ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Α΄ 54-102: Η ΣΥΓΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΑΧΑΙΩΝ ΣΕ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΛΧΑ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

26 Νοεμβρίου 2020 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Ο ΜΑΝΤΗΣ ΚΑΛΧΑΣ

Α  54-102

Η ΣΥΓΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΑΧΑΙΩΝ ΣΕ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΛΧΑ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

ΜΑΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ στ. 63,64,70: Εκφράζει την αιώνια αγωνία του ανθρώπου να διαβλέψει το μέλλον. Ο μάντης (με  τα σημάδια που έστελναν οι θεοί),  ο ιερέα (με τις  μαντικές ικανότητες ) και ο ονειροκρίτης ( με την ερμηνεία των ονείρων που έστελναν οι θεοί)  προέβλεπαν το μέλλον. Ειδικά ο  ορνεοσκόπος  ήταν ο μάντης που μελετούσε  το πέταγμα και το κράξιμο των  άγριων πουλιών (οιωνός =άγριο σαρκοφάγο πουλί).

ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΥΚΝΩΣΗ , στ 54:Οι εννέα μέρες πυκνώνονται σε έναν στίχο που δίνει τη χρονική διάρκεια του θανατικού και την απελπιστική κατάσταση των Αχαιών. Έτσι προοικονομείται η πρωτοβουλία του Αχιλλέα. Ο αριθμός 9, ως πολλαπλάσιο του 3, είναι συμβολικός.

Η ΣΥΓΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΑΧΑΙΩΝ ΣΕ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ: Συγκαλείται η συνέλευση από τον Αχιλλέα, αν και  δεν είναι αυτός ο αρχιστράτηγος. Αυτό επιτρέπεται γιατί α)είναι ημίθεος, β) ο ποιητής θέλει να τον παρουσιάσει ως πρόσωπο υπεύθυνο κι όχι μόνο ως πρώτο πολεμιστή και  γ) η Ήρα  τον επιλέγει για να δραστηριοποιηθούν και οι άλλοι αρχηγοί και να βρουν λύση.

ΟΙ ΘΕΟΙ:Γίνεται αντιληπτό πως άλλοι από τους θεούς είναι με το μέρος των Τρώων (Απόλλωνας, Αφροδίτη) και άλλοι με το μέρος των Αχαιών (Ήρα, Αθηνά,  Ποσειδώνας).Γενικά, αναμειγνύονται στις υποθέσεις των ανθρώπων.

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ: δείχνει ότι α) τιμά τον αρχιστράτηγο (προσφώνηση Ατρείδης), β) η κατάσταση είναι κρισιμότατη, γι’ αυτό προτρέπει  να ερωτηθεί μάντης (ή οποιοσδήποτε μπορεί να μαντεύσει για να σταματήσει το θανατικό),  γ) γνωρίζει πως  η αιτία του κακού είναι ο Απόλλωνας  και δ) πρέπει να εφαρμοστεί  η αρχή της προσφοράς και της ανταπόδοσης (προσφορά στον Θεό) για να εξευμενιστεί ο θεός και να γλιτώσουν την οργή  του.

ΜΑΝΤΗΣ ΚΑΛΧΑΣ

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΧΑ (στ. 69-74): Ο ποιητής παρουσιάζει τον μάντη τιμητικά και  μεγαλόπρεπα, θυμίζοντας τον ρόλο που έπαιξε στο ξεκίνημα των πλοίων από την Αυλίδα (αποκάλυψε την ανάγκη θυσίας της  Ιφιγένειας). Η τέχνη του οφείλεται στον Απόλλωνα και είναι καλοπροαίρετος και ειλικρινής

Η ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΑΛΧΑ (στ. 75-84): Ο μάντης ζητά  εγγυήσεις (όρκο) ότι ο Αχιλλέας θα τον προστατέψει γιατί οι αποκαλύψεις του θα βάλουν τη ζωή του σε κίνδυνο. «Ο ανίσχυρος συντρίβεται από τον ισχυρό, ακόμα κι αν λέει την αλήθεια». Το γνωμικό δείχνει πόσο σοφός και διορατικός είναι. Ο Αγαμέμνονας σωπαίνει για να δοθούν οι εγγυήσεις (πρόκειται για οικονομία του έργου για να ακουστεί η προφητεία μέσα σε ήρεμο κλίμα, δίχως ένταση).

Η ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΣΤΟΝ ΚΑΛΧΑ (στ. 85-92): Ο Αχιλλέας απτόητος και γεμάτος αυτοπεποίθηση, με αίσθηση υπεροχής δεσμεύεται με όρκο που  αποτελεί ανοιχτή πρόκληση για τον αρχιστράτηγο. Αυτό αποτελεί προσήμανση, γιατί μας προϊδεάζει για όσα θα ακολουθήσουν (σύγκρουση με Αγαμέμνονα) και προοικονομία, γιατί προετοιμάζει την εξέλιξη της ιστορίας. Και πάλι ο Αγαμέμνονας δεν αντιδρά, περιμένοντας την αποκάλυψη (οικονομία έπους).

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΚΑΛΧΑ (στ. 93-101):

Ο μάντης αναιρεί με  το σχήμα άρσης-θέσης (στ. 94-95)τα άστοχα ερωτήματα που διατύπωσε ο Αχιλλέας στον στ. 66.Έπειτα ο μάντης προτείνει και λύση (επιστροφή Χρυσηίδας χωρίς λύτρα και με προσφορά  εκατόμβης).Τέλος διατυπώνει επιφύλαξη για τον εξευμενισμό του Απόλλωνα γιατί η προσβολή στον ιερέα Χρύση ήταν μεγάλη (στ. 101).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Η άρση –θέση είναι σχήμα λόγου, στο οποίο πρώτα λέγεται τι δεν είναι κάτι (ή τι δε συμβαίνει) και αμέσως μετά τι είναι (ή τι συμβαίνει).

Άστοχα λέγονται τα ερωτήματα που δεν στοχεύουν στη διερεύνηση της αλήθειας με την αναμονή κάποιας καταφατικής ή αρνητικής απάντησης, αλλά απορρίπτονται ένα – ένα, για να διατυπωθεί στο τέλος έντονα η αλήθεια. (βλέπε κατηγορία «Σχήματα λόγου στη λογοτεχνία»)

Η ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ: Υπάρχει καθυστέρηση στην αποκάλυψη της αιτίας του λοιμού για να προετοιμαστεί η σύγκρουση Αχιλλέα- Αγαμέμνονα,  και να αυξηθεί η αγωνία των θεατών. Επιβράδυνση αποτελούν τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ο αναλυτικός λόγος Αχιλλέα και άστοχα ερωτήματα.
• Η μεγαλόπρεπη παρουσίαση του Κάλχα.
• Ο δισταγμός του Κάλχα.
• Η δέσμευση του Αχιλλέα με όρκο.
• Η προφητεία του Κάλχα με αναίρεση των άστοχων ερωτημάτων.

ΠΗΓΕΣ

Το βιβλίο του εκπαιδευτικού (Ζωής Σπανάκου)

Ψηφιακό βιβλίο Ιλιάδας

http://www.e-istoria.com/om29_files/image047.jpg

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΛΙΑΔΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .