Με δύο νομοθετήματα* του 2021 και του 2022 καθιερώθηκε και οριοθετήθηκε ο θεσμός του Ενδοσχολικού Συντονιστή (Τάξεων ή Γνωστικού Πεδίου) για να λειτουργήσει ως όργανο συντονισμού του εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας για τα 6θέσια και άνω σχολεία. Ο νέος θεσμός μοιάζει χρήσιμος, στην πράξη όμως αποδεικνύεται δυσλειτουργικός. Παρακάτω θα καταδείξουμε τα προβληματικά χαρακτηριστικά του και θα προτείνουμε λύσεις για την υπέρβασή τους.
Πιο συγκεκριμένα, η ΥΑ που οριοθετεί το πλαίσιο λειτουργίας των Ενδοσχολικών Συντονιστών (στο εξής ΕΣ) εμπεριέχει πολλές ασάφειες, αλληλοκαλύψεις αρμοδιοτήτων και αντιφάσεις. Αναφέρουμε ενδεικτικά:
- ενώ στον Ν.4823 ορίζεται ότι οι ΕΣ «επικουρούν τον Διευθυντή και τον Υποδιευθυντή στο έργο τους», στην εφαρμοστική ΥΑ «άμεσος» συνεργάτης του ΕΣ εμφανίζεται πια ο εκάστοτε Σύμβουλος Εκπαίδευσης. Ο ρόλος του Διευθυντή υποβαθμίζεται στη διοικητική εποπτεία, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το υπάρχον καθηκοντολόγιο (ΦΕΚ 1340/2002) όπου ορίζεται σαφώς ότι ο Διευθυντής «βρίσκεται στην κορυφή της σχολικής κοινότητας και είναι διοικητικός αλλά και επιστημονικός παιδαγωγικός υπεύθυνος στο χώρο αυτό» (ό.π. άρθρο 27).
- ενώ σύμφωνα με τον Ν.4823 (άρ.95) ο Διευθυντής του σχολείου ορίζεται υπεύθυνος για την ενδοσχολική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, σύμφωνα με την ΥΑ καθιερώνεται μια παράλληλη διαδικασία επαγγελματικής ανάπτυξης που οργανώνεται από τον ΕΣ σε συνεργασία με τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης (άρ.2, παρ.3). Η αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων είναι προφανής. Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών αντί να γίνει πεδίο συνεργασίας, σχηματοποιείται τελικά ως πεδίο παράλληλων και δυνητικά ανταγωνιστικών ενδοσχολικών δράσεων.
- ενώ οι αρμοδιότητες των ΕΣ εμπεριέχουν στοιχεία που αρμόζουν σε στέλεχος εκπαίδευσης (εποπτεία του έργου άλλων εκπαιδευτικών, παρακολούθηση απαιτητικών διαδικασιών, εφαρμογή και αξιολόγηση καινοτομιών, επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών, κ.ά.), η τοποθέτησή τους δε συνοδεύεται από αντίστοιχα κίνητρα ή απολαβές: οι εξωδιδακτικές εργασίες και οι εφημερίες παραμένουν, το ωράριο δε μειώνεται και δεν υπάρχει μισθολογική ανταμοιβή. Πρόκειται για εξόφθαλμη παραβίαση βασικών (ηθικών και θεσμικών) κανόνων της εργατικής νομοθεσίας. Η ρύθμιση, μάλιστα, για ανταμοιβή μέσω αξιολογικών μορίων σε πιθανή διεκδίκηση θέσης ευθύνης μόνο ενισχυτική της παραβίασης είναι.
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και άλλα προβληματικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα τις αστοχίες στα κριτήρια και τη διαδικασία επιλογής των ΕΣ, όμως όσα ήδη αναφέραμε αρκούν για να καταδείξουν την ανάγκη παρεμβάσεων. Προχωρώντας, λοιπόν, σε συγκεκριμένες προτάσεις κρίνουμε ότι θα πρέπει να γίνουν αλλαγές ώστε:
- να αποκατασταθεί ο ρόλος του Διευθυντή ως επιστημονικού παιδαγωγικού υπεύθυνου του σχολείου και άμεσου συνεργάτη του ΕΣ,
- να αποσαφηνιστούν οι αρμοδιότητες και τα όρια κάθε παράγοντα που εμπλέκεται στην ενδοσχολική επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών,
- να καθιερωθούν τακτικές και ποιοτικές δράσεις για την επιμόρφωση και υποστήριξη των ΕΣ,
- να καθιερωθούν κίνητρα (π.χ. μείωση ωραρίου, απαλλαγή από εξωδιδακτικά καθήκοντα) και οικονομικές απολαβές που να συνάδουν με τις αυξημένες αρμοδιότητες που αναλαμβάνει ο ΕΣ.
Τα σχολεία αντιμετωπίζουν πια ένα περιβάλλον πολύ πιο περίπλοκο και απαιτητικό από αυτό που γνωρίζαμε μόλις πριν από μερικά χρόνια. Οι υποστηρικτικές παρεμβάσεις θα πρέπει να επιλύουν και όχι να δημιουργούν επιπλέον προβλήματα. Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να ξαναδούμε το πλαίσιο εργασίας των Ενδοσχολικών Συντονιστών. Αν το ΥΠΑΙΘΑ επιμείνει στις υπάρχουσες οριοθετήσεις οι δυσλειτουργίες και οι τριβές θα φθείρουν τον νέο θεσμό εν τη γενέσει του. Ελπίζουμε ότι θα αποφευχθεί αυτό το λάθος.
* Νόμος 4823/2021 (ΦΕΚ 136/Α΄) και ΥΑ Φ12/102913/ΓΔ4/24-08-2022 (ΦΕΚ 4509/Β΄)
Δείτε το άρθρο και στο Fresh Education: Ενδοσχολικοί Συντονιστές: διαπιστώσεις και προτάσεις
