του Βabak Anvari (σενάριο, σκηνοθεσία), Βρετανία 2010
Προτάθηκε ως καλύτερη ταινία μικρού μήκους 2012 στα βραβεία BAFTA 2012

Η ταινία πραγματεύεται με αλληγορικό τρόπο τη σχέση χειραγώγησης της σκέψης και αντίστασης στην εξουσία.
“Ελευθερία είναι να σου επιτρέπεται να πεις ότι 2+2=4… Από εκεί και πέρα, όλα επιτρέπονται”, γράφει ο Όργουελ στο “1984”. Στο ίδιο έργο χρησιμοποιεί το 2+2=5 σαν ένα παράδειγμα χειραγώγησης και επιβολής: “Όταν το κόμμα λέει ότι 2+2=5, τότε είναι σωστό και δεν αρκεί μόνο να το λες, πρέπει και να το πιστεύεις.” Αυτό ενέπνευσε τον Ιρανικής καταγωγής Babak Anvari, να γυρίσει την ταινία “Two & Two”. Βασικό του κίνητρο ήταν, σύμφωνα με δηλώσεις του, να διερευνήσει την επιθυμία των ανθρώπων να αμφισβητήσουν την εξουσία. Σε ποιο βαθμό δέχονται να σκύψουν το κεφάλι και να υπακούσουν στις εντολές της εξουσίας και πότε αρχίζουν να αμφισβητούν και να αντιστέκονται; Μπορεί η ωμή βία να καθυποτάξει τους ανθρώπους και να χειραγωγήσει τη σκέψη τους ή προκαλεί την αντίστασή τους;

Πολύ ενδιαφέρουσα μικρού μήκους ταινία που θέτει με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο το πρόβλημα της Ελευθερίας, της Αλήθειας, της Εξουσίας, της τρομοκρατίας, της Δημοκρατίας, κ.λπ.

1. Το 2+2=4 είναι στοιχειώδες και κατανοητό σχεδόν σε όλους. Αν το ερώτημα ήταν πιο σύνθετο ή εξειδικευμένο ή ασαφές και η απάντηση δεν ήταν τόσο προφανής, ποιά θα ήταν η στάση μας και ποιά τα κριτήρια με τα οποία θα κρίναμε την απάντηση; Υπάρχει μοναδική αλήθεια σε κάποιες ερωτήσεις; Πώς την βρίσκουμε; Ποιός ο ρόλος της γνώσης, της επιστήμης, της λογικής, της σκέψης, της τέχνης, στην προσέγγιση της Αλήθειας;

(Για παράδειγμα: Είναι log₁₀ 2876^3=428,623;  Είναι η λιτότητα και η μείωση μισθών, η λύση για το πρόβλημα του χρέους της Ελλάδας;  Είναι η βία των πολιτών απάντηση στη βία της εξουσίας;)

2. Σε περιπτώσεις που η σωστή απάντηση (άν υπάρχει μόνο μία σωστή) δεν είναι προφανής, πόσο ελεύθερος είναι κάποιος να επιλέξει μια λάθος απάντηση και να ζήσει με αυτή; Πότε η ελευθερία κάποιου καταπατά την ελευθερία του άλλου; Ποιά είναι η χρυσή τομή, ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να βρουν κοινό τόπο συνύπαρξης και να συγχωρέσουν (να χωρέσουν μαζί σε αυτόν τον τόπο), να συνυπάρξουν σεβόμενος ο ένας την ελευθερία του άλλου;

3. Ποιός είναι ο ρόλος της κάθε εξουσίας στην θέσπιση κανόνων και στην εξασφάλιση των απαιτούμενων συνθηκών για την ελεύθερη ζωή (ελευθερία σώματος και πνεύματος) των πολιτών; Πότε η εξουσία από υπερβάλλοντα ζήλο, ενώ έχει καλές προθέσεις, καταστρατηγεί ελευθερίες των πολιτών; Πότε η εξουσία, ξεκινώντας με σκοπό τον περιορισμό και την υποδούλωση των πολιτών, εφαρμόζει συγκεκαλυμμένα ή απροκάλυπτα μεθόδους ελέγχου και ποιά μορφή έχουν; Πότε η κατάσταση εκτρέπεται σε τρομοκρατία και φασισμό;

4. Αν τη σωστή απάντηση την καταλαβαίνουν πολλοί, αλλά δεν είναι διατεθειμένοι να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της σύγκρουσης με την εξουσία, ή προτιμούν έναν (φαινομενικά και πρόσκαιρα) ανώδυνο συμβιβασμό, πόσο συνυπεύθυνοι και συνένοχοι γίνονται;  Τι γίνεται αν αποφασίσουν κάποιοι να ταυτιστούν με την εξουσία και να γίνουν μέρος της, γνωρίζοντας ότι υπηρετούν όχι την αλήθεια αλλά το ψέμα;  Τί γίνεται αν η πλειοψηφία (από άγνοια, συμφέρον, ιδεολογία ή εξαναγκασμό) στηρίξει το ψέμα της εξουσίας και επικαλεστεί την αρχή της δημοκρατίας για να επιβάλει τη θέλησης της πλειοψηφίας στο σύνολο των πολιτών; Ποιά είναι τα όρια της πλειοψηφικής δημοκρατίας;

Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, υπάρχουν και είναι ξεκάθαρες. Δεν είναι όμως προφανείς σε όλους. Διαβάστε τα ερωτήματα και προσπαθήστε να δώσετε απαντήσεις. Αν συζητήσετε τις απαντήσεις που δώσατε με άλλους, θα διαπιστώσετε διαφορές απόψεων. Εκεί αρχίζει ο διάλογος, που αναζητά την αλήθεια, τον κοινό τόπο που χρειαζόμαστε για να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο, να λειτουργήσουμε ως πόλη, να γίνουμε πολίτες και να αναπτύξουμε ένα σύνολο αξιών, που γεννούν κανόνες (νόμους), θεσμούς (εκφραστές και προασπιστές των κοινών αξιών) και οδηγούν στον πολιτισμό.

Το θέμα είναι μεγάλο και δύσκολο, αλλά το αποτέλεσμα αποζημιώνει όποιον ασχοληθεί με αυτό. Παραμένει ως πρόκληση-πρόσκληση για πολιτιστικό πρόγραμμα. Ίδωμεν.

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Δημοκρατίας ας αναλογιστούμε τι δεν είναι δημοκρατία, και ας θυμηθούμε ότι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που την επικαλούνται για να μπορέσουν να πάρουν την εξουσία, στην συνέχεια την σκοτώνουν για να μην χάσουν την εξουσία που έχουν. Το τραγικό είναι ότι η μελλοντική κατάλυση της δημοκρατίας για τα περισσότερα ολοκληρωτικά (φασιστικά ή κομουνιστικά) καθεστώτα είναι διακήρυξη ιδεολογικών αρχών, και εμείς ως πολίτες τους παραδίνουμε την εξουσία για να σκοτώσουν πρώτα την δημοκρατία, μετά την ελευθερία και στο τέλος εμάς.

Το ντοκιμαντέρ «Soviet Story» προβλήθηκε από την ΕΡΤ τον Οκτώβριο του 2010. Το ΚΚΕ εξέδωσε σκληρή ανακοίνωση κάνοντας λόγο για «αντικομμουνιστική φρενίτιδα», «κατάπτυστο δημιούργημα», ενώ δεν δίστασε να καταγγείλει την ΕΡΤ ως «φορέα του πιο βρώμικου γκεμπελισμού» καθώς θεωρεί ότι ο ευθύς παραλληλισμός, του Στάλιν με τον Χίτλερ που επιχειρήθηκε στο ντοκιμαντέρ, ισοδυναμεί με πλήρη παραχάραξη της Ιστορίας και «βρώμικη προπαγάνδα».
________________________________________
“Η αλήθεια είναι ότι το ντοκιμαντέρ «Soviet Story» είναι πολιτικά χρωματισμένο. Ο δημιουργός του Εντβινς Σνορ είναι από τη Λιθουανία, μια χώρα που στέναξε επί 60 χρόνια κάτω από τον σοβιετικό ζυγό. «Το φιλμ», έγραψε στους New York Times ο κριτικός Νιλ Γκένζλιγκερ, «είναι γεμάτο με επιθετικά θαυμαστικά στην κινηματογραφική γραφή. Εκκωφαντικά ηχητικά εφέ πυροβολισμών, όταν εμφανίζονται οι εκτελέσεις με πυροβόλα όπλα, στριγγοί ήχοι που τσακίζουν τις μνήμες των παλιών επικαίρων. Οι φριχτές εικόνες των μαζικών τάφων και τα θύματα του λιμού που γεμίζουν την ταινία δεν χρειάζονταν τέτοια συνοδευτικά στοιχεία».
Πέρα όμως από τις υπερβολές στην κινηματογραφική γραφή (που μπορεί να δείχνουν την απειρία του σκηνοθέτη –αυτό είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους που έχει φτιάξει– ή την οργή του για τα σταλινικά εγκλήματα που είναι θαμμένα) υπάρχουν και τα στοιχεία που δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση.” Καθημερινή – 7/11/2010.