ΕΝΟΤΗΤΑ 8 Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ)
12 Φεβρουαρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο παρακάτω απόσπασμα ο Πλάτων διατυπώνει την άποψη ότι οι θεοί έπλασαν το ανθρώπινο γένος. Οι άνθρωποι στη συνέχεια ένιωσαν την ανάγκη να ιδρύσουν βωμούς για να τιμήσουν τους θεούς. Αρχικά ζούσαν διασκορπισμένοι, γρήγορα όμως κατάλαβαν ότι θα επιβίωναν μόνο αν οργανώνονταν σε πόλεις, κι έτσι άρχισε η εξέλιξη των πολιτειακών συστημάτων.
Ενότητα 8η Πλάτων, Πρωταγόρας 322 a-c
| Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, | Κι όταν ο άνθρωπος μετείχε της θεϊκής μοίρας, |
| πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν | πρώτα πρώτα εξαιτίας της συγγένειας με το θείο |
| ζῲων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, | μόνος αυτός από τα πλάσματα πίστεψε στους θεούς |
| καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· | και επιχειρούσε να ιδρύσει και βωμούς και αγάλματα θεών· |
| ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, | έπειτα εφεύρε γρήγορα με την τέχνη, έναρθρο λόγο και λέξεις |
| καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. | και βρήκε κατοικίες και ρούχα και υποδήματα και στρωσίδια και την τροφή από τη γη. |
| Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, | Έτσι λοιπόν προετοιμασμένοι οι άνθρωποι στην αρχή κατοικούσαν διασκορπισμένοι, |
| πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· | αλλά πόλεις δεν υπήρχαν· |
| ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, | χάνονταν λοιπόν από τα ζώα, επειδή ήταν από κάθε άποψη πιο ανίσχυροι από αυτά |
| καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, | και ο τεχνικός τρόπος κατασκευής ήταν γι’ αυτούς ικανός βοηθός για τροφή, |
| πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής· | αλλά για τον αγώνα με τα ζώα ανεπαρκής· |
| πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική, | γιατί δεν είχαν ακόμη πολιτική τέχνη, της οποίας μέρος είναι η πολεμική· |
| ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῲζεσθαι κτίζοντες πόλεις· | ζητούσαν λοιπόν να μαζεύονται και να σώζονται κτίζοντας πόλεις· |
| ὅτ’ οὖν ἁθροισθεῖεν, | όταν λοιπόν συναθροίσθηκαν, |
| ᾐδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, | αδικούσαν ο ένας τον άλλο, επειδή δεν είχαν την πολιτική τέχνη, |
| ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. | ώστε πάλι διασκορπίζονταν και αφανίζονταν. |
| Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, | Ο Δίας λοιπόν, επειδή φοβήθηκε για το γένος μας μήπως αφανιστεί ολόκληρο, |
| Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, | στέλνει τον Ερμή φέρνοντας στους ανθρώπους το αίσθημα της ντροπής και τη δικαιοσύνη, |
| ἵν’ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. | για να είναι μέσα πειθαρχίας για τις πόλεις και συνεκτικοί δεσμοί φιλίας για τους ανθρώπους. |
© Γιάννης Παπαθανασίου – Ελληνικός Πολιτισμός
ΠΗΓΗ: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/oles%20oi%20metafraseis%20b.htm
Γ2. ΣΥΝΤΑΞΗ
Το αντικείμενο των μεταβατικών ρημάτων
Τα μεταβατικά ρήματα διακρίνονται σε:
- α) Μονόπτωτα· δέχονται ένα αντικείμενο ή περισσότερα στην ίδια πλάγια πτώση, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους παρατακτικά ή χωρίζονται με κόμμα:
Ἐπαινοῦμεν τοὺς δικαίους.
Ἐπαινοῦμεν οὐ μόνον τοὺς δικαίους ἀλλὰ καὶ τοὺς συνετοὺς καὶ τοὺς σοφούς.
