1 Απριλίου 2015 

 ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
Χριστιανικό Πάσχα

Τρεις ημέρες μετά το θάνατό του
ο Χριστός αναστήθηκε
Το Χριστιανικό Πάσχα, ή κοινώς Πασχαλιά ή ελληνοπρεπώς Λαμπρή, και ειδικότερα η Ανάσταση του Χριστού ή απλώς Ανάσταση, είναι η σπουδαιότερη γιορτή του χριστιανικού εκκλησιαστικού έτους.[6] Γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου μη συμπεριλαμβανομένης, κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο στην Ορθόδοξη εκκλησία και κατά το Γρηγοριανό στην Ρωμαιοκαθολική. Γιορτάζεται η ανάσταση του Ιησού Χριστού
Με τον όρο Ανάσταση αναφερόμαστε είτε στην εβδομάδα της Ανάστασης μέχρι το Σάββατο της Διακαινησίμου, είτε στην περίοδο των 50 ημερών που ακολουθούν την εορτή της Ανάστασης, όπου και η καλούμενη τελευταία ημέρα (αριθμητικά) Πεντηκοστή.
Η εορτή της Ανάστασης του Ιησού Χριστού, λόγω της σπουδαιότητάς της, επηρεάζει το εορτολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας τόσο 40 ημέρες πριν από αυτό (Μεγάλη Τεσσαρακοστή, Τριώδιο) όσο και 50 ημέρες μετά (περίοδος Πεντηκοσταρίου). Οι ακολουθίες που τελούνται τότε έχουν αρχαιοπρέπεια (ανάγονται στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού όπως η αφή του Αγίου Φωτός), κατάνυξη και λαμπρότητα, και περιγράφονται λεπτομερώς στο τυπικό της Εκκλησίας.
Ιστορία του εορτασμού της Ανάσταση
Στην Καινή Διαθήκη, δεν καταγράφονται πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που τηρούσαν την εορτή της Ανάστασης τα μέλη της πρώτης χριστιανικής εκκλησίας.[7] Έτσι, μεταγενέστεροι Χριστιανοί άρχισαν να επιχειρηματολογούν όσον αφορά τις πρακτικές των πρώτων Χριστιανών. Η πρώτη «πασχάλια έριδα» σχετικά με τον ετήσιο εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα, δηλαδή της Ανάστασης, εμφανίστηκε κατά το 2ο αιώνα. Οι εκκλησίες της Μικράς Ασίας ακολουθούσαν την αρχαία ιωάννεια «τεσσαρεσκαιδεκατική» πρακτική, τηρώντας σε ετήσια βάση τον “Μυστικό Δείπνο” —ορθότερα, το αναμνηστικό «Δείπνο του Κυρίου»[8]— την ίδια ημερομηνία με το Πάσχα των Εβραίων. Αυτό σήμαινε ότι εορταζόταν το Πάσχα την ημέρα που αντιστοιχούσε στις 14 του ιουδαϊκού μήνα Νισάν, ανεξαρτήτως από το αν αυτή η ημέρα συνέπιπτε να είναι Κυριακή (η οποία ονομαζόταν τότε «Ημέρα του Ήλιου»).[9] Οι αντίπαλοί τους επιχειρηματολογούσαν υπέρ της άποψης ότι την Ανάσταση θα έπρεπε να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά το ιουδαϊκό Πάσχα. Η διαμάχη συνέχισε να εντείνεται ως το δεύτερο μέρος του 2ου αιώνα, με την πλειονότητα των εκκλησιών να προσκολλούνται στην άποψη της τήρησης της Ανάστασης την Κυριακή. Εντούτοις, οι εκκλησιαστικές διαμάχες που αφορούσαν την ημερομηνία του εορτασμού του Πάσχα δεν έπαψαν κατά τους επόμενους αιώνες.[10]
Ήδη κατά τον 2ο αιώνα η κύρια ημέρα λατρείας, μελέτης των Γραφών και εορτασμού της Θείας Ευχαριστίας ήταν η Κυριακή, ως ανάμνηση της ανάστασης του Χριστού.[11][12][13] Το αναμνηστικό Δείπνο του Κυρίου, που τηρούσαν πλέον οι Χριστιανοί ακολουθώντας την εντολή του Ιησού,[14] αποτελούσε εξέχων στοιχείο της κοινοτικής ζωής της εκκλησίας ήδη από τις ημέρες των αποστόλων.[15] Ταυτόχρονα δε, με την εορτή άρχισε να τηρείται και η λεγόμενη Πασχάλεια νηστεία, που σε κάθε τοπική εκκλησία είχε ορισμένο διάστημα ασκήσεως.
Η εορτή, στην αρχή κατά άμεσο παραλληλισμό με το ιουδαϊκό Πάσχα, ετελείτο κάθε έτος στις 14 του μήνα Νισάν, δίνοντας έμφαση στην σταυρική θυσία του Χριστού.[16] Αυτό ήταν σε αρμονία με τα λόγια τουαποστόλου Παύλου: «Γιατί ωσότου να έρθει ο Κύριος, πάντοτε, όποτε τρώτε αυτό το ψωμί και πίνετε αυτό το ποτήριο, διακηρύττετε το θάνατο του Κυρίου».[17] Σταδιακά οι περισσότερες εκκλησίες θέλησαν να διακόψουν αυτό τον παραλληλισμό, μεταθέτοντας τον εορτασμό αρχικά την πρώτη Κυριακή μετά τη 14η Νισάν. Κάθε τοπική εκκλησία εόρταζε με το δικό της τρόπο υπολογισμού την ημερομηνία της εορτής του Πάσχα. Όμως, καθώς γινόταν προσπάθεια ώστε να επιτευχθεί μια ενιαία ημερομηνία για όλες τις εκκλησίες, αυτό οδήγησε σε εντάσεις κάποιες τοπικές εκκλησίες ιδίως κατά τον 3ο αιώνα. Τελικά η Α΄ Οικουμενική σύνοδος αποφάσισε οριστικά για μια κοινή ημερομηνία τέλεσης του εορτασμού του Πάσχα, που τηρείται μέχρι σήμερα με κάποιες παραλλαγές από τις διάφορες ομολογίες.

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗ ΔΕΣΦΙΝΑ

Το Πάσχα γιορτάζεται με τον παραδοσιακό ρουμελιώτικο τρόπο στην Δεσφίνα και στα γύρω χωριά, ψήνοντας αρνιά στους δρόμους με συνοδεία λαϊκών οργάνων και κεράσματα στους περαστικούς.
Το Σάββατο της Ανάστασης πάμε στην εκκλησία και αφού γίνει η λειτουργία, μαζευόμαστε στα σπίτια φίλοι και συγγενείς και τρώμε ψημάρνι, αλλά σε άλλα μέρη τρώνε μαγειρίτσα.
Την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, βάφουμε τα αυγά και αργά το βράδυ μετά την εκκλησία στολίζουμε τον Επιτάφιο με διάφορα είδη λουλουδιών, όπως, τουλίπες-κρίνους-………
Την Μεγάλη Παρασκευή πάμε όλοι στην εκκλησία για να γιορτάσουμε τον θάνατο του Χριστού. Κάνουμε την Περιφορά γύρω από το χωριό και μετά γυρνάμε στην εκκλησία.

Εορτολόγιο
Την ημέρα του Πάσχα, σύμφωνα με το ελληνικό/ορθόδοξο εορτολόγιο, γιορτάζουν αρκετά ελληνικά ονόματα: ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, ο ΑΝΕΣΤΗΣ, ο ΛΑΜΠΡΟΣ, η ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ και ο ΠΑΣΧΑΛΗΣ, ο ΣΤΑΣΙΝΟΣ.

ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΑΚΙΑ

Τι χρειαζόμαστε:
• 2 φλ. ζάχαρη
• 4 αβγά
• 250 γρ. βούτυρο
• ½ φλ. γάλα
• ½ φλ. χυμό πορτοκαλιού
• ξύσμα πορτοκαλιού
• 1 κιλό αλεύρι
• 4 κ.γ. μπέικιν πάουντερ
• 2 βανίλιες
• ½ κ.γ. σόδα
• ½ κ.γ. αλάτι

Πώς το κάνουμε:
1. Χτυπάμε το βούτυρο με τη ζάχαρη πολύ καλά.
2. Προσθέτουμε τα αβγά ένα ένα. Προσθέτουμε το γάλα με το χυμό και το ξύσμα.
3. Σε άλλο μπολ ανακατεύουμε όλα τα στερεά υλικά με το μισό αλεύρι και αρχίζουμε να προσθέτουμε αυτό το μείγμα στο άλλο. Βάζουμε τόσο αλεύρι όσο χρειάζεται για να γίνει η ζύμη όχι πολύ σκληρή, αλλά να μην κολλάει στα χέρια.
4. Αφήνουμε τη ζύμη για ένα τέταρτο να ξεκουραστεί, πλάθουμε τα κουλουράκια στα σχήματα που θέλουμε και τα ψήνουμε στους 180° για 10′ -20′, ανάλογα με το μέγεθος.
Λίγα μυστικά ακόμα
Μπορείτε από πάνω, πριν τα ψήσετε, να τα περάσετε με λίγο αυγό χτυπημένο, ώστε να γυαλίσουν. Εγώ συνήθως βάζω όλο το αυγό σε ένα μπολάκι και προσθέτω λίγο νερό, το χτυπάω καλά και περνάω τα κουλουράκια. Μπορείτε να τα περάσετε έτσι, ή με σκέτο αυγό ή με σκέτο κρόκο ή με σκέτο ασπράδι ή με λίγο γάλα ή με οποιοδήποτε συνδυασμό αυτών. Ή φυσικά να τα αφήσετε και έτσι…

Περιγραφή
Αυτά τα κουλουράκια είναι τραγανά απέξω και αφράτα από μέσα.
Τα πιο νόστιμα που έχω δοκιμάσει μέχρι στιγμής.

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ 2 ΤΣΟΥΡΕΚΙΑ
– 600 γρ. αλεύρι δυνατό
– 150 γρ. βούτυρο Kερκύρας λιωμένο στα μικροκύματα, χλιαρό
– 150 γρ. ζάχαρη
-15 γρ. μαγιά νωπή
– 150 γρ. γάλα χλιαρό
– 3 αβγά σε θερμοκρασία δωματίου
– ½ φλιτζάνι αμύγδαλο εφιλέ
– 2 πορτοκάλια (το ξύσμα τους)
-1 κουτ. γλυκού μαχλέπι σε σπόρους
– 6 σπόρους κακουλέ (καρδάμωμο)
– 1 πρέζα αλάτι
– ½ κουτ. γλυκού μαστίχα
Εκτέλεση
-Aλέθουμε στον μύλο των μπαχαρικών το μαχλέπι, τη μαστίχα και το κακουλέ. Bάζουμε το 1/4 του αλευριού σε μια λεκάνη και ανοίγουμε μια λακκούβα.
-Προσθέτουμε τη μαγιά αραιωμένη σε λίγο χλιαρό γάλα και δουλεύουμε μέχρι να σχηματιστεί μια αραιή ζύμη. Σκεπάζουμε τη λεκάνη με μια πετσέτα και αφήνουμε τη ζύμη σε ζεστό μέρος να ανέβει.
-Aνακατεύουμε σε ένα μπολ το υπόλοιπο γάλα, τα 2 αβγά, το αλάτι, τη ζάχαρη, το ξύσμα και την πούδρα των μπαχαρικών. Pίχνουμε το μείγμα του γάλακτος στη φουσκωμένη ζύμη, προσθέτουμε το αλεύρι και ζυμώνουμε με τα χέρια ή στον κάδο του μίξερ με το ειδικό εξάρτημα για τις ζύμες.
-Aφού σχηματιστεί μια μαλακή ζύμη, συνεχίζουμε το ζύμωμα βουτώντας τα χέρια μας μέσα στο βούτυρο. Στην περίπτωση του μίξερ, ρίχνουμε το βούτυρο λίγο λίγο στα τοιχώματα του κάδου. Δουλεύουμε τη ζύμη μέχρι να απορροφηθεί όλο το βούτυρο.
-Σκεπάζουμε τη λεκάνη και αφήνουμε τη ζύμη να ανέβει και να διπλασιαστεί σε όγκο για μία περίπου ώρα. Ξαναζυμώνουμε για να φύγει όλος ο αέρας και πλάθουμε τα τσουρέκια σε πλεξούδες.
-Tα ακουμπάμε σε βουτυρωμένο ταψί και τα αφήνουμε να ανέβουν για μία ώρα.
-Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 170°C.
-Aλείφουμε με τον κρόκο του αβγού αραιωμένο με λίγο γάλα και τα πασπαλίζουμε με τα καβουρδισμένα αμύγδαλα και με λίγη ζάχαρη προαιρετικά.
-Ψήνουμε στον φούρνο για 40 περίπου λεπτά.
ΒΑΨΙΜΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΩΝ ΑΥΓΩΝ
Τα βαμμένα αυγά είναι ένα ανυπόσπαστο κομμάτι του Πάσχα. Μια παλιά παράδοση μας θέλει να βάφουμε τα αυγά, να τους κάνουμε διάφορα σχέδια αλλά και να τα τσουγκρίζουμε και τελικά να τα τρώμε. Διαβάστε λοιπόν το αφιέρωμα που έγραψε η Ρηνιώ με τη βοήθεια της Ερμιόνης, για το βάψιμό τους.

