1. Να παρουσιάσετε το οικογενειακό περιβάλλον της Φραγκογιαννούς.
2. Τι ίσχυε εκείνη την εποχή σχετικά με το θεσμό της προίκας;
3. Για ποιους λόγους φυλακίστηκε ο Μούρτος;
4. Πώς αντιμετώπιζε η Φραγκογιανού την ύπαρξη των κοριτσιών στην κοινωνία ;
5. Τι σημαίνει η φράση «ψήλωσε ο νους της» και σε ποια πράξη την οδήγησε;
6. Πώς νιώθει η Φραγκογιαννού μετά τους φόνους παιδιών που διαπράττει ;
7. Πώς αντιδρά όταν η αστυνομία εγείρει υποψίες σε βάρος της;
8. Ποιες σκέψεις περνούν από το μυαλό της στη διάρκεια της πορείας της με στόχο να διαφύγει από τους αστυνομικούς;
9. Τι σημαίνει η φράση «Η Χαδούλα εύρε τον θάνατο …μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης»;
18 Απριλίου, 2013 @ 10:32 μμ
2. Εκείνη την εποχή η γυναίκα δεν είχε το δικαίωμα να επιλέξει μόνη της τον άντρα τον οποίο θα παντρευόταν. Επίσης η προίκα ήταν υποχρεωτική από το νόμο προκειμένου να παντρευτεί. Με λίγα λόγια o γάμος είχε τον χαρακτήρα αγοροπωλησίας. Αυτό που ίσχυε λοιπόν ήταν ότι αρχικά υπογραφόταν προικοσύμφωνο μεταξύ των γονιών της κοπέλας και του γαμπρού. Εκεί, έπειτα από συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, καταγράφονταν τα διάφορα αντικείμενα που θα δίνονταν ως προίκα, όπως για παράδειγμα αναφέρει μέσα, σεντόνια, φορεσιές, κεντητά υφάσματα κ.α. Ακόμη, ως προίκα δίνονταν και χρήματα, σπίτια και χωράφια. Επομένως οι γονείς είχαν την υποχρέωση και την ευθύνη να φτιάξουν την προίκα της κόρης τους και να είναι και ικανοποιητική, διαφορετικά ο γάμος θα ακυρωνόταν.
5. Μέσα στο βιβλίο αναφέρεται η φράση «ψήλωσε ο νους της». Αυτή η έχει να κάνει με τα συναισθήματα και τις σκέψεις που διακατέχουν τη Φραγκογιαννού. Εξαιτίας των προσωπικών της εμπειριών και γενικότερα το περιβάλλον της, έχει σχηματίσει μια άποψη για τα κορίτσια και έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτά είναι βάρος για μία οικογένεια και τελικά καταλήγουν να γίνονται σκλάβες των άλλων. Αναρωτιέται λοιπόν μέσα της και κάνει διάφορες υπαρξιακές σκέψεις, οι οποίες ακριβώς την κάνουν να τρελαίνεται. Αρχίζει να πιστεύει πως μπορεί να κάνει κάτι, ώστε να αλλάξει την κατάσταση αυτή, να πάρει τη μοίρα των κοριτσιών στα χέρια της, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να αλλάξει την τάξη των πραγμάτων. Επίσης, νιώθει πως αυτό που κάνει είναι κάτι θεϊκό, κάτι πάνω από την ανθρώπινη ύπαρξή της, μια ανώτερη αποστολή. Τέλος, καταλήγει στη δολοφονία τόσων πολλών κοριτσιών ακριβώς προσπαθώντας να εκτελέσει, σύμφωνα με την ίδια, κάτι που της υπαγορεύεται από μια ανώτερη ύπαρξη, ενώ στη πραγματικότητα, οδηγείται σε τέτοιες πράξεις εξαιτίας των άσχημων εμπειριών που έχει ζήσει και του ψυχολογικά διαταραγμένου μυαλού της.
9. Στο τέλος η γριά Χαδούλα πεθαίνει και βρίσκει τον θάνατο «μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης». Καθώς τρέχει για να γλιτώσει από τους διώκτες της, οι οποίοι θέλουν να την συλλάβουν για τους φόνους που είχε διαπράξει, πεθαίνει προτού εκείνοι προλάβουν να την πιάσουν και προτού φτάσει στην εκκλησία του Άγιου Σώστη για να ζητήσει άσυλο. Μέσα από αυτή τη φράση ο συγγραφέας θέλει να πει ότι ούτε τιμωρήθηκε από τους ανθρώπους για αυτά που έκανε ούτε ζήτησε συγχώρεση από τον Θεό για να εξιλεωθεί. Ο θάνατος της Χαδούλας ίσως γίνεται σε αυτό το σημείο, ώστε να δείξει ότι η ίδια δεν έφερε την πλήρη ευθύνη αυτών που έκανε για να τιμωρηθεί από το νόμο, αλλά ούτε ήταν τελείως αθώα και για να εξιλεωθεί. Για αυτά έφταιγε το μυαλό της που τρελάθηκε και βγήκε από το δρόμο της λογικής και του σωστού, όπως επίσης και όλες οι εμπειρίες της που δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε να ευνοηθεί μια τέτοια ψυχοπαθητική συμπεριφορά.
20 Απριλίου, 2013 @ 11:41 πμ
1.Να παρουσιάσετε το οικογενειακό περιβάλλον της Φραγκογιαννούς.
Η γριά Χαδούλα ή Φραγκογιαννού είχε περάσει δύσκολα παιδικά χρόνια υπηρετώντας τους γονείς και τα αδέλφια της σαν παιδί. Ο πατέρας, ανύπαρκτη φιγούρα και η μητέρα, δεσποτική, δυναμική και χειριστική, με την αντίληψη ότι τα κορίτσια ήταν ανεπιθύμητα, καθώς αποτελούσαν μόνο βάρος στην οικογένεια. Εκµεταλλευόταν ανθρώπους και καταστάσεις προς όφελός της και απείχε πολύ από το πρότυπο µίας προστατευτικής µητρικής φιγούρας, που παρέχει ασφάλεια στα παιδιά της. Γι’ αυτό άλλωστε η ηρωίδα είχε κλέψει χρήµατα από το κοµπόδεµα της µητέρας της, θεωρώντας πως ήταν αδικηµένη για την ασήµαντη προίκα που της είχε δοθεί. Δεν διακρίνεται η σύναψη στενών δεσµών µε τους οικείους της. Αντιθέτως, οι σχέσεις της στηρίχτηκαν στην εκµετάλλευση και την εξαπάτηση, µε µόνο σκοπό την επιβίωσή της. Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και αφού η ίδια παντρεύτηκε. Υπηρετώντας το σύζυγο και τα παιδιά της επανέλαβε το οικογενειακό μοντέλο, χωρίς στοργή και αγάπη ούτε προς την δική της οικογένεια. Οι τρεις κόρες της διαιώνιζαν το άγχος και την ταλαιπωρία της να βρει προίκα και ο γιος της Μούρτος είχε κληρονομήσει την ίδια ανάλγητη συμπεριφορά από τη μητέρα του, καθώς επιχείρησε να σφάξει την αδελφή του. Φυσικό ήταν λοιπόν στον πρώτο φόνο της ίδιας της εγγονής της η Φραγκογιαννού να νιώθει μάλλον ανακούφιση, παρά ενοχή.
20 Απριλίου, 2013 @ 11:43 πμ
4. Πώς αντιμετώπιζε η Φραγκογιαννού την ύπαρξη των κοριτσιών στην κοινωνία ;
«την ήκουσαν να δογµατίζη ότι ο άνθρωπος δεν συµφέρει να κάµνη πολλά κορίτσια, και ότι το καλύτερον είναι να µη πανδρεύεται κανείς. Η δε συνήθης ευχή της προς τα µικρά κοράσια ήτο ’’να µη σώσουν!… να µην πάνε παραπάνω!’’. Και άλλοτε προέβη επί τοσούτον ώστε να είπη: Τι να σας πω!… Έτσι τού ’ρχεται τ’ ανθρώπου , την ώρα που γεννιώνται, να τα καρυδοπνίγη!…». Τα λόγια αυτά της Φραγκογιαννούς αποδίδουν με ακρίβεια την άποψή της για την ύπαρξη κοριτσιών στην κοινωνία. Οι συνθήκες ζωής εκείνη την εποχή ( 19ος αι.) ήταν πραγματικά καταπιεστικές για τη γυναίκα, ιδιαίτερα λόγω της ανάγκης για εξασφάλιση γερής προίκας στις κοπέλες. Τα κορίτσια αποτελούσαν μόνο βάρος στην οικογένεια και δεν ήταν πηγή χαράς, αλλά βασάνων. Θεωρούσε επομένως ότι επιτελούσε κοινωνικό έργο κάθε φορά που δολοφονούσε ένα κορίτσι, καθώς με αυτόν τον τρόπο απάλλασσε τους γονείς του από την ταλαιπωρία να το μεγαλώσουν και να το προικίσουν, αλλά και το ίδιο γλίτωνε από μια μίζερη, καταπιεσμένη και γεμάτη κακουχίες ζωή.
20 Απριλίου, 2013 @ 11:47 πμ
5. Τι σημαίνει η φράση «ψήλωσε ο νους της» και σε ποια πράξη την οδήγησε;
Ηρωίδα αρχαίας τραγωδίας θυμίζει η Φραγκογιαννού, καθώς υπήρξε θύτης και θύμα. Αρχικά ούτε η ίδια δεν θεωρούσε τον εαυτό της ικανό να σκοτώσει ένα μικρό κοριτσάκι. Στη συνέχεια, δίνει κάποια σημεία ότι θα μπορούσε να περάσει από την απλή σκέψη στην πράξη, όταν παρακολουθούσε με ανακούφιση τις κηδείες μικρών κοριτσιών κρατώντας η ίδια το μικρό φέρετρο. Πριν από το φόνο της εγγονής της όμως υπερέβη τους δισταγμούς της, επειδή είχε επέλθει μια εξέγερση του νου ( « είχε «ψηλώσει» ο νους της») , είχε πλέον παραλογίσει. Σήκωσε στους ώμους της το βάρος μιας ευθύνης ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου. Εξέλαβε το φόνο μικρών κοριτσιών ως θεάρεστο έργο, θρησκευτικό καθήκον κι ακόμα μια προέκταση του έργου των αγγέλων, για να μπορέσει να εκλογικεύσει και να πραγματοποιήσει την αποτρόπαια πράξη. Δεν είναι ότι δεν γνώριζε πως αφαιρεί τη ζωή, ίσα ίσα αυτό ήταν που προσπαθούσε να αντέξει και να δικαιολογήσει. Γι’ αυτό είχε χρέος να ξεπεράσει τον εαυτό της, να υπερνικήσει τη λογική, κατασκευάζοντας μια διαφορετική, ολότελα δική της άποψη για το σωστό και το λάθος. Ο πρώτος αυτός φόνος έκανε πιο εύκολους τους επόμενους, φτάνοντάς την να πιστεύει ότι γίνονται «ωσάν από θεϊκό χέρι» και στη συνέχεια να της προκαλούν «μιαν άγρια χαρά» περνώντας πια στην απόλυτη πώρωση.
