ΕΠΟΧΕΣ – ΜΗΝΕΣ

ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 2013 – 2014
ΘΕΜΑ: «Οι εποχές του χρόνου και οι μήνες»

Σχέδιο προγράμματος

 Όνομα              Επώνυμο                  Σχολείο                              Τάξη/Τμήμα
Αθανάσιος         Χάψαλης       Δημοτικό Σχολείο Εξαπλατάνου            Γ΄

Τίτλος θέματος
«Οι εποχές του χρόνου και οι μήνες»

Υποθέματα
Φθινόπωρο: Σεπτέμβριος – Οκτώβριος – Νοέμβριος
Χειμώνας: Δεκέμβριος – Ιανουάριος – Φεβρουάριος
Άνοιξη: Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος
Καλοκαίρι: Ιούνιος – Ιούλιος – Αύγουστος
Σκοπός
Η συστηματική επαφή με το ημερολογιακό έτος και κυρίως η κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε εποχής και του κάθε μήνα.
Στόχοι
Να κατανοήσουν οι μαθητές τη διαχρονική ανάγκη του χωρισμού του χρόνου σε επί μέρους τμήματα (εποχές – μήνες). Να γνωρίσουν την ονοματοποιία εποχών – μηνών. Να ανακαλύψουν τα χαρακτηριστικά στοιχεία της κάθε εποχής – μήνα, να μελετήσουν τις κλιματολογικές συνθήκες, τις ασχολίες των κατοίκων, τα ήθη και τα έθιμα και να τα συσχετίσουν με το συγκεκριμένο τμήμα του χρόνου. Να ασκηθούν στην παρατήρηση του περιβάλλοντος γύρω τους και να έρθουν σε άμεση επαφή με αυτό. Να προσεγγίσουν το θέμα διαθεματικά μέσα από τη γλώσσα, τη λογοτεχνία, τα μαθηματικά, τη μελέτη, τα εικαστικά κλπ. Να μάθουν να συνεργάζονται, να διατυπώνουν τη γνώμη τους, να καταγράφουν και να ελέγχουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Να αναπτύξουν δεξιότητες του καλού ομιλητή και ακροατή συμμετέχοντας σε συζητήσεις. Να εκφραστούν μέσα από τις δραστηριότητες που αναλαμβάνουν και να αποκτήσουν καλές συνήθειες εργασίας. Να αποκτήσουν δυνατότητες πρόσβασης στις πληροφορίες και να μπορούν να τις αξιοποιήσουν. Να υιοθετήσουν υπεύθυνες συμπεριφορές απέναντι στους συμμαθητές τους. Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε προβλήματα και καταστάσεις που αντιμετωπίζουν και να συμβάλλουν στην επίλυσή τους.
Σύνδεση με Μαθήματα/Ενότητες του προγράμματος σπουδών
Γλώσσα, Μαθηματικά, Ιστορία, Μελέτη, Θρησκευτικά, Αισθητική Αγωγή, Φυσική Αγωγή, Ξένη γλώσσα.
Δραστηριότητες
Οι μαθητές θα εργαστούν ομαδοσυνεργατικά. Θα συγκεντρώσουν και θα επεξεργαστούν πληροφορίες, θα γράψουν κείμενα, ποιήματα, θα κάνουν ζωγραφιές, θα φωτογραφίσουν τη φύση στις τέσσερις εποχές με τις αλλαγές της, θα καταγράψουν παροιμίες και λαογραφικά στοιχεία και όλα αυτά θα ανεβαίνουν σταδιακά σε ιστολόγιο που θα δημιουργήσουμε.
Εκπαιδευτικό Υλικό
Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία:
Εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεις.
Πολυμεσικό/Ψηφιακό Υλικό:
Φωτογραφικές μηχανές, ψηφιακοί δίσκοι, διαδίκτυο, εκπαιδευτική τηλεόραση.
Ιστότοποι:
http://el.wikipedia.org/ http://www.livepedia.gr/ http://users.sch.gr http://www.sansimera.gr/
Τρόποι/Τεχνικές Αξιολόγησης
α) Παρουσίαση εργασιών
Το υλικό που θα συγκεντρωθεί θα μπορούν να παρακολουθούν οι ενδιαφερόμενοι στο ιστολόγιο που δημιουργήσαμε καθώς θα ανεβαίνει σταδιακά στη διεύθυνση:
https://blogs.sch.gr/axapsalis/
β) Ερωτηματολόγια
Στο τέλος θα συνταχθούν και θα συμπληρωθούν ερωτηματολόγια που θα βοηθήσουν στην αξιολόγηση του προγράμματος.
Παρατηρήσεις:
Το πρόγραμμα ξεκινά από 20 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο. Η επεξεργασία των υποθεμάτων (εποχές – μήνες) θα γίνεται στην εποχή τους και στο μήνα τους. Για την εποχή του καλοκαιριού και τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, η επεξεργασία θα γίνει τον τελευταίο μήνα της σχολικής χρονιάς.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

Μία από τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Ονομάζεται έτσι γιατί την εποχή αυτή φθίνουν, δηλαδή ελαττώνονται τα οπωρικά (φρούτα) και γενικότερα οι καρποί της γης. Το Φθινόπωρο περιλαμβάνει τους μήνες Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Νοέμβριο. Με βάση όμως τα ηλιοστάσια διαρκεί από τις 22 Σεπτεμβρίου ως τις 21 Δεκεμβρίου.

Κατά το χρονικό αυτό διάστημα γίνονται πάρα πολλές από τις γεωργικές εργασίες. Σπέρνονται οι πρώιμες χρονιάτικες καλλιέργειες, ολοκληρώνεται η συγκομιδή των όψιμων δημητριακών, των οσπρίων και του βαμβακιού, γίνεται ο τρύγος και μαζεύονται τα περισσότερα φρούτα και οι καρποί (μήλα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα).

Η πρώτη περίοδος του Φθινοπώρου είναι συνέχεια του καλοκαιριού, χωρίς όμως τις μεγάλες ζέστες του. Στις αρχές της ανοίγουν τα σχολεία μετά τις καλοκαιρινές διακοπές. Από τα μέσα όμως ή το τέλος του Οκτωβρίου, ανάλογα με τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες, αρχίζουν  να πέφτουν τα τόσο ευνοϊκά για τη γεωργία πρωτοβρόχια. Στο μεταξύ τ’ αποδημητικά πουλιά (χελιδόνια, πελαργοί), που δεν μπορούν να ζήσουν στον τόπο μας το χειμώνα, φεύγουν για ζεστότερες χώρες.

Αν εξαιρέσει κανείς τις ορεινές και τις πολύ βορεινές περιοχές της πατρίδας μας, στην υπόλοιπη χώρα με το ήπιο κλίμα της πρασινίζει ξανά ο τόπος, ανθίζουν οι ντάλιες, τα χρυσάνθεμα (αγιοδημητριάτικα) και πολλά άλλα λουλούδια. Έτσι χαιρόμαστε μια μικρότερη Άνοιξη το Φθινόπωρο. Την εποχή αυτή οι μέρες συνεχώς μικραίνουν, ενώ οι νύχτες μεγαλώνουν.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ
(Βασίλης Χαρωνίτης)

Έρχεται φθινόπωρο,
φώναξε τ’ αγέρι.
Χελιδόνια, φύγετε
στου νοτιά τα μέρη.
Έρχεται φθινόπωρο,
λέει το συννεφάκι.
Πρωτοβρόχια φτάνουνε,
ξέψυχο δεντράκι.
Έρχεται φθινόπωρο,
είπε το σχολείο.
Τα λουλούδια κλείστηκαν
μέσα στο βιβλίο.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ
(Ρένα Καρθαίου)

 Ο Σεπτέμβρης πρώτα κρύα
τρέχει ανοίγει τα σχολεία.
Ο Οκτώβρης συγυρίζει
ναφθαλίνη σου μυρίζει.
Κι ο Νοέμβρης με βροχή
σκάβει, σπέρνει όλη τη γη.
Του φθινοπώρου τα παιδιά
και τα τρία πολλή δουλειά.

ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ
(Γιώργης Κρόκος)

– Ε, φθινόπωρο, τι φέρνεις ;
– Σάκα κι όμορφο βιβλίο,
τη βροχή, τους καστανάδες
και το πρώτο πρώτο κρύο!

ΤΟ ΑΛΕΤΡΙ
(Ιωάννης Πολέμης)

Ζευγαρωμένα, ταιριαστά
τα βόδια στο ζυγό,
μες στα βαθιά τα μάτια τους
τη συλλογή τους κρύβουν.
Και στο χωράφι τ’ άσκαφτο
σέρνουν με βήμα αργό,
σέρνουν το αλέτρι πίσω τους
και κάπου κάπου σκύβουν.
Το υνί χαράζει ακούραστα
τ’ αυλάκι το βαθύ,
ξεσκάβοντας, τινάζοντας
την πέτρα, το κοτρώνι.
Κι ο ζευγολάτης άφωνος
τ’ αλέτρι ακολουθεί
και με βουκέντρα σουβλερή
τα βόδια του κεντρώνει.
Ευλογημένο τρεις φορές
τ’ αλέτρι το βαρύ!
Ευλογημένα τρεις φορές
τα βόδια, ο ζευγολάτης!
Κι ευλογημένη τρεις φορές
η γη που, καρπερή,
με δίχως βαρυγκόμηση
μας δίνει τα καλά της!

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Ο ένατος μήνας του χρόνου. Το όνομά του έχει λατινική προέλευση και σημαίνει έβδομος, γιατί στο ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το Μάρτιο, ήταν έβδομος μήνας. Μερική αντιστοιχία μαζί του έχει ο αρχαιοελληνικός μήνας Βοηδρομιών. Στις 21 Σεπτεμβρίου γίνεται η φθινοπωρινή ισημερία (12 ώρες μέρα και 12 ώρες νύχτα) κι από τις 22 αρχίζει το φθινόπωρο. Γι’ αυτό ο Σεπτέμβριος θεωρείται και ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου.

Το Σεπτέμβριο ωριμάζουν ή αρχίζουν να ωριμάζουν πολλά φρούτα κι ανοιξιάτικες σπορές στην πατρίδα μας (μήλα, αχλάδια, κάστανα, όψιμα σταφύλια, καλαμπόκι, σουσάμι και άλλα). Με τα φθινοπωρινά πρωτοβρόχια αρχίζει η σπορά των χειμωνιάτικων δημητριακών (σίκαλη, σιτάρι, κριθάρι), προπάντων στα ορεινά μέρη της πατρίδας μας, γι’ αυτό κι ο μήνας ονομάζεται από το λαό μας και «Σποριάς». Ονομάζεται ακόμα και «Σταυρός» ή «Σταυρίτης» ή «μήνας του Σταυρού», γιατί στις 14 γιορτάζουμε την Ύψωση του τιμίου Σταυρού. Κατά το Σεπτέμβριο που φεύγουν για τις θερμές χώρες τα μεταναστευτικά πουλιά, περνούν από τη χώρα μας τα ορτύκια. Γι’ αυτό ο μήνας λέγεται και «Ορτυκολόγος». Λέγεται και «Χινόπωρος» επειδή είναι ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου, αλλά και «Τρυγητής», λόγω του τρύγου, που είναι η κύρια αγροτική απασχόληση το μήνα αυτό. Το Σεπτέμβριο τελειώνουν και οι θερινές διακοπές κι αρχίζουν να λειτουργούν τα σχολεία.

Παροιμίες για το Σεπτέμβριο

Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
Σεπτέμβρη στάρι σπείρε και σε πανηγύρι σύρε.
Σεπτέμβρης πρώτα κρύα, τρέχει, ανοίγει τα σχολεία.
Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
Τον Τρυγητή τ’ αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι.
Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν.
Του Σταυρού σταύρωνε και δένε.
Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.
Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα.
Βοηθάει ο Αι- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός.
Θέρος, τρύγος, πόλεμος.
Του Σταυρού κοίτα και τ’ Αϊ Γιωργιού ξεκίνα.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Ο δέκατος μήνας του χρόνου. Το όνομά του σημαίνει όγδοος μήνας και αυτό γιατί στο ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το Μάρτιο, ο Οκτώβριος ήταν όγδοος στη σειρά. Έχει 31 μέρες και είναι ο δεύτερος μήνας του Φθινοπώρου.