Αν αντιπαθείτε τις χημικές βαφές, μπορείτε να βάψετε τα πασχαλινά αυγά σας με τρόπο οικολογικό, μέσα σε ζουμί που έχει προκύψει από το δυνατό βράσιμο νερού και διάφορων λαχανικών ή μπαχαρικών, ανάλογα με την απόχρωση που θέλετε να έχουν. Είναι κάτι δοκιμασμένο εδώ και πολλά χρόνια και υγιεινότερο.
Κάποτε οι γιαγιάδες μας δεν είχαν τις χημικές βαφές που εμείς βρίσκουμε στα ράφια των σουπερμάρκετ, αλλά τα έβρισκαν είτε στον κήπο τους είτε στην φύση.
Μερικά από αυτά τα χρώματα ή τουλάχιστον τις βάσεις για να κάνουμε αυτά τα χρώματα τα έχουμε κι εμείς καθημερινά στα χέρια μας. Χρησιμοποιήστε:

ΚΟΚΚΙΝΟ: Το κάτω μέρος των πανζαριών. Αρκεί να τα βάλουμε να βράσουν μαζί με 4 τουλάχιστον ψιλοκομμένα παντζάρια και ένα φλιτζάνι του καφέ ξίδι. Νερό βάζουμε ίσα να καλυφθούν. Επίσης μπορείτε να βράσετε παντζάρια σε μεγάλη θερμοκρασία, να τα στραγγίσετε και να χρησιμοποιείστε το ζωμό τους για χρώμα με τη βοήθεια ενός πινέλου. Τα αυγά πρέπει να είναι ζεστά και βρασμένα.
Επίσης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κέτσαπ και για ένα κοκκινωπό χρώμα μπορούμε να βάλουμε ξερό φλοιό μηλιάς.
Ένας άλλος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσετε τα ξερά φλούδια από τα κόκκινα κρεμμύδια. Δείτε και τη συνταγή.
ΚΟΚΚΙΝΟ-ΓΚΡΙ: Μαύρα φραγκοστάφυλλα.
ΓΑΛΑΖΙΟ: Κόκκινο λάχανο. Αν θέλουμε ανοιχτό μπλε, τα βράζουμε με τον ίδιο τρόπο, βάζοντας στην κατσαρόλα όχι παντζάρια, αλλά κόκκινο λάχανο.
ΓΚΡΙ-ΜΠΛΕ – ΜΑΥΡΟ: φρούτα ζαμπούκου (ή αφροξυλιας)
ΠΡΑΣΙΝΟ: Φλούδες από φρέσκα καρύδια, σπανάκι ή μαϊντανό. θα τα βάλουμε με το ανάλογο ξίδι σε νερό όπου έχουμε πρώτα βράσει ένα κιλό περίπου σπανάκι. Επίσης μπορείτε να βράσετε φλούδα χλωρού καρυδιού ή πολλά χλωρά φύλλα καρυδιάς σε ζεστό νερό για αρκετή ώρα και με το ζωμό που
θα προκύψει να βάψετε τα βρασμένα και ζεστά αυγά.
ΜΩΒ: Βιολέτες. Βράστε τρεις χούφτες βιολέτες στο ίδιο νερό με τα αυγά για 10-12 λεπτά περίπου.
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ: Σκόνη τσίλι ή πάπρικας.
ΚΙΤΡΙΝΟ: Φλούδες ξερών κρεμμυδιών ή φύλλα μηλιάς ή χαμομήλι αποξηραμένο. Είναι κάπως περίπλοκο να πετύχουμε ένα κιτρινωπό χρώμα, αλλά αξίζει: Τυλίγουμε ένα ένα τα αβγά με ξερές φλούδες κρεμμυδιού και τα βάζουμε το καθένα σε ένα κομμάτι καλτσόν δένοντάς το κόμπο, για να παραμείνουν οι φλούδες στη θέση τους. Αν μπούμε σε αυτή τη διαδικασία, ωραίο αποτέλεσμα θα πάρουμε κι αν βάλουμε ένα φυλλαράκι σέλινο, μαϊντανό ή κάποιο άλλο ανάλογου μεγέθους, που στο τέλος θα διακοσμήσει τα αυγά μας, αφήνοντας το αποτύπωμά του. Συμπληρώνουμε το ξίδι και το αποτέλεσμα θα μας αποζημιώσει.
ΚΑΦΕΤΙ – ΧΡΥΣΟ: Μαύρο τσάι ή καφέ (προσοχή όμως στην κατανάλωση από παιδιά, γιατι αν περάσει στο ασπράδι περιέχει καφεΐνη και τεΐνη)
ΠΡΑΣΙΝΟΚΙΤΡΙΝΟ: Φύλλα τσουκνίδας.
ΜΠΕΖ: Βελανίδια. Παίρνουμε τα ξερά βελανίδια και τα βράζουμε σε μεγάλο βαθμό. Κατόπιν βράζουμε τα αυγά στο ζωμό που θα προκύψει. Για καλύτερα αποτελέσματα βάφουμε και με πινέλο τα ήδη βαμμένα αυγά.

Οι αναλογίες για να δημιουργήσετε τον μαγικό ζωμό – βαφή είναι: 2 – 2 1/2 λίτρα νερό, μισό φλυτζάνι ξύδι και 3-4 φλυτζάνια από το αντίστοιχο λαχανικό ή 3-4 κουταλιές μπαχαρικού.

Μην ξεχνάμε ότι τα αυγά πρέπει να είναι σε θερμοκρασία δωματίου, πλυμένα με νερό και ξύδι και σκουπισμένα πριν τα βράσουμε. Τέλος, όταν θα είναι έτοιμα, βαμμένα, τα ακουμπάμε σε μια εφημερίδα για να στεγνώσουν και όταν κρυώσουν τα γυαλίζουμε με ένα πανί ποτισμένο με λάδι.

Για να μην απογοητευτείτε από το αποτέλεσμα θα πρέπει να ξέρετε ότι όσο κι αν βράσετε τα αυγά στο χρωματισμένο νερό, ποτέ δεν θα αποκτήσουν έντονο χρώμα παρά μόνο μια παλ απόχρωση ανάλογα με το είδος του λαχανικού ή του μπαχαρικού που έχετε διαλέξει.
Ειδικά για το οικολογικό αυτό βάψιμο, είναι απαραίτητο τα αυγά να είναι άσπρα, γιατί στα σκουρόχρωμα το χρώμα θα είναι σχεδόν “αόρατο”.
Ένας τρόπος που δουλεύει είναι να αφήσετε τα αυγά σας μέσα στη “βαφή” για 20 ώρες περίπου. Όσο περνάει η ώρα, το χρώμα θα γίνεται και πιο έντονο. Στα άσπρα αυγά το χρώμα βγαίνει καθαρό, ενώ στα σκούρα μπορεί η απόχρωση να διαφέρει από αυτό που περιμένατε.

Βγάλτε τον καλλιτέχνη από μέσα σας!

Η επιφάνεια των βρασμένων αυγών, μπορεί θαυμάσια να χρησιμοποιηθεί σαν μια οποιαδήποτε επιφάνεια.

Πάρτε τα σφιχτά βρασμένα αυγουλάκια σας, λεπτά πινελάκια και τέμπερες και δημιουργήστε….

Ανάλογα με το που φτάνει το ταλέντο σας, μπορείτε να ζωγραφίσετε στα αυγά από απλά γεωμετρικά σχέδια με διαφορετικά χρώματα, ρίγες, βούλες κλπ. μέχρι εξειδικευμένες τεχνοτροπίες, πασχαλινές παραστάσεις και μικρούς πίνακες ζωγραφικής. Το πιο εύκολο είναι ένα ριγέ πολύχρωμο μοτίβο, που θα φτιάξετε εύκολα, αρκεί να χρησιμοποιήσετε αυτοκόλητη ταινία ή σέλοτειπ για να μην “μπλεχτούν” τα χρώματα.

Η απλούστερη “καλλιτεχνική παρέμβαση” που επίσης θα κάνει τα αυγά σας πολύ “προσωπικά”, είναι αφού τα βάψετε με βαφή αυγών σε οποιδήποτε χρώμα, να γράψετε πάνω τους ευχές και τα ονόματα όσων θα βρίσκονται στο πασχαλινό σας τραπέζι μ΄έναν ανεξίτηλο μαρκαδόρο, απ΄αυτούς που χρησιμοποιούμε για να γράφουμε πάνω σε cd. Ακόμα κι αν δεν το κάνετε σε όλα, μερικά τέτοια αυγά θα κάνουν την διαφορά στην πιατέλα ή το καλάθι που θα τα τοποθετήσετε και θα εντυπωσιάσουν τους… αποδέκτες τους.

Στίψτε 2 λεμόνια (ή ανάλογα πόσα σχεδια θέλουμε να κάνουμε) πάρτε οδοντογλυφίδες και βάτες και είτε φτιάξτε σχεδιάκια είτε γράψτε τα ονόματα(ειδικά αν έχετε παιδάκια είναι πολύ καλή ιδέα).

Κάντε το κόλπο με το καλσόν και το μαϊντανό, ή με τα σκόρδα όπως επίσης αν έχετε αυγά από ελεύθερες σπιτικές κότες που το κέλυφος των αυγών είναι πιο σκληρό μπορείτε αφού τα βάψετε να τα χαράξετε με ενα πριονωτό μαχαίρι.

Βάψτε τα επίσης χρησιμοποιώντς χαρτάκια γκοφρέ, ή ακόμα κλωστές φλος ή κάντε τα πολύχρωμα.

Ένας αλλος τρόπος είναι με λιωμένο κερί να κάνετε σχέδια και αφού τα βάψετε να λιώσετε το κερί με την φλόγα ενος κεριού. Ίσως πιο απλό ακόμα είναι να γράψετε ή να ζωγραφίσετε πάνω στα αυγά με κηρομπογιές. Το χρώμα δεν θα “πιάσει” πάνω στην κηρομπογιά και θα έχετε ένα ωραιότατο σχέδιο.

Το βάψιμο των αυγών είναι ένας πολύ καλός τρόπος να απασχοληθούν τα παιδιά σας στην κουζίνα. Δώστε τους τα πασχαλινά αυγά και νοιώστε περήφανοι για τους “μικρούς καλλιτέχνες” σας.

Μερικά μυστικά ακόμη:
Το ξύδι κάνει τα χρώματα πιο έντονα.
Η μαγειρική σόδα τα δυναμώνει.

ΣΤ’ ΤΑΞΗ
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!!!!!!!!!!!!!!
• 1.400 γραμμ. αλεύρι δυνατό για τσουρέκι, κοσκινισμένο
• 1½ φλ. τσαγιού βούτυρο γάλακτος
• 2½ φακελάκια ξερή μαγιά
• 1 φλ. τσαγιού φρέσκο γάλα
• 1 φλ. τσαγιού χυμό φρέσκου πορτοκαλιού
• 2½ φλ. τσαγιού ζάχαρη
σκόνη
• 2 πορτοκάλια(το ξύσμα)
• αμύγδαλο φιλέ για το πασπάλισμα (προαιρετικά)
• 1.400 γραμμ. αλεύρι δυνατό για τσουρέκι, κοσκινισμένο
• 1½ φλ. τσαγιού βούτυρο γάλακτος
• 2½ φακελάκια ξερή μαγιά
• 1 φλ. τσαγιού φρέσκο γάλα
• 1 φλ. τσαγιού χυμό φρέσκου πορτοκαλιού
• 2½ φλ. τσαγιού ζάχαρη
• 6 αυγά
κακουλέ σε σκόνη
• 2 πορτοκάλια(το ξύσμα)
• αμύγδαλο φιλέ για το πασπάλισμα (προαιρετικά)

 

 

17 Μαρτίου 2015 

25 Μαρτίου

28/2/15\28 Φεβρουαρίου 2015
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821

H 25η Μαρτίου είναι η 84η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο (85η σε δίσεκτα έτη). Υπολείπονται 281 ημέρες.
Η 25η Μαρτίου είναι Εθνική Εορτή της Ελλάδας, κατά την οποία γίνεται Εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821
Η Ελληνική Επανάσταση ή Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου εθνικού κράτους. Υπολογίζεται δε, ότι κατά τη διάρκεια του οκταετούς, συνολικά, αγώνος των Ελλήνων (1821-1829) διεξήχθησαν μεταξύ αυτών και των τουρκικών (και άλλων υποτελών στην “Πύλη”) στρατευμάτων περισσότερες από 1.000 μάχες.[5]
Την ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων, που αστραπιαία εξελίχθηκε σε επανάσταση, ξεκίνησαν και τελείωσαν δυο πρίγκιπες αδελφοί. Ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, που κήρυξε την έναρξή της στο Ιάσιο τηςΜολδοβλαχίας, (περιοχή που σήμερα ανήκει στη Ρουμανία), στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 και ο πρίγκιπας Δημήτριος Υψηλάντης, που έδρασε στον ελλαδικό χώρο από το 1821, δίνοντας την τελευταία, νικηφόρα, μάχη εναντίον των Τούρκων, στην Πέτρα της Βοιωτίας, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1829.
Οι απαρχές του ελληνικού εθνικού κινήματος βρίσκονται αναμφίβολα στη Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, κατά την οποία εκδηλώθηκε η ρωσική προστασία επί όλων των χριστιανικών πληθυσμών της οθωμανικής επικράτειας και κυρίως τηςΒαλκανικής, παράλληλα με την ώριμη φάση του νεοελληνικού Διαφωτισμού, περί το 1800. Η επανάσταση οργανώθηκε από μία συνωμοτική οργάνωση τη Φιλική Εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό από τρεις Έλληνες εμπόρους. Οι πρωτεργάτες της επαναστατικής ιδέας είχαν επηρεαστεί από το έργο του εθνεγέρτη Ρήγα Φεραίου, ο οποίος οραματίστηκε μια πανβαλκανική εξέγερση όλων των λαών της χερσονήσου για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και για αυτό τον λόγο επέλεξαν να ξεκινήσουν την επανάσταση από τις παραδουνάβιες αυτόνομες ηγεμονίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου διαβίωναν διάφορες χριστιανικές, κατά ομιλούσα γλώσσα “εθνότητες”. Οι Φιλικοί προκειμένου να ενισχύσουν το φρόνημα του πληθυσμού, άφησαν εντέχνως να διαφαίνεται ότι πίσω από την κινητοποίησή τους κρυβόταν κάποια χριστιανική υπερδύναμη της εποχής και συγκεκριμένα η τσαρική Ρωσία, αφού στην προκήρυξή του, που εξέδωσε στις 22 Φεβρουαρίου 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αναφέρει κατά γράμμα:
«Κινηθήτε, ω φίλοι, και θέλετε ιδή μίαν Κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας!»
Τούτο ήταν αληθές πλην όμως η κατ΄ αυτό τον τρόπο δημοσιοποίηση της ηθικής υποστήριξης εξανάγκασε τον τσάροΑλέξανδρο Α΄, που συμμετείχε τον καιρό εκείνο στην Ιερά Συμμαχία, πληροφορηθείς την έκρηξη του κινήματος στηΜολδοβλαχία, μετά και τον αφορισμό εκ μέρους του Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Γρηγορίου του Ε΄, να αποδοκιμάσει δημόσια την ενέργεια του αξιωματούχου του και να τον καθαιρέσει. Στις προσεκτικά διατυπωμένες ανακοινώσεις τους προς τις ευρωπαϊκές αυλές, οι Έλληνες φρόντισαν πάντα να προσδίδουν στον ξεσηκωμό τους καθαρά εθνικό-απελευθερωτικό χαρακτήρα (κι όχι κοινωνικό-ανατρεπτικό). Την άνοιξη του 1821 οι Φιλικοί δημιούργησαν πολλές επαναστατικές εστίες από τηΜολδοβλαχία μέχρι την Κρήτη, ενώ στα αρχικά τους σχέδια περιλαμβανόταν και εξέγερση του χριστιανικού πληθυσμού τηςΠολης, όπως και η πυρπόληση μέρους της πόλης, με στόχο να καταφέρουν τη δολοφονία ακόμη και του ίδιου του Σουλτάνου, όταν θα έσπευδε προς το σημείο με την ακολουθία του. Ωστόσο, αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο δεν κατέστη δυνατό να εφαρμοσθεί. Οι περισσότερες από τις επαναστατικές εστίες της ηπειρωτικής Ελλάδας έσβησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα λόγω της κινητοποίησης ισχυρότατων τουρκικών στρατευμάτων, όμως οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στηνΠελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου και να κατανικήσουν τις στρατιές που έστειλε εναντίον τους τα δύο επόμενα χρόνια ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄. Οι Έλληνες οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν προσωρινή κεντρική διοίκηση, η οποία επέβαλε την εξουσία της στους επαναστατημένους μετά από δύο εμφυλίους πολέμους. Οι οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά την επανάσταση, αλλά ηπτώση του Μεσολογγίου, το 1826, σε συνδυασμό με το κίνημα του Φιλελληνισμού, συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των ευρωπαϊκών μεγάλων δυνάμεων, που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου και το ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα. Μετά από μια σειρά διεθνών συνθηκών από το 1827 και εξής, η ελληνική ανεξαρτησία αναγνωρίστηκε το 1830 και τα σύνορα του νέου κράτουςοριστικοποιήθηκαν το 1832.
Το σύνθημα της επανάστασης, «Ελευθερία ή θάνατος», έγινε το εθνικό σύνθημα της Ελλάδας και από το 1838 η 25η Μαρτίου, επέτειος εορτασμού της έναρξής της επανάστασης, καθιερώθηκε ως ημέρα εθνικής εορτής και αργίας.