20 Απριλίου, 2013 @ 10:02 μμ
2. Τι ίσχυε εκείνη την εποχή σχετικά με το θεσμό της προίκας;
Την εποχή εκείνη η προίκα ήταν κάτι υποχρεωτικό για όλες τις κοπέλες που ήθελαν να παντρευτούν. Βέβαια,δεν έκαναν οι ίδιες την επιλογή για τους γαμπρούς τους, αλλά οι γονείς τους. Πριν τον γάμο οι γονείς και των δύο συζύγων υπέγραφαν προικοσύμφωνο, το οποίο αποτελούσε αναλυτική περιγραφή των αγαθών που περιελάμβανε η προίκα και αυτό υπογραφόταν έτσι ώστε, αν κάτι δεν ικανοποιεί κάποια απ΄τις δύο πλευρές,να μην γίνει ο γάμος. Αυτό το φαινόμενο θυμίζει εμπόριο. Η προίκα περιείχε διάφορα αντικείμενα όπως για παράδειγμα ρούχα,προσκεφαλίδες,σεντόνια,τηγάνια,αλλά θα μπορούσε να εμπεριέχει και χρήματα,χωράφια και διάφορα κτήματα. Αυτό το γεγονός ήταν πολύ σημαντικό όπως φαίνεται και στο κείμενο, όπου μας παρουσιάζεται η Φραγκογιαννού,η οποία μόνη της προσπαθούσε να ετοιμάσει την προίκα της καθεμιάς από τις κόρες τις,προκειμένου να μπορέσει να τις παντρέψει. Επομένως, οι γονείς των κοριτσιών είχαν τη μεγαλύτερη ευθύνη στο αν θα παντρευόταν τα παιδιά τους, διότι αυτό εξαρτιόταν απ΄το αν η προίκα θα φαινόταν αρκετή στους γονείς του γαμπρού.
4. Πώς αντιμετώπιζε η Φραγκογιαννού την ύπαρξη των κοριτσιών στην κοινωνία;
Κατ΄αρχήν,την εποχή εκείνη οι γυναίκες ακόμα θεωρούνταν κατώτερες από τους άνδρες. Εάν και είχε αρχίσει μία αναστάτωση πλέον στην κοινωνία,το οποίο αποδεικνύεται και απ΄το σχολείο θηλέων που αναφέρεται στο κείμενο, οι γυναίκες ακόμα υπάκουαν στους άνδρες τους και δούλευαν συνεχώς στο σπίτι,ενώ οι άνδρες εργάζονταν για να εξασφαλίσουν τα έξοδα.Η στάση λοιπόν της Φραγκογιανούς έναντι των κοριτσιών δηλώνεται καθαρά απ΄τα ακόλουθα λόγια της «την ήκουσαν να δογµατίζη ότι ο άνθρωπος δεν συµφέρει να κάµνη πολλά κορίτσια, και ότι το καλύτερον είναι να µη πανδρεύεται κανείς. Η δε συνήθης ευχή της προς τα µικρά κοράσια ήτο ’’να µη σώσουν!… να µην πάνε παραπάνω!’’. Και άλλοτε προέβη επί τοσούτον ώστε να είπη: Τι να σας πω!… Έτσι τού ’ρχεται τ’ ανθρώπου , την ώρα που γεννιώνται, να τα καρυδοπνίγη!…» και απ΄το γεγονός ότι πίστευε πως έκανε καλό στη κοινωνία σκοτώνοντάς τα.Ίσως αυτή η άποψή της να δημιουργήθηκε λόγω της δύσκολης παιδικής ηλικίας της. Η Φραγκογιανού πιστεύει πως εκτελεί πράξεις οι οποίες είναι αρεστές στον Θεό και αυτός τη βοηθάει (στο σημείο που λέει ότι πλέον δεν χρειάζεται να βάλει το χέρι της,αλλά μόνον απ΄την ευχή της τα οι φόνοι θα πραγματοποιούνται). Στην αρχή δεν γνώριζε πως κάποτε θα ήταν ικανή να κάνει κάτι τέτοιο, με τον καιρό όμως “ψήλωσε ο νους της” και πλέον δεν ένιωθε ένοχη. Αντιθέτως, πίστευε πως κάνει καλό και στους γονείς απαλλάσσοντάς τους από τα βάσανα που θα τους έφερναν οι κόρες τους (όπως π.χ. η προίκα που έπρεπε να ετοιμάσουν),αλλά και στα ίδια τα κορίτσια διότι διέφευγαν τη δύστυχη και πιεστική ζωή που τους περίμενε.
5. Τι σημαίνει η φράση «ψήλωσε ο νους της» και σε ποια πράξη την οδήγησε;
Αυτή η φράση είναι κορύφωση του έργου. Ουσιαστικά λόγω αυτού του συναίσθηματός της αυτή έκανε τον πρώτο φόνο.Η φράση αυτή αντιπροσωπεύει τον αληθινό εαυτό της Χαδούλας. Μέχρι να «ψηλώσει ο νους της» αυτή είχε υπομονή και σκεφτόταν μόνο το παρελθόν της, μετά αυτή δεν άντεξε και πήρε θάρρος κάνοντας αυτή την παράνομη πράξη. Μετά από αυτό το γεγονός στάματησαν οι αναμνήσεις και άρχισαν να εμφανίζονται αποφάσεις, δραματικές αποφάσεις,οι οποίες την οδηγούσαν στον φόνο και σ΄αυτήν την παράλογη συμπεριφορά. Φαίνεται η Φραγκογιανού να σκέφτεται γρήγορα και να ψεύδεται εύκολα, ώστε κατάφερε δύο φορές να ξεφύγει από υποψίες. Στην αρχή, όταν σκότωσε την κόρη της Δελχαρώς, ένιωθε τύψεις και ίσως στους αναγνώστες φάνηκε πως κατάλαβε το λάθος της και μάλιστα, προσπαθούσε να το επανορθώσει. Λίγο αργότερα όμως αρχίζει και πιστεύει πως ο Θεός την έχει στείλει στον κόσμο για να κάνει καλό στην κοινωνία σκοτώνοντας τα μικρά κορίτσια. Άρα, η φράση «ψήλωσε ο νους της» την οδήγησε όχι μόνον στον πρώτο φόνο,αλλά και σε ακόλουθους τρεις (των δύο κοριτσιών που έριξε στη στέρνα και του κοριτσιού που πνίγηκε,ενώ αυτή ήταν δίπλα και δεν το έσωσε). Ουσιαστικά, αυτή η φράση φέρνει την καινούργια ζωή της,γεμάτη αμαρτήματα,τύψεις και τραγικό τέλος.
