ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ
Η Αποκριά έχει τις ρίζες της πολύ βαθιά στο παρελθόν. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν γιορτές αφιερωμένες στον θεό Διόνυσο.
Ο Διόνυσος ήταν ο θεός της βλάστησης, του κρασιού, του γλεντιού και της ξενοιασιάς. Σε εκείνες τις γιορτές οι άνθρωποι ντύνονταν με περίεργες και αστείες στολές. Φορούσαν δέρματα και μάσκες ζώων και κρεμούσαν πάνω τους πολλά κουδούνια. Έπιναν κρασί, χόρευαν γύρω από φωτιές και γλεντούσαν.
Οι μεταμφιέσεις γίνονταν για να προκαλέσουν γέλιο και για να κάνουν αστεία ο ένας στον άλλο. Μεταμφιέζονταν ακόμη και για να μην τους αναγνωρίζουν, όταν ήθελαν να διαμαρτυρηθούν στον αρχηγό τους, επειδή δεν τους κυβερνούσε καλά και δίκαια.
Ο χορός είχε κι άλλο σκοπό εκτός από τη διασκέδαση. Χτυπούσαν με τα πόδια της γη και της ζητούσαν να δώσει πλούσιους καρπούς.
Τις φωτιές τις άναβαν για να διώχνουν μακριά τους εχθρούς των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών και για να φωτίσουν την καινούρια αρχή που φέρνει η Άνοιξη, καθώς φεύγει ο Χειμώνας.
Το φαγοπότι γινόταν επίσης για καλή αρχή και για να μη λείψει τίποτα και την υπόλοιπη χρονιά.
ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ
Ανοίγει το Τριώδιο*. Ακολουθούν τρεις χαρούμενες εβδομάδες Αποκριάς μέχρι τη Μεγάλη Σαρακοστή!
Η λέξη Αποκριά ή Καρναβάλι (λατινική προέλευση) σημαίνει αποχή από το κρέας. Πράγματι οι άνθρωποι σταματούν να τρώνε κρέας αλλά μόνο την Τρίτη εβδομάδα της Αποκριάς.
Σε παλιότερους καιρούς την πρώτη εβδομάδα, την Προφωνή, έβγαιναν στους δρόμους με ταμπούρλα και διαλαλούσαν την αρχή της Αποκριάς. Αυτό γινόταν για να φροντίσουν όλοι οι νοικοκυραίοι να προμηθευτούν τα απαραίτητα για την γιορτή (δηλαδή κρέας και κρασί).
Την δεύτερη εβδομάδα, την Κρεατινή, τρώμε κρέας. Την Πέμπτη της εβδομάδας αυτής, που την λέμε και Τσικνοπέμπτη, μπαίνουμε για τα καλά στις Αποκριές ( μασκαρέματα, χοροί, γλέντια, κέφι και παιχνίδια…). Την ονομάζουμε Τσικνοπέμπτη, γιατί αυτή τη μέρα ο καθένας «θα τσικνίσει τη γωνιά του». Θα ψήσει δηλαδή κρέας (χοιρινό) κι από τη μυρωδιά του (τσίκνα) θα μοσχοβολήσει όλο το σπίτι και η γειτονιά.
Την τρίτη εβδομάδα, την Τυρινή ή αλλιώς Μακαρονού, σταματάμε να τρώμε κρέας. Τρώμε κυρίως αυγά, τυρόπιτες, γαλατόπιτες, γιαούρτι, μακαρόνια, αγριόχορτα κτλ. Η τρίτη εβδομάδα είναι και η πιο ξέφρενη από την άποψη της διασκέδασης. Για αυτό το λόγο και η τελευταία Κυριακή της Τυρινής είναι η Τρανή Αποκριά.
Μικροί και μεγάλοι μεταμφιεσμένοι κοροϊδεύουν πρόσωπα και γεγονότα. Οι μασκαράδες τριγυρνούν όλη μέρα και νύχτα, χορεύουν, αστειεύονται και τραγουδούν. Το βράδυ συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία κάθε τόπου και καίνε τον Καρνάβαλο. Ο Καρνάβαλος είναι μια κούκλα που συμβολίζει συνήθως καθετί κακό του χρόνου, που πέρασε. Με το κάψιμό του κάνουν οι άνθρωποι νέα αρχή.
Το έθιμο του Καρνάβαλου διαφέρει από τόπο σε τόπο.
*Τριώδιο λέγεται το λειτουργικό βιβλίο που χρησιμοποιείται στην Εκκλησία μας τις δέκα εβδομάδες πριν από το Πάσχα. Έχει τρεις ωδές (τρι – ώδιο)
H ΚAΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ
Ήρθε η Καθαρή Δευτέρα
ήρθε η Σαρακοστή
για να φάμε τη λαγάνα
έξω εκεί στην εξοχή.
Με κλαρίνα και με ντέφια
με λαούτα και βιολιά
θα χορέψουμε παρέα
νέοι, γέροι και παιδιά.
Με νηστίσιμα και γλέντι
με χαρταετό ασημί,
θα περάσει τούτη η μέρα
πρώτη στη Σαρακοστή.
Την Καθαρή Δευτέρα οι άνθρωποι ξεχύνονται στην εξοχή, πετάνε χαρταετούς, τρώνε νηστίσιμα – όπως τα θαλασσινά, τις ελιές, τον ταραμά, το χαλβά – και φυσικά λαγάνα.
Τη λέμε Καθαρή Δευτέρα, γιατί σε πιο παλιές εποχές τη μέρα αυτή οι νοικοκυρές καθάριζαν τα μαγειρικά τους σκεύη από τα λίπη. Λόγω της νηστείας δεν θα ξαναμαγείρευαν κρέας μέχρι την Κυριακή του Πάσχα.
Η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά από την Καθαρή Δευτέρα και τελειώνει το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου.
Τον καιρό που δεν υπήρχαν ημερολόγια, οι άνθρωποι είχαν βρει έναν άλλο τρόπο για να μετρούν τις 49 μέρες πριν από το Πάσχα, που διαρκούσε η Μεγάλη Σαρακοστή. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί και σχεδίαζαν μια γυναίκα σαν καλόγρια αλλά με επτά πόδια. Στο τέλος κάθε εβδομάδας, το Σάββατο, έκοβαν και από ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο, το έβαζαν σε’ ένα ξερό σύκο ή καρύδι κι όποιος το έβρισκε του ‘φερνε γούρι. Επίσης η Κυρά Σαρακοστή αναπαρίσταται με τα χέρια σταυρωμένα (λόγω ότι η Σαρακοστή είναι περίοδος προσευχής) και χωρίς στόμα (λόγω της νηστείας). Η Σαρακοστή είναι μια μεγάλη περίοδος νηστεία της Χριστιανικής Εκκλησίας. Μας προετοιμάζει να δεχτούμε με καθαρή καρδιά τα Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού.
Οι άνθρωποι νηστεύουν όχι μόνο από το κρέας αλλά και τα γαλακτερά και τα αυγά.