Στην αρχαία Ελλάδα ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Πυανόψια, Οσχοφόρια, Θεσμοφόρια), καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για το κύκλο των γεωργικών εργασιών, που μόλις άρχιζε. Αργότερα, για τον ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως για να πάνε καλά τα σπαρτά.

Συνήθως τον Οκτώβριο αρχίζουν τα πρωτοβρόχια, που οι γεωργοί τα περιμένουν με λαχτάρα για τις πρώιμες σπορές τους. Με τα πρωτοβρόχια αρχίζουν οι πρώτες ψύχρες, προμηνύματα του Χειμώνα. Όμως κάνει και ζεστές μέρες, που έγιναν αφορμή για το λαϊκό ρητό «Αϊ Δημητράκη, μικρό καλοκαιράκι». Δηλαδή τον Αϊ Δημήτρη (έτσι αποκαλεί ο λαός μας σε πολλά μέρη τον Οκτώβριο εξαιτίας της ομώνυμης γιορτής, που πέφτει σ’ αυτόν) περίμενε και ζεστές, καλοκαιριάτικες μέρες. Τον Οκτώβριο οι γεωργοί μαζεύουν τις τελευταίες σοδειές τους και ωριμάζουν πολλά φρούτα (μήλα, εσπεριδοειδή, κάστανα).
Τον Οκτώβριο η χώρα μας γιορτάζει δυο μεγάλες γιορτές. Η μια είναι του Αγίου Δημητρίου που γιορτάζεται στις 26 του μήνα. Είναι θρησκευτική και εθνική γιορτή, γιατί στις 26 Οκτωβρίου του 1912 λευτερώθηκε η Θεσσαλονίκη από τους Τούρκους. Η δεύτερη είναι η γιορτή του «ΟΧΙ», που γιορτάζεται στις 28 του μήνα, σε ανάμνηση του ηρωικού «ΟΧΙ» που βροντοφώναξε ο λαός μας, πολεμώντας στα βουνά της Πίνδου τους επιδρομείς του Μουσολίνι.

Παροιμίες για τον Οκτώβριο

Αϊ Δημητράκη, μικρό Καλοκαιράκι.
Το οκτωβριανό το λάδι, άλλος μήνας δεν το βγάζει.
Ο Οκτώβρης συγυρίζει, ναφθαλίνη θα μυρίσει.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες; Λίγο σιτάρι θα ’χεις.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οχτώ σωρούς δεν έκανες…
Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.
Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησε το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.
Αν δεν χορτάσει ο Οκτώβρης τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι.
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.
Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.
Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει.
Τ΄ Αϊ Δημητριού, τι είσαι ΄σύ και τι΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.
Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

Ο ενδέκατος μήνας του χρόνου. Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το Μάρτη, ήταν ένατος και από αυτό πήρε και το όνομα Νοέμβριος δηλαδή ένατος μήνας. Είναι ο τελευταίος μήνας του φθινοπώρου και στη χώρα μας ο κυριότερος μήνας για τη σπορά των σιτηρών. Γι’ αυτό σε ορισμένα μέρη της πατρίδας μας τον λένε και «Σποριά». Οι μέρες του είναι τριάντα, είναι οι μικρότερες του χρόνου και γι’ αυτό στα χωριά τον λένε και «Χαμένο».

Το μήνα αυτό είναι κατάλληλη εποχή για τα φθινοπωρινά φυτεύματα και πολλές άλλες αγροτικές εργασίες. Τα αμπέλια καθαρίζονται από τις ξερές και από τις περίσσιες βέργες τους, για να είναι τα φυτά έτοιμα για το κανονικό κλάδεμα, που θα γίνει αργότερα. Επίσης, όπως και πολλά από τα καρποφόρα δέντρα, σκάβονται για αέρισμα, ριζοκαθάρισμα και κόπρισμα. Οι βροχές του Νοεμβρίου είναι ευεργετικές, όταν δεν εμποδίζουν τις αγροτικές εργασίες.