21 Απριλίου, 2013 @ 1:54 μμ
2. Την εποχή εκείνη, η αποκατάσταση των κοριτσιών ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με την παροχή προίκας. Πριν από την τελετή του γάμου, οι γονείς της νύφης και του γαμπρού υπέγραφαν προικοσύμφωνο το οποίο όριζε αναλυτικά την περιουσία που θα παραχωρούνταν στη νύφη. Στο συμβόλαιο αυτό αναγράφονταν το σπίτι, τα αγροκτήματα, τα ενδύματα, τα σκεύη, τα υφαντά και γενικά όλα όσα θα έπαιρνε η νύφη στο καινούργιο της σπιτικό. Επιπλέον, περί τα μέσα του 19ου αιώνα καθιερώθηκε η συνήθεια να χορηγείται στη νύφη από την οικογένειά της ένα χρηματικό ποσό , το καλούμενο μέτρημα.Συνεπώς είναι φανερό ότι γαι μία φτωχή οικογένεια η υποχρέωση της να παντρέψει τις κοπέλες ήταν ένα δυσβάσταχτο βάρος. Αξίζει να τονιστεί ότι σε αυτή η πραγματικότητα ώθησε τον Παπαδιαμάντη στη συγγραφή αυτού του διηγήματος.
6. Σε αντίθεση με ένα φυσιολογικό πρότυπο τα συναισθήματα που κυριεύουν τη γραία Χαδούλα μετά από κάθε φόνο είναι η λύτρωση και η ανακούφιση. Η ίδια πιστεύει πως με αυτήν της την πράξη έχει βοηθήσει τα δολοφονημένα κορίτσια να ξεφύγουν από τα βάσανα που ενδεχομένως θα περνούσαν αλλά και τις οικογένειές τους που δεν θα αναγκάζονταν να ξοδέψουν χρήματα για την προίκα. Έτσι λοιπόν θεωρούσε τους φόνους που διέπραττε σωτήριους και ευεργετικούς για όλους και για αυτό δε δίσταζε να πραγματοποιήσει και άλλους, δίχως να νιώθει ενοχές.
3.Ο Μούρτος, που το βαφτιστικό του όνομα ήταν Μιχάλης, ήταν ο τρίτος στη σειρά γιος της Φραγκογιαννούς. Ήταν πανέξυπνος, αλλά ορμητικός, παράφορος, βίαιος και καβγατζής από πολύ μικρός. Σε μεγαλύτερη ηλικία ξεκίνησε να κατασκευάζει μαχαίρια και πρωτόγονα πιστόλια, με αποτέλεσμα να γίνει μισητός στους λοιπούς κατοίκους του νησιού. Παράλληλα, το γεγονός ότι ήταν μέθυσος έδινε αφορμή στην αστυνομία να τον καταδιώκει. Μια μέρα ο Μούρτος επιτέθηκε εναντίον της ίδιας της μητέρας του σέρνοντας την από τα μαλλιά. Οι χωροφύλακες τον καταδιώκουν και αυτός καταφεύγει στο σπίτι του τραυματίζει με μαχαίρι την μικρή αδερφή του, Αμέρσα, παρόλο που αυτή επιδίωκε να τον βοηθήσει. Ωστόσο, ο ίδιος καταφέρνει να εξαφανιστεί από το νησί και να βρεθεί ναυτικός σε ένα καράβι. Σε αυτό το καράβι οδηγείται στη δολοφονία ενός άλλου ναυτικού, με αποτέλεσμα να καταλήξει στις φυλακές της Χαλκίδας.
22 Απριλίου, 2013 @ 10:42 μμ
mso-pagination:widow-orphan;
Tο αμάρτημα της μητρός μου
Ερώτηση 5
Για ποιους λόγους η μητέρα υιοθετούσε συνέχεια κορίτσια;
Η μητέρα, έπειτα από το θάνατο της Αννιώς, στο πρόσωπο της οποίας επιδείκνυε φανερή αδυναμία, είχε ως στόχο να υιοθετήσει κορίτσια. Είναι γεγονός πως τα υπόλοιπα αδέρφια της Αννιώς, ιδιαίτερα ο Γιωργής, έδειχναν ζήλια για την μονόπλευρη ενασχόληση και αφοσίωση της μητέρας τους στην μοναδική τους αδερφή. Αφότου η μητέρα υιοθέτησε και την Κατερινιώ, που ήταν το δεύτερο κορίτσι, ο Γιωργής, επιστρέφοντας από την ξενιτιά, φάνηκε απρόθυμος να την δεχτεί ως μέλος της οικογένειάς του. Προκειμένου η μητέρα να ικανοποιήσει την περιέργεια του Γιωργή για την επιθυμία της να υιοθετεί κορίτσια, αλλά και να του εξηγήσει το λόγο που πρέπει να τη δεχτεί ως αδερφή του, αποφάσισε να του αναφέρει το αμάρτημά της. Λίγο πριν από τη γέννηση του Γιωργή, η μητέρα είχε γεννήσει ένα ακόμη κορίτσι, συνονόματο με την Αννιώ. Μια ημέρα που η μητέρα είχε μεθύσει, αποκοιμήθηκε, ενώ τάιζε το παιδί, με αποτέλεσμα να το πλακώσει πάνω στον ύπνο του και να το σκοτώσει. Από τότε, για να εξιλεωθεί από την αμαρτία που επιβάρυνε τη συνείδησή της, ήθελε να μεγαλώνει κορίτσια. Με αυτό τον τρόπο θα φανερωνόταν η συγχώρεση του θεού για το αμάρτημά της, ενώ η ίδια θα είχε πληρώσει το τίμημα της πράξης της.