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Μετά την ανάληψη της αρχηγίας της Εταιρείας ο Υψηλάντης πήρε διετή άδεια και αναχώρησε από την Πετρούπολη αρχικά για τη Μόσχα και έπειτα την Οδησσό, συγκεντρώνοντας μεγάλα χρηματικά ποσά από πλούσιους εμπόρους και οργανώνοντας την επικείμενη εξέγερση.[27]Τον Οκτώβριο του 1820 βρέθηκε στο Ισμαήλι της Βεσσαραβίας, όπου μετά από διαβουλεύσεις της Αρχής, καταστρώθηκε το σχέδιο της εξέγερσης, κέντρο της οποίας θα ήταν η Πελοπόννησος. Το «Σχέδιον Γενικόν» των Φιλικών πρόβλεπε λαϊκή εξέγερση στην Κωνσταντινούπολη και πυρπόληση του οθωμανικού στόλου, μετάβαση του Υψηλάντη στη Μάνη και εξέγερση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, για λόγους αντιπερισπασμού. Υπήρχε ακόμη πρόβλεψη για συμμαχία με Σέρβους και Βουλγάρους.[28] Για την εφαρμογή της απόφασης και την προετοιμασία της καθόδου του Υψηλάντη στάλθηκε στην Πελοπόννησο ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος, γνωστός και ως Παπαφλέσσας,[29] και υπεύθυνος μαζί με τον Αναγνωσταρά για την Μεσσηνία.[εκκρεμεί παραπομπή]
Στις 24 Δεκεμβρίου 1820 εκστράτευσε από την Τριπολιτσά εναντίον του Αλή πασά στα Ιωάννινα, ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς του Μοριά και μειώθηκαν σημαντικά οι αξιόμαχες τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. Στις 6 Ιανουαρίου πέρασε στο Μοριά από την Ζάκυνθο, ειδοποιημένος από τους Φιλικούς ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο Παπαφλέσσας όργωσε τον Μοριά μιλώντας για την επανάσταση σε πόλεις και χωριά. Ο Κολοκοτρώνης έκανε συγκεντρώσεις καπεταναίων από όλη την Πελοπόννησο και τους ενημέρωσε να πάρουν τα όπλα μόλις δοθεί το σύνθημα. Άλλοι Φιλικοί προετοίμαζαν την επανάσταση σε Ρούμελη, Θεσσαλία και Μακεδονία.
Στις 26 Ιανουαρίου έγινε στη Βοστίτσα (Αίγιο) η Συνέλευση της Βοστίτσας, στην οποία συμμετείχαν επίσημοι αντιπρόσωποι των προεστών της Πάτρας και των Καλαβρύτων, τρεις ιεράρχες (δεσπότες) μεταξύ των οποίων ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, διάφοροι προεστοί, αρχιερείς και καπεταναίοι από όλη την Πελοπόννησο και ο Παπαφλέσσας. Ο Παπαφλέσσας και οι καπεταναίοι δήλωσαν έτοιμοι για εξέγερση, οι προεστοί ήταν διστακτικοί και ζήτησαν εγγυήσεις για την υποστήριξη της Ρωσίας, τελικά συμφώνησαν όλοι να περιμένουν την άφιξη του Υψηλάντη για να ξεκινήσει η εξέγερση.
Ενώ στην Πελοπόννησο περίμεναν τον ερχομό του Υψηλάντη, είχαν εμφανιστεί διαφωνίες μεταξύ των ηγετικών στελεχών της Επανάστασης για το πότε αυτή θα έπρεπε να ξεκινήσει. Ο Υψηλάντης ήταν της άποψης ότι πρέπει να κηρυχθεί η Επανάσταση την άνοιξη του 1821. Υπέρ της επίσπευσης της έναρξης ήταν και οι Πατζιμάδης και Αντ. Κομιζόπουλος οι οποίοι από τη Μόσχα έγραφαν στον Ξάνθο την 14 Δεκ. 1820 ότι “… καιρός να αρχίση η θεώρησις του μπιλάντζου (Επανάστασης) καθ’ όλα τα φαινόμενα …”. Ομοίως οι Γ. Ολύμπιος και Ι. Φαρμάκης με επιστολές τους της 9 Ιαν. 1821 από το Βουκουρέστι προς τον Υψηλάντη τόνιζαν την ανάγκη της γρήγορης έναρξης. Ο Δικαίος επίσης τόνιζε ότι “… ο καιρός δεν περιμένει την εδικήν σου και την εδικήν μου αργοπορίαν…”. Αντίθετα, οι Αθ. Τσακάλωφ, Παν. Αναγνωστόπουλος, ο επίσκοπος Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιος και ο Αλ. Μαυροκορδάτος που βρίσκονταν στην Πίζα ήταν της άποψης ότι οι προπαρασκευές δεν ήταν επαρκείς και δεν μπορούσε να αρχίσει σύντομα η Επανάσταση. Ο Αναγνωστόπουλος περί τα μέσα Φεβρουαρίου 1821 πήγε στη Ρουμανία όπου πρότεινε πεντάμηνη αναβολή της εξέγερσης. Όμως ο Υψηλάντης, επωφελούμενος της κατάστασης που δημιουργήθηκε στα μέσα Φεβρουαρίου από τον θάνατο του ηγεμόνα Αλέξανδρου Ν. Σούτσου, άρχισε τις προκαταρκτικές επαναστατικές ενέργειες. Εν τω μεταξύ έφτασαν οι πληροφορίες για την προδοσία του μυστικού από τον φιλικό Ασημάκη Θεοδώρου και δημιουργήθηκαν φόβοι ότι θα ακολουθούσαν βαριά αντίποινα των Τούρκων κατά των Ελλήνων. Ταυτόχρονα, το μυστικό διέρρευσε και στο Ιάσιο όπου ακόμα και μικρά παιδιά το εγνώριζαν. Έτσι αποφασίστηκε η κήρυξη της Επανάστασης χωρίς αναβολή. Ο ιστορικός Αλ. Ι. Δεσποτόπουλος θεωρεί ότι η τελική απόφαση για την Επανάσταση ελήφθη στο Κισνόβιο, πρωτεύουσα της Βεσσαραβίας, την 16 Φεβρουαρίου 1821, όπως προκύπτει από συγκαλυμμένο μήνυμα που έστειλε στον Ξάνθο την ίδια ημέρα.[30]
Το Φεβρουάριο του 1821, όμως, φόβοι ότι οι οθωμανικές αρχές είχαν έλθει σε γνώση των επαναστατικών σχεδίων, υποχρέωσαν τον Υψηλάντη να μη μεταβεί στη Μάνη, αλλά να αλλάξει το αρχικό σχέδιο και να ξεκινήσει ο ίδιος την επανάσταση στη Μολδοβλαχία.[31]

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Πρώτη πολεμική πράξη της επανάστασης ήταν η διάβαση του ποταμού Προύθου, στη Μολδαβία από τον Υψηλάντη στις 22 Φεβρουαρίου1821 και η είσοδός του στο Ιάσιο. Στις 24 Φεβρουαρίου ο Υψηλάντης εξέδωσε προκήρυξη, το ιδεολογικό μανιφέστο της επανάστασης, με την οποία βεβαίωνε τους Έλληνες ότι “μια κραταιά δύναμις” ήταν έτοιμη να βοηθήσει τον αγώνα τους και τους καλούσε να πάρουν τα όπλα υπέρ των Δικαιωμάτων και της ελευθερίας τους, μιμούμενοι τους άλλους Ευρωπαϊκούς λαούς.[32] Την 1 Μαρτίου ξεκίνησε την πορεία του προς τη Βλαχία, αφού ενώθηκε με τα τμήματα του Γεωργάκη Ολύμπιου, του Ιωάννη Φαρμάκη και πολλών Ελλήνων εθελοντών. Μαζί με τονΙερό Λόχο που είχε συγκροτηθεί από 500 περίπου σπουδαστές των σχολών των πριγκιπάτων, η στρατιωτική δύναμη του Υψηλάντη έφτανε τους 7.000, μεταξύ των οποίων ήταν Βαλκάνιοι γείτονες (Σέρβοι, Βούλγαροι, Αρβανίτες).
Στα πριγκιπάτα η επανάσταση εξαπλώθηκε με επιτυχία. Οι Ρουμάνοι σύμμαχοι ήταν συσπειρωμένοι γύρω από τον εθνικό τους ηγέτη, συνεργάτη των Φιλικών Τούντορ (Θεόδωρος) Βλαντιμιρέσκου, που είχε κηρύξει επανάσταση ένα μήνα πριν ο Υψηλάντης περάσει τον Προύθο. Στις 21 Μαρτίου ο Βλαντιμιρέσκου με 6.000 πεζούς και 2.500 ιππείς κατέλαβε το Βουκουρέστι μέσα σ’ ένα κλίμα γενικού ενθουσιασμού του πληθυσμού και ακολούθησε ο Υψηλάντης που μπήκε στην πόλη με τον στρατό του στις 27 Μαρτίου. Όλα έδειχναν ότι τα δύο κινήματα, θα συνεργάζονταν για την επιτυχία της εξέγερσης όμως για ποικίλους λόγους αυτό δεν έγινε.
Σε διεθνές (ευρωπαϊκό) επίπεδο η είδηση για εξέγερση στα πριγκιπάτα από τον Υψηλάντη δεν έγινε ευνοϊκά δεκτή από τις ισχυρές δυνάμεις της εποχής και μετά από μια σειρά διπλωματικών διεργασιών (Αγγλία, Αυστρία) και πιέσεων ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος αποκήρυξε τελικά την εξέγερση και ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ της Κωνσταντινούπολης αφόρισε τον Υψηλάντη και κάλεσε τον πληθυσμό να μείνει υπάκουος στο καθεστώς. Τα γεγονότα αυτά επηρέασαν το κίνημα στις ηγεμονίες και από το σημείο αυτό και μετά λανθασμένες επιλογές από το ελληνικό και ρουμανικό στρατόπεδο έφεραν την τελική αποτυχία της εξέγερσης στα πριγκιπάτα.
Στα πριγκιπάτα η επανάσταση δεν είχε καλή εξέλιξη. Πρώτα ήρθε η διάσπαση των επαναστατών και η σύλληψη και εκτέλεση του Βλαντιμιρέσκου από τους Έλληνες, την νύχτα της27 Μαΐου με τη βοήθεια των αξιωματικών του, Πρόβαν και Μακεντόνσκι.[33] Οι Οθωμανοί εισήλθαν με ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στο Βουκουρέστι και ο Υψηλάντης, σε απελπιστική θέση υποχωρεί αμαχητί προς τα Καρπάθια. Στις 7 Ιουνίου δόθηκε από τους μαχητές του Ιερού Λόχου , η πολυαίμακτη μάχη στο Δραγατσάνι, όπου έπεσαν νεκροί διακόσιοι νέοι σπουδαστές και σαράντα πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Οθωμανούς. Ο Υψηλάντης υποχωρώντας έφτασε στα αυστριακά σύνορα, συνελήφθη από τους αυστριακούς και φυλακίστηκε στο φρούριο του Μούνκατς. Λίγο μετά την αποφυλάκισή του επτά χρόνια αργότερα, πέθανε από καρδιά.
Στη Μολδαβία τα τμήματα του Γεωργάκη Ολύμπιου, του Φαρμάκη και του Καρπενησιώτη συνέχισαν τον άνισο αγώνα με τις οθωμανικές δυνάμεις. Ο Καρπενησιώτης συγκρούεται με τους Οθωμανούς στο Γαλάτσι και τον Προύθο με σοβαρές απώλειες. Ο Γεωργάκης Ολύμπιος, μετά από πολλές συγκρούσεις, καταφεύγει με έντεκα μαχητές στη Μονή Σέκου, αντιστέκεται ηρωικά και στις 23 Οκτωβρίου βάζουν φωτιά στη μπαρουταποθήκη του μοναστηριού και τινάζονται στον αέρα μαζί με τους εχθρούς. Ο Φαρμάκης προδόθηκε στους Οθωμανούς από Άγγλους και Αυστριακούς και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια. Στις αρχές του 1822 το κίνημα στα ρουμανικά πριγκιπάτα είχε κατασταλεί εντελώς. Η απασχόληση στα πριγκιπάτα σοβαρών στρατιωτικών οθωμανικών δυνάμεων βοήθησε να ανάψει και να διατηρηθεί η επαναστατική φλόγα στην Ελλάδα.
Είναι θρησκευτική και εθνική γιορτή. Είναι θρησκευτική, γιατί γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και εθνική, γιατί η ημέρα αυτή σηματοδοτεί την έναρξη της ελληνικής επανάστασης ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία το 1821.
Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα και θα μπορούσε κάλλιστα να είχε πάρει τη θέση της 25ης Μαρτίου στο εορταστικό καλεντάρι της χώρας μας.
Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τη σημαία της Επανάστασης. Θεόδωρος Βρυζάκης, 1865.[1]
Απεικόνιση του θρύλου της Αγίας Λαύρας.[2][3][4]

Ημερομηνία 22 Φεβρουαρίου 1821 – 22 Ιανουαρίου 1830[2]

Τόπος Σε περιοχές των Βαλκανίων (κυρίως στον ελλαδικό χώρο)

Έκβαση Δημιουργία του ελληνικού κράτους

Εμπλεκόμενες πλευρές
Έλληνες επαναστάτες (1821)
Πρώτη Ελληνική Δημοκρατία (1822–1832)
________________________________________
(Πύλος και Εκστρατεία του Μοριά):
Ρωσική Αυτοκρατορία
Ηνωμένο Βασίλειο
Βασίλειο της Γαλλίας
Οθωμανική Αυτοκρατορία
Εγιαλέτι της Αιγύπτου
________________________________________
(Μόνο στις ναυμαχίες):
Μπεϊλίκ της Τύνιδας
Αντιβασιλεία του Αλγερίου
Ηγετικά πρόσωπα
Πολιτικοί:
Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
Ιωάννης Καποδίστριας
Στρατιωτικοί:
Δημήτριος Υψηλάντης
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄
Ομέρ Βρυώνης
Δράμαλης
Ιμπραήμ Πασάς
Δυνάμεις
100.000 (περίπου) Εγιαλέτι της Αιγύπτου
17.000 άνδρες
400 πλοία από τα οποία 54 πολεμικά

Απώλειες
εκτ. 25.000 εκτ. 40.000

Νεκροί άμαχοι: εκτιμάται έως και 105.000

Το ξέσπασμα της επανάστασης στην Πελοπόννησο

Ο Γρηγόριος Δικαίος ήΠαπαφλέσσας.
Την 1 Μαρτίου ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό τη Μάνη, μετά από ενέργειες του Φιλικού Ξάνθου, ένα πλοίο φορτωμένο με όπλα και προκηρύξεις για την εξέγερση. Το πλοίο αυτό κατέπλευσε περί τα μέσα Μαρτίου κρυφά στο Λιμένι Οιτύλου, ή κατ΄ άλλους στις Κιτριές Μεσσηνίαςαπ΄ όπου και παρελήφθη ασφαλώς το φορτίο του. Η δε είδηση της εξέγερσης στη Μολδοβλαχία είχε ήδη προηγηθεί. Από το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου όλη η ανατολική Μάνη είχε τεθεί σε εμπόλεμη κατάσταση, όπως αυτό μαρτυρείται από σχετικό έγγραφο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη με ημερομηνία 11 Μαρτίου 1821. αναφερόμενος στα ορδία (στρατόπεδα) που είχαν συγκροτηθεί στο Μαραθονήσι (Γύθειο), υπό τους Γρηγοράκηδες[34][35][36]. Αυτή είναι και η πρώτη επιστράτευση Ελλήνων του κυρίως ελλαδικού χώρου στον Αγώνα του 1821. Κάποιες δε αναταραχές των χριστιανών στην Πόλη σχετικές με την εξέγερση, έδωσαν όταν ξέσπασε η επανάσταση στο Μοριά αφορμή για σφαγές. Ο Φωτάκος αναφέρει ότι οι Έλληνες που κατέρχονταν στην Ελλάδα από τη Ρωσία και την Κωνσταντινούπολη διέδιδαν ως ημέρα έναρξης της επανάστασης την 25 Μαρτίου.[37]
Η Πύλη θεωρούσε πρωταρχικό θέμα την αντιμετώπιση της ανταρσίας του Αλή πασά, αλλά ανησυχούσε σοβαρά από τις φήμες και τις καταγγελίες των Άγγλων για εξέγερση στο Μοριά. Λίγο μετά την εξέγερση στις ρουμανικές ηγεμονίες, αλλά όχι εξαιτίας της, οι Τούρκοι της Τριπολιτσάς κάλεσαν τους προεστούς του Μοριά με πρόσχημα την συνηθισμένη κοινή ετήσια σύσκεψη, με στόχο όμως να τους κρατήσουν ομήρους. Οι περισσότεροι προεστοί ήταν διστακτικοί και δεν πήγαν. Ὀσοι πήγαν εκτελέστηκαν αργότερα, άλλοι με το ξέσπασμα της επανάστασης, άλλοι λίγες μέρες πριν την Άλωση της Τριπολιτσάς και άλλοι πέθαναν από τις κακουχίες στις φυλακές.
Στα μέσα Μαρτίου 1821 ο Παπαφλέσσας είχε ολοκληρώσει τον κύκλο των περιοδειών του στην Πελοπόννησο και βρισκόταν μαζί με τον Αναγνωσταρά στη Μεσσηνία, περιοχή για την οποία είχε ταχθεί υπεύθυνος από την Φιλική Εταιρεία. Ο Κολοκοτρώνης ήταν επίσης στο χώρο ευθύνης του, τη Μάνη. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν κρυμμένος στην Πάτρα, έτοιμος να αναλάβει δράση. Άλλοι Φιλικοί ήταν σε διάφορους χώρους ευθύνης ο καθένας. Παρά τις αμφιβολίες των προεστών, το κλίμα στην Πελοπόννησο ήταν έντονα επαναστατικό και ένας σπινθήρας έλειπε για την μεγάλη έκρηξη.

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανόςευλογεί τη σημαία της Επανάστασης.Θεόδωρος Βρυζάκης, 1865.[1]
Σύμφωνα με το θρύλο της Αγίας Λαύρας η επανάσταση ξεκίνησε από την Αγία Λαύρα Καλαβρύτων όταν στις 25 Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας και όρκισε σε αυτό τους αγωνιστές.[2][38] Καταγράφηκε ως ιστορικό γεγονός σε μεταγενέστερες μελέτες και σχολικά εγχειρίδια, απεικονίστηκε σε διάσημο πίνακα του Θεόδωρου Βρυζάκη[39] και απέκτησε σημαντική θέση στην επίσημη ελληνική εθνική αφήγηση, καθώς συσχέτιζε τη θρησκεία με την επανάσταση και ταύτισε την εθνική και θρησκευτική ταυτότητα.[40] Η αλήθειά του αμφισβητήθηκε από το 19ο αιώνα[41] και πλέον οι ιστορικοί το θεωρούν φανταστικό γεγονός.[2][38] Ο ίδιος ο Γερμανός δεν αναφέρει τη σκηνή στα απομνημονεύματά του, που συνέγραφε σχεδόν συγχρόνως με τα γεγονότα ή το αργότερο μέχρι το θανατό του το 1826[42][43] και έμειναν ημιτελή.[44] Από τους απομνημονευματογράφους της Επανάστασης το αναφέρει μόνο ο Κανέλλος Δεληγιάννης, που συνέγραψε τα απομνημονεύματά του πολύ αργότερα και φέρεται ότι προσπάθησε να συνδέσει με την Αγία Λαύρα την ιδιαίτερη πατρίδα του,[2] ενώ ο Μιχαήλ Οικονόμου αναφέρει γενικά ότι σε όλες τις επαρχίες της Πελοποννήσου η ύψωση της σημαίας τους Σταυρού έγινε την 25 Μαρτίου.[45] Αναφορές στην ύψωση της επαναστατικής σημαίας από το Γερμανό στις 25 Μαρτίου έγιναν και από άλλους σύγχρονους της Επανάστασης, αγωνιστές ή συγγραφείς. Για παράδειγμα, αναφέρεται σε εορταστική ομιλία του Προέδρου της Βουλής και Πελοποννήσιου αγωνιστή Ρήγα Παλαμήδη το 1846 [46] και του Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου στα Καλάβρυτα το 1861, ο οποίος περιέγραψε λεπτομέρειες της θρυλικής σκηνής αναφέροντας ότι ήταν παρών στην τελετή,[47] ενώ σε αίτηση αγωνιστή προς την Γραμματεία επί των Στρατιωτικών το 1843 αναφέρεται η Αγία Λαύρα ως τόπος έναρξης της Επανάστασης.[48] και από τον αγωνιστή Αναγνώστη Γιαννόπουλο από την Περιστέρα Καλαβρύτων.[49] Άλλες σχετικές αναφορές βρίσκονται σε επιτάφιο ομιλία του Καλλίνικου Καστόρχη (1789-1877) για τον αγωνιστή Χριστόδουλο Μελετόπουλο [50] και στην αυτοβιογραφία του αγωνιστή Βασίλειου Πετιμεζά (1785/6-1872).[51] Η άποψη περί θρύλου υποστηρίζει ότι η δημιουργία του οφείλεται στον Γάλλο πρόξενο Φρανσουά Πουκεβίλ, που το 1824 συνέθεσε μια φανταστική λεπτομερή εξιστόρηση του περιστατικού στη γεμάτη υπερβολές και ακούσια ή εκούσια λάθη Ιστορία του,[2][3] και, σύμφωνα με τον ιστορικό Βασίλη Κρεμμυδά, διοχέτευε στο γαλλικό τύπο ό,τι του έστελνε ο Γερμανός.[52] Ωστόσο, μεταγενέστερη έρευνα που βασίζεται σε έγγραφα του Ούγου Πουκεβίλ απορρίπτει αυτή την υπόθεση και θεωρεί ότι οι υποθέσεις περί μύθου είναι φανατικές, αναπόδεικτες και αυθαίρετες.[53] Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο πυρήνας του θρύλου διασώζει κάποια ιστορική αλήθεια, βασιζόμενοι σε προσωπικά αρχεία αγωνιστών και ιεραρχών του 1821, που ισχυρίζονται ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τέλεσε δοξολογία στις 17 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα και όρκισε ορισμένους κοτζαμπάσηδες και επισκόπους του Μωριά, που βρίσκονταν εκεί για τον εορτασμό του Αγίου Αλεξίου. Οι περισσότεροι ιστορικοί είναι της άποψης που αναφέρεται στα απομνημονεύματα του Παλαιού Πατρών Γερμανού, ότι δηλαδή, “οι […] συσκεφθέντες αποφάσισαν να μην δώσουν αιτίαν τινά, αλλά ως πεφοβισμένοι να παραμερίσωσι εις ασφαλή μέρη”. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι συγκεντρωμένοι έφυγαν από την Αγία Λαύρα στις 17 Μαρτίου έχοντας γνώση της επικείμενης έναρξης επανάστασης.[54] Η κήρυξη της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα αναφέρεται σε αυτοβιογραφίες αγωνιστών του 1821[55] και στην εφημερίδα Times του Λονδίνου της 11-6-1821.
Το 1820 είχε οριστεί ως ημέρα έναρξης της επανάστασης από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη η 25η Μαρτίου.[56][57][58] Είχε μάλιστα επιλεγεί ακριβώς επειδή είναι η ημέρα του Ευαγγελισμού.[59] Παρ’ ότι για διάφορους λόγους η επανάσταση είχε ήδη αρχίσει στη Μολδοβλαχία και ξέσπασε νωρίτερα σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου, σε ορισμένες περιοχές άρχισε ακριβώς την προκαθορισμένη ημερομηνία με τις πολιορκίες των κάστρων, με εξέγερση ή τελετουργικά.[60][61] [62] [63]

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Σε περιοχές όπου οι πρόκριτοι δίσταζαν αρχικά να εξεγερθούν, όπως η Πελοπόννησος, κλέφτες και Φιλικοί πραγματοποίησαν ένοπλες επιθέσεις εναντίον των οθωμανικών αρχών εκβιάζοντας την έναρξη της επανάστασης.[25] Το έναυσμα της επανάστασης δόθηκε το δεκαήμερο μεταξύ 14-25 Μαρτίου σε διαφορετικά σημεία στο Μωριά. Στην περιοχή των Καλαβρύτων, την περίοδο αυτή έλαβαν χώρα σημαντικά επαναστατικά γεγονότα, τα οποία αποτέλεσαν το σπινθήρα για την έναρξη της Επανάστασης. Πρώτος ο Νικόλαος Χριστοδούλου ή Σολιώτης, αγνοώντας τις ατέρμονες συνελεύσεις των προεστών στην Αγία Λαύρα, μαζί με τον Αναγνώστη Κορδή και άλλους κλέφτες, στις 14 Μαρτίου1821 έστησαν ενέδρα και χτύπησαν στην τοποθεσία «Πόρτες» κοντά στο χωριό Αγρίδι τρεις γυφτοχαρατζήδες και τρεις ταχυδρόμους που μετέφεραν επιστολές του Καϊμακάμη της Τριπολιτσάς Μεχμέτ Σαλίχ στον Χουρσίτ πασά στα Ιωάννινα, κατόπιν παροτρύνσεως του Σωτήρη Χαραλάμπη. Ακολούθησε στις 16 Μαρτίου 1821 η επίθεση του Χονδρογιάννη στην τοποθεσία «Χελωνοσπηλιά» της Λυκούριας, εναντίον του φοροεισπράκτορα Λαλαίου Τουρκαλβανού Σεϊδή, που μετέφερε μαζί με τον καταγόμενο από τη Βυτίνα «Σαράφη» Νικόλαο Ταμπακόπουλο, χρεόγραφα από την Κερπινή Καλαβρύτων στην Τριπολιτσά. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας σημειώθηκε επίθεση εναντίον ανθρώπων του Τούρκου διοικητή (Βοεβόδα) των Καλαβρύτων Ιμπραήμ πασά Αρναούτογλου, που ανήσυχος εξαιτίας των γεγονότων που προηγήθηκαν ξεκίνησε με ολόκληρη τη φρουρά του για την Τριπολιτσά. Ο Αρναούτογλου, όταν πληροφορήθηκε όσα συνέβησαν, έντρομος έσπευσε να κλειστεί μαζί με τους υπόλοιπους Τούρκους στους τρεις οχυρούς πύργους των Καλαβρύτων. Στις 21 Μαρτίου 1821, 650 ένοπλοι αγωνιστές με αρχηγούς τον Σωτήρη Χαραλάμπη, τον Α. Φωτήλα, τον Σωτήρη Θεοχαρόπουλο, τον Ιωάννη Παπαδόπουλο, τον Νικόλαο Σολιώτη και τους Πετιμεζαίους επιτέθηκαν εναντίον των Τούρκων που είχαν καταφύγει στους πύργους και τους ανάγκασαν να παραδοθούν.[64] Αυτή ήταν η πρώτη πολεμική επιτυχία της επανάστασης. Παράλληλα, ξεσηκώθηκε η Πάτρα από τους Φιλικούς Παναγιώτη Καρατζά, Βαγγέλη Λειβαδά και Ν. Γερακάρη αναγκάζοντας τους Μουσουλμάνους να κλειστούν στο φρούριό της.
Στην έναρξη του αγώνα το σύνολο των ένοπλων δυνάμεων προερχόταν από τους κλέφτες και τους αρματολούς της προεπαναστατικής περιόδου• αυτοί θα αποτελούσαν το κυριότερο τμήμα των επαναστατικών δυνάμεων σε όλη τη διάρκεια της επανάστασης.[65]
Το πρώτο επαναστατατικό στρατόπεδο συγκροτήθηκε στη Βέρβαινα στις 25 Μαρτίου, από τον Αναγνώστη Κοντάκη με πολεμιστές από τον Άγιο Πέτρο, τα Δολιανά, καμπίσιους Τριπολιτσιώτες, και από τους επ. Βρεσθένης Θεοδώρητο και τον Π. Βαρβιτσιώτη.[66] Εκεί σταδιακά συγκεντρώθηκαν οπλαρχηγοί και πολεμιστές από διάφορα μέρη και εκεί οργανώθηκε και η πρώτη μονάδα εφοδιασμού (“φροντιστήριο” κατά τον Φωτάκο).
Στη Μάνη[4] η επανάσταση κινητοποιήθηκε από τους Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά και Κεφάλα. Εκεί εξοπλίστηκαν 2.000 Μανιάτες και Μεσσήνιοι με πολεμοφόδια που είχαν σταλεί από τους Φιλικούς της Σμύρνης και είχαν φτάσει εκεί με καράβια. Στις 23 Μαρτίου απελευθερώθηκε η Καλαμάτα.[67] Στις 24 Μαρτίου μαζεύτηκαν στα περίχωρα της Καλαμάτας γύρω στους 5.000 Έλληνες για να πάρουν την ευλογία της Εκκλησίας και την ίδια μέρα ξεσηκώθηκε η Φωκίδα στη Ρούμελη.
Ὁ κόσμος μᾶς ἔλεγε τρελλούς. Ἡμεῖς, ἂν δὲν εἴμεθα τρελλοί, δὲν ἐκάναμεν τὴν ἐπανάστασιν […].
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Απομνημονεύματα[68]

Στην Καλαμάτα συστάθηκε η Μεσσηνιακή γερουσία και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης τοποθετήθηκε επικεφαλής της. Πρώτη πράξη της νέας εξουσίας ήταν να στείλει έγγραφο προς τα χριστιανικά έθνη ζητώντας τη βοήθειά τους και αυτό το έγγραφο ήταν και η πρώτη πράξη διεθνούς δικαίου της επανάστασης. Στην Πάτρα ιδρύθηκε το Αχαϊκό διευθυντήριο, από τους προεστούς Ανδρέα Λόντο και Χαραλάμπη, τον Παπαδιαμαντόπουλο και το δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό, που στις 26 Μαρτίου επέδωσε στους ξένους διπλωμάτες που βρίσκονταν στην Πάτρα επαναστατική διακήρυξη.[69]
Εξάπλωση της επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα
Η Φιλική Εταιρεία είχε μικρή παρουσία στους αρματολούς της κεντρικής Ελλάδας.[70] Η θέση, ωστόσο, των αρματολών στα εδάφη που ήλεγχε ο Αλή Πασάς ήταν αβέβαιη μετά την αναμενόμενη ήττα του από τις δυνάμεις του Σουλτάνου. Μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στην Πελοπόννησο, η διάδοση της επαναστατικής δραστηριότητας κινδύνευε να τους στερήσει την εξουσία στις περιοχές τους, αλλά και να τους εκθέσει στις Οθωμανικές αρχές. Έτσι, οι αρματολοί της Στερεάς ξεπέρασαν τις επιφυλάξεις τους και τέθηκαν οι ίδιοι επικεφαλής των επαναστατικών δυνάμεων στα αρματολίκια τους.[71]
Στην Στερεά Ελλάδα κηρύχθηκε επίσημα η έναρξη της επανάστασης στις 27 Μαρτίου, στη Μονή Οσίου Λουκά κοντά στη Λιβαδειά, με παρόντες τους οπλαρχηγούς Αθανάσιο Διάκο και Βασίλη Μπούσγο και προκρίτους της περιοχής.
Στο συμβούλιο των οπλαρχηγών στη Μεσσηνία ο Κολοκοτρώνης πρότεινε σαν βασικό στόχο την Τρίπολη, που ήταν το στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου και μετά από τη διαφωνία του Μαυρομιχάλη, που είχε οριστεί αρχιστράτηγος, άρχισε πορεία στρατολόγησης στην Αρκαδία. Ανάλογες πορείες έκαναν άλλοι οπλαρχηγοί σε διάφορες περιοχές. Στις 29 Μαρτίου ο Κολοκοτρώνης είχε μαζέψει 6.000 άνδρες και προσπάθησε να πολιορκήσει την Καρύταινα, όμως στην πρώτη έξοδο των Τούρκων, το στράτευμα διαλύθηκε. Δεν απογοητεύτηκε και μεθοδικά εγκατέστησε φρουρές σε επίκαιρα σημεία γύρω από την Τρίπολη (Λεβίδι, Πιάνα, Χρυσοβίτσι, Βέρβαινα, Βαλτέτσι, Τρίκορφα), για να μπορούν να ελεγχθούν οι δρόμοι που οδηγούσαν προς τα εκεί.

