Μήνας: Ιανουάριος 2014

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτό είναι το πρώτο σας άρθρο. Αλλάξτε το ή διαγράψτε το και αρχίστε το “Ιστολογείν”!

  Ο ‘Αγιος Τρύφων, γιορτάζεται την 1η Φεβρουαρίου και θεωρείται προστάτης των αμπελιών. ‘Οπως σε όλη τη Θράκη, ο Αγιασμός της 1ης Φεβρουαρίου που γίνεται κάθε πρωτομηνιά στην εκκλησία, ραντίζεται από τους αμπελουργούς στα κλήματά τους, για να είναι ευλογημένη και πλούσια η παραγωγή. Κατά την παράδοση, την ημέρα αυτή οι αμπελουργοί πρέπει να τιμούν τη μνήμη του Αγίου και να μην κλαδεύουν το αμπέλι τους, επειδή κάποιος δε που δεν ακολούθησε την παράδοση τραυματίστηκε με το κλαδευτήρι του. Του επεισοδίου αυτού γίνεται αναπαράσταση στα Δίκαια ανήμερα της εορτής του Αγίου Τρύφωνα, σε ύψωμα των Δικαίων όπου υπάρχει εκκλησάκι του και έχει διαρρυθμιστεί ανάλογος χώρος με αμπέλια, περίπτερα και χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. ‘Ενας χωρικός ντυμένος με την παλιά στολή του προβαίνει σε κλάδεμα του αμπελιού του και τραυματίζεται επειδή παραβαίνει την εντολή.

Ακολουθεί θεραπεία με την επίκληση του Αγίου, ράντισμα των αμπελιών με τον αγιασμό και διασκέδαση με τοπικό κρασί και πολλά εδέσματα. Το απόγευμα γίνεται χορός στην πλατεία των Δικαίων και κοπή ειδικής πίττας και διανομή των κομματιών. Σε όποιον θα τύχει παράς, θα είναι το επόμενο έτος ο “Τρύφωνας”, ο πρωταγωνιστής δηλαδή του εθίμου. Το έθιμο αυτό γίνεται για να εξασφαλιστεί η προστασία του Αγίου και η εξασφάλιση της παραγωγής.

 

Στο βορειότερο μέρος του νομού, βρίσκονται τα Δίκαια με πληθυσμό του να πλησιάζει το 700, το κεφαλοχώρι της περιοχής, υπήρξε η έδρα του παλαιότερου Δήμου Τριγώνου. Στο χωριό υπάρχουν διάφορες υπηρεσίες, όπως τράπεζες, πυροσβεστική, αστυνομικό τμήμα και σιδηροδρομικός σταθμός, καθώς και παιδικός σταθμός, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Επίσης στα Δίκαια υπάρχει μεγάλο υπαίθριο αμφιθέατρο, χωρητικότητας 1.500 θέσεων, στο οποίο φιλοξενήθηκαν μεγάλες εκδηλώσεις.

 

Στα Δίκαια εγκαταστάθηκαν Καβακλιώτες, Δημητρικιώτες, Αρβανίτες αλλά και μια οικογένεια Σαρακατσάνων. Οι περισσότεροι ήρθαν από το Καβακλί, το σημερινό Τοπόλοβγκραντ της Βουλγαρίας.

Οι Δημητρικιώτες ήρθαν από το Δημητρίκιοϊ ακριβώς απέναντι από τον Έβρο. Οι Αρβανιτόφωνοι προήλθαν από το Μεγάλο Ζαλούφι της Ανατολικής Θράκης σημερινή Ευρωπαϊκή Τουρκία.

Αλλάζει η διάθεση του επισκέπτη τους καλοκαιρινούς ιδίως μήνες. Την 1η του μηνός Φεβρουαρίου αναβιώνει το έθιμο του “Τρύφωνα”, προστάτη των αμπελουργών. Στις 26 Οκτωβρίου εορτή του Αγίου Δημητρίου οργανώνεται μεγάλο πανηγύρι. Διασκέδαση, κέφι και γλέντι χαρίζεται σ΄αυτούς που συμμετέχουν στα πανηγύρια των Δικαίων.