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον
Ερώτηση 1
Πώς παρακινήθηκε ο πρωταγωνιστής να γίνει ράφτης;
Ο πρωταγωνιστής παρακινήθηκε να γίνει ράφτης, αφού του εξιστόρησε ο παππούς του μια ιστορία για ένα ραφτόπουλο. Το όνειρο του πρωταγωνιστή ήταν να ράβει τα φορέματα της κόρης του βασιλιά. Σύμφωνα με την ιστορία του παππού του, κάποτε μια βασιλοπούλα ερωτεύτηκε το ραφτόπουλο που της έραβε τα ρούχα. Ειδικότερα, βάσει της ιστορίας, αφού η βασιλοπούλα ερωτεύτηκε το ραφτόπουλο, ζήτησε από τον πατέρα της να τον δεχτεί ως σύζυγό της. Ο βασιλιάς, διστακτικός, δέχτηκε την επιθυμία της κόρης του με την προϋπόθεση ότι το ραφτόπουλο πρέπει να επιδείξει τις ικανότητές του. Το ραφτόπουλο, έπειτα, πρότεινε στο βασιλιά να ράψει το νυφικό της βασιλοπούλας χωρίς ραφή και ράμματα και αυτός δέχτηκε, όντας σχεδόν σίγουρος ότι το ραφτόπουλο θα αποτύχει. Παρόλ’ αυτά, το ραφτόπουλο είχε ένα λυχνάρι από το οποίο βγαίνει μια νεράιδα όταν την καλεί. Από τη νεράιδα ζήτησε να ράψει το νυφικό μέσα σε ένα βράδυ. Το άλλο πρωί το νυφικό ήταν έτοιμο και ο βασιλιάς, άναυδος αναγνώρισε τις μοναδικές ικανότητες του ραφτόπουλου και τον δέχτηκε ως σύζυγο της κόρης του. Ο πρωταγωνιστής πίστεψε ακράδαντα την ιστορία του παππού του, τη δέχτηκε ως αληθινή και την έκανε, όπως και πολλές άλλες, τμήμα της ζωής του. Επιθυμώντας να μοιάσει στο ραφτόπουλο και να παντρευτεί τη βασιλοπούλα, διαμόρφωσε τις φιλοδοξίες του γύρω από την άσκηση του επαγγέλματος του ράφτη.
22 Απριλίου, 2013 @ 10:53 μμ
1. Η Φραγκογιαννού μεγάλωσε σε ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον, όπως αυτό περιγράφεται στα πρώτα κεφάλαια του αποσπάσματος. Χαρακτηριστικές φιγούρες ήταν τόσο ο εργατικός, φρόνιμος και οικονόμος πατέρας της, ο οποίος όμως φαίνεται πως αδυνατούσε να επιβληθεί ουσιαστικά στα μέλη της οικογενείας του, όσο και η μητέρα της. Για την τελευταία γίνεται εκτενής αναφορά και παρουσιάζεται ως ένας δεσποτικός χαρακτήρας, με τεράστια επιρροή στις κόρες της και συνήθεις για την εποχή αντιλήψεις που αφορούσαν την ανατροφή των θυγατέρων της. Αναφέρεται επίσης πως γνώριζε από μαγικά και για το λόγο αυτό είχε διωχθεί πολλάκις από τις αρχές και ότι υπεξαιρούσε συστηματικά χρήματα από το κομπόδεμα του συζύγου της, ενώ αφήνεται να εννοηθεί πως η μετέπειτα εγκληματική δράση της Χαδούλας οφείλεται εν πολλοίς στο μητρικό της πρότυπο. Ελάχιστα αναφέρονται για τα αδέρφια της.
Στη συνέχεια, σκιαγραφείται η προσωπικότητα του συζύγου της, ενός άνδρα αφελούς και ανίκανου να διαχειριστεί με αποτελεσματικότητα τα του οίκου του, αλλά και να εξυπηρετήσει τα οικονομικά του συμφέροντα. Περιγράφονται χαρακτηριστικά ο τρόπος με τον οποίο δεν διεκδίκησε ικανοποιητική για τον ίδιο και τη σύζυγό του προίκα, λαμβάνοντας στο τέλος ένα παλαιό χωριάτικο σπίτι και οι πολλοστές φορές που όντας ανίκανος να κάνει και τους απλούστερους λογαριασμούς έλαβε λιγότερα χρήματα για τα μεροκάματά του απ’ όσα του αναλογούσαν. Μαζί του η Φραγκογιαννού απέκτησε τέσσερα αγόρια, τα δύο από τα οποία ξενιτεύτηκαν στην Αμερική και το ένα φυλακίστηκε, και τρία κορίτσια, από τα οποία το πρωτότοκο έφερε στη ζωή το πρώτο της εγγόνι και τα άλλα δύο ζουν ακόμα μαζί με τη γραία Χαδούλα.
2. Σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούνται τόσο από το παρόν διήγημα όσο και από άλλα λογοτεχνικά έργα της ίδιας περιόδου, ο θεσμός της προίκας την εποχή εκείνη ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με την αποκατάσταση των νεαρών κοριτσιών. Οι περισσότεροι γάμοι φαίνεται πως αποτελούσαν μία μορφή εμπορικής συναλλαγής μεταξύ της οικογένειας της νύφης και του γαμπρού, για την τέλεση της οποίας η προίκα αποτελούσε βασική προϋπόθεση. Μάλιστα, πριν από την τελετή του γάμου υπογραφόταν συχνά από τους γονείς του γαμπρού και της νύφης προικοσύμφωνο, το οποίο όριζε αναλυτικά την ακίνητη περιουσία, τα ενδύματα, τα υφαντά και τα είδη σπιτιού που θα παραχωρούνταν ως προίκα, ενώ περί τα μέσα του 19ου αι. καθιερώθηκε η παραχώρηση του μετρήματος, ενός χρηματικού ποσού.
Είναι ολοφάνερο πως η υποχρέωση να παντρέψει τους θηλυκούς απογόνους της αποτελούσε για κάθε οικογένεια της εποχής ένα δυσβάσταχτο βάρος, για το οποίο απαιτούνταν αιματηρές θυσίες μιας και το αντίθετο φάνταζε εφιάλτης και δεν ήταν σύμφωνο με τα κοινωνικά κατεστημένα.
3. Ο Μούρτος, ή Μιχάλης όπως ήταν το βαφτιστικό του, ήταν ο τρίτος κατά σειρά υιός της Φραγκογιαννούς και από εξαιρετικά νεαρή ηλικία παρουσίασε παραβατική συμπεριφορά. Όντας πανέξυπνος, αλλά ταυτόχρονα ορμητικός, παράφρονας και επιρρεπής σε καβγάδες είχε επιβάλει την κυριαρχία του στα υπόλοιπα παιδιά της γειτονιάς, ενώ ταυτόχρονα είχε ξεκινήσει να κατασκευάζει αυτοσχέδια μαχαίρια και άλλα όπλα. Επιπροσθέτως, η αδυναμία του στο αλκοόλ υπήρξε η αφορμή βιαίων επεισοδίων κατά κατοίκων του νησιού, για τα οποία έγινε στόχος της αστυνομίας. Ωστόσο, καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα σύλληψή του διαδραμάτισε η επίθεση που πραγματοποίησε μία ημέρα μεθυσμένος εναντίον της μητέρας του, για την οποία καταδιώχθηκε από δύο αστυνομικούς που έτυχε να περιπολούν τη στιγμή της επίθεσης και ο τραυματισμός με μαχαίρι που προξένησε στην αδερφή του. Αν και, με την κάλυψη των δύο συγγενικών του προσώπων, ο Μούρτος κατόρθωσε να αποφύγει τη σύλληψη, η δολοφονία ενός συναδέλφου του ναυτικού ύστερα από ελάχιστο καιρό τον οδήγησε τελικά στις φυλακές της Χαλκίδος.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Παπαδιαμάντης αφήνει να εννοηθεί πως η ανοχή που επέδειξαν η μητέρα του και η αδερφή του και η κάλυψη που του προσέφεραν συνετέλεσαν στην άμβλυνση του προβλήματος της παραβατικής του συμπεριφοράς και συγκαταλέγονται στους λόγους που οδήγησαν στη σύλληψή του.
22 Απριλίου, 2013 @ 11:03 μμ
2) Τι ίσχυε εκείνη την εποχή σχετικά με το θεσμό της προίκας;
♦ Η προίκα την εποχή εκείνη αποτελούσε από έναν από τους κυριότερους θεσμούς της ελληνικής κοινωνίας. Είχε ιδιαίτερη σημασία για την ηρωίδα, επειδή είχε λάβει μια προίκα κατώτερη σε σχέση με τα αδέρφια της. Η σημασία που έχει η προίκα για την ηρωίδα φαίνεται και στο τέλος της ιστορίας, μιας και τα τελευταία λόγια της αφορούν τον αγρό που της είχαν παραχωρήσει οι γονείς της. Ας σημειωθεί πως όσο καλύτερη ήταν η προίκα, τόσο καλύτερος θα ήταν και ο γαμπρός. Σ ‘αυτό το σημείο διακρίνουμε μια ειρωνεία, διότι η προίκα που πήρε από τους γονείς της η Χαδούλα καθόρισε τη ζωή της, γεμάτη μιζέρια και βάσανα. Θα καταλάβουμε πως αν οι γονείς της, της είχαν προσφέρει άλλη προίκα, η ζωή της θα ήταν τελείως διαφορετική. Εξάλλου, οι φόνοι που είχε διαπράξει, ήταν ένα ξέσπασμα από την οικονομική εξαθλίωση που είχε υποστεί. Ωστόσο, η προίκα αποτελεί έναν θεσμό αξιοσημείωτο για την ιστορία. Παραδείγματος χάρη όταν σε μια οικογένεια υπάρχουν 3-4 κορίτσια είναι δύσκολο για τους γονείς να παραχωρήσουν στα παιδιά τους μια αξιόλογη προίκα. Έτσι η φόνισσα κάθε φορά που μάθαινε για τέτοιες οικογένειες έλεγε ”πως καλύτερα να μην γεννιούνται θηλυκά παιδιά ή με το που γεννιούνται να τα πνίγουν.” Με βάση τη λογική της οι φόνοι που έκανε ήταν μια βοήθεια, ενώ η προίκα θα έπρεπε να λειτουργεί ως βοήθεια και οικονομική ενίσχυση του κοριτσιού στο ξεκίνημα της νέας του ζωής.
5) Τι σημαίνει η φράση «ψήλωσε ο νους της» και σε ποια πράξη την οδήγησε;
♦ Όταν άρχισε να σκέφτεται τη ζωή της η Χαδούλα, ξαγρυπνούσε τα βράδια προσέχοντας την άρρωστη εγγονή της. Όταν έκανε έναν απολογισμό, κατάλαβε πως δεν την ευνόησε ποτέ η τύχη. Της προσέφερε δυστυχία και αμέτρητες επώδυνες στιγμές. Αυτές οι σωματικές και κυρίως ψυχικές ελλείψεις έκαναν τη Φραγκογιαννού να διερωτάται αν άξιζε όλος αυτός ο κόπος χρόνων και όλων των γυναικών. Η προσπάθεια της ηρωίδας να βρει δικαίωση στη ζωή της αποτελούσε μια αναζήτηση που ήταν φανερά καταδικασμένη. Το μόνο συμπέρασμα στο οποίο θα μπορούσε να καταλήξει η Χαδούλα ήταν πως η ζωή της ήταν ένας μάταιος αγώνας απέναντι σε μια κοινωνία όπου είναι εχθρική απέναντι στις γυναίκες. Αυτή η εξέταση των γεγονότων και η συσσώρευση πίκρας μέσα της ξύπνησαν το μίσος, την αγανάκτηση και την εκδίκηση. 9) Τι σημαίνει η φράση «Η Χαδούλα εύρε τον θάνατο …μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης»;
♦ Με τη φράση «Η Χαδούλα εύρε τον θάνατο …μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης» θέλει να δείξει πως βρισκόταν ανάμεσα στη θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη, με άλλα λόγια, η Φραγκογιαννού δεν έπεσε στα χέρια των διωκτών της, ώστε να τιμωρηθεί από την πολιτεία για τα φρικτά εγκλήματά της, ούτε όμως κατάφερε να φτάσει στον πατέρα Ακάκιο. Ήθελε να της δοθεί η ευκαιρία να εξομολογηθεί για τα εγκλήματά της και των αμαρτιών της. Άρα η Φραγκογιαννού δεν αντιμετώπισε τη σκληρότητα της ανθρώπινης τιμωρίας, ούτε ήλθε σε επαφή με τη θεία δικαιοσύνη. Η Φραγκογιαννού πνίγεται, βρίσκοντας έτσι έναν ταιριαστό θάνατο και μια δίκαιη τιμωρία, για τα αθώα κοριτσάκια που έπνιξε.