N.E.: • Αγόρασε βιβλία. • Αγόρασε βιβλία και τετράδια. - β) Δίπτωτα· δέχονται δύο αντικείμενα σε δύο διαφορετικές πλάγιες πτώσεις ή δύο αντικείμενα σε αιτιατική, από τα οποία το ένα είναι πρόσωπο και το άλλο πράγμα:
Ἔδωκε τὰ γράμματα τοῖς φίλοις.
Διδάσκουσι τοὺς παῖδας σωφροσύνην.
N.E.: • Της πήραν το δίπλωμα. • Μαθαίνει την Άννα χορό.
➤ Αντί της αιτιατικής πράγματος ως αντικείμενο μπορεί να τεθεί απαρέμφατο ή, όπως και στη Ν.Ε., δευτερεύουσα πρόταση:
Ἐκέλευσεν τοὺς τοξότας ἐκτοξεύειν ἐς τοὺς βαρβάρους.
Δείξομεν τοῖς βαρβάροις ὅτι δυνάμεθα τοὺς ἐχθροὺς τιμωρεῖσθαι.
N.E.: Μου είπε ότι βιάζεται.
Aπό τα δύο διαφορετικά αντικείμενα ενός δίπτωτου ρήματος το ένα ονομάζεται άμεσο, γιατί σ’ αυτό μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου, και το άλλο ονομάζεται έμμεσο, γιατί σ’ αυτό μεταβαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου. Με βάση την πτώση εκφοράς του αντικειμένου, άμεσο είναι το αντικείμενο σε αιτιατική και έμμεσο το αντικείμενο σε γενική ή δοτική. Όταν το ρήμα συντάσσεται με γενική και δοτική, άμεσο είναι το αντικείμενο σε γενική, ενώ, όταν το ρήμα συντάσσεται με δύο αιτιατικές, άμεσο είναι το αντικείμενο που δηλώνει πρόσωπο:
| Άμεσο | + | Έμμεσο |
| αιτιατική | γενική ή δοτική | |
| αιτιατική προσώπου |
αιτιατική πράγματος ή απαρέμφατο ή δευτερεύουσα πρόταση |
|
| γενική | δοτική | |
| απαρέμφατο ή δευτερεύουσα πρόταση |
γενική ή δοτική |
Αὐτοὺς ἀπεστέρησαν βίου. [άμεσο – έμμεσο]
Ἀποδώσω τὰ ἡμίσεα τοῖς φίλοις. [άμεσο – έμμεσο]
Διδάσκει τοὺς νέους τὴν ἀρετήν. [άμεσο – έμμεσο]
Ἔπεισαν τοὺς Θηβαίους βοηθεῖν. [άμεσο – έμμεσο]
Ἡ ἀριθμητικὴ διδάσκει ἡμᾶς ὅσα ἐστὶν τὰ τοῦ ἀριθμοῦ. [άμεσο – έμμεσο]
Τῶν τιμῶν τοῖς φίλοις μεταλαμβάνομεν. [άμεσο – έμμεσο]
Πρόξενος ἐδεῖτο τοῦ Κλεάρχου μὴ ποιεῖν ταῦτα. [έμμεσο – άμεσο]
Εἶπε τῷ Ξενοφῶντι ὅτι ἀποπέμψει αὐτόν. [έμμεσο – άμεσο]
N.E.: Η πτώση του άμεσου αντικειμένου είναι η αιτιατική (έναντι της γενικής, που είναι η πτώση του έμμεσου αντικειμένου) και μάλιστα η αιτιατική προσώπου (όταν και τα δύο αντικείμενα είναι σε αιτιατική), όπως και στην Α.Ε. Όταν όμως η αιτιατική προσώπου ισοδυναμεί με εμπρόθετο προσδιορισμό, τότε αυτή είναι έμμεσο αντικείμενο. Γενικά, έμμεσο είναι το αντικείμενο (σε γενική ή σε αιτιατική) που μπορεί να αντικατασταθεί από εμπρόθετο προσδιορισμό:
• Κάνεις κακό του παιδιού. • Έδωσε τροφή στα ζώα. • Με ρώτησε κάτι.
• [αλλά:] Με έμαθε γράμματα. [σ’ εμένα: έμμεσο]
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια