dzoides's blog

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

1.Η Εμπειρικο- Επαγωγική εικόνα της επιστημονικής γνώσης.

Είναι πιθανότατα η πλέον σημαντική, επισημαίνει ο Κουλαϊδής Β.(2001α), σελ.279, διότι φαίνεται να διαμορφώνει την αντίληψη για το τι είναι επιστήμη και τι μετρά ως επιστημονική γνώση σε όλες εκείνες τις ομάδες που εμπλέκονται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών. Επίσης προωθείται από τα περισσότερα σχολικά βιβλία. Αλλά και από ιστορική και φιλοσοφική σκοπιά αποτέλεσε το υπόβαθρο στη συγκρότηση της φυσικο-επιστημονικής γνώσης κατά τον 16ο αιώνα ενώ σήμερα συνιστά το ρεύμα του λογικού θετικισμού, σύμφωνα με το οποίο η εγκυρότητα μιας απόφανσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα επιβεβαίωσης της από τα εμπειρικά δεδομένα.

Βασική διάσταση της είναι η χρήση του επαγωγικού λογικού σχήματος ως μέσου για την εξαγωγή επιστημονικών συμπερασμάτων, όπου σύμφωνα με τον Ayer,(Κουλαϊδής , 2001β, σελ.280), περνάμε από μια συγκεκριμένη παρατηρησιακή πρόταση ή ένα σύνολο παρατηρησιακών προτάσεων σε εμπράγματο συμπέρασμα το οποίο δεν συνεπάγεται με την τυπική λογική. Με μια πιο αυστηρή διατύπωση όπως αποδίδεται από τον Harre (Κουλαϊδής, 2001β,σελ.285), το σχήμα αυτό απεικονίζεται με τις τρεις αρχές του επαγωγισμού οι οποίες είναι:

1) Η αρχή της συσσώρευσης: Η ύπαρξη και η περαιτέρω προσθήκη καλά πιστοποιημένων δεδομένων-γεγονότων.

2) Η αρχή της επαγωγής: Η ύπαρξη μιας μορφής συμπερασματολογίας για την κατασκευή επιστημονικών νόμων και θεωριών με βάση τη συσσώρευση απλών δεδομένων

3)Η αρχή της επιβεβαίωσης: Ο βαθμός αληθοφάνειας του κάθε επιστημονικού νόμου είναι ανάλογος με τον αριθμό των περιστάσεων που έχουν παρατηρηθεί και ισχυροποιείται με πρόσθετες επιβεβαιώσεις.

Ένα άλλο κυρίαρχο αξίωμα του επαγωγισμού είναι η δυνατότητα απόλυτης διάκρισης ανάμεσα σε γεγονότα (που προκύπτουν από πειράματα και παρατηρήσεις)και τη θεωρία. Έτσι μπορούμε να εισάγουμε την διάκριση μεταξύ παρατηρησιακών όρων (Π-όροι) και θεωρητικών όρων (Θ-όροι). Έχοντας υπόψη το παραπάνω κεντρικό μεθοδολογικό σχήμα, τα χαρακτηριστικά της παραγωγής νέας επιστημονικής γνώσης είναι(Κουλαϊδής Β. 2002, σελ133):

1-Η σωρευτική διαδικασία

2-Η συμπληρωματικότητα και προέκταση της προϋπάρχουσας γνώσης

3-Η προσπάθεια επαλήθευσης των υποθέσεων

4-Η εξελισόμενη διαδικασία προσέγγισης της αλήθειας

5-Η δημιουργία νόμων που προβλέπουν παρόμοιες περιπτώσεις.

2. Υποθετικο- παραγωγική εικόνα της επιστημονικής γνώσης.

Ο υποθετικο-παραγωγισμός είναι το επιστημονικό ρεύμα το οποίο υπερασπίζεται τον ορθολογισμό στην επιστήμη, εστιάζοντας στη διατύπωση αυστηρών κριτηρίων για τη διάκριση του επιστημονικού από το μη επιστημονικό. Η υποθετικο-παραγωγική εικόνα της επιστήμης απαιτεί πειράματα τα οποία να ικανοποιούν τις δικές της μεθοδολογικές αρχές. Οι μεθοδολογικές αρχές του υποθετικο-παραγωγισμού, σύμφωνα με τον Popper (Κουλαϊδής, 2001γ, σελ.296), είναι:

Ø Η αρχή της παραγωγικής δομής: Μόνον η παραγωγική δομή ανάπτυξης επιχειρημάτων, δηλαδή ο έλεγχος των θεωρητικών προτάσεων από παρατηρήσεις, είναι επιτρεπτή στην Επιστήμη.

Ø Η αρχή της διαψευσιμότητας: Η γνώση κατοχυρώνεται ως επιστημονική μέσω μιας διαδικασίας διαψεύσεων συγκεκριμένων υποθέσεων.

Η παραγωγική μέθοδος έχει σημαντική συνεισφορά στην προαγωγή των φυσικών επιστημών, αφού η κατασκευή και ο έλεγχος των θεωριών είναι το κύριο χαρακτηριστικό της. Στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών η μέθοδος αυτή βρίσκει εφαρμογή , κυρίως στις μεγαλύτερες τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου ο εκπαιδευτικός συνήθως διατυπώνει το πρόβλημα και καλεί τους μαθητές να κάμουν υποθέσεις , να προβλέψουν, να περιγράψουν, να αναλύσουν τα δεδομένα και να καταλήξουν σε συμπεράσματα (Κόκκοτας, 1989) . Έχοντας υπόψη το παραπάνω κεντρικό μεθοδολογικό σχήμα, τα κοινά χαρακτηριστικά της παραγωγής νέας επιστημονικής γνώσης που προτείνονται από τον Popper και Lakatos είναι: (Κουλαϊδής Β. 2002, σελ.136):

· Η γνώση αυξάνεται αλλά δεν σωρεύεται

· Η ασυμμετρότητα νέας και προϋπάρχουσας γνώσης

· Η υποθετικότητα αλλά με μεγαλύτερο περιεχόμενο αλήθειας

· Η συγκρότηση παραγωγικά δομημένων θεωριών και υποθέσεων.