοί μπορούν μέσω του διαδικτύου να πληροφορούνται για τον καιρό, για τις τιμές των προϊόντων τους, τις διεθνής αγορές κ.α.

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 

Επειδή λίγα από τα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα μπορούν σήμερα να ικανοποιήσουν τις σύγχρονες ανάγκες με τη μορφή που έχουν, πρέπει αυτά να μετασχηματιστούν. Το επόμενο στάδιο, λοιπόν, στη διαδικασία παραγωγής προϊόντων είναι ο δευτερογενής τομέας και περιλαμβάνει την επεξεργασία και τη μεταποίηση των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα. Το προϊόν, που παράγεται μετά την επεξεργασία και τη μεταποίηση, ονομάζεται τελικό προϊόν.

Επεξεργασία είναι μικρές αλλαγές που γίνονται στο προϊόν χωρίς να αλλοιώνεται η μορφή και η σύστασή του (π.χ. παστερίωση του γάλακτος).

Μεταποίηση είναι μεγάλες αλλαγές που γίνονται στο προϊόν και οι οποίες αλλοιώνουν τη μορφή και τη σύσταση του προϊόντος (π.χ. αλουμίνιο από βωξίτη).

Τα μέσα τα οποία χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία και τη μεταποίηση ενός προϊόντος μπορεί να είναι μηχανικά, θερμικά, χημικά, βιολογικά ή συνδυασμός τους.

Ο δευτερογενής τομέας, ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής των προϊόντων, χωρίζεται σε τρεις κλάδους.

• Οικοτεχνία.
• Βιοτεχνία και
• Βιομηχανία.

Οικοτεχνία είναι η παραγωγή προϊόντων του δευτερογενούς τομέα στο σπίτι. Τέτοια προϊόντα μπορεί να είναι: γλυκά, κεντήματα, υφαντά κ.α. Για την παραγωγή τους χρησιμοποιούνται απλά εργαλεία και μηχανές και είναι μια απασχόληση που αφορά συνήθως τα μέλη μιας οικογένειας.

Βιοτεχνία είναι η παραγωγή προϊόντων του δευτερογενούς τομέα σε εργαστήρια με τη χρήση λίγων μηχανημάτων. Απασχολείται μικρός αριθμός εργαζομένων και η ποσότητα των προϊόντων που παράγονται είναι μικρή. Προϊόντα βιοτεχνίας μπορεί να είναι έπιπλα, είδη ενδυμασίας, είδη υποδηματοποιίας, είδη διατροφής κ.α.

Βιομηχανία είναι η παραγωγή προϊόντων του δευτερογενούς τομέα σε εργοστάσια κατάλληλα εξοπλισμένα με πολλά και μεγάλα μηχανήματα. Αποτελεί τον κύριο όγκο παραγωγής των προϊόντων του δευτερογενούς τομέα και απασχολεί σχετικά μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Σήμερα λόγω της αυτοματοποίησης πολλών σταδίων της παραγωγικής διαδικασίας στα σύγχρονα εργοστάσια, ο αριθμός των εργαζομένων μειώνεται. Προϊόντα βιομηχανικής παραγωγής είναι: ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, αυτοκίνητα, αεροπλάνα, πλοία, μηχανήματα, επεξεργασμένες τροφές κ.α.

Στοιχεία που πρέπει να καθορίζονται με ακρίβεια για την ίδρυση μιας βιομηχανικής μονάδας.

Για να ιδρυθεί μια βιομηχανική μονάδα πρέπει να εξετάζονται οι ανάγκες της αγοράς και να καθορίζονται με ακρίβεια μια σειρά από στοιχεία όπως:

• Τα προϊόντα που θα παραχθούν και οι προδιαγραφές τους.
• Σε ποιες ποσότητες θα παραχθούν αυτά.
• Με ποιον τρόπο θα γίνει η παραγωγή τους.
• Σε ποιους καταναλωτές απευθύνονται.
• Σε ποιο χώρο θα παραχθούν.
• Ποιο το αναγκαίο προσωπικό της βιομηχανικής μονάδας.
• Το σύστημα διοίκησης της μονάδας.
• Ο εξοπλισμός, η χρηματοδότηση κ.α.

Κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για την εγκατάσταση μιας βιομηχανικής μονάδας.

Ο χώρος που θα επιλεγεί να εγκατασταθεί μια βιομηχανική μονάδα είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την αποδοτική λειτουργία της. Για τον λόγο αυτό, λαμβάνονται υπ’ όψιν μια σειρά από κριτήρια όπως:

• Το χαμηλό κόστος της γης.
• Η ύπαρξη πρώτων υλών.
• Η ύπαρξη πηγών ενέργειας σε χαμηλό κόστος και μεγάλη ποσότητα.
• Η ύπαρξη κατάλληλου προσωπικού και σε αριθμό και με διαφορετική εκπαίδευση και κατάρτιση.
• Η πρόσβαση σε μεγάλες αγορές.
• Η πρόσβαση σε κέντρα διοίκησης και τεχνολογικής υποστήριξης, όπως πανεπιστήμια, υπουργεία κ.α.
• Φοροαπαλλαγές, πολιτική σταθερότητα κ.λ.π.

Βασικά χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης παραγωγικής μονάδας.

Τα χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης παραγωγικής μονάδας είναι:

1. Η μηχανοποιημένη παραγωγή.
2. Η οργάνωση και διοίκηση της παραγωγικής μονάδας.

• Η τυποποίηση και η ποικιλία στην παραγωγή των προϊόντων.

Γραμμή παραγωγής ή αλυσίδα παραγωγής.

Η βιομηχανική παραγωγή βασίζεται στη λειτουργία γραμμής ή αλυσίδας παραγωγής, η οποία είναι ένα σύνολο μηχανημάτων και λειτουργιών στη σειρά. Κάθε εργαζόμενος βρίσκεται σε ένα σημείο της γραμμής και κάνει μια απόλυτα εξειδικευμένη και επαναλαμβανόμενη εργασία. Τα τελικά προϊόντα αποτελούνται από κομμάτια συναρμολογούμενα, τα οποία κατεργάζονται στα διάφορα σημεία της γραμμής παραγωγής. Τα αποτελέσματα αυτού του τρόπου παραγωγής είναι:

• Αύξηση της ποσότητας του παραγόμενου προϊόντος.
• Μείωση του απαιτούμενου χρόνου παραγωγής.
• Μείωση της τιμής του τελικού προϊόντος.

Πρέπει να τονιστεί ότι σ’ αυτόν τον τρόπο παραγωγής δεν είναι υποχρεωτικό ο εργαζόμενος να είναι εκπαιδευμένος τεχνίτης. Αρκεί μόνο να ξέρει καλά τη λειτουργία του μηχανήματος στο σημείο της γραμμής παραγωγής που δουλεύει. Αρνητικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η μονοτονία στη δουλειά του εργαζόμενου.

Οι ανάγκες των σύγχρονων επιχειρήσεων σε προσωπικό.

Στη σύγχρονη μεταβιομηχανική εποχή έχουν εισαχθεί στην παραγωγή οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οι αυτοματισμοί. Έτσι, πλέον υπάρχει ανάγκη για ειδικευμένο προσωπικό. Ο άνθρωπος με τις γνώσεις του είναι στο επίκεντρο της παραγωγικής διαδικασίας. Αρκετές επαναλαμβανόμενες εργασίες γίνονται πλέον από ρομπότ. Λόγω της συνεχούς εξέλιξης της τεχνολογίας, οι εργαζόμενοι μέσω μιας δια βίου εκπαίδευσης πρέπει να κάνουν κτήμα τους νέες γνώσεις και δεξιότητες, έτσι ώστε να είναι πιο αποδοτικοί στη δουλειά τους. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από εργαζομένους που να έχουν την ικανότητα:

• Να προγραμματίζουν και να χειρίζονται το σύγχρονο εξοπλισμό.
• Να επιλύουν αποτελεσματικά τα προβλήματα που δημιουργούνται στην παραγωγή.
• Να έχουν ειδικές τεχνολογικές γνώσεις.
• Να εργάζονται μεθοδικά.
• Να συνεργάζονται αρμονικά με τους υπόλοιπους εργαζόμενους.
• Να αναπτύσσουν και να ενσωματώνουν καινοτομίες για τη βελτίωση των προϊόντων και αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Οργάνωση και διοίκηση παραγωγικής μονάδας.

Ο τρόπος οργάνωσης και διοίκησης μιας παραγωγικής μονάδας έχει σαν αποτέλεσμα την επιτυχημένη ή όχι λειτουργία της. Σήμερα τείνουν να καταργηθούν τρόποι διοίκησης που βασίζονται σε αυστηρά μοντέλα, τα οποία περιορίζουν τη δημιουργικότητα και την ανάληψη πρωτοβουλιών των εργαζομένων. Οι παραγωγικές μονάδες σήμερα χρειάζονται ευέλικτα μοντέλα οργάνωσης και διοίκησης, που στηρίζονται στην ατομική πρωτοβουλία, τη συμμετοχή και την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων και αξιοποιούν όλες τις δυνατότητες των εργαζομένων.

Τυποποιημένα προϊόντα.

Τα προϊόντα που παράγονται από μια παραγωγική μονάδα λέγονται τυποποιημένα, όταν τα χαρακτηριστικά τους ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές, οι οποίες καθορίζονται από την αρχή. Με βάση αυτές τις προδιαγραφές τα προϊόντα ελέγχονται (ποιοτικός έλεγχος) για να πιστοποιηθεί η τήρησή τους.

Η σημασία της αγοράς στην παραγωγή των προϊόντων του δευτερογενούς τομέα.