“Η κατάληψη του κάστρου των Σαλώνων 1821”, Louis Dupré (1825)
Η επανάσταση επεκτάθηκε γρήγορα σε όλη την Πελοπόννησο και Ανατολική Στερεά και είχε μεγάλη επιτυχία αφού πέρασαν στον έλεγχο των επαναστατών πολύ σύντομα, Καλάβρυτα (21 Μαρτίου), Καλαμάτα (23 Μαρτίου), Αίγιο (23 Μαρτίου), Πάτρα (25 Μαρτίου), Γαλαξίδι(26 Μαρτίου),[72] Άργος, Καρύταινα, Μεθώνη, Νεόκαστρο, Φανάρι, Γαστούνη, Ναύπλιο στην Πελοπόννησο και Σάλωνα (Πανουργιάς, 27 Μαρτίου),[73] Λιδωρίκι (Σκαλτζάς,[74] 28 Μαρτίου), Μαλανδρίνο (Σκαλτζάς, 30 Μαρτίου), Λιβαδειά (Διάκος, 31 Μαρτίου), Θήβα (Μπούσγος,3 Απριλίου), Αταλάντη στη Στερεά Ελλάδα.
Οι Οθωμανοί περιορίστηκαν στα κάστρα όπου είχαν αρχίσει πολιορκίες. Τα σπουδαιότερα από αυτά τα κάστρα ήταν τα κάστρα στο Ρίο και στο Αντίρριο, της Πάτρας, του Ακροκορίνθου πάνω από την Κόρινθο, τα δύο κάστρα του Ναυπλίου, το Παλαμήδι και το Μπούρτζι, της Μονεμβασιάς, της Μεθώνης, της Κορώνης, το Νεόκαστρο και το Παλαιόκαστρο του Ναυαρίνου (Πύλος) και το κάστρο της Τριπολιτσάς. Στο κάστρο του Άργους που ήταν παραμελημένο δεν κλείστηκαν Οθωμανοί. Τα κάστρα ήταν επί το πλείστον κτισμένα παράλια σε δύσβατα σημεία και είχαν το πλεονέκτημα της δυνατότητας τροφοδοσίας από τον οθωμανικό στόλο, εκτός από το κάστρο της Τρίπολης. Μέχρι το τέλος Μαρτίου οι μουσουλμάνοι της Πελοποννήσου, εκτός από τους Λαλαίους Αλβανούς, είχαν απωθηθεί ή εγκαταλείψει τα πεδινά της Πελοποννήσου και είχαν περιοριστεί στα κάστρα, μερικά από τα οποία (αν άντεχαν στην πολιορκία) θεωρούνταν ικανά για ανάκτηση ολόκληρης της Πελοποννήσου. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν συγκεντρωθεί στην Τρίπολη.
Τα κάστρα πολιορκούσαν ομάδες ατάκτων υπό τη διοίκηση ντόπιων καπεταναίων, προεστών ή ιεραρχών που είχαν ξεσηκωθεί. Ο αριθμός των πολιορκητών δεν ήταν σταθερός αλλά αυξομειώνονταν ανάλογα με τις περιστάσεις. Η πιο οργανωμένη πολιορκία ήταν της Τρίπολης από τον Κολοκοτρώνη και το Νικηταρά, η οποία δεν ήταν ασφυκτική αλλά επιτελική με κατοχή και οχύρωση καίριων υψωμάτων γύρω από την πόλη, που έλεγχαν της προσβάσεις προς αυτή. Το οθωμανικό ιππικό όμως έλεγχε το οροπέδιο της πόλης, επιτρέποντας τον ανεφοδιασμό της με τα απαραίτητα.
Αρχές Απριλίου άρχισαν να κινούνται και τα νησιά. Παρόλο που η Φιλική Εταιρεία είχε διείσδυση σε αυτά παρατηρείται σχετική καθυστέρηση στον ξεσηκωμό, που οφείλεται σε τοπικές οργανωτικές αλλά και κοινωνικές ιδιαιτερότητες, και σε κάποια από αυτά λαϊκές εξεγέρσεις προηγούνται και επισπεύδουν την κήρυξη της επανάστασης. Στις 27 Μαρτίουπραγματοποιήθηκε κίνημα στην Ύδρα από τον πλοίαρχο Αντώνη Οικονόμου, με σκοπό να πιέσει του πρόκριτους του νησιού, να στηρίξουν την επανάσταση. Οι νοικοκυραίοι(πλοιοκτήτες) ήταν διστακτικοί και ο Οικονόμου ίδρυσε στις 31 Μαρτίου τη Διοίκηση, σε αντιδιαστολή με την υπάρχουσα Καγκελαρία. Υπό την πίεση του κινήματος του Οικονόμου, άλλα και λόγω της απόφασης των γειτονικών Σπετσών να συμμετάσχουν στην επανάσταση οι Υδραίοι πρόκριτοι άλλαξαν στάση και τάχτηκαν υπέρ της επανάστασης, η οποία κηρύχθηκε επισήμως στο νησί στις 15 Απριλίου.[75][76] Ήδη από τις 3 Απριλίου είχαν ξεσηκωθεί από ντόπιους φιλικούς οι Σπέτσες[77] και ακολούθησαν ο Πόρος, η Σαλαμίνα και ηΑίγινα και στις 10 Απριλίου τα Ψαρά.[78] Την ίδια μέρα ο αρματολός Γιάννης Δυοβουνιώτης μπήκε στην Μπουδουνίτσα (Μενδενίτσα) της Ρούμελης. Στην Αττική ο Φιλικός Μελέτης Βασιλείου και άλλοι ντόπιοι μικροκαπετάνιοι αφού στρατολόγησαν αγρότες και χωρικούς για αρκετές μέρες, μπήκαν αιφνιδιαστικά στην Αθήνα στις 15 Απριλίου, περιορίζοντας τους ντόπιους μουσουλμάνους στο κάστρο της Ακρόπολης και την ίδια μέρα η Ύδρα κήρυξε επισήμως την επανάσταση. Στις 18 Απριλίου οι Ρουμελιώτες αρματολοί Διάκος, Δυοβουνιώτης και Πανουργιάς μπήκαν στο Πατρατζίκι (Υπάτη) και την ίδια μέρα ξεσηκώθηκε η Σάμος με τον καπετάν Κωνσταντή Λαχανά, να σηκώνει τη σημαία της επανάστασης στο Βαθύ. Από τις 8 Μαΐου ανέλαβε την ηγεσία της επανάστασης στο νησί ο Φιλικός Λυκούργος Λογοθέτης.[79][80]

Ο μετέπειτα αρχιστράτηγος Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος και Ευβοίας Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος
Στις 23 Μαρτίου ο Φιλικός Εμμανουήλ Παππάς, αφού φόρτωσε σε ένα καράβι όπλα και πυρομαχικά, που είχε αγοράσει με δικά του χρήματα, αναχώρησε από την Κωνσταντινούπολη για το Άγιο Όρος, με εντολή να οργανώσει την επανάσταση στην Μακεδονία[91]. Πολλοί καλόγεροι ξεσηκώθηκαν έτοιμοι να τον ακολουθήσουν και έγιναν επαφές με Μακεδόνες οπλαρχηγούς σε μια προσπάθεια να προετοιμαστεί μια συντονισμένη εξέγερση.

Το λάβαρο της επανάστασης τωνΜακεδόνων υπό τον Εμμανουήλ Παππά
Μετά από την αποτυχία των επίμονων προσπαθειών συντονισμού ταυτόχρονης έκρηξης της επανάστασης στον Όλυμπο και την Χαλκιδική ο Εμμανουήλ Παπάς στα τέλη Μαίου κήρυξε στο Άγιο Όρος την επανάσταση στη Μακεδονία[92]. Οι επαναστάτες κατάφεραν σε σύντομο χρονικό διάστημα να απελευθερώσουν ολόκληρη τη Χαλκιδική, τα Βασιλικά Θεσσαλονίκης, καθώς και την περιοχή της Βόλβης. Η οθωμανική απάντηση ήταν εδώ άμεση με συλλήψεις ομήρων και καταλήψεις πόλεων. Ιδιαίτερα δεινοπάθησε η Θεσσαλονίκη, όπου εξοντώθηκαν χιλιάδες Έλληνες και οι περιουσίες τους δημεύτηκαν ή καταστράφηκαν. Χρειάστηκε να περάσουν τουλάχιστον πενήντα χρόνια για να επανέλθει ο ελληνισμός της πόλης στα πριν του 1821 επίπεδα και να συνέλθει από αυτό το συντριπτικό χτύπημα. Εξεγέρσεις σημειώθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα (χωρίς όμως συντονισμό), στηΣτρώμνιτσα (με τους Διακόπουλο και Διαμαντή), στη Γευγελή, τις Τίκφες,[93] στη Βόρεια Πίνδο(περιοχή Γρεβενών), το Λαγκαδά, καθώς και στη Θάσο. Οι Θασίτες μάλιστα, με τη βοήθεια Ψαριανώνεπιχείρησαν ανεπιτυχώς να απελευθερώσουν την Καβάλα. Οι οπλαρχηγοί του Ολύμπου και τουΒερμίου ήταν διστακτικοί και περίμεναν ενισχύσεις σε μαχητές και πολεμοφόδια από την νότια Ελλάδα. Μόνο ο Διαμαντής Νικολάου προσφέρθηκε να εξεγερθεί άμεσα και πέρασε με το στρατιωτικό σώμα του στη Χαλκιδική τον Ιούνιο.
Στη Θράκη εξεγέρθηκε το Μάρτιο η Σωζόπολη, το Μάιο η Καλλίπολη και στη συνέχεια η περιοχή Διδυμοτείχου, καθώς και ηΣαμοθράκη. Οι εξεγέρσεις στη Θράκη καταστάλθηκαν εντός του χρόνου με την ήττα των επαναστατών στη Μάχη του Σαλτικίου και τοΟλοκαύτωμα της Σαμοθράκης.
Στις 21 Μαΐου προεστοί από όλες τις επαρχίες και ντόπιοι οπλαρχηγοί συγκεντρώθηκαν στο Λουτρό των Σφακιών, ίδρυσαν Καγκελαρία και κήρυξαν την επανάσταση και στηνΚρήτη. Στο νησί υπήρχε ισχυρό και εμπειροπόλεμο τουρκικό στοιχείο και η επανάσταση καταπνίγηκε γρήγορα με κατάληψη και της κοιτίδας της στα Σφακιά.
Οι αρματολοί της περιοχής της Αιτωλοακαρνανίας αρχικά απέφυγαν να εμπλακούν στην εξέγερση.[94] Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι με τον αρματολό του Ζυγού Δημήτρη Μακρή και την επόμενη ο Μακρής ξεσήκωσε και το Ανατολικό (Αιτωλικό). Στις 25 Μαΐου ο Γιώργος Βαρνακιώτης κήρυξε με προκήρυξη την επανάσταση στο Ξηρόμερο και στις 4 Ιουνίου επαναστάτησε και το Καρπενήσι με τους Γιολντάσηδες. Η καθυστέρηση στην κήρυξη της επανάστασης στη Δυτική Ελλάδα, φαίνεται ότι οφείλεται στην ύπαρξη ισχυρών οθωμανικών δυνάμεων στην Ήπειρο, λόγω της στρατιωτικής αναμέτρησης της Πύλης με τον Αλή Πασά, αλλά και στην απροθυμία ισχυρών αρματολών (Γεώργος Βαρνακιώτης, Ανδρέας Ίσκος) της περιοχής να εμπλακούν, ίσως λόγω φόβων για την απώλεια των προνομίων τους.

Κωνσταντίνος Βολανάκης, Η πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας στον κόλπο της Ερεσού από τον Δημήτριο Παπανικολή.
Τον Μάιο πλοία του ελληνικού στόλου υπό τη διοίκηση του Γιακουμάκη Τομπάζη προσέγγισαν στη Χίο, σε μια προσπάθεια να πεισθούν οι Χιώτες να προσχωρήσουν στην επανάσταση. Δεν υπήρξε ανταπόκριση ούτε από τους επώνυμους αλλά ούτε από τους χωρικούς και ο στόλος απέπλευσε. Οι Οθωμανοί συνέλαβαν ομήρους μεταξύ των επιφανών Ελλήνων και ένα σώμα ατάκτων πέρασε από τα τουρκικά παράλια στο νησί για τη “διατήρηση της τάξης”. Στην πρώτη του έξοδο από τα Δαρδανέλλια ο οθωμανικός στόλος βρήκε μπροστά του τα ελληνικά πολεμικά. Στις 27 Μαΐου ο Τομπάζης κυνήγησε την οθωμανική μοίρα και κατάφερε να αποκλειστεί το μεγαλύτερο πλοίο (πλοίο της γραμμής με 76 πυροβόλα) στον κόλπο της Ερεσσού, το οποίο ανατινάχτηκε τελικά από τον Παπανικολή με πυρπολικό φτιαγμένο στα Ψαρά, με σημαντικές απώλειες των Οθωμανών.