Τον μήνα αυτό έχουμε τη γιορτή του «Πολυτεχνείου» (17 Νοεμβρίου). Επίσης γιορτάζονται τα Εισόδια της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου). Η γιορτή αυτή σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας λέγεται της «Παναγίας της Πολυσπορίτισσας». Στις περιοχές αυτές όλα τα σπίτια των χωριών βράζουν την παραμονή το βράδυ διάφορους σπόρους μαζί, κατά προτίμηση σιτάρι και καλαμπόκι, τα λεγόμενα «σπορίδια». Τα τρώνε την άλλη μέρα, αφού πρώτα τα πάνε στην εκκλησία και τα ευλογήσει ο παπάς με ειδική ευχή. Αυτό σε πολλά χωριά της Ηπείρου γίνεται του «Αντριά», την παραμονή δηλαδή της γιορτής του Αγίου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου).

Παροιμίες για τον Νοέμβριο

Τον Οκτώβρη τα κουδούνια, το Νοέμβρη παραμύθια.
Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
Αϊ Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα:
-Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ” Αϊ Φιλίππου αυτού είμαι.
Η πούλια βασιλεύοντας το μήνυμά της στέλνει.
Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
Αν τ” Αϊ Φιλίππου λείπω, τ” Άγια, των Αγιών δε λείπω.
Όποιος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δε θα πάρει.
Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί.
Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας.
Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είναι στο στάβλο κι ούτε ζευγάς στους κάμπους.
Ο Αϊ Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.
Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει.
Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» – «καλησπέρα».
Νοέμβρη οργώματα κι ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
Ο Νοέμβρης κι αν βροντά, το κρασάκι να ’ναι καλά!
Ο Νοέμβρης με βροχή, σκάβει, σπέρνει όλη τη γη.
Το Νοέμβρη κρύο κάνει κι η φωτιά θα μας ζεστάνει.

ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Η ψυχρότερη εποχή του χρόνου για το Βόρειο ημισφαίριο. Έρχεται ύστερα από το φθινόπωρο, διαρκεί τους μήνες Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, ενώ αστρονομικά αρχίζει με το χειμερινό ηλιοστάσιο (21 Δεκεμβρίου) και τελειώνει με την εαρινή ισημερία (20 Μαρτίου).

Οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν πλάγια στο Βόρειο ημισφαίριο κατά τη διάρκεια του χειμώνα και σ’ αυτό οφείλεται το κρύο και η κακοκαιρία του. Ο χειμώνας μάλιστα γίνεται πιο βαρύς, όσο προχωρούμε προς το Βόρειο Πόλο.

Στις εύκρατες χώρες αναστέλλεται το χειμώνα η ανάπτυξη των φυτών, τα δέντρα και όλα τα μη αειθαλή φυτά ρίχνουν τα φύλλα τους. Οι αγρότες οργώνουν τα χωράφια και γενικά προετοιμάζουν το έδαφος για τις ανοιξιάτικες καλλιέργειες, καθαρίζουν και κλαδεύουν τα δέντρα, μεταφυτεύουν άλλα, στρωματώνουν σπόρους ή τους σπέρνουν στα ειδικά σπορεία. Οι κτηνοτρόφοι με τα κοπάδια τους βρίσκονται στα χειμαδιά και κυριότερη φροντίδα τους είναι να τους εξασφαλίσουν την απαιτούμενη διατροφή, ιδιαίτερα σε ορισμένες πολύ ψυχρές και παγερές περιόδους του χειμώνα και να επιβλέπουν στο ξεγέννημά τους.

Περισσότερο κλειστή είναι η ζωή των χωρικών στις ορεινές περιοχές, όπου άφθονα είναι τα χιόνια, με αποτέλεσμα να διακόπτεται η επικοινωνία τους για κάμποσες μέρες. Γι’ αυτές προπάντων είχε εφαρμογή το λαϊκό γνωμικό «ο καλός ο νοικοκύρης το χειμώνα χαίρεται». Στην ελληνική ύπαιθρο οι γιορτές του χειμώνα (τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, τα Φώτα) και προς το τέλος του οι Αποκριές γιορτάζονται σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα έθιμα.

