Αρχική » Άρθρα με ετικέτα 'Τέχνες'
Αρχείο ετικέτας Τέχνες
Μιλάτε με μουσική; Τραγουδάτε με την τέχνη; Επικοινωνείτε με βίντεο;
Γράφει η Ξανθίππη Τοκμακίδου, φιλόλογος γερμανικής γλώσσας & μουσικός
Στις 6-8 Μαΐου 2011 πραγματοποιήθηκε το συνέδριο «Τέχνες & Εκπαίδευση: Δημιουργικοί τρόποι εκμάθησης των γλωσσών» με στόχο «[…] τη διερεύνηση των δυνατοτήτων σταδιακής εισαγωγής σύγχρονης γλωσσοπαιδαγωγικής προσέγγισης μέσω των τεχνών στην εκμάθηση και κατανόηση της μητρικής ή/και της ξένης γλώσσας, προτείνοντας εποπτικό υλικό και μεθόδους μάθησης κατάλληλα επεξεργασμένα για τους μαθητές του Νηπιαγωγείου και τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου»
Εισαγωγή
«Ο γλωσσικός και πολιτισμικός πλουραλισμός αποτελεί κοινό τόπο αλλά και πολιτικό στόχο για την Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη από το 2007», όπως ισχυρίζονται οι κκ. Μ. Αργυρίου και Π. Καμπύλης, οργανωτές και ψυχή του συνεδρίου. Στην κατάκτηση γλωσσών και δη των ξένων, απαραίτητη και άρρηκτη προϋπόθεση είναι η κατάκτηση στοιχείων του αντίστοιχου πολιτισμού. Στο πεδίο αυτό αλλά και γενικότερα στην απρόσκοπτη κατάκτηση όλων των γλωσσικών δεξιοτήτων εκτιμάται ότι οι Τέχνες μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο αγκαλιάζοντας βιωματικά και δημιουργικά τα ενδιαφέροντα των παιδιών.
Οι θεματικές του συνεδρίου αφορούσαν:
- Στον αναδυόμενο σχολικό εγγραματισμό στη μητρική γλώσσα και στον κοινωνικό εγγραματισμό στις ξένες γλώσσες
- Στη γνωστική ανάπτυξη και στην καλλιέργεια γνωστικών δεξιοτήτων
- Στη διδασκαλία της Γλώσσας με «εργαλείο» τις Τέχνες, μέσα από κατάλληλες εξειδικευμένες δραστηριότητες για την ηλικία των 5-8 ετών
- Στη σχέση του Πολιτισμού με την Εκπαίδευση
- Στη σύνδεση της Μουσικής και της Γλώσσας
- Στη σύνδεση της Θεατρικής Αγωγής και της Γλώσσας
- Σε άλλες μορφές Τέχνης και στη σύνδεση τους με τη διδασκαλία της Γλώσσας
- Στο προφίλ του σύγχρονου εκπαιδευτικού και στο ρόλο του στην αισθητική εκπαίδευση
- Στην αναγκαιότητα της παιδαγωγικής επάρκειας και της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε σύγχρονες παιδαγωγικές πρακτικές
- Στη Διεθνή εμπειρία για την εκμάθηση της γλώσσας μέσα από τις Τέχνες
Οι κεντρικές ομιλίες άγγιξαν μόλις κάποιες από τις πολλές θεματικές του συνεδρίου, όπως:
Η εξειδίκευση των εκπαιδευτικών, καθώς η Patricia Driscoll παρουσίασε «μία τριετή εθνογραφική συγκριτική μελέτη της εκπαιδευτικής πράξης έξι εκπαιδευτικών γενικής παιδείας και ξένων γλωσσών» με ευρήματα που δείχνουν «ότι οι ικανότητες ενός εξειδικευμένου εκπαιδευτικού στο συγκεκριμένο διδακτικό του αντικείμενο δεν μπορούν εύκολα να συντεθούν και να μεταφερθούν στους εκπαιδευτικούς γενικής παιδείας», χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι « οι ενθουσιώδεις εκπαιδευτικοί γενικής παιδείας[…]» «[…]δεν μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα αποτελέσματα της αποτελεσματικής μάθησης. Με την υποστήριξη υψηλής ποιότητας πηγών και της επαγγελματικής τους εξέλιξης, η εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και οι ικανότητες αναπτύσσονται, παρόλο που δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι το πρώτο είναι άμεσα συνδεδεμένο με το δεύτερο».
