Με τον όρο μετάβαση αναφερόμαστε σε συνεχιζόμενες προσπάθειες σύνδεσης του περιβάλλοντος του παιδιού και της οικογένειας με το περιβάλλον μάθησης. Η μετάβαση αποτελεί προσωπικό, μοναδικό βίωμα για το κάθε άτομο, συνδεδεμένο με αλλαγές ρόλων και περιβαλλοντικών συνθηκών. Η κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού επηρεάζεται από τις εμπειρίες του στην οικογένεια του. Η σωστή προετοιμασία του παιδιού, η στάση του για το σχολείο και το κλίμα της σχολικής τάξης είναι στοιχεία από τα οποία θα εξαρτηθούν όχι μόνο η σχολική του προσαρμογή, αλλά και η γενικότερη σχολική του πρόοδος.

Η μετάβαση έχει τρία στάδια, της προετοιμασίας, του αποχωρισμού και της ενσωμάτωσης και σε κάθε στάδιο η συνεργασία γονέα και εκπαιδευτικού είναι καθοριστική για θετικό αποτέλεσμα.

happy-kids-proti-fora-sxoleio-2-juniorsclub.gr

Με την είσοδο του παιδιού στο νηπιαγωγείο, έρχεται αντιμέτωπο με ένα περιβάλλον διαφορετικό σε σχέση με τις προηγούμενες εμπειρίες του και συχνά βιώνει το άγχος του αποχωρισμού.

Αυτή είναι η πρώτη μετάβαση του παιδιού από το σπίτι στο νηπιαγωγείο και για να γίνει ομαλή, πρέπει να καλύπτονται ανάγκες του παιδιού, όπως ασφάλεια, προστασία, αγάπη, αίσθημα επιτυχίας και όπως προαναφέραμε βασική είναι η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών.

Για παράδειγμα, γονείς και εκπαιδευτικοί πριν την έναρξη σχολικής χρονιάς επικοινωνούν και κανονίζουν μια συνάντηση, ώστε το παιδί να επισκεφθεί το νέο περιβάλλον, να γνωρίσει το χώρο, τα νέα πρόσωπα, να εξοικειωθεί και να νιώσει άνετα.

happy-kids-proti-fora-sxoleio-1-juniorsclub.gr

Το άγχος του αποχωρισμού μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα και πιο ανώδυνα, αν η μητέρα με τη συμπεριφορά της βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει καλύτερα τις στιγμές που πρέπει να φύγει από κοντά του. Η μητέρα πρέπει να εμπιστεύεται το παιδί και να το υποστηρίζει, αφού όταν είναι αμφιθυμική στην επιθυμία της να αποχωριστεί το παιδί ή όταν έχει αποστασιοποιημένη στάση, το παιδί νιώθει ανασφάλεια που την εκδηλώνει με απελπισία, γι’ αυτό όταν αφήνει το παιδί στο νηπιαγωγείο, δεν πρέπει να το αφήσει και να φύγει κρυφά, χωρίς να το χαιρετήσει, αλλά να μείνει για λίγα λεπτά μαζί του μέχρι το παιδί να νιώσει πιο άνετα στο νέο περιβάλλον και φεύγοντας να το βεβαιώσει ότι θα γυρίσει αργότερα να το πάρει.

Το άγχος μπορεί να μειωθεί περισσότερο αν το παιδί έχει μαζί του κάποιο προσωπικό και αγαπημένο αντικείμενο.

Οι γονείς προετοιμάζουν θετικά το παιδί για τις εμπειρίες που θα βιώσει και μετατρέπουν την πρώτη μέρα του σχολείου σε γιορτή (ξυπνάνε όλοι νωρίς, ήρεμοι, χαρούμενοι, χωρίς άγχος και ένταση), συζητούν με τους εκπαιδευτικούς τυχόν δυσκολίες του παιδιού τους σε ακαδημαϊκό και συναισθηματικό επίπεδο, έπειτα από συνεννόηση με τους εκπαιδευτικούς συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες με τα παιδιά στην τάξη, προσφέρουν την βοήθεια τους όπου χρειάζεται, είναι ενεργοί στις εκδηλώσεις και στην σχολική ζωή, αφού έρευνες δείχνουν ότι όταν οι γονείς συμμετέχουν στη μετάβαση, τα παιδιά έχουν υψηλές βαθμολογίες, θετικές στάσεις και συμπεριφορές, υψηλόβαθμό αποφοίτησης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

BacktoSchool_areyouready-juniorsclub.gr
Η ομαλή μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό περιλαμβάνει όσα αναφέρθηκαν, αλλά είναι βασική η συνεργασία των εκπαιδευτικών των δυο βαθμίδων (νηπιαγωγείο-δημοτικό) και γονέων. Στόχο επίσης, αποτελεί η γεφύρωση της ασυνέχειας των προγραμμάτων μεταξύ Νηπιαγωγείου και Δημοτικού καθώς και η «σύγκλιση» των προσδοκιών των γονέων και των δασκάλων απέναντι στον μαθητή.

Έτσι, πρέπει να εξασφαλίζεται η συνεργασία των δυο βαθμίδων, η συνέχεια στη μάθηση, με σχεδιασμό κατάλληλων προγραμμάτων για τα παιδιά, με κοινές δραστηριότητες (γιορτές, εκδηλώσεις, παρακολούθηση παραστάσεων κ.α.), επισκέψεις νηπίων στο δημοτικό και μαθητών του δημοτικού στο νηπιαγωγείο, παράλληλη επεξεργασία θεμάτων κ.α. Όταν οι μαθητές νηπιαγωγείου συνεργάζονται με μαθητές του Δημοτικού, επιλέγονται δραστηριότητες, που προετοιμάζουν τα νήπια στην αρχή και με τη «συμμετοχική διαδικασία» τους στο πρόγραμμα, εγκαθιδρύεται ένα αίσθημα σιγουριάς και αυτοεκτίμησης.

happy-kids-proti-fora-sxoleio-juniorsclub.gr

Στα πλαίσια σχολικής παιδαγωγικής τονίστηκε ότι η μετάβαση είναι ‘κρίσιμο γεγονός της ζωής’ γι’ αυτό κοινός στόχος των ενηλίκων που εμπλέκονται στη μετάβαση είναι η συναισθηματική ισορροπία του παιδιού, η κοινωνική και νοητική του ωριμότητα, η επιθυμία για το νέο ξεκίνημα με ευχάριστα συναισθήματα, χωρίς φοβίες και άγχη.

από τη νηπιαγωγό Κατερίνα Βασιλοπούλου

πηγή

Το νηπιαγωγείο είναι ο πρώτος χώρος κοινωνικοποίησης και αγωγής του παιδιού και ταυτόχρονα η χρονική περίοδος κατά την οποία το νήπιο απομακρύνεται από την ασφάλεια και τη σιγουριά του οικογενειακού περιβάλλοντος και του δίνεται η ευκαιρία να κάνει τα πρώτα του εκπαιδευτικά βήματα και να αποκτήσει μια σειρά ικανοτήτων και δεξιοτήτων,  που είναι απαραίτητες για την ομαλή μετάβασή του στο δημοτικό. Για όλους τους παραπάνω λόγους λοιπόν το νηπιαγωγείο μπορούμε να πούμε πως διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού.

 

Ας δούμε αρχικά τι ακριβώς σημαίνει ο όρος μετάβαση. Μετάβαση είναι το «πέρασμα» από μια γνωστή κατάσταση σε μια άλλη, άγνωστη σε μας και μπορεί να αφορά σε διάφορους τομείς της ζωής μας, όπως π.χ. είναι η μετάβαση από την προσχολική στη σχολική ηλικία, η μετάβαση από τις Πανεπιστημιακές σπουδές στον εργασιακό χώρο, η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία, μια μετακόμιση σε άλλη πόλη, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος κ.τ.λ.

 

Η μετάβαση σε οποιαδήποτε φάση εμπεριέχει μια σειρά αλλαγών οι οποίες επηρεάζουν το συνολικό φάσμα της ατομικής και κοινωνικής ζωής. Οι κυριότερες αλλαγές που καλούνται τα παιδιά να αντιμετωπίσουν κατά την εισαγωγή τους στο δημοτικό σχολείο είναι οι ακόλουθες:

 

–  Οι μεγαλύτερες απαιτήσεις για ατομική εργασία.
– 
Ο αυξημένος αριθμός των μαθητών μέσα στην τάξη.
– 
Το διαφοροποιημένο πρόγραμμα και περιεχόμενο διδασκαλίας.
– 
Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης και επιβράβευσης των μαθητών από τον εκπαιδευτικό.
– 
Η μείωση της εξατομικευμένης βοήθειας από τον δάσκαλο.
– 
Η αύξηση του χρονικού διαστήματος παραμονής τους μέσα στην τάξη.
– 
Οι αλλαγές στις προσδοκίες των γονέων και στο βαθμό που εμπλέκονται στην καθημερινότητα των παιδιών.

 

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η δυσχέρεια των παιδιών να προσαρμοστούν στις αλλαγές κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο δημοτικό, μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την περαιτέρω ακαδημαϊκή τους εξέλιξη, την κοινωνικοποίησή τους αλλά και τη διαμόρφωση βασικών γνωρισμάτων της προσωπικότητάς τους.

