2/θ Δημοτικό Σχολείο Σαλμώνης Πύργου

Η Σαλμώνη είναι πεδινό χωριό της Ηλείας, 10 χιλιόμετρα ανατολικά από τον Πύργο και 13 χιλιομετρα δυτικά από την Αρχαία Ολυμπία. Έχει υψόμετρο 52 μέτρα και απέχει δύο χιλιόμετρα από τον ποταμό Αλφειό.

Ήταν μια από τις 8 επίσημες πόλεις της αρχαίας Πισάτιδας. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο Σαλμωνέας (Σαλμωνεύς) που ήταν γιος του Αιόλου και της Εναρέτης και αδερφός του Αθάμα και του Σίσυφου, μετανάστευσε από τη Θεσσαλία απ’ όπου καταγόταν και εγκαταστάθηκε στην Ήλιδα όπου και ίδρυσε την πόλη Σαλμώνη.

Ο Σαλμωνέας ήταν αλαζόνας και θέλησε να μοιάσει στον Δία, τον πατέρα των θεών. `Ετσι σκέφτηκε να στρώσει σε ένα δρόμο φύλλα χαλκού και πάνω σε αυτά έτρεχε με ένα σιδερένιο ή χάλκινο άρμα πίσω από το οποίο κρέμονταν αλυσίδες. Με αυτόν τον τρόπο ήθελε να πλησιάσει το βουητό των κεραυνών του Δία. Ταυτόχρονα πετούσε και αναμμένους δαυλούς  για να αναπαραστήσει τη λάμψη. Ο Δίας οργίστηκε πολύ και έριξε έναν κεραυνό και  σκότωσε αυτόν αλλά και όλους  τους κατοίκους της Σαλμώνης εξαφανίζοντας έτσι την πόλη. Λεγόταν ότι ο Σαλμωνέας δεν ήταν καθόλου αγαπητός στον λαό με τις πράξεις του.

Σύμφωνα με τον Ευρυπίδη η Σαλμώνη ήταν πόλη που βρισκόταν “επ΄Αλφειού ροαίς”, ενώ το σατυρικό δράμα του Σοφοκλή “Σαλμωνέας” δεν διασώθηκε. Η μυθική πόλη που αναφέρει ο Ευριπίδης είναι αυτή της οποίας ερείπια σώζονται στα ΝΔ του σημερινού χωριού, στο λόφο δεξιά της όχθης του Αλφειού, αριστερά της σιδηροδρομικής γραμμής που οδηγεί από Πύργο προς Αρχαία Ολυμπία, γύρω στα 800 μέτρα από το κέντρο του χωριού, στις θέσεις που σήμερα ονομάζουν Βίγλα και Παλαιόπυργος. Αυτές οι δύο θέσεις χωρίζονται με μικρή χαράδρα.

Στον Παλαιόπυργο υπάρχουν λείψανα φραγκικής ακρόπολης, δηλαδή ερείπια πύργου, δεξαμενής, τάφρου, οικημάτων, κεραμιδιών που μετέφεραν Φράγκοι από τη Βίγλα και οχύρωσαν τη θέση. Υπήρχε και παλιό υδραγωγείο το οποίο μετέφερε νερό από τη χαράδρα του Προφήτη Ηλία σε απόσταση δύο χιλιομέτρων προς τη Βίγλα. Από τη θέση αυτή φαίνονται οι ελιγμοί του Αλφειού μέχρι τις εκβολές του, τη θάλασσ, όπως και το οροπέδιο της Φολόης.

Το 18ο αιώνα το χωριό ονομαζόταν Κούκουρα και η ονομασία αυτή έφτασε ως τις μέρες μας από τους παλαιότερους. Προήλθε από τον Τούρκο διοικητή Κούκουρ Αγά. Μετά την Επανάσταση του 1821, όταν οι Λαλαίοι Τούρκοι εγκατέλειψαν την περιοχή, οι Έλληνες κατέλαβαν το χωριό και εντάχθηκε το 1834 στο Δήμο Ηρακλείας. Μετά το μετασχηματισμό των δήμων το 1840 κατατάχτηκε στο Δήμο Λετρίνων. Μετά το 1930 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα και τότε είχε 1000 κατοίκους από τους οποίους οι 40 ήταν κάτοικοι του οικισμού Αλφειός.

Οι κάτοικοι ήταν κυρίως γεωργοί. Καλλιεργούσαν σταφίδα, αμπέλια και δημητριακά. Στη δεκαετία του 1970 καλλιεργούσαν την αραχίδα την υπόγειο (κοινώς αράπικο φιστίκι) λόγω του αμμώδους εδάφους, όμως εγκαταλείφθηκε λόγω ασύμφορης τιμής και στράφηκαν στην καλλιέργεια πορτοκαλιών και καλαμποκιού αλλά και οπωροκηπευτικών.

Άποψη του κάμπου προς το νότο όπως φαίνεται από τον Προφήτη Ηλία.

Ο πληθυσμός τη δεκαετία του ’70 ξεπέρασε τους 1000 κατοίκους αλλά έκτοτε φθίνει για να φτάσει στους 800 το 2001 και τους 612 το 2011.

Το δημοτικό σχολείο χτίστηκε το 1928 και ήταν διθέσιο. Τη δεκαετία του 1970 ήταν τετραθέσιο. Το παλιό κτίριο, κατασκευασμένο από πέτρα, έπαθε ζημιές από τους σεισμούς του 1965 και 1993 και κατεδαφίστηκε. Στη θέση του τοποθετήθηκαν δύο προκατασκευασμένες αίθουσες.

Από το 1882 το χωριό συνδέεται σιδηροδρομικώς με τον Πύργο και το 1973 συνδέθηκε οδικώς με την εθνική οδό Πύργου- Αρχαίας Ολυμπίας. Παρόλο που έχει ανασταλεί η λειτουργία του σιδηρόδρομου στη νότια Πελοπόννησο, η γραμμή Κατάκολο- Αρχαία Ολυμπία συνεχίζει να λειτουργεί για τουριστικούς λόγους.

Η Σαλμώνη όπως φαίνεται από το λόφο του Προφήτη Ηλία. Στο βάθος φαίνονται με τη σειρά τα χωριά Στρέφι και Πελόπιο.

Η κοιλάδα του Αλφειού στο ύψος της Σαλμώνης και της Αλφειούσας. Στο βάθος διακρίνεται το τρένο που κατευθύνεται προς Αρχαία Ολυμπία.