Ο  Χιονάνθρωπος

Πιπεριά  για  μύτη
κάρβουνα  για  μάτια
για  τα  δυο  του  χέρια
ξύλα  δυο  κομμάτια.
Να, και  για  καπέλο
μια  παλιοκανάτα.
Κοντοστρουμπουλάτος
σαν  χοντροπατάτα.
Όσοι  θα  περνούνε
και  θα  τον  κοιτάζουν
θα  χαμογελούνε…
και  θα  τον… θαυμάζουν.
( ΕΛΛΗ  ΑΛΕΞΙΟΥ )

Χιόνι

Τι καλά που ‘ναι στο σπίτι μας
τώρα που όξω πέφτει χιόνι.
Το μπερντέ παραμερίζοντας
τ’ άσπρο βλέπω εκεί σεντόνι
να σκεπάζει όλα τα πράματα
δρόμους, σπίτια, δένδρα, φύλλα.
Πόσο βλέπω μ’ ευχαρίστηση
μαζεμένη τόση ασπρίλα.
(Κ. Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ)

Τι μας κάνεις χειμώνα

Έβρεξες και χιόνισες,
άσπλαχνε χειμώνα,
Πάγωσες την όμορφη
τρυφερή ανεμώνα.
Όλους μας φυλάκισες
μέσα στη φωλιά μας.
φύσηξες και ρήμαξες
την αμυγδαλιά μας.
Φτάνουν πια οι κακοκαιρίες
φτάνουν πια τα χιόνια.
Άσε να ‘ρθει η άνοιξη
με τα χελιδόνια.
(ΓΙΩΡΓΗΣ ΚΡΟΚΟΣ)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Ο τελευταίος μήνας του χρόνου και πρώτος του χειμώνα. Η μικρότερη μέρα του χρόνου είναι η 22 Δεκεμβρίου, αρχή του χειμώνα. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος μήνας, γι’ αυτό και ονομάσθηκε έτσι. Πρώτος ήταν τότε ο Μάρτιος. Αυτό ακριβώς σημαίνει και το όνομά του που προέρχεται από τη λατινική λέξη decem που σημαίνει δέκα. Δωδέκατος μήνας έγινε στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Ο Δεκέμβριος αντιστοιχεί στο Αττικό ημερολόγιο με το μήνα Ποσειδεώνα (12 Δεκεμβρίου – 10 Ιανουαρίου). Ο λαός μας τον λέει και Χριστουγεννιάτη, Χιονιά, Βρομαλίτη, Χριστουγεννάρης, Χριστουγεννάς, Άσπρος ή Ασπρομηνάς, Χιονιάς.

Ο Δεκέμβριος από τους Ρωμαίους ήταν αφιερωμένος στον Κρόνο προς τιμήν του οποίου γιόρταζαν τα Σατουρνάλια που ξεκινούσαν από τις 17 του μηνός. Πίστευαν ότι στις 25 του μηνός ο Ήλιος αναγεννιέται και αποκτάει καινούριες δυνάμεις. Γι’ αυτό και τότε γιόρταζαν τα γενέθλια του αήττητου ήλιου. Η εκκλησία μας , με βάση το γεγονός αυτό πού ήταν βαθιά ριζωμένο στη λαϊκή συνείδηση καθιέρωσε μια χριστιανική γιορτή. Τέτοια γιορτή που ταίριαζε στην αντικατάσταση αυτή θεωρήθηκε πως είναι η γέννηση του Χριστού, γιατί ο Χριστός είναι ο ζωοδότης ήλιος, ο ήλιος της δικαιοσύνης. Γι’ αυτό ο Δεκέμβριος σε πολλά μέρη πήρε το όνομά του από τη μεγάλη γιορτή και αποκαλείται Χριστουγεννάρης.