Ο Markus Cslovjescek ισχυρίστηκε ότι «η κατανόηση των διαδικασιών διδασκαλίας και εκμάθησης έχει ριζικά αλλάξει» σύμφωνα με «επιστημονικά συμπεράσματα της ψυχολογίας και νευροφυσιολογίας της μάθησης» με αποτέλεσμα η μάθηση να είναι απόρροια μίας εποικοδομητικής διαδικασίας εκ μέρους του μαθητή. «Η πολιτισμική και η διαπολιτισμική συνείδηση καθώς επίσης και οι διαδικασίες αντίληψης, ακρόασης, μίμησης και δημιουργίας αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της διδασκαλίας και της μάθησης.» Εστιάζοντας στις «μουσικές δραστηριότητες» αναφέρθηκε ότι «παρέχουν μαθησιακά περιβάλλοντα πλήρους νοήματος τόσο για την εκμάθηση γλώσσας όσο και των μαθηματικών και της φυσικής, καθώς επίσης και για την καλλιέργεια υπευθυνότητας και δημιουργικότητας».
Αλλάζοντας εντελώς θεματική, η Λένια Σέργη παρουσίασε συγκριτικά το Δράμα ως μέσο μάθησης άλλων θεμάτων και της Συνεκτικής ως ενός μοντέλου διδασκαλίας για την ανάπτυξης της δημιουργικής ικανότητας του ατόμου μέσα από τη δημιουργική διαδικασία αναζήτησης λύσεων.
Και από το δράμα στο θέατρο… «ως πάμμουσος παιδαγωγία» καθώς ο Θόδωρος Γραμματάς παρουσίασε τη σύνθετη μορφή του θεάτρου που «συνενώνει Λογοτεχνία, Αρχιτεκτονική, Ζωγραφική, Μουσική, Διακοσμητική και Χορό, video art και οπτικοακουστική έκφραση» με σκέψεις πώς η αξιοποίησή του στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη μπορεί να συμβάλλει στην «καθιέρωση των αξιών της ανθρωπιστικής παιδείας» σήμερα.
Η Γεωργία Μέγα αναφέρθηκε στην παρατήρηση έργων τέχνης και τη σχέση της τελευταίας με την εκπαιδευτική διεργασία με στόχο την επίτευξη μαθησιακών στόχων χρησιμοποιώντας ειδικές τεχνικές παρατήρησης και projects υπό την αιγίδα του Project Zero του Πανεπιστημίου του Harvard. Tη θεωρητική εισήγηση συνέδεσε με πρακτικά παραδείγματα της διδακτικής πράξης «που πιστοποιούν τη δυναμική της παρατήρησης έργων τέχνης στην ενεργοποίηση πολλαπλών δεξιοτήτων των παιδιών».
Από τις κεντρικές ομιλίες δε θα μπορούσε να λείπει η παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ στο σύγχρονο σχολείο, κατά την οποία ο Παναγιώτης Αναστασιάδης, μέσα από μία πολύ ανθρωπιστική προσέγγιση επιχείρησε να «αναδείξει ένα ολιστικό πλαίσιο παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ στο σύγχρονο σχολείο» και να εστιάσει στην αναγκαιότητα της ανθρωπιστικής και κοινωνικής διάστασης της χρήσης της τεχνολογίας τόσο στην εκπαιδευτική κοινότητα όσο και γενικότερα σε κάθε πεδίο αξιοποίησης αυτής.
Κύκλοι προφορικών ανακοινώσεων
Οι κύκλοι των προφορικών παρουσιάσεων κάλυπταν μία πληθώρα θεμάτων. Παρατίθενται οι τίτλοι αυτών.
Ο λόγος της εικόνας ως εικόνα του λόγου
Πολιτιστικές πτυχές της διδασκαλίας γλωσσών
Παραμυθιακός και λογοτεχνικός λόγος
Παραστατικές τέχνες και διδασκαλία
Εικαστική δημιουργία και γλώσσα
Τέχνες και ξενόγλωσση εκπαίδευση
Θεατρική παράσταση και εκπαιδευτική δράση
Πολυμεσικές εφαρμογές στη διδασκαλία της γλώσσας
Η πολυτισμική διάσταση της Εκπαίδευσης
Λόγος και τέχνη στο σχολείο: διδακτική προσέγγιση
Η καλλιτεχνική επιμόρφωση του σύγχρονου εκπαιδευτικού
Το τραγούδι και οι εκπαιδευτικές εφαρμογές στη Γλώσσα
Διαθεματικότητα και μουσικές πρακτικές
Από τους παραπάνω τίτλους κατανοεί κανείς το ευρύ και πολυποίκιλο πεδίο θεματικών που άγγιξαν οι δεκάδες ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις, τα πρακτικά των οποίων έχουν ήδη αναρτηθεί στον ιστότοπο της ΕΕΜΑΠΕ.
Βιωματικά εργαστήρια & Αναρτημένες ανακοινώσεις
Εκτός των προφορικών ανακοινώσεων, διεξήχθησαν και ενδιαφέροντα βιωματικά εργαστήρια τόσο από τους προσκεκλημένους ομιλητές όσο και από τους λοιπούς συμμετέχοντες και έγιναν αντικείμενο δημιουργίας και απόλαυσης από όλους όσους πήραν μέρος σε αυτά.
Παρατίθενται ενδεικτικά κάποιοι τίτλοι:
- Δραστηριότητες για την εκμάθηση γλώσσας και μουσικής (Wheway, David)
- Κλιμακωτά παιχνιδοτράγουδα στα διδακτικά εγχειρίδια μουσικής Α’ και Β’ Δημοτικού: Ανάπτυξη γλωσσικών και μουσικών δεξιοτήτων (Αργυρίου, Μαρία & Τσούτσια, Ελένη & Μαγαλιού, Μαρία)
- Mουσική και Παραμύθι: Μία αμφίδρομη σχέση με καρπό τη Γλώσσα (Τσιρίδης, Παναγιώτης)
- “European Music Portfolio: A creative way into languages”: Δημιουργικές δραστηριότητες από την ελληνική έκδοση του βιβλίου εκπαιδευτικού κ.ά.
Παράλληλα, οι αίθουσες της Μαρασλείου Σχολής ήταν γεμάτες αναρτημένες ανακοινώσεις όλων των θεματικών.
Καθόλη τη διάρκεια διεξαγωγής του συνεδρίου, την τιμητική του είχε το “European Music Portfolio: A creative way into languages”: με πολλές μορφές παρουσιάσεων. Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο πλαίσιο του Comenius που στοχεύει στην ενσωμάτωση μουσικών δραστηριοτήτων στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και στον εμπλουτισμό του μαθήματος της ξένης γλώσσας με πολλά μουσικά στοιχεία, καθώς η έρευνα έχει δείξει ότι η μουσική συμβάλλει πολλαπλά στην κατάκτηση δεξιοτήτων απαραίτητων για τη κατάκτηση της ξένης γλώσσας και την καλλιέργεια της διαπολιτισμικής συνείδησης.
Αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού: προτάσεις
Στο πλαίσιο βέλτιστης αξιοποίησης οπτικοακουστικού υλικού για την εκμάθηση της (ξένης) γλώσσας και την ενίσχυση διαπολιτισμικής συνείδησης αξίζει να γίνει αναφορά στην ανακοίνωση της Σχολικής Συμβούλου, κ. Ελένης Πουλλά, με τίτλος «Authors: Μία διδακτική προσέγγιση της αγγλικής γλώσσας μέσα από την τέχνη του κινηματογράφου». Πρόκειται για «μία σειρά μαθημάτων Αγγλικής Γλώσσας με παράλληλο στόχο την ενίσχυση της πολιτισμικής ταυτότητας των αλλοδαπών μαθητών σε ένα Δημοτικό Σχολείο της Κρήτης»(Πουλλά, 2011) και γενικότερα την ενίσχυση της αυταξίας και της αυτοεκτίμησης των μαθητών γενικότερα. Ως εκπαιδευτικό υλικό αξιοποιήθηκε η ταινία της Κατερίνας Ευαγγελάκου «Ν. Καζαντζάκης – ένας ανήσυχος ταξιδευτής», παραγωγή του ομώνυμου Μουσείου. Οι μαθητές καλούνται να «ταξιδέψουν» με το Ν. Καζαντζάκη παντού, σε όλες τις χώρες που επισκέφτηκε ο Ν. Καζαντζάκης, να συναντήσουν όλους τους πολιτισμούς και να ακούσουν όλες τις γλώσσες που άκουσε ο ίδιος. Με μια σειρά διαπολιτισμικών ασκήσεων καλούνται παράλληλα οι μαθητές να εξασκηθούν στον απλό αόριστο της αγγλικής γλώσσας και επίσης να κάνουν χρήση νέων τεχνολογιών στο πλαίσιο που οι συνθήκες το επιτρέπουν.
