ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Η ΕΞΟΔΟ (ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ)

23 Μαρτίου 2021 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ (1867-1945): Ιστορικός, ερευνητής, διηγηματογράφος. Αφιέρωσε τη ζωή του, για να βρει τα γραπτά των αγωνιστών του ’21.

Η « Έξοδο»  εντάσσεται στην ενότητα «το Μεσολόγγι» από το βιβλίο «Μεγάλα χρόνια» που γράφτηκε το 1911. Θέμα του είναι τα χρόνια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Το συγκεκριμένο διήγημα αναφέρεται στη Μεγάλη Έξοδο του Μεσολογγίου που έγινε σύμβολο ελευθερίας, επειδή οι κάτοικοί του ρίχτηκαν στον θάνατο με αυτοθυσία.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ

Παραμονή της Μεγάλης Εξόδου του Μεσολογγίου η χήρα Μάνθα ετοιμάζεται. Παίρνει τη στολή του άνδρα της που σκοτώθηκε από τουρκική βόμβα και ντύνεται στρατιώτης. Σηκώνει από το κρεβάτι την άρρωστη κόρη της, την Ανθή, και τραβούν μαζί για τα οχυρά. Πριν την Έξοδο, τη συμβουλεύει να κρατά γερά τη φουστανέλα και να μην την αφήσει ό, τι κι αν γίνει. Ξεκίνησαν και κάθε στιγμή φώναζε την κόρη της για να βεβαιωθεί ότι είναι πλάι της. Όμως, μέσα στην έξαψη, για μια στιγμή την ξεχνάει. Έτσι η Ανθή χάνεται μαζί με το Μεσολόγγι.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ-ΘΕΜΑ

Ο αγώνας για την ελευθερία απαιτεί θυσίες και απώλειες. Ο αξιοπρεπής θάνατος στη μάχη είναι προτιμότερος από τη ζωή μέσα στην τουρκική σκλαβιά.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Όλο το κείμενο είναι μία ενότητα.

ΗΡΩΕΣ

Η Μάνθα,  η χήρα Μεσολογγίτισσα και η άρρωστη κόρη της Ανθή. Δευτερευόντως όλος ο λαός του Μεσολογγίου που ετοιμάζεται για την Έξοδο.

ΤΙΤΛΟΣ

Αναφέρεται στην Έξοδο που έκαναν οι Μεσολογγίτες τη νύχτα 10^ης προς την 11^η Απριλίου 1826. Λόγω της χρήσης της  ντόπιας διαλέκτου ονομάζεταιΈξοδο, αντί Έξοδος.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ

Σύντομο διήγημα που έχει μορφή πεζοτράγουδου, δηλαδή πεζογραφίας που έχει ρυθμό και αρμονία. Κινείται δηλαδή μεταξύ πεζού και ποιητικού λόγου.

ΧΩΡΟΣ-ΧΡΟΝΟΣ

Πολιορκημένο Μεσολόγγι λίγο πριν την Έξοδο τη νύχτα 10^ης προς την 11^η Απριλίου 1826. Συγκεκριμένα, ως τόπος, αναφέρεται το σπίτι της Μάνθας, το οχυρό και ένα μέρος με βουρλιές στο πεδίο της μάχης.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΤΩΝ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΤΩΝ

Πείνα, χηρεία, μοναξιά, υπεροπλία εχθρών, μηδαμινή ελπίδα επιτυχίας της Εξόδου.

ΕΝΤΟΝΕΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

Η ζωή με τον θάνατο, η αδυναμία των Μεσολογγιτών με την υπεροπλία των εχθρών, η παιδική ηλικία με τον τραγικό χαμό.

ΨΥΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΗΡΩΩΝ

Μάνθα: Δεν δειλιάζει μπροστά στις αρνητικές προοπτικές του εγχειρήματρος, ζώνεται άφοβα τη στολή και το σπαθί του νεκρού άνδρα της, είναι έτοιμη να πολεμήσει γενναία  για να εξασφαλίσει στην Ανθή μια ανεξάρτητη και αξιοπρεπή ζωή. Διαφορετικά, προτιμά τον θάνατο. Η ζωή της περνά σε δεύτερη μοίρα. Μέσα στη διήγηση φαίνεται η αγωνία της να σώσει το παιδί της αλλά και η ανάγκη να εξασφαλίσει για το παιδί της και την πατρίδα της το ύψιστο αγαθό, την ελευθερία. Τα μητρικά συναισθήματα υποτάσσονται στα πατριωτικά και η επιβίωση της πατρίδας μπαίνει πάνω από την επιβίωση του παιδιού της.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

Τριτοπρόσωπος, παντογνώστης.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Αφήγηση, διάλογος, περιγραφή, ελεύθερος πλάγιος λόγος* (Και πρέπει να ’ναι τόσο τρομερή κι η όψη κι η ματιά της, που θα ‘διωχνε ακόμα και του χωρατού τον ίσκιο από μπροστά της, σελ. 74)

*Ελεύθερος πλάγιος λόγος υπάρχει όταν ο αφηγητής δίνει σε τρίτο πρόσωπο εσωτερικευμένες σκέψεις ενός ήρωα.

ΓΛΩΣΣΑ

Απλή δημοτική με τύπους λαϊκής  (θεριό, βόλι, μπόμπα) και τοπικής διαλέκτου (ορμηνεύσει, βραχνερά).

ΥΦΟΣ

Λυρικό, ποιητικό  (πολλά σχήματα λόγου, με ρυθμό πεζοτράγουδου), δραματικό (πολιορκία, πείνα, αρρώστια κλπ).

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Αντιθέσεις (ζωή-θάνατος, αποκλεισμός-ελευθερία κλπ).

Μεταφορές (Της πείνας το θεριό είναι ανίκητο, της αρρώστιας η οργή κλπ)

Παρομοιώσεις (φάντασμα ζωντανό, σαν άλλου κόσμου πλάσμα, σαν άγιο λείψανο κλπ)

Υπερβολή (Ο Τούρκος α’ νικήθηκε)

Προσωποποιήσεις (Το Μεσολόγγι τώρα ‘τοιμάζεται να βγει, με το σπαθί, της αρρώστιας η οργή κλπ)

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Ο άνθρωπος δε ζει ανεξάρτητος ούτε απομονωμένος απ’ ό,τι συμβαίνει γύρω του. Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα επηρεάζουν τη ζωή και την επιβίωσή του. Αυτό συμβαίνει με τα πρόσωπα του κειμένου. Το ιστορικό γεγονός της πολιορκίας του Μεσολογγίου στέρησε από τη Μάνθα την οικογένειά της και, κατά την Έξοδο, την κόρη της.  Βέβαια η Μάνθα προσπάθησε να εξασφαλίσει για την ίδια, το παιδί της και την πατρίδα της μια καλύτερη ζωή και έτσι να αλλάξει την ροή της Ιστορίας. Όμως στην Έξοδο θα χαθούν πολλοί  στο όραμα μιας ελεύθερης ζωής

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΦΡΑΣΗΣ

«Της πείνας το θεριό είναι’ ανίκητο»: Για τους Μεσολογγίτες ο χειρότερος εχθρός δεν ήταν οι Τούρκοι πολιορκητές, αλλά η πείνα. Αυτό είναι λογικό γιατί η αντίσταση στον εχθρό εξαρτάται από το αδούλωτο πνεύμα ενώ η αντίσταση στην πείνα είναι βιολογικής φύσεως. Με τη δύναμη της θέλησης νικιέται ο εχθρός, όχι όμως η πείνα, γιατί η τροφή είναι απαραίτητη για την επιβίωση.

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ

Έχει αντικρουόμενα συναισθήματα (αγάπη στην πατρίδα και στην ελευθερία, αλλά και αγάπη στην κόρη της). Είναι συντετριμμένη, γιατί δεν έχει δύναμη να πάρει αγκαλιά την κόρη της για τελευταία φορά, αν και γνωρίζει πως πιθανότατα κάποια από τις δύο θα χαθεί. Έχει τρομερή ένταση και αγωνία, έτσι ώστε τα λόγια στοργής που θα ήθελε να πει, να βγαίνουν σαν φοβέρα, σαν προσταγή κι όχι λόγια αγάπης. Τέλος νιώθει τρόμο για όσα θα ακολουθήσουν, γιατί ξέρει πως η μάχη θα είναι σώμα με σώμα.

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .