Αγαπημένοι μου μαθητές,
σας προτείνω αυτό το κριτήριο για εξάσκηση.
Περιμένω τις απαντήσεις σας με ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνση που σας έχω δώσει ή με όποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης είσαστε εξοικειωμένοι (εύκολα θα με βρείτε) ή στην πλατφόρμα που σας έστειλα.
Θα σας δώσω χρόνο μιας περίπου βδομάδας και μετά θα αναρτήσω τις απαντήσεις.
Καλή αντάμωση!
ΤΡΙΩΡΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ – ΛΟΓΟΤΕΧΙΑΣ (ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ)
ΚΕΙΜΕΝΟ I
Ατομική και κοινωνική ευθύνη
Η ιστορία του κορονοїού έφερε στην επικαιρότητα τη λέξη «ευθύνη» στην ατομική και στην κοινωνική της εκδοχή. Λοιμωξιολόγοι και δημοσιογράφοι την έχουν εντάξει στο λεξιλόγιό τους, για να αφυπνίσουν το φιλότιμο και την αυτοπειθαρχία – στοιχεία απαραίτητα για να εφαρμοστούν τα μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση για να βγούμε με τις μικρότερες απώλειες από αυτή την περιπέτεια.
Παρότι η πλειονότητα του κόσμου φαίνεται να προσαρμόζεται στη νέα αυτή κατάσταση, στις πρώτες ημέρες υπήρξαν φαινόμενα από πολλούς που αψήφησαν την κρισιμότητα των στιγμών. Καταναλωτική επιδρομή στα σουπερμάρκετ, συγχρωτισμός σε κλειστούς και ανοιχτούς χώρους έδειξαν μια ανωριμότητα των συμπολιτών μας που έβαλαν σε κίνδυνο τη ζωή τους, αλλά και τη ζωή των άλλων.
Έγινε με κάθε τρόπο επίκληση στην ατομική ευθύνη για την πιστή εφαρμογή των μέτρων. Η ευθύνη, όμως, δεν εμφανίζεται ξαφνικά, ούτε κατά παραγγελία. Καλλιεργείται στους πολίτες με την παιδεία, την εφαρμογή δίκαιων νόμων και την καθημερινή πρακτική στις μεταξύ μας σχέσεις και σε αυτές με το κράτος.
Η συναίσθηση του χρέους, οι ηθικές αρχές, αλλά και ο σεβασμός και η αγάπη για τον συνάνθρωπο γεννούν την ευθύνη. Είναι ατομική όταν εκπορεύεται από το άτομο και ασκείται από αυτό. Κινούμενο στο πλαίσιο της νομιμότητας έχει διακηρυγμένα δικαιώματα, αλλά έχει δεσμευτεί και με υποχρεώσεις.
Αν δεν εκδηλωθεί, έρχεται η αδήριτη ανάγκη και επιβάλλεται. Τότε, όμως, δεν μπορούμε να μιλάμε για ευθύνη, αλλά για συμμόρφωση. Γέννημα του φόβου και της τιμωρίας, πολλές φορές υποκριτικά, εμφανίζεται με τον μανδύα της ευθύνης. Η πραγματική όμως ευθύνη εκπορεύεται από ανθρώπους καλοπροαίρετους, αυτοθυσιαστικούς, ευαίσθητους πολίτες και καμιά φορά ήρωες. Σε αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει θέση η ανυπακοή για την ανυπακοή, η αδιαφορία, η μαγκιά, ο εγωκεντρισμός, η προβολή και η δημοσιότητα λίγων λεπτών.
Προσωπικότητες με σταθερές αναφορές που δεν επηρεάζονται από τους ανέμους των καιρών, με επίγνωση του εφήμερου και του αιώνιου. Εγγύηση για τους συνανθρώπους του που έρχονται σε επαφή μαζί τους, αλλά και στην κοινωνία ολόκληρη.
Στο σημείο ακριβώς αυτό φαίνεται ότι η ατομική ευθύνη δεν είναι και τόσο ατομική, αλλά εμπλέκεται με την κοινωνική, αφού μέσα στην κοινωνία καλλιεργείται, δοκιμάζεται και ασκείται. Την ονομάζουμε κοινωνική, όταν τη συναντούμε σε μεγάλα πληθυσμιακά σύνολα, όταν την προσδοκούμε από το σύνολο της κοινωνίας. Είναι τότε που οι πολλοί δεν συμμορφώνονται, αλλά στοιχίζονται οικειοθελώς πίσω από έναν υψηλό στόχο, έναν ιερό σκοπό. Τότε η επιτυχία των ενεργειών τους και των σχεδίων τους είναι πλέον η βέβαιη.