 

Κάθε καλοκαίρι τον Δεκαπενταύγουστο ο Δήμος Τριγώνου διοργανώνει Φεστιβάλ παραδοσιακών χορών “Ευρώπη και Παράδοση Συνάντηση στον Έβρο” στο υπαίθριο θέατρο Δικαίων.

Ακόμη, στους τύμβους των Δικαίων ο επισκέπτης θα δει τους κεραμοσκεπείς τάφους (όσοι απ΄αυτούς έχουν ανοιχθεί), μέσα στους οποίους βρέθηκαν χρυσά δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, χάνδρες, γυάλινα δοχεία και νομίσματα του 2ου μ.χ αιώνα. Επίσης θα δει τους τάφους των γαιοκτημόνων της εποχής του αυτ/ρα Κομμόδου (117-192 μ.Χ.) όπου βρέθηκαν αγγεία με τέσσερις λαβές, χάλκινη πόρπη, ανάγλυφα ζάρια κλπ.

 

Στην περιοχή μαγειρεύεται η Καρκαβίτσα, παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο φαγητό από χοιρινό έντερο, κρέας και συκώτια. Επιπλέον ξεχωρίζουν οι διάφορες πίτες. Κωλμπουρέκ ονομάζεται η τυλιχτή πίτα. Το Κιούλ είναι σούπα που μαγειρεύεται από κοτόπουλο και χυλό από αλεύρι.

Πετρωτά

Στο χωριό Πετρωτά, ακόμη και σήμερα παραμένουν οι μνήμες των μεγάλων μαστόρων της πέτρας, που σύμφωνα με την παράδοση εγκαταστάθηκαν στο χωριό από την ‘Ηπειρο ή την Μάλτα στις αρχές του 16ου αιώνα, για να κτίσουν τη μεγάλη γέφυρα επάνω στον ‘Εβρο, στο ύψος του σημερινού Σβίλενγκραντ (“Mustafa Pasha Koprusu”) και διάλεξαν να μείνουν στην περιοχή για τη θέση και τα άφθονα υλικά που πρόσφερε.

Εδώ κατασκευάζονταν οι μυλόπετρες για όλη τη Θράκη με πρώτη ύλη την εξαίρετης ποιότητας πέτρα, τα λατομεία της οποίας χρονολογούνται από την κλασική περίοδο της ελληνικής αρχαιότητας. Η πέτρα των Πετρωτών, ανήκει στην κατηγορία του ζεόλιθου που είναι χρήσιμος στη βιομηχανία για τον καθαρισμό νερού, άλλων υγρών και αερίων, καθώς και για την απομάκρυνση ραδιενεργών καταλοίπων. Στα ενδιαφέροντα της περιοχής και μια σπηλιά “Του Κουγιουμτζή η Τρύπα”, όπου ένας χρυσοχόος κατασκεύαζε μικρά κομψοτεχνήματα για τις αρχόντισσες που ζούσαν στα κάστρα της περιοχής. Εντυπωσιάζουν οι στολές της περιοχής και ιδιαίτερα οι γυναικείες

Από τα τελευταία σωζόμενα παραδείγματα της τοπικής παράδοσης, είναι ο προσφάτως αποκατασταθείς Μύλος των Πετρωτών, που χτίστηκε το 1932 , ένα προ-βιομηχανικό κτίσμα με πολλές φάσεις και χρησιμοποιείται στις μέρες μας ως Διαβαλκανικό Πολύκεντρο Πολιτισμού και Τέχνης.

 

  

Δίλοφος

Από τις αρχές του ’50 άρχισε η εξόρυξη του λιγνίτη που κράτησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Τα ορυχεία συντήρησαν επί δεκαετίες μια ζωντανή τοπική κοινωνία και οικονομία.  Σήμερα η εικόνα του χωριού δεν έχει καμία σχέση με εκείνη την περίοδο της ακμής. τις στοές και την εξόρυξη λιγνίτη στην περιοχή για μια μακρά περίοδο τουλάχιστον τριάντα ετών.

 

 

 

 

 

 

Θεραπειό

Μερικά χιλιόμετρα δυτικότερα είναι το μεγάλο φράγμα του Άρδα, έργο από τα σημαντικότερα της εποχής μας. Αποτραβιούνται εδώ οι κάμποι αφήνοντας γύρω την πράσινη σγουράδα των λόφων
να καλύπτει τον ορίζοντα. Ανάμεσα σ’ αυτούς, σε στενή κοιλάδα περνούν τα νερά του Άρδα καθώς έρχονται από τη Βουλγαρία. Την βλέπεις απέναντι, βλέπεις και στις πλαγιές τα σπίτια της πόλης του Ορτάκιοϊ, έδρας παλιά της μητροπόλεως Λιτίτσης με τον ακραιφνή ελληνισμό της. Στενεύει εδώ η κοιλάδα γι’ αυτό κι’ ο τόπος κρίθηκε κατάλληλος για το φράγμα. 250.000 στρέμματα του κάμπου της Ορεστιάδας ποτίζονται από τα νερά που αποθηκεύονται εδώ και διοχετεύονται με τα κανάλια σ’ όλες τις κατευθύνσεις.

Στενή γέφυρα επάνω από το φράγμα επιτρέπει στους πεζούς και τα μικρά αυτοκίνητα να περνούν από τη μια όχθη στην άλλη, τη βόρεια, όπου στις πλαγιές των λόφων απλώνονται δύο μικρά χωριά η Μηλιά και το Θεραπειό. Η ονομασία του τελευταίου αυτού χωριού γεννά πολλά ερωτηματικά. Θεραπειό, Θεραπείον της αρχαίας, είναι ο τόπος της γιατρειάς. Από πού η ονομασία;

Πυκνοκατοικημένος ο τόπος από παλιά. Ρωμαϊκά λουτρά και ιαματικές πηγές βρίσκονταν λίγο δυτικότερα μέσα στο βουλγαρικό, σήμερα, έδαφος. Και το παλιό κεφαλοχώρι κι’ έδρα επισκόπου, η Λιτίτσα, έγινε στη γλώσσα των Τούρκων Λίτζα που θα πει θερμά Λουτρά. Σκεπάστηκαν όμως οι πηγές των λουτρών από τους κατοίκους γιατί οι Τούρκοι που έρχονταν εδώ για λουτροθεραπεία, προέβαιναν σε λεηλασίες των ελληνικών χωριών της περιοχής.

Εδώ όμως στο Θεραπειό, παλιότερα, κάθε χρόνο την εποχή του Δεκαπενταύγουστου έρχονταν να προσκυνήσουν το μικρό εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου πολλοί που έπασχαν από ρευματισμούς. Άνοιγαν λοιπόν λάκκους στην πλαγιά και μέσα έκαιγαν ξύλα ώσπου να γίνουν στάχτη. Όταν ζεσταίνονταν καλά τα τοιχώματα, τοποθετούσαν κάτω κλαδιά από ποώδη φυτά, τα “βούζια” σχηματίζοντας παχύ στρώμα. Μέσα σ’ αυτόν τον λάκκο την “παραχότρυπα”, όπως την έλεγαν, ξάπλωνε ο ασθενής και σκεπάζονταν καλά με κουβέρτες μένοντας εκεί όσο επέτρεπε η αντοχή του. Ο ιδρώτας τον έλουζε και γι’ αυτό μετά ντυνόταν με ζεστά ρούχα κι’ έτρωγε θερμαντικά φαγητά. Έτσι πίστευαν πως γιατρεύονταν οι ρευματισμοί.

  

Μηλεα

Η Μηλιά συγκαταλέγεται στα γηγενή χωριά του Τριγώνου. Την πρωτοσυναντούμε ως Bektas, βακούφι (τσιφλίκι) του Βαγιαζήτ του Α’ με χριστιανικό πληθυσμό το 1389, παρόλο που η ονομασία
 του παραπέμπει στο ετερόδοξο Ισλάμ (Μπεκτασισμό).