ΗΣΑΙΑΣ
Βιογραφία
Γεννήθηκε στη Δεσφίνα Φωκίδος και έμαθε τα πρώτα του γράμματα στα Σάλωνα (Άμφισσα) από τον καλόγερο Γεράσιμο Λύτσικα. Το 1797 εκάρει μοναχός στη Μονή Τιμίου Προδρόμου Δεσφίνας και χειροτονήθηκε διάκονος στη Μονή Οσίου Λουκά. Μαθήτευσε στα Γιάννενα, κοντά στον Κοσμά Μπαλάνο και τον Αθανάσιο Ψαλίδα. Προαχθείς γρήγορα Ηγούμενος, λόγω του νεαρού της ηλικίας, ήγειρε το ενδιαφέρον του από Αδριανουπόλεως Πατριάρχη Κύριλλου Στ’ όπου και τον κάλεσε το 1814 στηΚωνσταντινούπολη για επιμόρφωση. Εκεί γνωρίστηκε και με τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’, αλλά και μυήθηκε στα της Φιλικής Εταιρίας, το 1818. Το ίδιο έτος χειροτονήθηκεεπίσκοπος όπου και ανέλαβε επίσκοπος Σαλώνων, μετά το θάνατο του Ιωαννικίου. Δύο χρόνια μετά έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας, αναπτύσσοντας φιλανθρωπική δράση, συγκεντρώνοντας χρήματα και όπλα τα οποία αποθήκευε στα Σάλωνα.
Τον Ιανουάριο του 1821 κλήθηκε εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄. Από την υφιστάμενη αλληλογραφία μεταξύ των δύο ανδρών γίνεται καταφανές ότι και οι δύο εργάζονταν από το προηγούμενο έτος για την προπαρασκευή του Αγώνα χρησιμοποιώντας συμβολικές φράσεις. Κατά τη συνάντηση αυτή αφού έλαβε συγκεκριμένες οδηγίες για την Πελοπόννησο μετέβη σ΄ αυτή τον Φεβρουάριο όπου και συνάντησε τους επισκόπους Παλαιών Πατρών Γερμανό, του Ναυπλίου Γρηγόριο και τον Τριπόλεως Δανιήλ. Στη συνέχεια στις 11 Μαρτίου αποβιβάστηκε στην Αντίκυρα, επιστρέφοντας στην επισκοπή του και από εκεί στη Λιβαδειά όπου και συνάντησε τους εκεί ευρισκόμενους επισκόπους Διονύσιο Β΄ των Αθηνών και τον Νεόφυτο Ταλαντίου. Στη συνέχεια συναντήθηκε με τον Αθανάσιο Διάκο, που την εποχή εκείνη έχαιρε της εμπιστοσύνης του τοπαρχη Καρά Ισμαήλ-μπεη, ενώ ήλθε σε συνεννόηση με τους προκρίτους της περιοχής.
Επανάσταση Σαλώνων 1821
Στις 24 Μαρτίου ο Ησαΐας ευλογεί τα όπλα των ανδρών του Πανουργιά στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Στις 27 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία του κάστρου των Σαλώνων, από τους επαναστάτες του Πανουργιά, ενώ στη πόλη συγκροτήθηκε “ελληνική διοίκηση”. Την ίδια ημέρα πραγματοποιείται η επίσημη έναρξη του Αγώνα από τον Ησαΐα Σαλώνων ορκίζοντας τους επαναστάτες μαζί με τους άλλους δύο επισκόπους στο μοναστήρι του Οσίου Λουκά, που είχε καταστεί η “Αγία Σοφιά της Ρούμελης”, καθώς και στα μοναστήρια Προδρόμου και Αγίας Παρασκευής ευλογώντας τα όπλα των συγκεντρωθέντων κατά των Τούρκων αγωνιστών και ουσιαστικά κηρύσσοντας επίσημα την επανάσταση στη Βοιωτία.
Στη συνέχεια ο Ησαΐας αφού κατέθεσε τα άμφιά του, συνεργάστηκε με τον Πανουργιά και τους προεστούς Γιαγτζή, Κοντορρήγα και Κεχαγιά, υψώνοντας τη σημαία της Επανάστασης στα Σάλωνα. Την επομένη ξεκίνησε η επανάσταση στη Λιβαδειά.
Μετά την πτώση του Κάστρου της Λιβαδειάς στις 1 Απριλίου και του κάστρου των Σαλώνων στις 10 Απριλίου (ανήμερα του Πάσχα) στα χέρια των Ελλήνων ο Ησαΐας σπεύδει να συναντήσει τον Διάκο και τον Δυοβουνιώτη στο Ζητούνι. Συμμετέχοντας στη μάχη της Αλαμάνας ο Ησαΐας, κρατώντας τον Σταυρό ηγήθηκε των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά στη σύγκρουση με τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη στο ύψωμα Χαλκωμάτα, τραυματίζεται θανάσιμα.
ΣΤ΄ΤΑΞΗ

 

 

16 Φεβρουαρίου 2015 

ΑΠΟΚΡΙΕΣ
Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ταυτίζονται με την περίοδο του Τριωδίου, μια κινητή περίοδο στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου ή Τυρινής.
Απόκριες στην Ελλάδα
Τις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει από παλιές γιορτές της ρωμαϊκής εποχής, τις γιορτές αφιερωμένες στην έκπτωση του θεού Σατούρνους από τον Ήλιο τα Κρόνια «Λουπερκάλια» και «Σατουρνάλια» και από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου.
Παλιότερα το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα με μασκαράτες ομαδικές, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος. Ήταν ευκαιρία για ξεφάντωμα, κρασί και χίλια δυο πειράγματα. Μεγαλύτερα κέντρα τέτοιου ξεφαντώματος ήταν, όπως και σήμερα, η Πάτρα με το περιβόητο Πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ξάνθη με το ξακουστό πλέον Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που γίνεται πόλος έλξης αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία, η Πλάκα των Αθηνών, και η Θήβα με τον περίφημο «βλάχικο γάμο» της. Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο «βλάχικος γάμος» που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δυο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό. Στην Πάτρα γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδας με διάρκεια δύο μηνών και τη τελευταία Κυριακή της αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή 40.000 καρναβαλιστών, και πλήθους επισκεπτών ενώ το κέφι δίνει και παίρνει. Στην Κοζάνη γίνεται το έθιμο του φανού, κατά το οποίο φωτιές και υπαίθρια γλέντια στήνονται σε διάφορες γειτονιές της πόλης. Ένα από τα πιο φημισμένα παραδοσιακά καρναβάλια στον ελλαδικό χώρο είναι και οι “Μπούλες” στη Νάουσα Ημαθίας. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και πιθανότατα έχει σχέση με τελετές φυλετικής μύησης όπως η τελετή ενηλικίωσης κατά την οποία ο νέος, ντυμένος με γυναικεία ρούχα και οδηγούμενος από ανύπανδρους άντρες της φυλής, θα μυηθεί με τη σειρά του στα μυστικά της, θα αποβάλλει τη γυναικεία ενδυμασία και θα μεταμορφωθεί σε άνδρα. Σήμερα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στη μακραίωνη ιστορία του το έθιμο μεταπλάθει και παράλληλα ενσωματώνει στα επί μέρους στοιχεία του, την τοπική παράδοση, τους μύθους, τους θρύλους, τα τραγούδια και τους ηρωικούς αγώνες της Νάουσας.
Στην Πλάκα, καθώς και σ’ όλα γενικά μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν. Τα τελευταία χρόνια τοΚαρναβάλι του Μοσχάτου καταλαμβάνει τη πρώτη θέση μεταξύ των δήμων του λεκανοπεδίου Αττικής.
Διεθνώς
Μόνο οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις απόκριες, ενώ στην προτεσταντική βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν. Στην Κολωνία και άλλες πόλεις του Ρήνου και στην Γερμανία, το Καρναβάλι είναι σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης και της κριτικής εναντίον της πολιτικής. Σύλλογοι και οργανώσεις προετοιμάζονται όλο το χρόνο για αυτές τις ημέρες. Επίσης σημαντικό Καρναβάλι παρουσιάζουν η Βενετίακαι η Νίκαια στη Γαλλία. To Καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο θεωρείται το μεγαλύτερο του κόσμου και πολυπληθέστερο σε μια φαντασμαγορική κάθε φορά παρουσίαση όπου συνδυάζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς όπως η Σάμπα

Αποκριάτικος χορός
Πόσο γλέντησαν τα παιδιά
με την τρελή αποκριά!
Όλα ντυμένα μασκαράδες
βάλαν τους άλλους σε μπελάδες.
Τι φορεσιές, τι καπελάκια
μουτσούνες, γένια και μουστάκια!
Ποια να ναι τάχα η μαρκησία
που δε μας δίνει σημασία;
Αμ η νεράϊδα; Ο Βεδουίνος;
Η μάγισσα, ο Αρλεκιίνος;
Κι ένας ιππότης ο Ανδρέας
ο πιο μικορούλης της παρέας
κάθεται παραπονεμένος
– Γιατί είσαι Αντρίκος, λυπημένος;
– Ήμουνα τέλειος ιππότης
αλλά με γνώρισε ο Φώτης…
Με γνώρισε κι ένιωσα λύπη
απ’ το δοντάκι που μου λείπει…!
Το τραγούδι του κλόουν
Δεν έχεις που να κοιμηθείς
δανείσου το παπούτσι μου
δεν έχεις που να ζεσταθείς
δανείσου την καρδιά μου
δεν έχεις που να πιείς νερό
ξεδίψασε στο δάκρυ μου
δεν έχεις που να ονειρευτείς
δανείσου τα όνειρά μου.
Κρύβω βαθιά στις τσέπες μου
δυο ψίχουλα ψωμί
κρύβω τον ήλιο, τα πουλιά
κι ένα άσπρο γιασεμί
κι όλα θα γίνουν αύριο
καρβέλια, χρώματα
για να γιορτάσουν των παιδιών
μάτια και στόματα.

Ήρθαν οι Απόκριες
Ήρθαν οι Απόκριες, το γλέντι ας αρχίσει.
Δες πως μασκαρεύτηκα
και ποιος θα με γνωρίσει;
Σερπαντίνες κομφετί
ο ουρανός θα βρέξει.
Πάρτε θέσεις για χωρό,
η μουσική ας παίξει.
Όλοι γελάνε και τραγουδάνε
μασκαρεμένοι στους δρόμους γυρνάνε.
Είναι οι Απόκριες η πιο τρελή γιορτή
και σε μαθαίνει “διασκεδάζω” τι θα πει!
Ήρθαν οι Απόκριες,
μ’ αρέσουνε πάρα πολύ,
όλα τα παιδιά φορούν μάσκα και στολή.
Κλόουν και καουμπόηδες,
πριγκίπισσες και ιππότες.
Χρώματα, χαμόγελα!
Κέφι; Να φαν κι οι κότες!!

Το Καρναβάλι
Μια μέρα κάτω στο λιμάνι
καπέλο βόλτα πήγαινε
χωρίς κεφάλι!
-Καλέ από που ξεφύτρωσε αυτό;
-Τηλεφωνείστε αμέσως στο εκατό!
-Θα το ‘χει σκάσει από κανένα μαγαζί.
-Ετούτο πάλι , ομολογώ, δεν το χω ξαναδεί!
Και το καπέλο που άκουσε όλα αυτά
απάντησε σταράτα και κοφτά:
Σήμερα πια ασυζητητί,
τ’ αστεία επιτρέπονται. Είναι γιορτή!
Όμως κι ανθρώπους έχω δει χωρίς κεφάλι,
ακομα κι αν δεν είναι καρναβάλι.

ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ
ΔΕΣΦΙΝΑΣ
Απόκριες
Την τελευταία Κυριακή της αποκριάς πραγματοποιείται το Καρναβάλι της Δεσφίνας, με παρέλαση αρμάτων και το κάψιμο του καρνάβαλου στην πλατεία, όπου καταλήγει σε λαϊκό γλέντι με χορούς και τραγούδια, τοπικούς μεζέδες και κρασί.

Απόκριες
Οδυσσέας Ελύτης
Με ξετύλιγε σαν σερπαντίνα και όλοι γύρω μου
χειροκροτούσαν – απιστεύτων χρόνων θραύσματα
μετέωρα όλα.
Στο λουτρό από δίπλα οι βρύσες ανοιχτές
μπρούμυτα στο προσκέφαλό μου
θωρούσα τις πληγές με το άσπιλο λευκό που με πιτσίλιζαν
τι ωραία θεέ μου τι ωραία
χάμου στο χώμα ποδοπατημένη
να κρατάω ακόμη μες στα μάτια μου
ένα τέτοιο μακρινό του παρελθόντος πένθος.
Κι από την ανάποδη φοριέται η φαντασία
και σ’ όλα τα μεγέθη της.
Το χάλασμα
Αΐντε μπήκα, βρε μωρ’ μπρε (3)
Μπήκα σ’ ένα χάλασμα
Αΐντε μπήκα σ’ ένα χάλασμα
Κι είδα ένα φάντασμα
Αΐντε δυο ποδά- μωρ’ μπρε(3)
Δυο ποδάρια σιουκουμένα
Κι άλλα δυο κατεβασμένα
Αΐντε μια κοιλιά μψρ’ μπρε(3)
Μια κοιλιά πάνω στην άλλη
Αΐντε μια κοιλιά πάνω στην άλλη
Κι ο ζουρνάς χαρά μεγάλη.
ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα Ονομασία
Ονομάζεται “Σαρακοστή” γιατί περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας. Η ονομασία “Τεσσαρακοστή” αρχικά σήμαινε την τεσσαρακοστή (40ή) ημέρα πριν το Πάσχα, γρήγορα όμως το όνομα δόθηκε σε όλη την περίοδο της νηστείας πριν το Πάσχα. Πολλοί τοποθετούσαν και τη Μεγάλη Εβδομάδα στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, οπότε ο χρόνος των σαράντα ημερών διευρυνόταν[1]. Ο χαρακτηρισμός “Μεγάλη” δε δίνεται για τη μεγάλη διάρκειά της, αλλά για τη σημασία της, σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού.
Διάρκεια
Η Μεγάλη Σαρακοστή αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού από την οποία και προσδιορίζεται κατ’ έτος ως κινητή περίοδος. Διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και τηνΠαρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Εβδομάδα. Η δε Κυριακή των Βαΐων είναι η τελευταία ημέρα της περιόδου αυτής.
Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν περιλαμβάνεται στη Σαρακοστή αν και συνεχίζεται η νηστεία που είναι ιδιαίτερα αυστηρότερη. Στη πραγματικότητα μαζί με την εβδομάδα των Αγίων Παθών είναι πεντηκονθήμερη περίοδος.
Νηστεία
Σε όλες τις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής τηρείται αυστηρή νηστεία εκτός του Σαββάτου και Κυριακής, όπου γίνεται κατάλυση οίνου και ελαίου, επιτρέπεται δηλαδή η κατανάλωση κρασιού και λαδιού. Στις υπόλοιπες ημέρες η νηστεία συνίσταται σε ξεροφαγία , δηλαδή σε φυτικές τροφές χωρίς έλαιο Εξαίρεση αποτελεί:
• η γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου καταλύεται το λάδι καθώς και
• ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου οπότε καταλύεται το ψάρι, όποια μέρα και να γιορτασθεί.[2]
Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τηρείται αυστηρή νηστεία ακόμα και το Μεγάλο Σάββατο όπου είναι και το μόνο Σάββατο του έτους που, σύμφωνα με τους κανόνες της εκκλησίας, δεν καταλύεται το λάδι.
Εκ της ονομασίας αυτής τα προς κατανάλωση νηστίσιμα τρόφιμα της περιόδου αυτής, αλλά και οποιαδήποτε έχουν σχέση μ΄ αυτή ονομάζονται σαρακοστιανά σε αντίθεση με τα πασχαλινά..
Εκφράσεις
Χαρακτηριστική είναι η ελληνική ερωτηματική δημώδης έκφραση “Λειπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;”, που συνηθίζεται να λέγεται σκωπτικά για πρόσωπα που αρέσκονται να παίρνουν μέρος σε κάθε συμβάν.
ΣΤ’ ΤΑΞΗ
ΚΑΛΕΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ!!!

 

Δεκέμβριος  2014                  

                                

                                    ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ♥♥☺☻

Τα   Χριστούγεννα  είναι  η   πιο ωραία    γιορτή   του  χρόνου,  παίρνουμε   δώρα δίνουμε  δώρα  και   χαιρόμαστε. Μη  χάσετε  την ευκαιρία  να γιορτάσετε  τα Χριστούγεννα  με τους  φίλους  σας  και  με ανθρώπους  που αγαπάτε.

