Με τον όρο μετάβαση αναφερόμαστε σε συνεχιζόμενες προσπάθειες σύνδεσης του περιβάλλοντος του παιδιού και της οικογένειας με το περιβάλλον μάθησης. Η μετάβαση αποτελεί προσωπικό, μοναδικό βίωμα για το κάθε άτομο, συνδεδεμένο με αλλαγές ρόλων και περιβαλλοντικών συνθηκών. Η κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού επηρεάζεται από τις εμπειρίες του στην οικογένεια του. Η σωστή προετοιμασία του παιδιού, η στάση του για το σχολείο και το κλίμα της σχολικής τάξης είναι στοιχεία από τα οποία θα εξαρτηθούν όχι μόνο η σχολική του προσαρμογή, αλλά και η γενικότερη σχολική του πρόοδος.
Η μετάβαση έχει τρία στάδια, της προετοιμασίας, του αποχωρισμού και της ενσωμάτωσης και σε κάθε στάδιο η συνεργασία γονέα και εκπαιδευτικού είναι καθοριστική για θετικό αποτέλεσμα.
Με την είσοδο του παιδιού στο νηπιαγωγείο, έρχεται αντιμέτωπο με ένα περιβάλλον διαφορετικό σε σχέση με τις προηγούμενες εμπειρίες του και συχνά βιώνει το άγχος του αποχωρισμού.
Αυτή είναι η πρώτη μετάβαση του παιδιού από το σπίτι στο νηπιαγωγείο και για να γίνει ομαλή, πρέπει να καλύπτονται ανάγκες του παιδιού, όπως ασφάλεια, προστασία, αγάπη, αίσθημα επιτυχίας και όπως προαναφέραμε βασική είναι η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών.
Για παράδειγμα, γονείς και εκπαιδευτικοί πριν την έναρξη σχολικής χρονιάς επικοινωνούν και κανονίζουν μια συνάντηση, ώστε το παιδί να επισκεφθεί το νέο περιβάλλον, να γνωρίσει το χώρο, τα νέα πρόσωπα, να εξοικειωθεί και να νιώσει άνετα.
Το άγχος του αποχωρισμού μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα και πιο ανώδυνα, αν η μητέρα με τη συμπεριφορά της βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει καλύτερα τις στιγμές που πρέπει να φύγει από κοντά του. Η μητέρα πρέπει να εμπιστεύεται το παιδί και να το υποστηρίζει, αφού όταν είναι αμφιθυμική στην επιθυμία της να αποχωριστεί το παιδί ή όταν έχει αποστασιοποιημένη στάση, το παιδί νιώθει ανασφάλεια που την εκδηλώνει με απελπισία, γι’ αυτό όταν αφήνει το παιδί στο νηπιαγωγείο, δεν πρέπει να το αφήσει και να φύγει κρυφά, χωρίς να το χαιρετήσει, αλλά να μείνει για λίγα λεπτά μαζί του μέχρι το παιδί να νιώσει πιο άνετα στο νέο περιβάλλον και φεύγοντας να το βεβαιώσει ότι θα γυρίσει αργότερα να το πάρει.
Το άγχος μπορεί να μειωθεί περισσότερο αν το παιδί έχει μαζί του κάποιο προσωπικό και αγαπημένο αντικείμενο.
Οι γονείς προετοιμάζουν θετικά το παιδί για τις εμπειρίες που θα βιώσει και μετατρέπουν την πρώτη μέρα του σχολείου σε γιορτή (ξυπνάνε όλοι νωρίς, ήρεμοι, χαρούμενοι, χωρίς άγχος και ένταση), συζητούν με τους εκπαιδευτικούς τυχόν δυσκολίες του παιδιού τους σε ακαδημαϊκό και συναισθηματικό επίπεδο, έπειτα από συνεννόηση με τους εκπαιδευτικούς συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες με τα παιδιά στην τάξη, προσφέρουν την βοήθεια τους όπου χρειάζεται, είναι ενεργοί στις εκδηλώσεις και στην σχολική ζωή, αφού έρευνες δείχνουν ότι όταν οι γονείς συμμετέχουν στη μετάβαση, τα παιδιά έχουν υψηλές βαθμολογίες, θετικές στάσεις και συμπεριφορές, υψηλόβαθμό αποφοίτησης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η ομαλή μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό περιλαμβάνει όσα αναφέρθηκαν, αλλά είναι βασική η συνεργασία των εκπαιδευτικών των δυο βαθμίδων (νηπιαγωγείο-δημοτικό) και γονέων. Στόχο επίσης, αποτελεί η γεφύρωση της ασυνέχειας των προγραμμάτων μεταξύ Νηπιαγωγείου και Δημοτικού καθώς και η «σύγκλιση» των προσδοκιών των γονέων και των δασκάλων απέναντι στον μαθητή.
Έτσι, πρέπει να εξασφαλίζεται η συνεργασία των δυο βαθμίδων, η συνέχεια στη μάθηση, με σχεδιασμό κατάλληλων προγραμμάτων για τα παιδιά, με κοινές δραστηριότητες (γιορτές, εκδηλώσεις, παρακολούθηση παραστάσεων κ.α.), επισκέψεις νηπίων στο δημοτικό και μαθητών του δημοτικού στο νηπιαγωγείο, παράλληλη επεξεργασία θεμάτων κ.α. Όταν οι μαθητές νηπιαγωγείου συνεργάζονται με μαθητές του Δημοτικού, επιλέγονται δραστηριότητες, που προετοιμάζουν τα νήπια στην αρχή και με τη «συμμετοχική διαδικασία» τους στο πρόγραμμα, εγκαθιδρύεται ένα αίσθημα σιγουριάς και αυτοεκτίμησης.
Στα πλαίσια σχολικής παιδαγωγικής τονίστηκε ότι η μετάβαση είναι ‘κρίσιμο γεγονός της ζωής’ γι’ αυτό κοινός στόχος των ενηλίκων που εμπλέκονται στη μετάβαση είναι η συναισθηματική ισορροπία του παιδιού, η κοινωνική και νοητική του ωριμότητα, η επιθυμία για το νέο ξεκίνημα με ευχάριστα συναισθήματα, χωρίς φοβίες και άγχη.
από τη νηπιαγωγό Κατερίνα Βασιλοπούλου