Την προηγούμενη εβδομάδα,  οι Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις του σχολείου μας πραγματοποίησαν έναν περίπατο σ’ ένα όμορφο και γραφικό κομμάτι του νησιού μας με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Αυτό δεν είναι άλλο από την περιοχή των Μύλων!

Εκεί, θαυμάσαμε από κοντά τους ανεμόμυλους για τους οποίους είχαμε ήδη διαβάσει  και δει αρκετά πράγματα στα βιβλία και στο διαδίκτυο.

Επίσης, παρατηρήσαμε κάποιες παραδοσιακές τζιώτικες κατοικίες, τις γνωστές καθοικιές.

Ακόμη, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε να ασχοληθούμε με ένα άλλο εξαιρετικό δημιούργημα των κατοίκων των Κυκλάδων, τις ξερολιθιές.

Αφού επιστρέψαμε, οι μαθητές της Ε΄ τάξης εργάστηκαν ομαδικά και αποτύπωσαν όσα μάθαμε και είδαμε στα παρακάτω κείμενα και ζωγραφιές.

Οι ανεμόμυλοι

Στη Τζια έχουμε 28 παλιούς ανεμόμυλους στην περιοχή “Μύλοι”, πάνω από την Ιουλίδα σε μια ψηλή κορυφογραμμή του νησιού μας. Μάλιστα, η Τζια διαθέτει τους περισσότερους σε όλες τις Κυκλάδες!

Ο ανεμόμυλος είχε κυλινδρικό σχήμα, ήταν πέτρινος και πάνω είχε για στέγη ένα «ψάθινο καπέλο». Εσωτερικά, αποτελούνταν από δυο ορόφους, ήταν ανοιχτός στο κέντρο και γύρω γύρω είχε μια σκαλίτσα για να ανεβαίνει ο μυλωνάς στους πάνω ορόφους. Ήταν πάρα πολύ χρήσιμος στα παλιά χρόνια γιατί εκεί οι άνθρωποι άλεθαν το σιτάρι τους αλλά και το κριθάρι ή το καλαμπόκι για να φτιάξουν αλεύρι. Ο μυλωνάς ήταν αυτός που έκανε όλη αυτή τη σκληρή δουλειά χειμώνα-καλοκαίρι. Βασική προϋπόθεση βέβαια για να δουλεύει ο ανεμόμυλος ήταν να φυσάει αέρας κι από αυτόν έχουμε αρκετό! Άπλωνε τα πανιά της φτερωτής και μετέφερε μέσα στον μύλο τα σιτηρά για να ξεκινήσει το άλεσμα. Τα σιτηρά έπεφταν από την κοφινίδα προς τα κάτω σε ένα άλλο ξύλινο κιβώτιο. Εκεί, υπήρχαν οι μυλόπετρες, δυο μεγάλες στρογγυλές πέτρες. Η πάνω που στριφογυρνούσε συνέχεια και η κάτω που έμενε σταθερή. Υπάρχει ακόμη και σήμερα μια φράση για τον τεμπέλη άνθρωπο που τον παρομοιάζει με την κάτω πέτρα του μύλου που δεν κινούνταν ποτέ λέγοντας.. «Είσαι σαν την κάτω πέτρα του μύλου!» . ¨όταν ο μυλωνάς τελείωνε με το άλεσμα,  το ζύγιζε και κρατούσε το 10% για τον κόπο του.

Δίπλα στον ανεμόμυλο ο μυλωνάς είχε έναν χώρο για να μένει ο ίδιος και πολλές φορές μεγάλωνε και ένα γουρουνάκι για να τρώει ο, τι περίσσευε από το άλεσμα.

Ο μυλωνάς έπρεπε να είναι ευγενικός με τους πελάτες του, έντιμος, να κρατάει τον μύλο του καθαρό και να τους έχει όλους ευχαριστημένους. Κάθε μέρα μαζεύονταν στον ανεμόμυλο πολύς κόσμος που περίμενε για να αλέσει αλλά όχι μόνο αυτό. Ο μύλος ήταν ένας χώρος κοινωνικής ζωής, όπου οι γυναίκες συζητούσαν ή κεντούσαν, οι άντρες έπιναν τον καφέ τους και γίνονταν ακόμη και γλέντια αλλά και προξενιά για τους νέους της περιοχής!

Σήμερα, οι ανεμόμυλοι αυτοί αποτελούν ένα δείγμα της παραδοσιακής ομορφιάς του νησιού μας. Οι περισσότεροι είναι μισογκρεμισμένοι από τα χρόνια, καθώς στις μέρες μας το αλεύρι παράγεται στα εργοστάσια και η δουλειά του μυλωνά δεν υπάρχει πια. Ωστόσο, κάποιοι από αυτούς είναι σε πολύ καλή κατάσταση και μάλιστα κατοικούνται! Πόσο όμορφο θα ήταν να μέναμε σε έναν ανεμόμυλο!

από τους μαθητές Πασσάλη Γιώργο & Τέλχα Άγγελο

Μπροστά από διατηρημένο ανεμόμυλο που σήμερα έχει άλλη χρήση

Ζωγραφιά μαθητή της Ε΄ τάξης

Οι καθοικιές

Η καθοικιές είναι  παλιές πέτρινες κατοικίες της Τζιας που τις συναντάμε σε διάφορα σημεία του νησιού. Η αφθονία της πέτρας στο νησί οδήγησε τους κατοίκους στη δημιουργία στάβλου, το γνωστό “σταβλί” αλλά και της κατοικίας. Η καθοικιά των εξοχών διέφερε από την κατοικία της χώρας καθώς στην εξοχή ήταν ισόγεια ενώ στη χώρα έφτιαχναν διώροφα κτήρια για να φυλάνε κάτω και τα ζώα τους. Επίσης, στη χώρα έφτιαχναν ξύλινα πατώματα και σκεπή ενώ στην εξοχή η καθοικιά ήταν πέτρινη και χωρίς στέγη.

Οι καθοικιές ήταν χτισμένες προς τον νότο για να προφυλάσσονται από τον βοριά. Κατασκευάζονταν από πέτρα της περιοχής και αποτελούνταν από δύο ή τρεις κάμαρες που επικοινωνούσαν μέσω μιας σκεπαστής αυλής, το “στεγάδι”. Εσωτερικά, οι τοίχοι δημιουργούσαν έναν θόλο προς τα πάνω και η οροφή έκλεινε με μεγάλες πέτρες, τους σχιστόλιθους. Από πάνω κάλυπταν την καθοικιά με χώμα. Υπήρχε πέτρινο τζάκι, παγκάδες και παραθούρες (εσοχές στους τοίχους) όπου αποθήκευαν διάφορα αντικείμενα ή τρόφιμα. Επίσης, τα παράθυρα ήταν λίγα και  μικρά σε μέγεθος για να προστατεύεται το κτήριο από το κρύο και τον αέρα. Επειδή οι πέτρινοι τοίχοι ήταν πολύ φαρδιοί υπήρχε μια σταθερή θερμοκρασία μέσα στην καθοικιά χειμώνα-καλοκαίρι.

Οι καθοικιές ήταν χτισμένες κοντά σε πηγές για να μπορούν οι άνθρωποι να παίρνουν νερό για το σπίτι τους, τα ζώα και τη γη τους.

από τους μαθητές Βρεττού Ευαγγελία & Πασπάτη Παναγιώτη

Ανάγνωση στη φύση..ιστορίες ενός μυλωνά…

Οι ξερολιθιές

Ο ξερολιθιές είναι πέτρες η μια πάνω στην άλλη που σχηματίζουν πέτρινους τοίχους.

Ο λόγος που χτίζουν τις ξερολιθιές στο νησί μας είναι για να δημιουργούνται επίπεδες εκτάσεις γης στα ορεινά μέρη και να καλλιεργούνται λαχανικά, φρούτα, σιτάρι αλλά και δέντρα όπως αμυγδαλιές, ελιές ή αμπέλια.

Ακόμη, οι ξερολιθιές βοηθούν να χωρίζονται τα χωράφια το ένα από το άλλο με πέτρινους τοίχους αντί για σύρματα. Αυτό είναι καλό γιατι από μακριά η ξερολιθιές εναρμονίζονται με το τοπίο και φαίνονται όμορφες.

Τέλος, οι ξερολιθιές είναι σημαντικές γιατί συγκρατούν τα νερά της βροχής που αλλιώς θα έπεφταν με ορμή και θα προσκαλούσαν καταστροφές. Για παράδειγμα, μπορεί να έπαιρναν μαζί τους πέτρες, λουλούδια ή κλαδιά που θα έπεφταν στους δρόμους ή στα σπίτια.

Οι ξερολιθιές είναι απαραίτητες γιατί μετατρέπουν τα άγονα εδάφη σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και αποτελούν ένα παραδοσιακό στοιχείο του νησιού μας!

από τις μαθήτριες Δεμένεγα Άννα-Μαρία & Δεμένεγα Ειρήνη

Οι χαρακτηριστικές ξερολιθιές του νησιού μας

Η θέα από τους Μύλους…

Ζωγραφιά μαθήτριας της Ε΄ τάξης

Όσο μαθαίνουμε για την παράδοση και ιστορία του τόπου μας τον αγαπάμε και τον σεβόμαστε όλο και περισσότερο!