 

Καθοριστικό ρόλο στην ομαλή μετάβαση του παιδιού θα παίξει η σχολική του ετοιμότητα, δηλαδή το να εξετάσουμε κατά πόσο έχει κατακτήσει τις απαιτούμενες δεξιότητες και ικανότητες που θα το βοηθήσουν να ενταχθεί ομαλά στην Α’ Δημοτικού. Ένα παιδί όταν ολοκληρώσει τη φοίτησή του στο νηπιαγωγείο θα πρέπει να έχει αναπτύξει σε ικανοποιητικό επίπεδο ορισμένες προγραφικές,προαναγνωστικές και προμαθηματικές δεξιότητες. Συγκεκριμένα θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνει τα ακόλουθα:

 

–  Να μετρά και να αναγνωρίζει τους αριθμούς μέχρι το δέκα.
– 
Να έχει σαφή πλευρίωση (εάν θα γράφει δηλαδή με το δεξί ή το αριστερό χέρι).
– 
Να έχει καθαρή άρθρωση
– 
Να ζητά αυτό που θέλει.
– 
Να δίνει βασικές πληροφορίες για καθημερινά θέματα.
– 
Να έχει λύσει το θέμα της τουαλέτας και να είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετείται.
– 
Να αναγνωρίζει και να ονομάζει τα βασικά σχήματα (κύκλο, τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο).
– 
Να κρατά με λειτουργική λαβή το μολύβι.
– 
Να χρωματίζει εντός περιγράμματος.
– 
Να συνεργάζεται με τα συνομήλικα παιδιά χωρίς δυσκολίες.
– 
Να κάθεται στη σωστή θέση στην καρέκλα.
– 
Να κατανοεί και να εκτελεί προφορικές οδηγίες ενός ή δύο σκελών.
– 
Να υπακούει σε βασικούς κανόνες εντός και εκτός της τάξης.
– 
Να μπορεί να αφηγηθεί το αγαπημένο του παραμύθι.
– 
Να αναγνωρίζει το όνομά του όταν το βλέπει γραμμένο κάπου.
– 
Να κατανοεί και να χρησιμοποιεί σε περιγραφές τις προμαθηματικές έννοιες (χαμηλό-ψηλό, πλατύ-στενό, μακρύ-κοντό, κ.λ.π.).

 

Ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές προς τους γονείς προκειμένου να στηρίξουν το παιδί σε αυτή την κρίσιμη εξελικτική φάση της ζωής του είναι οι παρακάτω:

 

–  Οι γονείς θα πρέπει να απαντούν σε όλες τις απορίες και τα ερωτηματικά του παιδιού σχετικά με το τι θα πρέπει να περιμένει στο δημοτικό ανεπηρέαστοι από τις δικές τους σκέψεις και συναισθήματα. Άλλωστε η άγνοια πάντα γεννά μεγαλύτερο φόβο.
– 
Ιδιαίτερα βοηθητικό είναι να πραγματοποιήσουν μια επίσκεψη στο χώρο του σχολείου όπου πρόκειται να φοιτήσει το παιδί για να του δώσουν την ευκαιρία να γνωρίσει και να εξοικειωθεί με το νέο περιβάλλον.
– 
Εάν είναι εφικτό καλό είναι να γνωρίσουν στο παιδί τα σημαντικά πρόσωπα με τα οποία θα συναναστρέφεται στο σχολείο, δηλαδή το δάσκαλο ή τη δασκάλα και το διευθυντή του σχολείου.
– 
Εάν δεν είναι σίγουροι πως το παιδί έχει κατακτήσει σε επαρκή βαθμό τις δεξιότητες που προαναφέρθηκαν, καλό είναι να ζητήσουν τη γνώμη ενός ειδικού που θα αξιολογήσει το παιδί και θα τους κατευθύνει αντίστοιχα.
– 
Οι γονείς θα πρέπει να φροντίσουν να βρουν και να διαμορφώσουν πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς έναν ήρεμο χώρο στο σπίτι όπου θα μελετά το παιδί, μακριά από την τηλεόραση, μικρότερα αδέρφια και οποιοδήποτεάλλο ερέθισμα που μπορεί να του αποσπά την προσοχή και να το δυσκολεύει να συγκεντρωθεί.
– 
Οι γονείς είναι σημαντικό να προσπαθήσουν να μετριάσουν το δικό τους άγχος έτσι ώστε να μη το μεταδίδουν στο παιδί.
– 
Καλό είναι να μιλήσουν στο παιδί με ενθουσιασμό για το νέο σχολικό περιβάλλον (π.χ. θα γνωρίσεις νέους φίλους, θα μάθεις πολύ όμορφα και ενδιαφέροντα πράγματα κ.ά).

 

Ως γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν πως σε κάθε αλλαγή χρειάζεται χρόνος, υπομονή, επιμονή, στήριξη, κατανόηση, ενίσχυση, θετική στάση και αισιοδοξία. Άλλωστε όταν το παιδί μεγαλώνει σε ένα ενθαρρυντικό και θετικό περιβάλλον, ολοκληρώνει πιο εύκολα τους στόχους του, έχει καλύτερη σχολική επίδοση, προχωρά με πιο σταθερά βήματα, προσπαθεί περισσότερο, δε ματαιώνεται και δεν απογοητεύεται με την αποτυχία , πιστεύει πιο πολύ στον εαυτό του και στις δυνατότητές του και αναπτύσσει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.

πηγή