ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Ενότητα 26 Πνευματική ζωή, Γράμματα και Τέχνες στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα (ερωτήσεις και απαντήσεις)

17 Φεβρουαρίου 2020 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

Ποια ήταν η κύρια επιδίωξη της ελληνικής πνευματικής ζωής τον 19^ο αιώνα;

Το στοιχείο που δέσποσε στην ελληνική πνευματική ζωή τον 19ο αιώνα ήταν η προσπάθεια οικοδόμησης μιας εθνικής ταυτότητας κοινής για ολόκληρο τον ελληνισμό.

Ποιες επιστήμες καλλιεργήθηκαν ώστε οικοδομηθεί η εθνική ταυτότητα; Γιατί ο ιστορικός Φαλμεράιερ έδωσε αφορμή για να αναπτυχθούν;

Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην ιστορία και στη λαογραφία. Οι απόψεις του Γερμανού ιστορικού Φαλμεράιερ, που υποστήριζε ότι οι Έλληνες του 19ου αιώνα ελάχιστη σχέση είχαν με τους αρχαίους Έλληνες, έστρεψαν το ενδιαφέρον στην αναζήτηση της εθνικής συνέχειας.

Τι ήταν και ποιες απόψεις είχαν οι Ζαμπέλιος και Παπαρρηγόπουλος;

Οι Σπυρίδων Ζαμπέλιος και Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος ήταν ιστορικοί και υποστήριξαν ότι η συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα υπήρξε αδιάκοπη και, για να ενισχύσουν αυτή τη θέση, στράφηκαν στη μελέτη του Βυζαντίου. Έτσι, διαμορφώθηκε το τριμερές σχήμα της ελληνικής ιστορίας: αρχαία, βυζαντινή, νεότερη. Το σχήμα αυτό κυριαρχεί μέχρι σήμερα στην ελληνική ιστοριογραφία, ιδίως στη σχολική.

Τι περιελάμβανε η επιστήμη της λαογραφίας και ποιος την θεμελίωσε;

Λαογραφία είναι η επιστήμη που μελετά τη σύγχρονη λαϊκή ζωή και τα λαϊκά έθιμα. Οι ίδιες ανάγκες ενίσχυσης της ελληνικής εθνικής ταυτότητας οδήγησαν στην ανάπτυξη της λαογραφίας. Πρωτεργάτης υπήρξε ο Νικόλαος Πολίτης, θεμελιωτής της λαογραφίας στην Ελλάδα.

Πότε ιδρύθηκε το ελληνικό πανεπιστήμιο και ποιο ρόλο ανέλαβε;

Το πανεπιστήμιο ιδρύθηκε το 1837 και επιφορτίστηκε, εκτός από τις αυτονόητες λειτουργίες του, και με μια «αποστολή»: να εμφυσήσει στους ομογενείς «αλύτρωτους» φοιτητές του τις εθνικές αξίες, ώστε αυτοί να τις μεταδώσουν στις πατρίδες τους ως εκπαιδευτικοί και κληρικοί.

 Τι ήταν το κίνημα του δημοτικισμού και ποιον σκοπό υπηρετούσε; Ποιος ήταν ο πρωτεργάτης του και ποιες αντιδράσεις συνάντησε;

Το κίνημα του δημοτικισμού ήταν η συστηματική προσπάθεια καθιέρωσης της δημοτικής ως γλώσσας της εκπαίδευσης, της διοίκησης και της λογοτεχνίας. Αυτό θα συντελούσε στην απόκτηση μιας πολιτιστικής ταυτότητας κοινής για όλο τον ελληνισμό που έπρεπε να βασίζεται σε μια ενιαία, καθομιλουμένη γλώσσα. Πρωτεργάτης υπήρξε ο γλωσσολόγος Γιάννης Ψυχάρης (1854-1929), που με το βιβλίο Το ταξίδι μου (1888) υποστήριξε την ανάγκη γενίκευσης της χρήσης της δημοτικής γλώσσας. Δεν ήταν όλοι, όμως, σύμφωνοι. Μάλιστα σημειώθηκαν επεισόδια με νεκρούς και τραυματίες το 1901, λόγω της μετάφρασης του Ευαγγελίου στη δημοτική (Ευαγγελικά), και το 1903, όταν υπερσυντηρητικοί διαμαρτυρήθηκαν βίαια για τη μετάφραση της Ορέστειας του Αισχύλου σε απλή καθαρεύουσα (Ορεστειακά). Στις αντιδράσεις αυτές πρωτοστατούσε το συντηρητικό φοιτητικό κίνημα της εποχής.

ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Α. Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ

Ποιος ποιητής κυριάρχησε ως τα μέσα του 19ου αιώνα; Ποια ήταν η σημαντικότερη προσφορά του στον ελληνισμό;

Κορυφαία μορφή των ελληνικών Γραμμάτων μέχρι και τα μέσα του 19ου αι. υπήρξε ο Διονύσιος Σολωμός (1798-1857). Δημιουργός τού εμπνευσμένου από την επανάσταση του 1821 ποιήματος Ύμνος εις την Ελευθερίαν, που οι δύο πρώτες στροφές του μελοποιημένες από τον Νικόλαο Μάντζαρο αποτελούν τον εθνικό ύμνο των Ελλήνων, ο Σολωμός ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ελληνική λαϊκή γλώσσα.

Τι ήταν η Επτανησιακή Σχολή; Ποιοι άλλοι γνωστοί ποιητές έζησαν την ίδια περίοδο παράλληλα με την Επτανησιακή Σχολή;

Ήταν ένας κύκλος διανοουμένων  που σχηματίστηκε γύρω από τον Διονύσιο Σολωμό που συμμερίζονταν τις απόψεις του και έμειναν γνωστοί ως Επτανησιακή Σχολή. Πλάι σε αυτούς, ξεχωριστές περιπτώσεις ήταν ο δημοκράτης καρμπονάρος (επαναστάτης) Ανδρέας Κάλβος, ο οποίος άνοιξε με τον λυρισμό του νέους δρόμους στην ελληνική ποίηση, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και ο Ανδρέας Λασκαράτος.

Β. ΟΙ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ ΚΑΙ Η ΠΑΛΑΙΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ (Α΄ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ) (1830-1880)

Τι ονομάζουμε σχολή στη λογοτεχνία;

Η σχολή είναι μια ομάδα λογοτεχνών που έχουν κοινά χαρακτηριστικά, κοινές αντιλήψεις, έχουν την επίγνωση ότι ανήκουν σε μια κοινή ομάδα και κυρίως αποδέχονται ως «αρχηγό» και πρωτοπόρο έναν συγκεκριμένο λογοτέχνη, τον οποίον ακολουθούν ως πρότυπο.

(πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki)

Ποιοι κυριαρχούν στη λογοτεχνία του ελεύθερου κράτους την περίοδο 1830-1850;

Η λογοτεχνία του ελεύθερου κράτους αντιπροσωπεύεται, κατά την περίοδο 1830-1880, από το έργο Φαναριωτών λογίων, που γράφουν στην καθαρεύουσα αλλά δεν ξεπερνούν την απλή μίμηση του γαλλικού ρομαντισμού. Παράλληλα, αναπτύχθηκε και η πεζογραφία. Ο Εμμανουήλ Ροΐδης (Η πάπισσα Ιωάννα), υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της.

Γ. Η ΝΕΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΙ Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1880

 Τι εννοούμε με τον όρο Νέα Αθηναϊκή Σχολή ή Γενιά του 1880;

Με τον όρο Νέα Αθηναϊκή Σχολή αναφερόμαστε στο σύνολο των ποιητών που εμφανίστηκαν στη νεοελληνική λογοτεχνία μετά το 1880, με προεξάρχουσα μορφή τον Κωστή Παλαμά. Ο όρος χρησιμοποιείται σε αντιδιαστολή προς την Α’ Αθηναϊκή Σχολή. Αντ’ αυτού συχνά χρησιμοποιείται και ο όρος Γενιά του 1880, επειδή τα πρώτα ανανεωτικά έργα εμφανίστηκαν το 1880. Οι ποιητές της Γενιάς του 1880 ήταν νέοι ποιητές που αντιδρούσαν στις υπερβολές του αθηναϊκού ρομαντισμού και ενδιαφέρονταν για την καθιέρωση της δημοτικής στον ποιητικό λόγο.

Ποιοι διηγηματογράφοι διακρίνονται την περίοδο αυτή;

Περίπου την ίδια εποχή, στην πεζογραφία, αναπτύχθηκε το διήγημα, στο οποίο ξεχώρισαν οι Γεώργιος Βιζυηνός και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

ΠΗΓΕΣ:

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου (Ε. Λούβη, Δ. Ξιφαράς)

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄Γυμνασίου (Π. Καγιαλής,  Χ. Ντουνιά & Θ. Μέντη)

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .