depountisn's blog

Νικόλας Δεπούντης

Β1

Σχολικό έτος 2013-2014

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ-ΘΕ3 “Κατ’ εικόνα και καθ’ομοίωση”

Νικόλας Δεπούντης

Β1

2013 – 2014

Θεματική Ενότητα: Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό;

 ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ο ΚΡΗΣ

 Μεγάλος αγιογράφος του 16ου αιώνα και κυριότερος εκπρόσωπος της Κρητικής Σχολής. Από την Κων/πολη, όπου γεννήθηκε η Μακεδονική Σχολή, η τέχνη πέρασε στο Μυστρά τα τέλη του 14ου αιώνα. Ο Μυστράς έγινε το κέντρο της αγιογραφίας στη γύρω περιοχή και αποτελεί το μεταίχμιο για τη μετάβαση στην Κρητική Σχολή. Ονομάστηκε Κρητική , γιατί αναπτύχθηκε στην Κρήτη και από εκεί διαδόθηκε σε άλλα μέρη. Αιώνας ακμής ήταν ο 16ος. Σε αντίθεση με τη Μακεδονική τεχνοτροπία, η Κρητική δεν απλώνει τα φωτίσματα και τα σαρκώματα. Ο προπλασμός (βάση) είναι σκούρος, στο χρώμα του κάστανου και οι γραμμές πιο στενές. Χαρακτηριστικό είναι η αυστηρές και ασκητικές μορφές σε σχέση με τις ελεύθερες και ρεαλιστικές της Μακεδονικής.
Το πότε γεννήθηκε ο Θεοφάνης δεν το γνωρίζουμε. Το γεγονός όμως ότι το 1527 τον συναντάμε πρώτη φορά με δύο παιδιά, και ήδη μοναχό, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρέπει να είχε γεννηθεί γύρω στα τέλη του 15ου αιώνα.
Την αγιογραφία ο Θεοφάνης τη διδάχτηκε στην Κρήτη. Κατά τα τέλη του 15ου αιώνα είχε ήδη γίνει η διαμόρφωση της Κρητικής ζωγραφικής. Οι αρχές της τεχνικής αυτής βρίσκονται στο συντηρητικό ρεύμα της Παλαιολογείου Αναγέννησης, που συναντάμε στο Μυστρά, κυρίως στην Περίβλεπτο και στην Κων/πολη,      στο Καχριέ Τζαμί.

Η διαμόρφωση της Σχολής αυτής στην Κρήτη, έγινε γιατί στο νησί αυτό υπήρχε από παλιά συντηρητική βυζαντινή παράδοση. Επίσης, το γεγονός ότι σπουδαίοι λόγιοι κατέφυγαν στην Κων/πολη, συνετέλεσε στην ανάπτυξή της. Παρά όμως τη συντηρητικότητά της, το νέο πνεύμα είναι διάχυτο στα έργα της και αυτό γίνεται αντιληπτό από το γεγονός ότι επέτρεψε ορισμένα στοιχεία της Ιταλικής Αναγέννησης. Άλλωστε στην Κρήτη, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, έφταναν άφθονες χαλκογραφίες από τη Δύση. Ο Θεοφάνης, κατάφερε να μορφοποιήσει όλα τα διάχυτα στοιχεία της εποχής του και να γίνει ο κύριος εκπρόσωπός της.
Δεν γνωρίζουμε αν στην Κρήτη υπάρχουν έργα του Θεοφάνη σε τοιχογραφίες ή σε φορητές εικόνες. Τον συναντούμε στα Μετέωρα, στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά το 1527, σύμφωνα με την υπάρχουσα επιγραφή στο πρώτο του αυτό έργο. Το 1535 τον συναντάμε στο Άγιο Όρος στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας , όπου εγκαταστάθηκε εκεί με τους γιους του και φιλοτέχνησε το καθολικό της μονής. Το 1543 εγκαταστάθηκε σε Λαυρεωτικό κελί στις Καρυές και με συνεργάτη το γιο του Συμεών ή Σιμωνή, τοιχογράφησε το        καθολικό της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα στα 1545-46.
Μετά από πολύχρονη αγιορείτικη δραστηριότητα, εγκατέλειψε το Άγιο Όρος και στα τέλη του 1558 επέστρεψε στην πατρίδα του τον Χάνδακα (Ηράκλειο). Εκεί, πεθαίνει την ίδια μέρα που κάνει τη διαθήκη του, στις 24 Φεβρουαρίου 1559.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗ ΤΟΥ ΚΡΗ

Νικόλας Δεπούντης

Σχολικό έτος 2013-2014

Τμήμα: B1

Επιχειρήματα Εικονόφιλων:

α) Δεν τιμάται η ίδια η εικόνα και το υλικό απο το οποίο είναι φτιαγμένη, όπως συνέβαινε με τα είδωλα, αλλά η τιμή ανάγεται στο πρωτότυπο.

β) Το εικονιζόμενο πρόσωπο δεν αποτελεί αποκύημα της ανθρώπινης φαντασίας, όπως τα είδωλα, αλλά υπήρξε πρόσωπο πραγματικό που μπορεί να απεικονισθεί απο τον αγιογράφο, χωρίς όμως να τον απασχολεί να αποδώσει το εικονιζόμενο πρόσωπο όσο πιο πιστά μπορούσε με την πραγματικότητα και τέλος

γ) Η τιμή των εικόνων αναφέρεται με αναγωγικό τρόπο στον ίδιο το Θεό.

Επιχειρήματα Εικονοκλαστών

α) Πίστευαν ότι η προσκύνηση των εικόνων ταυτιζόταν με την ειδωλολατρία, ήταν αντίθετη με τον Χριστιανισμό και την Αγία Γραφή και ότι η απεικόνιση του Χριστού χώριζε τις δύο φύσεις Του.

β) Υποστήριζαν ότι δεν απομένει τίποτα απο την αισθητή φύση του Χριστού και των αγίων μετά την Ανάσταση, ώστε να περιγραφεί εικαστικά, ενώ το μόνο που παραμένει στην αιωνιότητα είναι η θεία φύση, η οποία είναι απερίγραφτη.

Πηγές: http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2013/03/Artemi-eikonomaxia-www.24grammata.com_.pdf