Τα Χριστούγεννα για τα παιδιά είναι οι καλύτερες μέρες του χρόνου, είναι η πιο μαγική εποχή. Τα περιμένουν με ανυπομονησία, γιατί δεν έχουν σχολείο, γιατί περιμένουν τα δώρα που θα τους φέρει ο Άγιος Βασίλης. Για όλους αυτούς τους λόγους, τα Χριστούγεννα για τα παιδιά είναι η καλύτερη εποχή του χρόνου.      Ήδη έχει αρχίσει η περίοδος των Χριστουγέννων που όλοι με λαχτάρα περιμέναμε.

 

 

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ    ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Μπακλαβάς παραδοσιακός

Υλικά

•    2 πακέτα φύλλα κρούστας (20 φύλλα, περίπου 1 κιλό)

•    400 γραμ. αμύγδαλα χοντροκομμένα

•    400 γραμ. καρύδια χοντροκομμένα

•    150 γραμ. γαλέτα, ή 18 φρυγανιές στο μούλτι, περίπου

•    1 κουτ. γλυκού γεμάτο κανέλλα

•    1 κουτ. γλυκού κοφτό γαρύφαλλο

•    1 πρέζα μοσχοκάρυδο

•    1 πορτοκάλι (το ξύσμα)

•    3 κουτ. σούπας ζάχαρη

•    1 κουτ. σούπας καστανή ακατέργαστη ζάχαρη (προαιρετικά)

•    200 γραμ. βούτυρο αγελάδος

•    50 γραμ. βούτυρο πρόβειο

•    150 γραμ. φυτίνη

 

    Για το μέλωμα

•    150 γραμ. μέλι

•    950 γραμ. ζάχαρη

•    600 γραμ. νερό

•    1 ξύλο κανέλλα

•    1½ κουτ. σούπας χυμό λεμόνι

•    ½ λεμόνι (τη φλούδα του)

 

Εκτέλεση

Σ? ένα μικρό κατσαρολάκι, σε χαμηλή θερμοκρασία, βάζουμε τα βούτυρα και τη φυτίνη να λιώσουν.

Βάζουμε τα αμύγδαλα και τα καρύδια στο μούλτι και τα χοντροκόβουμε, προσέχοντας να μην γίνουν σκόνη.

Έπειτα βάζουμε όλα τα υλικά, (εκτός απ? τα βούτυρα) σ? ένα μπολ και τα ανακατεύουμε πολύ καλά.

Παίρνουμε το βαθύ ταψί της κουζίνας, ή ένα στρογγυλό Ν°36 (36 εκ. διάμετρο).

Το βουτυρώνουμε καλά, μέσα και στα πλάγια και στρώνουμε 6 φύλλα, (αν χρησιμοποιήσουμε το στρογγυλό, τα στρώνουμε ακτινωτά), βουτυρώνοντας το καθένα που βάζουμε πολύ καλά, αλλά χωρίς πολύ βούτυρο.

Μ? ένα κουτάλι, ή τη χούφτα μας, σκορπίζουμε λίγη από τη γέμιση, έπειτα στρώνουμε επάνω ένα φύλλο, φροντίζοντας να μην περισσεύει γύρω – γύρω, (το διπλώνουμε όπου περισσεύει) και το βουτυρώνουμε.

Συνεχίζουμε με τον ίδιο τρόπο,  βάζοντας φύλλο – βουτύρωμα – γέμιση, φύλλο – βουτύρωμα – γέμιση, μέχρι να βάλουμε 8 φύλλα.

Στη συνέχεια, τοποθετούμε από πάνω τα υπόλοιπα 6 φύλλα που μας έχουν μείνει, βουτυρώνοντάς τα ανάμεσα και γυρίζοντας τα κάτω φύλλα προς το εσωτερικό του ταψιού.

Μ? ένα κοφτερό μαχαίρι, κόβουμε σε παράλληλες και διαγώνιες λωρίδες το γλυκό μας, φτιάχνοντας ρόμβους ή τριγωνικά κομμάτια.

Δεν σέρνουμε το μαχαίρι, για να μην τσαλακωθούν τα φύλλα και προσέχουμε να μην φτάνει το μαχαίρι μας μέχρι τον πάτο του ταψιού, αλλά να κόβει, περίπου μέχρι τη μέση.

Ακολούθως, καρφώνουμε σε κάθε κομμάτι που σχηματίστηκε από ένα καρφί γαρύφαλλo, τα περιχύνουμε με το βούτυρο που μας έχει μείνει και τα ραντίζουμε με μπόλικο νερό.

(Στο στάδιο αυτό, και πριν το ραντίσουμε με νερό, αλλά αφού το καλύψουμε με μεμβράνη, μπορούμε να το φυλάξουμε στην κατάψυξη, για μελλοντική χρήση).

Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170°C, στις αντιστάσεις, στην προτελευταία σχάρα, για 1½ ώρα περίπου,  μέχρι να ροδοκοκκινίσει το γλυκό μας.

Το αφήνουμε να κρυώσει για 2 τουλάχιστον ώρες, πριν του ρίξουμε το σιρόπι.

 

 

 

Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ☻☻

Ο  ‘Αγιος   Βασίλης  μας  οδηγεί

να κάνουμε και εμείς μια ευχή .

Χιονονιφάδες  πέφτουν από

τον ουρανό  και’ μεις  παίζουμε

με το χιόνι το λευκό.

Χριστούγεννα όλοι μαζί το

φεγγάρι φωτίζει τη Γη.

Πάμε όλοι μαζί σαν μια

Γροθιά δυνατή στου ονείρου τη σιωπή…

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

 

 Χριστουγεννιάτικη Κάρτα με Έλατο

 

Υλικά κατασκευής:

 

1 χρωματιστό χαρτόνι

1 κομμάτι τσόχα

Κόλλα

Ψαλίδι

Στάδια:

Τσακίστε το χαρτόνι όπως στη φωτογραφία, σχεδιάστε στο κέντρο ένα έλατο και κόψτε περιμετρικά. Σε ένα κομμάτι τσόχα κόψτε ένα αντίστοιχο μεγάλο σχήμα, λίγο μεγαλύτερο από αυτό που αφαιρέσατε από την κάρτα και κολλήστε το στο εσωτερικό της. Η κάρτα σας είναι έτοιμη.

 

Γνωρίζατε ότι:

Στην Ουκρανία Στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, παρέα με τις μπάλες βάζουν αράχνες και ιστούς.

 

 

 

Χριστουγεννιάτικη Κάρτα 3D με Δάσος από Έλατο

 

Υλικά κατασκευής:

 

Χαρτόνια σε αποχρώσεις του πράσινου,

Κόλλα, Ψαλίδι, Χρυσόσκονη

 

Στάδια:

 

Τσακίστε ένα συμμετρικό κομμάτι χαρτόνι για να φτιάξετε τη βάση της κάρτας. Στη συνέχεια σε ένα άλλο χρωματιστό χαρτόνι σχεδιάστε πολλά μικρά έλατα και κόψτε. Στη συνέχεια τσακίστε το κάτω μέρος των ελάτων εκεί που είναι ο κορμός και κολλήστε στη μια πλευρά της κάρτας ώστε τα δέντρα να φαίνονται όρθια. Πασπαλίστε με χρυσόσκονη και η κάρτα σας είναι έτοιμη.

 

Γνωρίζατε ότι:

 

Ο Γουίλιαμ Έντλεϊ είναι ο σχεδιαστής της πρώτης χριστουγεννιάτικης κάρτας το 1842. Στην Ελλάδα οι χριστουγεννιάτικες κάρτες ξεκίνησαν στις αρχές του 20ου αιώνα, με καθυστέρηση 50 περίπου χρόνων, από Έλληνες μετανάστες στην Αμερική και την Αυστραλία.

 

 

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ  ΓΙΑ  ΤΟΥΣ  ΜΙΚΡΟΥΣ  ΜΑΣ   ΦΙΛΟΥΣ

 

  Το παιδί που βρήκε ένα αστέρι.

 

Η νύχτα που βρέθηκε ο μικρός Άμπεν στο δάσος, ήταν η πιο παγωμένη νύχτα του χειμώνα.

Tα δέντρα και οι θάμνοι φαίνονται κρυστάλλινα από την παγωνιά.

Το χώμα έχει μια στρώση από άσπρη αφράτο χιόνι.

Όλα είναι τόσο όμορφα που μοιάζουν μαγικά.

Μα είναι στ’ αλήθεια μαγικά, γιατί αυτή η νύχτα είναι μαγεμένη.

Μοιάζουν έτσι γιατί απόψε είναι νύχτα Χριστουγέννων.

Ο Άμπεν είναι μόνος αυτή τη νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη σε ένα παγωμένο δάσος, κρυώνει και φοβάται.

Κάνει μια βόλτα γύρω από το μεγάλο δέντρο, μήπως και βρει κάπου να τρυπώσει.

Διαλέγει μια γωνιά, και κάθεται να ξεκουραστεί.

Κάποια στιγμή σήκωσε τα μάτια του και κοίταξε τον ουρανό.

Εκεί πάνω είχαν μαζευτεί τόσα πολλά αστέρια που σίγουρα κανείς δεν είχε καταφέρει να τα μετρήσει. Έτσι όπως τα κοίταζε, μαγεμένος από την ομορφιά τους, είπε φωναχτά.

«Αχ τι ωραία να ήμουν στον ουρανό ανάμεσά σας.. Να ήμουν κι εγώ ένα αστέρι».

Δεν πέρασε πολλή ώρα και του φάνηκε πως ένα από αυτά του χαμογέλασε, άκουσε μάλιστα μια φωνή να λέει.

«Μην το λες αυτό. Για σένα είναι καλύτερα που είσαι στη γη».

«Ναι αλλά αν ήμουν αστέρι δεν θα κρύωνα και δεν θα φοβόμουν», λέει το αγόρι με παράπονο.

«Ξέρεις όμως πόσες φορές ευχήθηκα να ήμουν κι εγώ ένα αγόρι;» ακούει την ίδια φωνή.

«Εσύ ξέρεις πως η ζωή εδώ κάτω είναι πολύ δύσκολη, κοίτα εμένα, είναι Χριστούγεννα απόψε κι εγώ είμαι μόνος, χαμένος μέσα στο δάσος», λέει με παράπονο ο Άμπεν.

«Δεν είσαι μόνος πια, φωνάζει το αστέρι. Κοίταξέ μας! Όλα τ’ αστέρια εδώ πάνω είμαστε μαζί σου, σε λίγο δεν θα κρυώνεις και δεν θα φοβάσαι.

Περίμενε και θα δεις!»

Τότε έγινε κάτι απίστευτο. Κάτι που μόνο μια νύχτα χριστουγεννιάτικη μπορεί να συμβεί.

Μερικά από τα μικρά αστέρια που λαμπύριζαν κινήθηκαν δεξιά, κινήθηκαν αριστερά, ώσπου ενώθηκαν μεταξύ τους.

Έτσι ενωμένα άρχισαν να χαμηλώνουν και να χαμηλώνουν, ώσπου έφτασαν πάνω από το σώμα του Άμπεν, τον σκέπασαν και τυλίχτηκαν γύρω του.

Το αγόρι ένιωσε τη ζεστασιά τους σαν να τον είχε σκεπάσει το πιο απαλό και ζεστό σκέπασμα. Άκουγε τον αέρα γύρω του να σφυρίζει μανιασμένα, αλλά ο ίδιος ήταν ζεστός κάτω από το αστερένιο του πάπλωμα.

«Είσαι εντάξει Άμπεν;», ψιθύρισαν οι φίλοι του και καθώς ψιθύριζαν, ήταν σαν να τον χάιδευαν οι γονείς και η γιαγιά του μαζί.

«Εντάξει είμαι, ευχαριστώ, δεν κρυώνω και δεν φοβάμαι τώρα που είστε μαζί μου»..

«Αλήθεια, πώς βρέθηκες εδώ απόψε;»

«Ουου… είναι μεγάλη ιστορία»

«Ε και λοιπόν, και η νύχτα απόψε μεγάλη θα είναι, πες μας.

Άλλωστε, η δουλειά των αστεριών αυτή είναι. Να μαθαίνουν τις ανθρώπινες ιστορίες», ψιθύρισαν πάλι όλα μαζί τ’ αστέρια.

«Οι γονείς μου ήρθαν σε τούτα τα μέρη να δουλέψουν κι εγώ πήρα τα μάτια μου να ψάξω να τους βρω», λέει ο Άμπεν με ένα λυγμό.

«Δηλαδή, δεν είσαι από αυτά τα μέρη, από πού έρχεσαι;»

«Ζούσα με τη γιαγιά μου σε μια πόλη μακρινή, δεν θα την έχετε ακουστά».

«Δεν θα την έχουμε ακουστά; Μα τι λες τώρα, εμείς τ’ αστέρια βλέπουμε παντού».

«Αλήθεια, ρωτά με αγωνία ο Άμπεν, τότε, μήπως ξέρετε πού είναι η γιαγιά μου, πριν από ένα μήνα πήγε στον ουρανό»

«Α, μα τότε μην ανησυχείς, έγινε κι αυτή αστέρι. Ίσως μάλιστα είναι ένα από εμάς που σε σκεπάζουμε».

«Αχ, πέστε μου σας παρακαλώ, ποιο από εσάς είναι η γιαγιά μου;»

«Μα αυτό δεν το ξέρουμε ούτε κι εμείς το ξέρουμε. Άλλωστε δεν έχει σημασία, όλοι το ίδιο σ’ αγαπάμε, είπανε τ’ αστέρια.

Και τώρα κοιμήσου, εμείς θα είμαστε εδώ μέχρι να ξημερώσει.

Καλά Χριστούγεννα».

«Καλά Χριστούγεννα», ευχήθηκε ο Άμπεν και έκλεισε τα μάτια του ευτυχισμένος.

 

Κοιμήθηκε όλη τη νύχτα βαθιά. Όταν ξύπνησε, είδε πως είχε ξημερώσει, κι αυτός βρισκόταν ακουμπισμένος στον κορμό του δέντρου που είχε γείρει το προηγούμενο βράδυ.

Έψαξε με τα χέρια του να βρει το αστερένιο πάπλωμα που την προηγούμενη νύχτα τον είχε σκεπάσει.

Περίεργο, δε βρισκόταν πουθενά εκεί γύρω, αλλά εκείνος αισθανόταν το ίδιο ζεστός, σαν να ήταν ακόμη σκεπασμένος.

Έκανε να σηκωθεί και τότε βλέπει κάτι λαμπερό να πέφτει από το στήθος του και την ίδια στιγμή ακούει μια φωνή.

«Σιγά ντε, με ξύπνησες».

 

«Μπα τι βλέπω, ξαφνιάζεται ο Άμπεν, εσύ είσαι ένα αστέρι».

«Και βέβαια είμαι ένα αστέρι, μαζί δεν μιλούσαμε χθες βράδυ, ξέχασες;»

«Τι, στ’ αλήθεια έγιναν όλα, δεν ήταν όνειρο;», απορεί το αγόρι.

«Δεν ξέρω τι λες, οι αλήθειες και τα όνειρα είναι όλα ένα»

«Τότε, πού είναι το αστερένιο μου πάπλωμα;»

«Α, τώρα κατάλαβα, λέει το αστέρι να σου εξηγήσω λοιπόν.

Μόλις χάραξε, οι φίλοι μου έπρεπε να γυρίσουν πίσω. Βλέπεις τ’ αστέρια είναι χρήσιμα μόνο τη νύχτα, την ημέρα δεν κάνουν την ίδια δουλειά».

«Κι εσύ τι κάνεις εδώ;»

«Εγώ ήθελα να μείνω στη γη, θέλω να σε βοηθήσω να βρεις τους γονείς σου.

Έτσι κι αλλιώς, υπάρχουν μερικά αστέρια που δε ζουν στον ουρανό, βρίσκουν έναν άνθρωπο και ζουν μαζί του.