Η σημερινή τοποθεσία του χωριού δεν είναι η πρώτη όπου αναπτύχτηκε ο οικισμός  .    Παλαιοτέρα υπήρξε οικισμός στη περιοχή Παλαιοχωρι γύρω στα 500 μέτρα νότια του σημερινού σημείου . Το παλιοχωρι  ήταν κτισμένο κοντά στο πόταμο Αρδα στο φρύδι της πλαγιάς  και υπήρχε γρήγορη και εύκολη πρόσβαση στο ποτάμι , δεν είναι γνωστό πόσο μεγάλο χωριό ήταν η πόσο παλιό .Πάντως φαίνεται ότι κατοικούνταν από πολύ παλιά και αυτό το μαρτυρούν πράγματα που βρέθηκαν τυχαία από τους κατοίκους χωρίς να γίνει κάποια σοβαρή ανασκαφή  .
 Στη Μηλιά βρέθηκε ένα ασημένιο νόμισμα του 2ου προ Χριστού αιώνα και φυλάσσεται στο Μουσείο Κομοτηνής. Στη μία όψη φέρει κεφάλι κισσοστεφανωμένου Διόνυσου, ε­νώ στη δεύτερη παριστάνεται γυμνή ανδρική μορφή σε όρθια στάση με ρόπαλο, λεοντή και επιγραφή (Η)ΡΑΚΔΕΟΥΣ (Σ)ΩΤΗΡΟΣ ΘΔΣΙΩΝ (διάμετρος 3,1 εκατοστά) φέρει μι­κρό σπάσιμο. Το τετράδραχμο είναι μια καλή τοπική απομίμηση: το κε­φάλι και τα άκρα του Ηρακλή είναι επιμηκυσμένα ενώ λεί­πουν και οι λεπτομέρειες της λεοντής. Οι απομιμήσεις αυτές φανερώνουν την αναγκαιότητα ενός νομισματικού τύπου για τις συναλλαγές με τις ελληνικές αποικίες της Θράκης.
 

 

Στην περιοχή του Παλιοχωρίου βρέθηκαν δυο κολυμβήθρες η μια μαρμάρινη και η άλλη από πέτρα που βρίσκονται στο σημερινό χωριό .  Βρέθηκαν θαμμένα  επίσης κτίσματα που οι πλευρές τους και το δάπεδο ήταν ντυμένα με πλακίδια πράγμα που μας παραπέμπει σε κτιριακό συγκρότημα λουτρών  . Στη παλιά εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που επίσης είναι στην ίδια περιοχή , στα θεμέλια της  παρατηρούμε ότι  αποτελούνται από πέτρες πολύ  μεγάλες  όπως  οι πρωτοχριστιανικοί  ναοί  . Στην περιοχή του παλιοχωριου  οι κάτοικοι κάνοντας τις αγροτικές εργασίες πάντα έβρισκαν κομμάτια από πήλινα αγγεία  σημάδια μιας παλιότερης παρουσίας στην περιοχή .Σημειωτέον είναι επίσης η ύπαρξη επτά εκκλησιών στην γύρω περιοχή  , ενδεχομένως των βυζαντινών χρόνων αφού εδώ και χρόνια ήταν ερείπια ή φαινόταν μόνο τα θεμέλια τους  . Στην απέναντι όχθη του ποταμού Αρδα δυτικά του χωριού σε σημείου με δύσκολη πρόσβαση βρίσκεται κάστρο μάλλον βυζαντινό ,εκεί κατά την προφορική παράδοση κλείστηκαν κάτοικοι και μετά από πολιορκία σφαγιάστηκαν από τους τούρκους .Οι πολιορκημένοι ήταν πάρα πολλοί και οι τούρκοι όταν κατάφεραν να μπουν στο κάστρο’’ απ’τα μπεχτισιωτικα αμπέλια ‘’ ήταν ανελέητοι έσφαξαν αδιακρίτως ‘’κολύμπησε το άλογο στο αίμα ‘’. Το κάστρο είναι κατάφυτο από πασχαλιές σε διάφορα χρώματα που όπως λέει η παράδοση είναι ένα χρώμα για κάθε ομάδα ανθρώπων (κόκκινο για τις γυναίκες,  μωβ για τους γέρους ,άσπρο για τα παιδιά κ.τ.λ.) που βρήκαν εκεί  βίαιο θάνατο .