Οι κοινωνικοί αρμοί γίνονται πιο σφιχτοί και η αλληλεγγύη γίνεται σχεδόν ψηλαφιτή. Το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο διαπερνά τις διαφορετικότητες, ανοίγει τους ορίζοντες της ευαισθησίας και παίρνει τη μορφή μια μεγάλης αγκαλιάς, έτοιμης να κλείσει μέσα της και να βοηθήσει τον πλησίον, αυτόν τον άγνωστο…
Γιατί πλησίον είμαστε και εμείς οι ίδιοι για τους άλλους. Ακατάλυτοι δεσμοί δημιουργήθηκαν από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να ζει σε κοινότητες. Έκανε συμφωνίες, με τους άλλους, έφτιαξε νόμους, καθιέρωσε θεσμούς, ανέπτυξε ήθη και έθιμα και όλα αυτά τα συντήρησε, τα προασπίστηκε, τα διαφύλαξε. Αυτά, όμως, δεν έγιναν άπαξ και τελειώσαμε.
Άλλοτε πάλι τα καταπάτησε, τα αλλοίωσε, τα κακοποίησε. Πολιτικό ζώο ο άνθρωπος έχει και ένστικτα που τον γυρίζουν πίσω. Παρά τις προόδους σε διάφορους τομείς της ζωής του, στα κύτταρά του κρύβονται αισθήματα και αναμνήσεις της πρωτοїστορίας του. Κι όταν έρθουν στην επιφάνεια αναταράσσουν σχετική ηρεμία που επετεύχθη με τόσο κόπο. Το κοινωνικό συμβόλαιο κοντεύει να αχρηστευθεί.
Όμως αυτή η αναταραχή οφείλεται και σε άλλους λόγους: κοντόφθαλμα συμφέροντα ατόμων και ομάδων, υπερφίαλα σχέδια ηγετών και κάθε είδους φανατισμοί συναποτελούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που δυναμιτίζει τα θεμέλια της κοινωνίας. Ανερμάτιστα προσχήματα, ακατάσχετη απληστία, ασυγκράτητη αφροσύνη οδηγούν σε εκρηκτικές καταστάσεις και βάζουν σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή και κάποτε, την ίδια τη ζωή των ανθρώπων.
Τότε είναι που η κοινωνία πρέπει να δράσει συλλογικά, οργανωμένα για να διαφυλάξει όσα πέτυχε με κόπο. Να βάλει κάθε κατεργάρη στον πάγκο του: να τιμωρήσει τον κερδοσκόπο, τον καταπατητή, τον διαδοσία ψευδών ειδήσεων, τον πονηρό, τον τυχοδιώκτη που είναι έτοιμος να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία κάνοντας εμπόριο τον φόβο, την αδυναμία, την ανάγκη, τη φτώχεια των συνανθρώπων του.
Αυτές τις ημέρες τα είδαμε όλα αυτά στα σουπερμάρκετ, στα φαρμακεία, στον χωρίς προφύλαξη συγχρωτισμό σε πλατείες και παραλίες. Καιρός να συνέλθουμε. Η κοινωνική ευθύνη δεν αγοράζεται ούτε πωλείται είναι αγαθό που αποκτιέται με καθημερινή άσκηση και όχι ευκαιριακά.
Σωτήρης Στεφανόπουλος, φιλολόγος-συγγραφέας
KEIMENO II
KEIMENO III
ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ
Μέσα στο αποκλεισμένο Οράν, η πανούκλα θερίζει ζωές, τα κρεματόρια δουλεύουν μέρα νύχτα, τα τραμ περνούν φορτωμένα νεκρούς. Κι όμως ο κόσμος κυκλοφορεί στους δρόμους, παραδομένος σε μιαν αδιάκοπη αναζήτηση, κι ενώ μερικοί πασχίζουν να ξεπεράσουν τις ενοχές τους, κάποιοι άλλοι βρίσκουν μέσα στον τρόμο και την αγωνία τις μεγάλες φιλίες που θα τους σημαδέψουν…
Ο Αλμπέρ Καμύ, γεννημένος στην Αλγερία το 1913, τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ το 1948 και πέθανε το 1960. Τη μεγάλη του φήμη την οφείλει κυρίως στα δύο του μυθιστορήματα, τον Ξένο (1942) και την Πανούκλα (1947), καθώς και στα φιλοσοφικά έργα του Ο μύθος τον Σισύφου και Ο επαναστατημένος άνθρωπος.
Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς όταν του πέσουν στο κεφάλι. Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρόλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους. Ο γιατρός Ριέ ήταν απροετοίμαστος, όπως και οι συμπολίτες μας και έτσι πρέπει να καταλάβουμε τους δισταγμούς τους. Και μ’ αυτόν τον τρόπο επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι μοιράστηκε ανάμεσα στην ανησυχία και την εμπιστοσύνη. Όταν ξεσπάει ένας πόλεμος, οι άνθρωποι λένε: “Δεν θα διαρκέσει πολύ, είναι πολύ ανόητο”. Κι αναμφίβολα ένας πόλεμος είναι σίγουρα πολύ ανόητος, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να διαρκέσει. Η ανοησία επιμένει πάντα και θα μπορούσε κανείς να το διακρίνει αν δεν σκέφτονταν μόνο τον εαυτό του. Απ’ αυτή την άποψη οι συμπολίτες μας ήταν σαν όλο τον κόσμο, σκέφτονταν τους εαυτούς τους και για να το πούμε κι αλλιώς ήταν ανθρωπιστές: δεν πίστευαν στις δυστυχίες. Η δυστυχία δεν είναι στα μέτρα του ανθρώπου, επομένως λέμε ότι η δυστυχία δεν είναι πραγματική, είναι ένα κακό όνειρο που θα περάσει. Αλλά δεν περνάει πάντα και από κακό όνειρο σε κακό όνειρο, είναι οι άνθρωποι που περνάνε και πρώτα πρώτα οι ανθρωπιστές, γιατί δεν πήραν τις προφυλάξεις τους. Οι συμπολίτες μας δεν ήταν πιο ένοχοι από άλλους, ξεχνούσαν να είναι μετριόφρονες, αυτό είναι όλο και σκέφτονταν ότι όλα είναι ακόμη δυνατά για αυτούς· πράγμα που σήμαινε ότι οι δυστυχίες είναι αδύναμες. Συνέχιζαν να κάνουν επιχειρήσεις, να ετοιμάζουν ταξίδια, και να έχουν γνώμες. Πως θα μπορούσαν να σκεφτούν τη πανούκλα, που καταργεί το μέλλον, τις μετακινήσεις, τις συζητήσεις; Θεωρούσαν τους εαυτούς τους ελεύθερους και κανένας δεν θα είναι ποτέ ελεύθερος, όσο υπάρχουν δυστυχίες.
[…]
Κοιτώντας από το παράθυρο την πόλη που δεν είχε αλλάξει, μόλις τότε άρχισε ο γιατρός να αισθάνεται μέσα του τη γέννηση αυτής της ελαφριάς αηδίας μπροστά στο μέλλον, που ονομάζουμε ανησυχία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να αναφέρετε συνοπτικά τα χαρακτηριστικά του υπεύθυνου ανθρώπου σύμφωνα με το κείμενο I. (60 λέξεις). Μονάδες 15
Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο I, τις παρακάτω προτάσεις γράφοντας στο γραπτό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό ή Λάθος και να στηρίξετε την απάντησή σας σε αντίστοιχα χωρία του κειμένου I. Μονάδες 15
1. Η ατομική ευθύνη είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό του ανθρώπου.
2. Όταν η ατομική ευθύνη επιβάλλεται δεν χαρακτηρίζεται ευθύνη αλλά συμμόρφωση.
3. Η κοινωνική αναταραχή οφείλεται μόνο στις πρωτόγονες ορμές του ανθρώπου.
4. Η κοινωνική αρμονία πρέπει να διαφυλαχθεί από αυτούς που την υπονομεύουν με συλλογική δράση.
Β2. Να επιχειρήσετε μια διαφορετική παραγραφοποίηση στις 4η, 5η και 6η παράγραφο του κειμένουI.
Μονάδες 5
Β3. Ποιος είναι ο σκοπός του αρθρογράφου (κειμένο I) και με ποια μέσα τον επιτυγχάνει; Μονάδες 8
Β4. Πώς κριτικάρει ο σκιτσογράφος (κείμενοII) την στάση των πολιτών σε δύσκολες στιγμές; Μονάδες 7
Β5. «Να βάλει κάθε κατεργάρη στον πάγκο του: να τιμωρήσει τον κερδοσκόπο, τον καταπατητή, τον διαδοσία ψευδών ειδήσεων, τον πονηρό, τον τυχοδιώκτη που είναι έτοιμος να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία κάνοντας εμπόριο τον φόβο, την αδυναμία, την ανάγκη, τη φτώχεια των συνανθρώπων του.» : Να μετασχηματίσετε την περίοδο λόγου από το κείμενο I χρησιμοποιώντας την αναφορική λειτουργία της γλώσσας.
Μονάδες 5
Γ. Ποιο ερώτημα θίγει κατά τη γνώμη σας το απόσπασμα από την Πανούκλα του Καμύ (κείμενο III); Συμφωνείτε με την άποψη του αφηγητή ότι κανένας δεν είναι ποτέ ελεύθερος όσο υπάρχουν δυστυχίες;
Μονάδες 15
Δ. Ο αρθρογράφος του κειμένου υποστηρίζει: «Η ευθύνη, όμως, δεν εμφανίζεται ξαφνικά, ούτε κατά παραγγελία. Καλλιεργείται στους πολίτες με την παιδεία, την εφαρμογή δίκαιων νόμων και την καθημερινή πρακτική στις μεταξύ μας σχέσεις και σε αυτές με το κράτος.» Σε ένα άρθρο που θα ετοιμάσετε για τη σχολική εφημερίδα να αναφερθείτε στα στοιχεία που θεωρείτε ότι υπερισχύουν στην προσωπικότητα ενός κοινωνικά υπεύθυνου ατόμου, καθώς και στους παράγοντες που μπορούν να καλλιεργήσουν την κοινωνική υπευθυνότητα. (350 – 400 λέξεις)
Μονάδες 30
Αφήστε μια απάντηση