Εκπαίδευση ενηλίκων
H ΔΙΑΔOΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Mezirow ανέπτυξε από το 1978 τη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης, στο επίκεντρο της οποίας έθεσε τον κριτικό στοχασμό. Βασικές πηγές που αξιοποίησε, προκειμένου να διαμορφώσει τη θεωρία του, ήταν το έργο του Dewey και του Freire, οι ιδέες του Habermas για τον στοχαστικό διάλογο, η θεωρία για τη μάθηση του Bateson, οι ιδέες του Kuhn για τη διεργασία αλλαγής παραδείγματος στην επιστημονική γνώση και οι ιδέες του ψυχοθεραπευτή Gould (Κόκκος, όπ. αναφ. Βεργίδης & Κόκκος, 2010). Η μετασχηματίζουσα μάθηση αναφέρεται στη διεργασία κατά την οποία μετασχηματίζουμε δεδομένα πλαίσια αναφοράς (νοητικές συνήθειες, νοηματοδοτικές προοπτικές, νοητικά σύνολα), ώστε αυτά να γίνουν πιο περιεκτικά, πολυσχιδή, ανοικτά, στοχαστικά, συναισθηματικά έτοιμα για αλλαγή, προκειμένου να παράγουν πεποιθήσεις και απόψεις που θα αποδειχθούν περισσότερο αληθινές ή πιο ικανές να δικαιολογήσουν την παρώθηση σε δράση (Mezirow, 2007). Σύμφωνα με τις θεωρητικές προσεγγίσεις της, σκοπός της εκπαίδευσης ενηλίκων είναι η ενίσχυση της διεργασίας του κριτικού στοχασμού, της ορθολογικής εξέτασης, της συναισθηματικής αξιολόγησης, της συνειδητοποίησης και μεταβολής των δυσλειτουργικών παραδοχών που οδηγούν σε προβληματικές αντιλήψεις και αναποτελεσματικές συμπεριφορές (Λιντζέρης, όπ. αναφ. Βεργίδης & Κόκκος, 2010). Σήμερα η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης αποτελεί την πλέον συγκροτημένη, επιστημονικά τεκμηριωμένη και ιδιαίτερα επίκαιρη προσέγγιση της εκπαίδευσης ενηλίκων (Κόκκος, όπ. αναφ. Βεργίδης & Κόκκος, 2010).
Στο ελληνικό πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων, παρά το γεγονός ότι η εκπαίδευση ενηλίκων άρχισε να αναπτύσσεται με μεγάλη καθυστέρηση, παρατηρείται ολοένα και αυξανόμενη διάδοση των ιδεών της μετασχηματίζουσας μάθησης και σύνδεσή της με την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση (Κόκκος, 2011). Συγκεκριμένα σε δυο περιόδους πραγματοποιήθηκαν αυξημένες δραστηριότητες που ενσωμάτωναν διεργασίες κριτικού στοχασμού. Η πρώτη περίοδος ήταν από το 1982 μέχρι το 1986 και η δεύτερη από το 2003 μέχρι σήμερα (Κόκκος, όπ. αναφ. Βεργίδης & Κόκκος, 2010).
Κατά την άποψή μου η διερεύνηση των λόγων της ροπής μιας χώρας προς μια συγκεκριμένη επιστημονική αναζήτηση, δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από το κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικο-πολιτιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συντελείται. Συνεπώς η διάδοση των ιδεών της μετασχηματίζουσας μάθησης στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει να κάνει με τις εξελίξεις που συντελέστηκαν σε αυτούς τους τομείς τις τελευταίες δεκαετίες και το κλίμα που δημιούργησαν.
Πρώτα από όλα την πενταετία 1982-1986 η κυβερνητική πολιτική εδραίωσε το θεσμό της Λαϊκής Επιμόρφωσης, όπου μακράν αποτέλεσε ο μεγαλύτερος τομέας εκπαίδευσης ενηλίκων. Στόχοι του νέου θεσμού ήταν η ανάπτυξη της προσωπικότητας των πολιτών, η συνειδητή ενεργητική συμμετοχή τους στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι καθώς και η δημιουργική χρήση του ελεύθερου χρόνου (Κόκκος, 2011). Ταυτόχρονα την ίδια περίοδο ιδρύθηκε ένας μη κυβερνητικός φορέας, το Κέντρο Μελετών Αυτομόρφωσης που με τη δράση του διαδόθηκαν ιδέες και μέθοδοι που αφορούσαν στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού στην εκπαίδευση ενηλίκων. Λίγο πριν τις αρχές του 21ο αι. άρχισαν οι σπουδές στo Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο το οποίο έδωσε μια δεύτερη ευκαιρία φοίτησης στους ενηλίκους. Θεσπίστηκαν Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας , Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων και Σχολές Γονέων. Το 2003 άρχισε το πρώτο εθνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών επαγγελματικής κατάρτισης και αργότερα εκπαιδευτών γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων. Επίσης άρχισαν να λειτουργούν στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Μακεδονίας, Πατρών και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών με αντικείμενο την εκπαίδευση ενηλίκων( (Bεργίδης, Πρόκου, 2005). Στο τέλος του 2003 δημιουργήθηκε η Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων που είχε ως στόχο την ανάπτυξη του επιστημονικού και επαγγελματικού πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων στην Ελλάδα, τη βελτίωση των εκπαιδευτικών ικανοτήτων των μελών της και την ενίσχυση της μεταξύ τους επικοινωνίας. Στην ΕΕΕΕ οφείλονται πολλές δράσεις εισαγωγής και προώθησης της θεωρίας της μετασχηματίζουσας μάθησης. Εξέδωσε το περιοδικό Εκπαίδευση Ενηλίκων, βιβλία, διοργάνωσε ημερίδες, βιωματικά σεμινάρια διεθνή συνέδρια με αποκορύφωμα την επίσκεψη του Mezirow στην Αθήνα και την Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη για τη Μετασχηματίζουσα Μάθηση. (Κόκκος, όπ. αν. Βεργίδης & Κόκκος, 2010).
Όλες αυτές οι θεσμικές δομές που συνέβαλαν στη διάδοση της μετασχηματίζουσας μάθησης στη χώρα μας, θεωρώ πως ήταν αποτέλεσμα δημιουργίας της οικονομικής και πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης και της έμφασης που δόθηκε στην πληροφορία της γνώσης. Ο ανταγωνισμός που δημιουργήθηκε παγκοσμίως οδήγησε σε μια γενική τάση ζήτησης ατόμων με υψηλές δεξιότητες. Τα άτομα αναζητούν περισσότερες ευκαιρίες αναβάθμισης των τυπικών προσόντων τους για να βελτιώσουν την απασχολησιμότητά τους (Green, 2003, όπ. αναφ. Βεργίδης &Πρόκου,2005). Η δια βίου μάθηση προάγει τη συμμετοχή όλων στη μαθησιακή διαδικασία, συμβάλλοντας στην προσωπική τους ανάπτυξη. Στην Ελλάδα όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να συνδυάζουν δουλειά και σπουδές. Η μάθηση δεν είναι τοποθετημένη στην αρχή της σταδιοδρομίας, αλλά κατανέμεται ανάλογα με τις συνθήκες σε όλη τη διάρκεια της ζωής και συνδυάζεται με πολύπλοκους τρόπους με άλλες δεσμεύσεις (Green, 2003, όπ. αναφ. Βεργίδης &Πρόκου,2005). Επίσης στη χώρα μας η μετάβαση των νέων στην ενήλικη ζωή παρατάθηκε και έγινε πιο πολύπλοκη. Οι νέοι παραμένουν στην εκπαίδευση περισσότερα χρόνια κάνοντας περιστροφικές πορείες μέσα από διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα. Παράλληλα η κρίση που χαρακτηρίζει τις παραδοσιακές κοινωνικές δομές και τις σταθερές αξίες, η ανεργία που μαστίζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας μας, η αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, η γήρανση του εργαζόμενου πληθυσμού έχει ως επακόλουθο ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι χρειάζεται να καθορίσουν μόνοι τους την πορεία τους μέσα σε αβέβαιες συνθήκες, γεγονός που τους οδηγεί στην αναζήτηση μορφωτικών εφοδίων. Επιπρόσθετα, σημαντικό ποσοστό ενηλίκων αναζητούν να έρθουν σε επαφή με εκπαιδευτικές διαδικασίες από ενδιαφέρον και οι λόγοι τους συνδέονται με προσωπική και κοινωνική ολοκλήρωση.
Η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης, διαθέτοντας ένα ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο, απαντά πειστικά στα βασικά ερωτήματα του πεδίου εκπαίδευσης ενηλίκων. Οι έννοιες του κριτικού στοχασμού, του στοχαστικού διαλόγου και της χειραφετικής πράξης, που αποτελούν τους κύριους πυλώνες της θεωρίας συγχρονίζονται με βασικά χαρακτηριστικά της εποχής μας. (Λιντζέρης οπ. αναφ. Βεργίδης &Κόκκος, 2010). Κατά συνέπεια θα λέγαμε πως και η θεωρία από μόνη της αποτέλεσε λόγο, ώστε να κερδίσει έδαφος στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες, με την ανάδειξη στοχαστικών, διαλογικών και χειραφετικών ικανοτήτων για την αντιμετώπιση της σύγχρονης πολυπλοκότητας του κοινωνικού γίγνεσθαι.
Δημοσιεύτηκε στις Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2016 στις 20:24 και βρίσκεται κάτω από Εκπαίδευση, Εκπαίδευση ενηλικων, Χωρίς κατηγορία. Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια για το άρθρο χρησιμοποιώντας RSS 2.0 τροφοδότης (feed). Μπορείς να αφήσεις ένα σχόλιο, ή να κάνεις παράθεσηστο δικό σου site.
Αφήστε μια απάντηση