22 Απριλίου, 2013 @ 11:13 μμ
Ερώτηση 2
Η προίκα εκείνη την εποχή αποτελούσε έναν από τους κυριότερους θεσμούς της ελληνικής κοινωνίας. Είχε ιδιαίτερη σημασία για την ηρωίδα, διότι είχε λάβει μια προίκα κατώτερη σε σχέση με τα αδέρφια της, τα οποία πήραν κτήματα και οικείες σε πολύ καλή κατάσταση. Αυτή η πράξη των γονιών στενοχώρησε τη Χαδούλα μιας και φανέρωσαν την προτίμησή τους στα αγόρια της οικογενείας και σαφώς γιατί αυτό είχε αντίκτυπο σε έναν γαμπρό κατώτερης τάξης. Ας σημειωθεί πως όσο καλύτερη ήταν η προίκα, τόσο καλύτερος θα ήταν και ο γαμπρός, ήταν μια σχέση απόλυτα εξαρτημένη. Η σημασία που έχει η προίκα για την ηρωίδα φαίνεται και στο τέλος της ιστορίας, μιας και τα τελευταία λόγια της αφορούν τον αγρό που της είχαν παραχωρήσει οι γονείς της. Σε αυτό το σημείο διακρίνουμε μια ειρωνεία, διότι η προίκα που πήρε από τους γονείς της η Χαδούλα καθόρισε τη ζωή της,μια ζωή δυστυχισμένη γεμάτη μιζέρια και βάσανα. Αν αναλογιστούμε θα καταλάβουμε πως αν οι γονείς της, της είχαν προσφέρει άλλη προίκα η ζωή της θα ήταν τελείως διαφορετική. Εξάλλου, οι φόνοι που είχε διαπράξει ήταν ένα ξέσπασμα από την οικονομική εξαθλίωση που είχε υποστεί. Ωστόσο, η προίκα αποτελεί έναν θεσμό αξιοσημείωτο για την ιστορία. Σε μια περιοχή όπου οι περισσότεροι κάτοικοι είναι φτωχοί υποχρεώνονται να προικίσουν τις θυγατέρες τους. Παραδείγματος χάρη όταν σε μια οικογένεια υπάρχουν 3-4 κορίτσια είναι δύσκολο για τους γονείς να παραχωρήσουν στα παιδιά τους μια αξιόλογη προίκα. Έτσι η φόνισσα κάθε φορά που μάθαινε για τέτοιες οικογένειες έλεγε ”πως καλύτερα να μην γεννιούνται θηλυκά παιδιά ή με το που γεννιούνται να τα πνίγουν.” Βέβαια, με βάση τη λογική της οι φόνοι που διέπραξε ήταν μια βοήθεια και προς τους γονείς οι οποίοι θα απαλλάσσονταν από το βαρύ φορτίο της προίκας αλλά και τα κορίτσια θα απέφευγαν μια δυστυχισμένη ζωή όπως της Χαδούλας, ενώ η προίκα θα έπρεπε να λειτουργεί ως βοήθεια και και οικονομική ενίσχυση του κοριτσιού στο ξεκίνημα της νέας του ζωής, αποτελεί βάρος των γονιών και κοινωνική διάκριση των γυναικών
Ερώτηση 5
Η Χαδούλα ενώ ξαγρυπνούσε τα βράδια προσέχοντας την άρρωστη εγγονή της, άρχισε να σκέφτεται τη ζωή της. Αφού έκανε έναν απολογισμό κατάλαβε πως δεν την ευνόησε ποτέ η τύχη, αντιθέτως της προσέφερε δυστυχία και αμέτρητες επώδυνες στιγμές. Η ζωή της υπήρξε ένας διαρκής αγώνας δρόμου, ένας αγώνας γεμάτος κούραση που απέβλεπε στην επιβίωση. Δυστυχώς όμως δεν αναγνωριζόταν ποτέ και από κανέναν. Αυτές οι σωματικές και κυρίως ψυχικές ελλείψεις έκαναν τη Φραγκογιαννού να διερωτάται αν άξιζε όλος αυτός ο κόπος χρόνων και όχι μόνο ο δικός της κόπος αλλά και όλων των γυναικών.Η συνεχής προσπάθεια της ηρωίδας να βρει δικαίωση στη ζωή της αποτελούσε μια αναζήτηση που ήταν φανερά καταδικασμένη, μιας και το μόνο συμπέρασμα στο οποίο θα μπορούσε να καταλήξει η Χαδούλα ήταν πως η ζωή της δεν ήταν παρά ένας μάταιος αγώνας απέναντι σε μια κοινωνία όπου η πλειονότητα είναι εχθρική απέναντι στις γυναίκες. Αυτή η εξέταση των γεγονότων και η συσσώρευση πίκρας μέσα της ξύπνησαν το μίσος, την αγανάκτηση και την εκδίκηση
Ερώτηση 9
Η Φραγκογιαννού στην προσπάθειά της να ξεφύγει περνάει στον Άγιο Σώστη για να ζητήσει βοήθεια από τον παπά Ακάκιο,και έτσι πνίγεται. Ο θάνατός αυτός που αποτελεί έναν ειρωνικό επίλογο για τη γυναίκα που έπνιξε τόσα αθώα κορίτσια. Με τη φράση «Η Χαδούλα εύρε τον θάνατο …μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης» θέλει να δείξει πως βρισκόταν ανάμεσα στη θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη, εννοώντας πως η Φραγκογιαννού δεν έπεσε στα χέρια των διωκτών της, ώστε να τιμωρηθεί από την πολιτεία για τα φρικτά εγκλήματά της, ούτε όμως κατάφερε να φτάσει στον πατέρα Ακάκιο, με σκοπό να της δοθεί η ευκαιρία να εξομολογηθεί τα εγκλήματά της και ίσως να φτάσει στην λύτρωση των αμαρτιών της. Άρα η Φραγκογιαννού δεν αντιμετώπισε ούτε τη σκληρότητα της ανθρώπινης τιμωρίας ούτε ήλθε σε επαφή με τη θεία δικαιοσύνη, όπου θα είχε την ευκαιρία να αποζητήσει την πνευματική, τουλάχιστον, μετάνοια και συνχώρεση για τις πράξεις της. Η Φραγκογιαννού πνίγεται, βρίσκοντας έτσι έναν ταιριαστό θάνατο και μια δίκαιη τιμωρία, για τα αθώα κοριτσάκια που έπνιξε.