Παρουσιάσεις εκπαιδευτικού υλικού
Από το πολυαισθητηριακό αυτό συνέδριο δε θα μπορούσαν να λείπουν επιλεγμένες παρουσιάσεις εκπαιδευτικού υλικού. Πρόκειται για δύο ενδιαφέρουσες δουλειές:
Α) Μία δραστήρια ομάδα εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε συνεργασία με τη γνωστή σε όλους μας Μαρίζα Κωχ, δημιούργησαν το «Μαθαίνουμε τη Γλώσσα…τραγουδώντας!», μια σειρά παιδικών τραγουδιών που στοχεύουν τόσο στην ψυχαγωγία των παιδιών, στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, στην ενίσχυση γραμματικών φαινομένων και γλωσσικών δομών και στην παρουσίαση πολιτισμικών στοιχείων. Η μουσική ιδιαίτερα προσφιλής στα παιδιά και το ηχόχρωμα στη φωνή της Μ. Κωχ τόσο πλούσιο που κάνει τα παιδιά να θέλουν να το απομνημονεύσουν και το αναπαράγουν τραγουδώντας σε όλες τις στιγμές της ημέρας.
Β) Αναμφίβολα, δημιουργία της Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης δε θα μπορούσε να λείπει από ένα τέτοιο συνέδριο που συνδυάζει δημιουργικά Τέχνη και Γλώσσα. Οι δημιουργοί της οπτικοακουστικής εκπαιδευτικής σειράς «Ένα γράμμα, μία ιστορία», Σοφία Μαντουβάλου, συγγραφέας και Αρίσταρχος Παπαδανιήλ στη σκηνοθεσία παρουσίασαν τόσο τη σειρά όσο και πολλαπλούς τρόπους αξιοποίησής τους στην τάξη. Πρόκειται για ένα «πολυμεσικό πακέτο με 24 έμμετρες χιουμοριστικές σουρρεαλιστικές ιστορίες κινουμένων σχεδίων, διαθεματικής και ολιστικής προσέγγιση της γνώσης», οι οποίες ενισχύουν την κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας με διασκεδαστικό ψυχαγωγικό και ευφάνταστο τρόπο. Τα παιδιά επανέρχονται και επιδιώκουν να ανακαλέσουν στη μνήμη τους το λεξιλόγιο της σειράς καθώς και τον έμμετρο λόγο.
Στον απόηχο του συνεδρίου, αξίζει να τονίσει κανείς την αθρόα και ενθουσιώδη προσέλευση αρκετών εκατοντάδων ατόμων που ενδιαφέρθηκαν να ενημερωθούν για τους πολλαπλούς δημιουργικούς τρόπους αξιοποίησης των τεχνών διαθεματικά, στην εκπαιδευτική διαδικασία και πρακτική όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Όσοι προσήλθαν, θεωρώ ότι αποζημιώθηκαν τόσο με τις πολλές προτάσεις που παρουσιάστηκαν όσο κυρίως με τους πρωτότυπους συνδυασμούς χρήσης αυτών! Πιστεύω ότι η επιρροή του συνεδρίου θα φανεί στις πρακτικές της επόμενης σχολικής και ακαδημαϊκής χρονιάς και προσδοκώ με πολύ ενδιαφέρον το επόμενο σχετικό συνέδριο!