Στο δευτερογενή τομέα, για την παραγωγή των προϊόντων έχει μεγάλη σημασία η παρακολούθηση της πορείας της αγοράς, γιατί η παραγωγική μονάδα πρέπει και οφείλει να ικανοποιεί τις ανάγκες αυτής της αγοράς, αν θέλει να επιβιώνει σε συνθήκες ανταγωνισμού. Έτσι, λοιπόν, πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην τεχνολογία, τις προτιμήσεις των καταναλωτών, τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών.

ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ο τριτογενής τομέας περιλαμβάνει την παραγωγή υπηρεσιών και αποτελεί το τελευταίο στάδιο στην παραγωγική διαδικασία. Περιλαμβάνει όλες τις ενέργειες που είναι απαραίτητες προκειμένου να φτάσει το τελικό προϊόν στον καταναλωτή.

Στον τριτογενή τομέα ανήκουν υπηρεσίες που προσφέρουν επιχειρήσεις που ασχολούνται με τι εμπόριο, τις μεταφορές, τη διαφήμιση, τις τραπεζικές εργασίες κ.α.

Ακόμα, στον τριτογενή τομέα ανήκει και ο κλάδος των ελευθέρων επαγγελματιών, όπου πολλοί εργαζόμενοι προσφέρουν υπηρεσίες που καλύπτουν διάφορες ανθρώπινες ανάγκες, ψυχικές και πνευματικές. Στον κλάδο αυτό ανήκουν οι γιατροί, οι δικηγόροι, οι καθηγητές, οι μηχανικοί, οι πιλότοι κ.α.

Τέλος, στον τριτογενή τομέα ανήκουν και οι κρατικές υπηρεσίες, οι οποίες παρέχουν δημόσια αγαθά, όπως είναι η δημόσια παιδεία, η δημόσια υγεία, η δικαιοσύνη, η εθνική ασφάλεια, η κατασκευή υποδομών (δρόμοι, γέφυρες, δίκτυα) κ.α.

Η διαφορά του τριτογενούς τομέα με τους άλλους δύο είναι ότι οι υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στον τριτογενή τομέα είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, ενώ τα προϊόντα των άλλων δύο τομέων έχουν συγκεκριμένα τεχνικά χαρακτηριστικά.

Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή ενός προϊόντος.

Οι πάρα πολλές επιχειρήσεις και ο μεταξύ του ανταγωνισμός έχει δημιουργήσει μεγάλη ποικιλία προϊόντων, τα οποία μοιάζουν μεταξύ τους και τα οποία ικανοποιούν τις ίδιες ανάγκες (π.χ. απορρυπαντικά). Σ’ αυτή την περίπτωση, δυο παράγοντες θα επηρεάσουν την επιλογή του προϊόντος. Πρώτος παράγοντας είναι η τιμή, η οποία έχει σχέση με την ποσότητα του προϊόντος και δεύτερος παράγοντας είναι οι υπηρεσίες που συνοδεύουν το προϊόν. Με την κατάλληλη διαφήμιση, τις δημόσιες σχέσεις και το οργανωμένο δίκτυο διανομής, πολλά προϊόντα διαφοροποιούνται από άλλα ομοειδή τους, κατακτούν μεγάλο ποσοστό στην αγορά και αποφέρουν μεγάλα κέρδη στην παραγωγική μονάδα.

Τεχνολογία και αγορά εργασίας.

Σήμερα, η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει φέρει μεγάλες αλλαγής στην αγορά εργασίας. Οι θέσεις εργασίας στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα μειώνονται, ενώ στον τριτογενή αυξάνουν. Συνεχώς δημιουργούνται ανάγκες για νέες θέσεις σε επαγγέλματα, τα οποία απαιτούν όμως όλο και υψηλότερο επίπεδο γνώσεων (τράπεζες, τομείς πληροφορικής, διαδίκτυο).

 

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.

• Λατομείο.
• Μεταλλείο.
• Ανθρακωρυχείο.
• Πτηνοτροφείο.
• Ιχθυοκαλλιέργεια.
• Κτηνοτροφική μονάδα.
• Ελαιώνας.
• Αγρός που καλλιεργείται κ.α.

 

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.

• Αυτοκινητοβιομηχανία.
• Διυλιστήριο πετρελαίου.
• Ναυπηγείο.
• Μεταλλουργία.
• Υδροηλεκτρικό εργοστάσιο.
• Αιολικό πάρκο.
• Τσιμεντοβιομηχανία.
• Χαρτοποιία.
• Οινοποιία.
• Βιομηχανία επεξεργασίας γάλακτος.
• Υφαντουργία.
• Βιομηχανία υποδημάτων κ.α.

 

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.

• Νοσοκομείο.
• Σχολείο.
• Αεροδρόμιο.
• Λιμάνι.
• Σιδηροδρομικός σταθμός.
• ΟΤΕ.
• Ξενοδοχείο.
• Χρηματιστήριο.
• Γραφεία ταξιδιών.
• Θέατρα κ.α.