3 Μαΐου, 2013 @ 5:05 μμ
ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΡΕΝΤΝΙΚ
1. Να παρουσιάσετε το οικογενειακό περιβάλλον της Φραγκογιαννούς
Η γριά Χαδούλα ή Φραγκογιαννού είχε περάσει πολλές δυσκολίες στη ζωή της. Καθώς ξενυχτούσε κοντά στην εγγονή της, έφερνε στο νου της τις οδυνηρές εμπειρίες και τα βάσανα της προσωπικής της ζωής ως γυναίκα. Έτσι θυμόταν ότι ποτέ δεν είχε κάνει άλλο τίποτα από το να υπηρετεί τους άλλους σε όλα τα στάδια της ζωής της. Ήταν υπηρέτρια των γονιών της, σκλάβα του συζύγου της, δούλα των παιδιών της, δουλεύτρα των εγγονών της. Ενώ όλη της τη ζωή την πέρασε μέσα σε βαριές ταλαιπωρίες, κόπους και θυσίες, δεν έκανε τίποτα για δικό της όφελος. Ο γάμος της ήταν αποτέλεσμα της βούλησης των γονέων της. Οι γονείς την αδίκησαν δίνοντάς της λίγη προίκα, για να ευνοήσουν το γιο τους. Δυσκολεύτηκε μέσα στη φτώχεια της να μεγαλώσει τα παιδιά της και κυρίως έκανε αγώνα για να βρει γαμπρούς και προίκα για τις κόρες της. Ως μητέρα είχε και άλλα βάσανα. Από τους τέσσερις γιους της οι τρεις χάθηκαν στην ξενιτιά και ο τέταρτος βρίσκεται στη φυλακή για φόνο, ενώ από τις τρεις κόρες της η μία έχει απομείνει ανύπαντρη.
2. Τι ίσχυε εκείνη την εποχή σχετικά με το θεσμό της προίκας;
Η προίκα αποτελεί έναν πολύ βασικό θεσμό εκείνης της εποχής.Οι κοπέλες δεν είχαν την ευκαιρία να επιλέξουν τον γαμπρό. Αυτό ήταν υποχρέωση των γονέων και συγκεκριμένα του πατέρα. Υπογραφόταν προικοσύμφωνο με το οποίο ο πατέρας της νύφης συμφωνούσε με τον γαμπρό για την προίκα της κόρης του και θεωρούταν επίσημο έγγραφο. Η βασική προίκα αποτελούνταν από σεντόνια, κεντημένα υφάσματα, ασημικά, έπιπλα, σπίτια και χωράφια, ενώ παράλληλα, απαραίτητη ήταν η “μετρητή προίκα”. Η προίκα ήταν ευθύνη των γονιών και πιο συγκεκριμένα, η μητέρα ήταν υπεύθυνη για τα υφάσματα και τα κεντήματα, ενώ ο πατέρας για τα σπίτια, τα χωράφια και τα χρήματα. Εάν όμως οι γονείς του γαμπρού είτε ο ίδιος ο γαμπρός δεν ήταν ευχαριστημένος με την προίκα, ο γάμος ακυρωνόταν.
3. Για ποιους λόγους φυλακίστηκε ο Μούρτος;
Ο Μούρτος ήταν ένα από τα παιδιά της Φραγκογιαννούς, του οποίου οι πράξεις τον οδήγησαν στην φυλακή. Έπινε και μεθούσε αρκετά συχνά. Δεν φοβόταν κανέναν και γι’ αυτό το λόγο ακόμα και οι γείτονές του τον φοβούνταν. Ήταν βίαιος και καμιά φορά δεν μπορούσε να συγκρατήσει τον εαυτό του και ξεσπούσε συνεχώς σε άλλους. Έτσι μια μέρα που ήταν μεθυσμένος, έφτασε τρέχοντας σπίτι του επειδή τον κυνηγούσαν δύο χωροφύλακες. Εκεί έπιασε την μάνα του από τα μαλλιά και την έσυρε για αρκετό χρονικό διάστημα. Οι χωροφύλακες άκουσαν τις φωνές και έσπευσαν στο μέρος. Ο Μούρτος προσπάθησε να κρυφτεί σε αρκετά μέρη του σπιτιού, αλλά τελικά ανακάλυψαν την κρυψώνα του. Είχε κρυφτεί στο δωμάτιο της αδερφής του της Αμέρσας. Εκεί ο Μούρτος μαχαίρωσε την ίδια του την αδερφή επειδή πίστευε πως ήθελε να τον καταδώσει στους χωροφύλακες. Κατάφερε όμως να ξεφύγει. Αποφάσισε να ταξιδέψει με ένα καράβι στο οποίο θα εργαζόταν ως ναύτης. Ακόμα και εκεί όμως σκότωσε έναν άντρα. Λόγο αυτού ο Μούρτος κατέληξε με είκοσι χρόνια φυλάκισης στη φυλακή της Χαλκίδας.
Έντουαρντ Ρέντνικ