Τα τελευταία χρόνια η χρήση του διαδικτύου έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά, αφού μεταβάλλονται οι ανάγκες και οι απαιτήσεις των επιστημών , των κοινωνιών , των χρηστών.
Ο παγκόσμιος ιστός παύει να είναι ένας χώρος, απ’ όπου μπορείς να αντλείς παθητικά πληροφορίες, σύμφωνα με την αρχική του χρήση (web 1.0) και μετασχηματίζεται σε ένα χώρο συμμετοχικό, που ευνοεί την επικοινωνία δίνοντάς της άλλη διάσταση (web 2.0). Αξιοποιώντας τα εργαλεία του web2 οι χρήστες μπορούν να επικοινωνήσουν ουσιαστικά , να ανταλλάξουν απόψεις, να μοιραστούν γνώσεις, υλικό, να δημιουργήσουν και πολύ σημαντικότερο να συνδημιουργήσουν μέσω συμμετοχικών πρακτικών.
Web2 είναι ένας όρος που περιλαμβάνει μια σειρά τεχνολογιών που βασίζονται στο web και περιλαμβάνουν το blogging και microblogging πλατφόρμες, κοινωνικά bookmarking sites, wikis, mediasharing ιστοσελίδες, podcasting και άλλες αναδυόμενες μορφές συμμετοχικής και κοινωνικής δικτύωσης.
Πολλοί εκπαιδευτικοί δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι και κατά συνέπεια δε χρησιμοποιούν συχνά τα κοινωνικά δίκτυα, τα blogs, wikis και άλλα εργαλεία web2 σε αντίθεση με τους μαθητές που τα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο για να επικοινωνούν και να συνεργάζονται.
Σύγχρονες μελέτες και αντιλήψεις προτείνουν ως απαραίτητο συστατικό της παιδαγωγικής την αξιοποίηση των εργαλείων από τους εκπαιδευτικούς όχι μόνο στην προσωπική τους ζωή αλλά και στη διδακτική πρακτική, προκειμένου να ενισχύσει τη μάθηση. Με τις εφαρμογές αυτές προωθείται η συνεργατική μάθηση, η εμπλοκή των μαθητών οι οποίοι διαχειρίζονται μόνοι τους τη μάθησή τους, καλλιεργώντας μεταγνωστικές δεξιότητες .
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον γύρω από τα εργαλεία του web2 μέσα από διάφορες ομάδες μάθησης, στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθώς και στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών προκειμένου να γνωρίσουν αυτά τα εργαλεία και να τα εντάξουν στη διδασκαλία τους. Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών , υπήρξε βασικός στόχος ενός ευρωπαϊκού προγράμματος , εποπτευόμενου από την ΕΕ με τον τίτλο web2.0 Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης (http://www.web20erc.eu). Το πρόγραμμα αυτό απέβλεπε στη δημιουργία ενός απλοποιημένου τεχνολογικού και παιδαγωγικού πλαισίου για τη χρήση των εργαλείων στην εκπαίδευση και στην απόκτηση μιας διαφορετικής αντίληψης για τη μάθηση τόσο από τους εκπ/κούς όσο και από τους μαθητές.
Το παιδαγωγικό πλαίσιο που προτείνεται προέρχεται από το μοντέλο της Τεχνολογικής Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (TPACK) (Mishra & Koehler, 2006) και από τις προσεγγίσεις της αυθεντικής μάθησης (Herrington & Kervin, 2007).
Η επαρκής προετοιμασία των εκπαιδευτικών αποτελεί απαραίτητο συστατικό της επιτυχούς ένταξης των ΤΠΕ στην τάξη. Ωστόσο πολλές φορές οι εκπαιδευτικοί παρασύρονται από τις επιταγές της τεχνολογίας αγνοώντας ή παραμελώντας τις παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές επιταγές. Συχνά χρησιμοποιούν την τεχνολογία ως εργαλείο χωρίς να τους απασχολεί το «γιατί» και το «πώς» αυτό το εργαλείο θα ενισχύσει την μάθηση.
Υπάρχουν τρία βασικά επιχειρήματα για την ένταξη του web2 στην εκπαίδευση:
1. Οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στα πλαίσια του web2 είναι απόλυτα συμβατές με τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη φύση της μάθησης και τις θεωρίες της παιδαγωγικής. Η εκπαίδευση του 21ου αι. αποσκοπεί στην ενεργητική, συνεργατική μάθηση.
2. Με τη χρήση των εργαλείων του web2 καλλιεργείται η κριτική σκέψη των μαθητών και ο γόνιμος προβληματισμός. Συμμετέχουν σε κοινότητες ανταλλαγής πληροφοριών βελτιώνοντας την κοινωνική μάθηση. Τα εν λόγω εργαλεία ανταποκρίνονται πλήρως στην ατομικότητα του κάθε μαθητή, μετατρέπουν την τυπική μάθηση σε άτυπη και επιτρέπουν τη συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα ανεξάρτητα από γεωγραφικά, θεσμικά σύνορα.
3. Το τρίτο επιχείρημα σχετίζεται με την ετοιμότητα των μαθητών να υιοθετήσουν το web2. Ήδη στην καθημερινότητά τους επικοινωνούν μέσω κοινωνικών δικτύων και είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με αυτά.
Συνεπώς μετά από όλα αυτά είναι απαραίτητο οι εκπαιδευτικοί να συνειδητοποιήσουν τις δυνατότητες που δίνονται στη μάθηση με τη χρήση των εργαλείων web2, προχωρώντας πέρα από την παραδοσιακή μάθηση στη συνεργατική στην αυτό-κατευθυνόμενη και στη δια βίου.
web 2.0 education
Τα αποτελέσματα μιας εμπειρικής έρευνας (Jimoyiannis,2013) που διενεργήθηκε στο Νομό Κορινθίας έδειξαν πως οι εκπαιδευτικοί έδειξαν προθυμία να ενημερωθούν και να εφαρμόσουν τη χρήση των εργαλείων web2 στη διδακτική τους πρακτική , για να βελτιώσουν τη μάθηση των μαθητών. Αναγνώρισαν πως η χρήση τεχνολογιών web2 βοήθησε και τη δική τους επαγγελματική ανάπτυξη.
Σύμφωνα με την έρευνα της Loudine Larbrock (2014) από το πανεπιστήμιο της Νέας Ζηλανδίας οι καθηγητές της αγγλικής γλώσσας έχουν την ανάγκη να αποκτούν αυτοπεποίθηση γύρω από τις νέες τεχνολογίες, να γνωρίζουν τα παιδαγωγικά οφέλη της τεχνολογίας της επικοινωνίας και να μπορούν να εφοδιάζουν τους μαθητές τους με όλες τις γνώσεις και δεξιότητες που θα τους χρειαστούν στη φοιτητική και ενήλικη ζωή τους.
Η μελέτη εξετάζει τις επιπτώσεις μιας διαδραστικής ψηφιακής πλατφόρμας σε μαθήματα αγγλικής γλώσσας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις αναγνωστικές απαιτήσεις των εφήβων.
Τα δεδομένα συλλέχτηκαν μέσω ερωτηματολογίου και τα αποτελέσματα έδειξαν πως η χρήση διαδραστικής ψηφιακής πλατφόρμας γραφής και ανάγνωσης περιλήψεων βιβλίων, αυξάνει τη γνώση τίτλων, παρέχει κίνητρα για διάβασμα, μεγαλώνει το αποθετήριο και αποδεικνύει πως η ψηφιακή πλατφόρμα μπορεί να εφαρμοστεί και να αξιοποιηθεί με επιτυχία από το σχολείο.
Συμπερασματικά, οι μαθητές αποδείχτηκε πως έχουν μια πολύ θετική σχέση με τη χρήση ψηφιακής πλατφόρμας με χαρακτηριστικά κοινωνικής δικτύωσης. Η διαδραστική φύση του εργαλείου συνάδει με τα ενδιαφέροντά τους και επειδή είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση τους εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία για συμμετοχή. Το 95% πιστεύουν πως η χρήση του Peerwise, που είναι το εργαλείο της έρευνας, τους βοήθησε να διαχειρίζονται αρχεία καταγραφής, καλλιέργησε την ανάγνωση σε ψηφιακό περιβάλλον και μπορούν πλέον να αρχίσουν να το χρησιμοποιούν και στις τάξεις τους.
Το wiki είναι μια τεχνολογία που έχει προωθηθεί ως πλατφόρμα συνεργατικού λογισμικού. Η μελέτη της Prokofieva (2013) διερευνά τις αλληλεπιδράσεις σε ένα πρόγραμμα συνεργατικής μάθησης με τη χρήση wiki στην Αυστραλία, το είδος τους και τους παράγοντες που τις επηρεάζουν.
Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως υπάρχουν δυο τύποι αλληλεπιδράσεων : μαθητή- περιεχομένου που είναι η κυρίαρχη και μαθητή- μαθητή. Η αλληλεπίδραση μεταξύ μαθητών ενώ αυξάνεται κάποια στιγμή στη συνέχεια παραμένει σταθερή.
Η έρευνα διαπιστώνει πως η αλληλεπίδραση επηρεάζεται από το επίπεδο του μαθητή , το χρόνο που διατίθεται στους μαθητές για την εκτέλεση μιας εργασίας τη στάση του εκπαιδευτικού απέναντι στα wiki. Κάνοντας λοιπόν τις απαραίτητες παρεμβάσεις, μπορούμε να έχουμε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, που ενισχύει τη συνεργατική μάθηση.
Μια ακόμα έρευνα πραγματοποιήθηκε σε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Καραϊβική σε σπουδαστές βιολογίας. Προκειμένου να ενισχύσουν τη μάθηση έξω από την τάξη, τους διέθεσαν μια σελίδα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook) , μια ιστοσελίδα για την άντληση πληροφοριών και ένα συνοδευτικό blog.(Veira, A.&Leacock, C.,2014)
Η στάση των εκπαιδευτικών όπως και των μαθητών ήταν επιφυλακτική απέναντι στα προσφερόμενα εργαλεία. Στην πορεία της έρευνας οι μαθητές φάνηκε να προκρίνουν τη χρήση της σελίδας κοινωνικής δικτύωσης έναντι της Google, αφού είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με αυτή. Μάλιστα έδειχναν τέτοιο ενθουσιασμό που ζητούσαν περισσότερες δραστηριότητες.
Με την έρευνα αυτή φάνηκε πως οι μαθητές χρησιμοποιούν σελίδες κοινωνικής δικτύωσης για την κοινωνικοποίησή τους όχι όμως για μαθησιακούς σκοπούς. Στην αρχή ζητούσαν πληροφορίες ενώ στη συνέχεια ζητούσαν πηγές απ΄όπου θα μπορούσαν να αντλήσουν πληροφορίες. Τους ενθουσίαζε το γεγονός ότι μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν με τους συμμαθητές και τους δασκάλους ακόμη και αν βρίσκονταν πολύ μακριά.
Το αποτέλεσμα ήταν πως το σχολείο ένα χρόνο μετά είχε αποκτήσει πρόσθετο εξοπλισμό, είχε διαμορφώσει μια ιδιαίτερη πρακτική για τη χρήση ΤΠΕ, η ιστοσελίδα του σχολείου είχε εμπλουτιστεί με νέες πηγές και οι μαθητές χρησιμοποιούσαν κάθε μορφή τεχνολογίας , φορητή και μη, μεταφέροντας τη μάθηση έξω από τους τοίχους της τάξης.
H έρευνα των Sullivan, M.,Longnecker, N.(2014) μελετά τις επιπτώσεις ενός blog, το οποίο τροφοδοτείται από όλη τη τάξη, στο γράψιμο φοιτητών στον τομέα της επικοινωνίας.
Οι φοιτητές έδειξαν ενθουσιασμό με την αλληλεπίδραση με τους συμφοιτητές και με την ανταλλαγή ιδεών που πραγματωνόταν μέσω του blog. Ανέφεραν ότι έγραφαν καλύτερα γιατί τα κείμενά τους διαβάζονταν από όλους και ωφελούνταν σημαντικά από τα γραπτά των συμφοιτητών.
Οι περισσότερες έρευνες εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στις επιπτώσεις των εργαλείων του web2 στην τυπική εκπαίδευση. Οι Song, D.&Lee,J.(2014) ερμηνεύοντας τα ερευνητικά τους δεδομένα διαπιστώνουν πως ιστοσελίδες μη τυπικής μάθησης υιοθετούν σε ένα βαθμό τις πρακτικές του web2και παρατηρείται θετική συσχέτιση μεταξύ ιστοσελίδων άτυπης μάθησης και των εργαλείων του web2.
Τα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν πως η χρήση των εργαλείων του web2 στην τάξη έχει ως αποτέλεσμα τη μάθηση και όχι απλά τη διδασκαλία, ο μαθητής αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο «χτίζοντας» τη μάθησή του και ο εκπαιδευτικός παύει να είναι αυθεντία και φωτοδότης και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τη δημιουργία κλίματος ενεργητικής μάθησης.
Μια μελλοντική έρευνα θα μπορούσε να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους ένα εργαλείο του web2 ενισχύει τη συνεργατικότητα και τη δημιουργικότητα των μαθητών.
ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Jimoyiannis, A., Tsiotakis, P., Roussinos, D., & Siorenta, A. (2013). Preparing teachers to integrate Web 2.0 in school practice: Toward a framework for Pedagogy 2.0. Australasian Journal of Educational Technology, 29(2).
Ladbrook, J. (2014). An interactive digital platform for preservice secondary English teachers’ reading: First iteration findings. Australasian Journal of Educational Technology, 30(5).
Prokofieva, M. (2013). Evaluating types of students’ interactions in a wiki-based collaborative learning project. Australasian Journal of Educational Technology, 29(4).
Song, D. & Lee, J. (2014). Has web 2.0 revitalized informal learning? The relationship between web 2.0 and informal learning. Journal of computer assisted learning, 30(6).
Sullivan, M., & Longnecker, N. (2014). Class blogs as a teaching tool to promote writing and student interaction. Australasian Journal of Educational Technology, 30(4).
Veira, A. K., Leacock, C. J., & Warrican, S. J. (2014). Learning outside the walls of the classroom: Engaging the digital natives. Australasian Journal of Educational Technology, 30(2).