Εγώ πάντα προτιμούσα να είμαι αγόρι, παρά αστέρι. Από δω και πέρα θα με κουβαλάς μαζί σου».

 

Ο Άμπεν κοίταξε γύρω του.

Το δάσος είναι το ίδιο παγωμένο, τα δέντρα και οι θάμνοι μοιάζουν κρυστάλλινα, όπως και τη νύχτα που πέρασε.

Ο ίδιος όμως νιώθει διαφορετικά. Δε φοβάται δεν κρυώνει, δεν είναι δυστυχισμένος.

Πέρασε μια μοναδική Χριστουγεννιάτικη νύχτα.

Είναι ίσως το μοναδικό αγόρι που το είχε σκεπάσει ένα αστερένιο πάπλωμα., ίσως πάλι αυτό να έχει συμβεί σε πολλά παιδιά

Για ένα είναι σίγουρος. Τώρα που βρήκε ένα αστέρι, όλα θα πάνε καλά.

Θυμήθηκε τα λόγια της γιαγιάς.

«Τις χριστουγεννιάτικες νύχτες να έχεις τα μάτια σου στον ουρανό και τότε μπορεί να βρεις κι εσύ το δικό σου αστέρι».

«Καλά Χριστούγεννα», φώναξε δυνατά ο Άμπεν και ακούστηκε σε όλο το δάσος.

«Καλά Χριστούγεννα», αντιλάλησαν τα κρυσταλλένια δέντρα.

«Καλά Χριστούγεννα», ευχήθηκε και το μικρό αστέρι και τρύπωσε στον κόρφο του.

 

 

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΔΕΣΦΙΝΑΣ

 

 

Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη Θείαν Γέννησιν να πω στ’ αρχοντικό σας.

 

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει,

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η φύσις όλη.

 

Εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων

ο Βασιλεύς των ουρανών και Ποιητής των όλων.

 

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το “Δόξα εν Υψίστοις”

και τούτο Άξιον εστί η των ποιμένων πίστις.

 

Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μάγοι με τα δώρα

άστρο λαμπρό τους οδηγεί. Χωρίς να λείψει ώρα,

 

φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ, με πόθον ερωτώσι,

πού εγεννήθη ο Χριστός, να παν να Τον ευρώσι.

 

Διά Χριστόν ως ήκουσεν ο βασιλεύς Ηρώδης,

αμέσως εταράχθηκε κι έγινε θηριώδης,

 

ότι πολλά φοβήθηκε διά την βασιλείαν,

μη του την πάρη ο Χριστός και χάση την αξίαν.

 

Κράζει τους Μάγους κι ερωτά: -Πού ο Χριστός γεννάται;

-Εν Βηθλεέμ ηξεύρωμεν, ως η Γραφή διηγάται.

 

Τους είπε να υπάγωσι και όπου Τον ευρώσι,

Να Τονε προσκυνύσωσιν, κι ευθύς να του το ειπώσι,

 

οπώς υπάγη και αυτός για να Τον προσκυνήση,

με δόλον ο μισόθεος για να τον αφανίση.

 

Βγαίνουν οι Μάγοι τρέχοντες και τον Αστέρα βλέπουν,

φως θεϊκό κατέβαινε και με χαρά προστρέχουν.

 

Στην Βηθλεέμ εφθάσανε, βρίσκουν την Θεοτόκον

Κρατούσε εις τας αγκάλας της τον Aγιόν της Τόκον.

 

Γονατιστοί Τον προσκυνούν και δώρα Του χαρίζουν:

σμύρναν, χρυσόν και λίβανον, Θεόν τον ευφημίζουν.

 

Την σμύρναν μεν ως άνθρωπον, χρυσόν ως βασιλέα,

τον λίβανον δε ως Θεόν σ’ όλη την ατμοσφαίραν.

 

Αφού Τον επροσκύνησαν, ευθύς πάλι μισεύουν

και τον Ηρώδη μελετούν να πάνε να τον εύρουν

 

Πλην άγγελος εξ ουρανού βγαίνει, τους εμποδίζει,

άλλην οδόν να πορευτούν, αυτός τους διορίζει.

 

Και πάλιν άλλος άγγελος τον Ιωσήφ προστάζει

εις Αίγυπτον να πορευθή κι εκεί να ησυχάση,

 

να πάρη και την Μαριάμ ομού με τον Υιόν της,

ότι ο Ηρώδης εζητεί τον Τόκον τον δικόν της.

 

Μη βλέπων δε ο βασιλεύς τους Μάγους να γυρίζουν,

στην Βηθλεέμ επρόσταξεν παιδια να μην αφήσουν.

 

Όσα παιδία εύρισκον δύο χρονών και κάτω

όλα να τα περάσωσι ευθύς απ’ τα σπαθιά των.

 

Χιλιάδες δεκατέσσαρες σφάζουν σε μιαν ημέραν,

θρήνον, κλαυθμόν και οδυρμόν είχε κάθε μητέρα.

 

Κι εξεπληρώθη το ρηθέν προφήτου Ησαΐου

μετά των άλλων προφητών και του Ιερεμίου:

 

«Φωνή ηκούσθη εκ Ραμά, Ραχήλ τα τέκνα κλαίει,

παραμυθία ουκ ήθελε, ότι αυτά ουκ έχει».

 

Ιδού ότι σας είπαμεν όλην την υμνωδίαν

του Ιησού μας του Χριστού Γέννησιν την Αγίαν

 

Και σας καληνυχτίζουμε, πέσετε, κοιμηθείτε,

ολίγον ύπνον πάρετε κι ευθύς να σηκωθήτε

 

Στην Εκκλησίαν τρέξατε με θείαν προθυμίαν

και με πολλήν ευλάβειαν στην Θείαν Λειτουργίαν.

 

Κι ευθύς άμα γυρίσετε εις το αρχοντικό σας,

ευθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε το φαγητό σας

 

και τον σταυρό σας κάνετε, γευθήτε, ευφρανθήτε,

δώστε και κανενός φτωχού όστις να υστερήται,

 

Δώστε κι εμάς τον κόπο μας, ό,τι είναι ορισμός σας,

και ο Χριστός μας πάντοτε να είναι βοηθός σας.

 

Χρόνους πολλούς να χαίρεστε, πάντα ευτυχισμένοι,

σωματικά και ψυχικά να είστε πλουτισμένοι

 

Εις έτη πολλά!

 

Το Χριστόψωμο…

Το «ψωμί του Χριστού» το έφτιαχνε, την παραμονή των Χριστουγέννων, η νοικοκυρά με ιδιαίτερη ευλάβεια και με ειδική μαγιά (από ξερό βασιλικό κ.λ.π.).
Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Γύρω – γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών.

Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. (Μερικοί εδώ βλέπουν ένα συμβολισμό της Θείας κοινωνίας. Όπως ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του…).

Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις. Αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ΄ ένα ψωμί. Οι λαοί κάποτε θα ενωθούν μ’ ένα ποιμένα, το Χριστό.

 

…στη Μάνη

Κάθε οικογένεια στο φούρνο του σπιτιού «ρίχνει» τα χριστόψωμα, για να τα κόψει στο τραπέζι των Χριστουγέννων ο οικοδεσπότης σταυρώνοντάς τα, και ευχόμενος «Χρόνια πολλά και του χρόνου». Τα χριστόψωμα κατασκευάζονται όπως το ψωμί, μόνο που στολίζονται με σταυρούς και ποικίλα στολίδια ανάλογα με την καλαισθησία της νοικοκυράς.

 

 

…στη Σπάρτη

Στη Σπάρτη, σε κάθε σπίτι, δυο τρεις μέρες πριν, ζυμώνουν 1 – 15 καρβέλια ψωμί. Το ένα, που το τρώνε ανήμερα των Χριστουγέννων, είναι το ψωμί του Χριστού και το πλάθουν σε σχήμα σταυρού από ζύμη. Τα’ άλλα χριστόψωμα τα κάνουν με μύγδαλα και καρύδια.

 

 

…στην Κρήτη

Το χριστουγεννιάτικο ψωμί το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Η ετοιμασία του είναι ολόκληρη ιεροτελεστία: χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα, γαρίφαλα και καθώς ζυμώνουν λένε:  “Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει.”

Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν

σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς, πουλάκια.

Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, ανταλλάσσοντας πολλές ευχές.

 

 

Οι τηγανίδες (Χωριά της Έξω Μάνης)

Σε όλα τα σπίτια, παραμονές Χριστουγέννων θα έπλαθαν και θα έψηναν τις τηγανίδες, τα μανιάτικα λαλάγγια. Στο σοφρά ή σε κάποιο τραπέζι κοντά στην φωτογονία, η μητέρα και τα κορίτσια έπλαθαν το έτοιμο ζυμάρι σε χοντρό μακαρόνι, τις τηγανίδες, και το δίπλωναν τεχνικά στα τέσσερα. Μετά το έριχναν στη μεγάλη τηγάνα που ήταν γεμάτη καυτό λάδι πάνω στη φωτιά, για να ψηθεί. Η πρώτη τηγανίδα, μεγάλη και στρογγυλή με σταυρό στη μέση ήταν του Χριστού, η δεύτερη παρόμοια του σπιτιού κ.λ.π. Τις ψημένες τηγανίδες τις έβαζαν μέσα σε μπουρέκια (στρογγυλά μπακιρένια ταψιά) και σε λεκάνες. Όταν στράγγιζαν καλά τις έβαζαν σε κοφίνια και τις κρεμούσαν ψηλά. Η ποσότητα του ζυμαριού που θα γινόταν τηγανίδες ήταν αρκετή και πάντοτε ανάλογη με τον πληθυσμό της φαμελιάς. Η φωτιά για τις τηγανίδες έπρεπε να είναι δυνατή και να έχει διάρκεια. Γι αυτό ο πατέρας είχε σκίσει σκίζες τα χοντρά κούτσουρα. Ήταν η καλλύτερη καύσιμη ύλη για την περίπτωση. Τα παιδιά παρακολουθούσαν και όλοι, αν δεν ήταν Τετάρτη ή Παρασκευή, δοκίμαζαν και έκαναν τις κρίσεις τους. Και κάθε χρόνο σχεδόν εύρισκαν τα ίδια ελαττώματα στο πλάσιμο και το ψήσιμο, όταν μάλιστα κάποιος ήθελε να πιει νερό του έλεγαν να γυρίσει την πλάτη προς το τηγάνι για να μην …τον βλέπουν οι τηγανίδες και ρουφάνε το λάδι. Οι “λυπημένοι”, που είχαν πρόσφατο θάνατο, δεν έψηναν τηγανίδες, τους πήγαιναν όμως συγγενείς και φίλοι. Άλλα γλυκά που έφτιαχναν στο σπίτι την περίοδο αυτή ήταν οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα.

 

Το έθιμο της ζύμης στην Κρήτη

Σε χωριά της επαρχίας Αμαρίου, στην Κρήτη, τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων βάζανε λίγη κοινή ζύμη σ’ ένα πιάτο και κάποια στιγμή, ενώ βεγγερίζανε (ξενυχτούσαν συζητώντας) περιμένοντας, η ζύμη ανέβαινεκαι γινόταν προζύμι. Τότε, κατά την πίστη των ανθρώπων, ήταν η ώρα πουγεννάται ο Χριστός (ο Χριστός γεννάται κι ανασταίνεται κάθε χρόνο, γιατί για την Εκκλησία ο χρόνος έχει άλλους συμβολισμούς).

 

 

                           Το χιόνι

                      Το  χιόνι  έπεφτε  στη  γη,

                      Έπαιζαν   μεγάλοι  και  μικροί

                       Χιονάνθρωπους   έφτιαχναν

                       Παιδιά  και οι  άλλοι  έπλεκαν

                       Σκουφιά.Ένα  αστέρι   λαμπερό

                       Τους οδήγησε στο  μικρό  Χριστό.

                       Γεμάτοι  δώρα  και  φιλιά 

                       Πλημμύρισαν  από  χαρά.

 

                            

                                            

 

 

 

Τα περισσότερα συνηθισμένα χριστουγεννιάτικα στολίδια και διακοσμητικά είναι αλήθεια πως πλέον θα τα βρείτε στην αγορά ιδιαίτερα φθηνά. Δεν είναι λοιπόν τόσο οικονομικό το κίνητρο για μερικές χειροποίητες γιορτινές κατασκευές, όσο περισσότερο η δημιουργία μέσα στο σπίτι του …κλίματος των ημερών και η ικανοποίηση να στολίσετε με φτιαγμένα από τα χέρια σας αντικείμενα. Και φυσικά αν έχετε παιδιά μοιραστείτε μαζί τους αυτήν την εμπειρία και στολίστε το σπίτι με δημιουργίες φτιαγμένες από τα χέρια τους….

 

 

1. Οι πιο …χρήσιμες χριστουγεννιάτικες μπάλες είναι οι …διαφανείς. Είτε γυάλινες είτε από χοντρό καλής ποιότητας πλαστικό αλλά απολύτως διαυγείς, μπορούν να μετατραπούν σε απαράμιλλης ομορφιάς στολίδια με κύριο υλικό την …φαντασία σας.

Αγοράστε τέτοιες μπάλες που θα βρείτε σε όλα τα εποχιακά με χριστουγεννιάτικα σε πολύ οικονομικές τιμές. 

Βγάλτε με προσοχή το πάνω μεταλλικό τους μέρος και πριν το τοποθετήσετε ξανά στην θέση του απλά …γεμίστε το εσωτερικό με ότι θέλετε. 

 Μικρά ξύλινα στολίδια, γκυ, φιόγκους, μικρές κάρτες ή φωτογραφίες ή μετατρέψτε κάποιες απ΄αυτές σε …χιονόμπαλες με λίγο νερό και συνθετικό χιόνι σαν αυτό που σκορπάμε πάνω στο δέντρο και που επίσης θα βρείτε σε όλα τα εποχιακά καταστήματα με στολίδια.

 

Χρησιμοποιήστε χρωματιστές κορδέλες για να τις κρεμάσετε από το δέντρο κι αν έχετε την …υπομονή να το στολίσετε μόνο με τέτοιες χειροποίητες μπάλες το αποτέλεσμα θα είναι πραγματικά υπέροχο αφού τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια κάνουν το εσωτερικό τους να λαμπυρίζει και δίνουν σ΄ολόκληρο το δέντρο μια πραγματικά …μαγική διάσταση.

Οι μεγάλων διαστάσεων τέτοιες μπάλες ιδανικές για να τις κρεμάσετε σε οποιοδήποτε σημείο ακόμα και στον εξωτερικό χώρο του σπιτιού, …στολισμένες με κορδέλες ή φιόγκους και αν είναι δυνατόν και φωτισμένες το βράδυ, ασύγκριτα εντυπωσιακές.

 

 

                            

 

 

                               

  ΣΤ ΤΑΞΗ

 

ΛΕΝΑ  ΚΟΥΒΕΛΗ

 ΘΑΝΟΣ  ΚΟΥΜΠΟΓΙΑΝΟΣ

ΛΙΑΝΑ  ΜΑΣΟΥΡΑ

 ΣΤΑΘΗΣ  ΚΑΛΛΙΑΚΟΥΔΑΣ

ΧΡΥΣΑ  ΣΤΡΑΒΟΠΟΔΗ

ΔΗΜΟΣ  ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

ΑΝΝΑ  ΛΙΝΑΡΔΟΥ

 ΛΟΥΚΑΣ  ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ

ΜΑΡΙΟΣ   ΚΑΛΥΒΑΣ

 ΗΛΙΑΣ  ΚΑΛΥΒΑΣ