Η σφαγή αυτή χωρίς επίσημα να υπάρχουν σήμερα στοιχεία πολύ πιθανόν να έγινε γύρω στο 1770 ,όπου έγιναν ευρύτατες σφαγές στην περιοχή έναντι αντιποίνων για τις επαναστάσεις στην κάτω Ελλάδα . Όταν το 1878 ήρθαν οι Ρώσοι έψαχναν το χωριό με 7 εκκλησιές και 400 σπίτια. Στο παλιό νεκροταφείο στο παλιοχώρι  βρέθηκε ταφόπλακα που γράφει ΕΝΤΑΥΘΑ ΚΕΙΤΑΙ Η ΔΟΥΛΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΑ, ΕΤΟΣ 1796 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 20.

Η μαρμάρινη επιγραφή στην εκκλησία έγραφε ΝΑΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΠΕΧΤΕΔΕΣ ΤΩ 1858, ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 20.

  Πτελεα

Το χωριό Πτελέα βρίσκεται στα βορειο-ανατολικα συνορα του νομου Εβρου. Είναι ένα σχετικά μικρό χωριό. Το χωριό δημιουργήθηκε το 1925 από πρόσφυγες των χωριών Κοζούλτζικαϊ και Ορούμκιοϊ της Ανατολικής Ρωμυλίας. Ο αρχικός πληθυσμός του χωριού ήταν περίπου 1000 κάτοικοι, σήμερα διαμένουν περίπου 400 κάτοικοι στην Πτελέα. Μέχρι το 1949 το χωριό ονομαζόταν Φτελιά, ενώ παλαιότερα Καραγάτς και Καρα(γα)τσούδι, λόγω των πολλών δέντρων της περιοχής (η αντίστοιχη ονομασία στα τουρκικά). Χαϊδευτικά οι κάτοικοι το αποκαλούν και Ελ-Καράκας. Μέχρι το 1912 κατοικούνταν κυρίως από Τούρκους και Βούλγαρους. Οι περισσότερες οικογένειες ασχολούνται σήμερα με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

Αξίζει να σημειωθεί πως το παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού έχει μετατραπεί σε Λαογραφικό Μουσείο.

Πλάτη

Η Πλάτη δημιουργήθηκε από κατοίκους της Μπάρας και λίγους της Γυαλιάς, μετά την οριοθέτηση της μεθορίου από τους συμμάχους μας, το Μάη του 1920. Πλάτη είναι ένα χωριό το οποίο βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού Έβρου. Το χωριό δημιουργήθηκε τον Μάιο του 1920 κυρίως από κατοίκους του χωριού Μπάρα και Γυαλιά χωριά τα οποία σήμερα δεν υπάρχουν.  Το χωριό βρίσκεται μόλις 55 μέτρα πάνω την στάθμη της θάλασσας πολύ κοντά στην αριστερή όχθη του ποταμού Άρδα ενώ σε μικρή απόσταση από αυτό βρίσκονται τα χωριά Έλαια (δυτικά), Άρζος (ανατολικά) και Κέραμος (νότια).

 

Άρζος

Ο Άρζος είναι ένας πεδινός οικισμός και βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού, στη δεξιά όχθη του ποταμού Άρδα, αριστερού παραποτάμου του ποταμού Έβρου. Στο χωριό εγκαταστάθηκαν παλαιότεροι κάτοικοι του Ορτάκιοϊ και της Αδριανούπολης. Μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1913, ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, έπειτα για σύντομο χρονικό διάστημα μέχρι το 1919 πέρασε στους Βούλγαρους κι έπειτα ενώθηκε με την Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα, έγινε ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ του βουλγαρικού και τουρκικού πληθυσμού με Έλληνες πρόσφυγες της Τουρκίας.

Στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί κιβωτιόσχημος τάφος του 4ου αιώνα π.Χ.