Το Δεκέμβρη έχουμε τις μικρότερες μέρες. Από τα Χριστούγεννα όμως και ύστερα αρχίζουν να μεγαλώνουν. Ο Ήλιος έχει τώρα τη μεγαλύτερη απόκλιση νότια του ισημερινού, με αποτέλεσμα το βόρειο ημισφαίριο, στο οποίο βρισκόμαστε εμείς, να φωτίζεται πολύ λιγότερο από το νότιο. Από τις 22 του Δεκέμβρη, δηλαδή από το χειμερινό ηλιοστάσιο, όπως λέγεται, η απόκλιση του Ήλιου νότια του ισημερινού, αρχίζει να λιγοστεύει, οπότε το βόρειο ημισφαίριο φωτίζεται περισσότερο και η μέρα μεγαλώνει. Έχουμε τρεις μεγάλες γιορτές στην αρχή του Δεκέμβρη: της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα, και του Αϊ-Νικόλα. Στο τέλος του μήνα είναι η μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων.

Παροιμίες για το Δεκέμβριο

Χιόνι του Δεκεμβριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.
Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.
Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο Αϊ-Νικόλας παραχώνει.
Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα
και τα Λαμπρά βρεχούμενα, τα αμπάρια γεμισμένα.
Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη , μαζώχτε ξύλα και άχυρα και σύρτε και στον μύλο, Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.
Δεκέμβρη μου, με πάγωσες και πώς να ξεπαγιάσω.
Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος.
Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Ο πρώτος μήνας του έτους, κοινώς Γενάρης. Ονομάστηκε έτσι προς τιμή του θεού των Ρωμαίων Ιανού, ο οποίος θεωρούνταν προστάτης των πρώτων αρχών και αιτίων. Η καθιέρωσή του ως πρώτου μήνα του έτους έγινε το 450 π.Χ. από τους Ρωμαίους. Για τους αρχαίους Έλληνες η πρώτη του έτους ήταν η  21η Ιουνίου. Οι Βυζαντινοί ακολούθησαν τους Ρωμαίους στο ζήτημα του ημερολογίου και έτσι καθιέρωσαν τον Ιανουάριο ως πρώτο μήνα, πράγμα που  διατηρήθηκε και στο Ιουλιανό ημερολόγιο και εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα.

Ο λαός μας έχει διάφορες ονομασίες για τον Ιανουάριο. Ο Γενάρης είναι και Γεννολοητής, γιατί τότε γεννοβολούν τα κοπάδια, Γατομήνας, επειδή σ’ αυτόν ζευγαρώνουν οι γάτες & Μεσοχείμωνος, γιατί είναι ο μεσαίος από τους 3 μήνες του χειμώνα. Ακόμα Κρυαρίτης (στη Μάνη) για το τσουχτερό του κρύο, αλλά και Γελαστός για τις Αλκυονίδες ημέρες του. Κλαδευτής και Καλεντέρης (Πόντος – Καππαδοκία) από τα Κάλαντα (Καλένδες) της αρχιχρονιάς. Τέλος είναι Τρανός, Πρωτάρης, Μεγάλος μήνας ή Μεγαλομηνάς, γιατί είναι ο πρώτος μήνας του έτους με 31 ημέρες, αντίθετα με τον Κουτσό, τον Κουτσοφλέβαρο που ακολουθεί.

Το μήνα αυτό οι αγρότες προετοιμάζουν τα γεωργικά τους εργαλεία, όταν υπάρχουν βροχές ή χιόνια μεταφέρουν κοπριά στα κτήματα, εκχερσώνουν χωράφια ή διορθώνουν φράχτες, κάνουν αποστραγγιστικά χαντάκια, ανοίγουν λάκκους γύρω από τα δέντρα για να δεχτούν περισσότερη βροχή ή τα ασβεστώνουν, σπέρνουν πρώιμα μπιζέλια, κουκιά, κρεμμύδια, φυτεύουν τα φυλλοβόλα δέντρα (κερασιά, βυσσινιά, βερικοκιά, ροδακινιά κ.λ.π.), αγκινάρες, φράουλες, σπαράγγια, λιπαίνουν τα δέντρα με χωνεμένη κοπριά, κλάδεμα ελαιόδεντρων, επισκευή και βάψιμο κυψελών, αρχίζει το άρμεγμα των προβάτων. Οι γυναίκες ύφαιναν στον αργαλειό κιλίμια και βελέντζες, έπλεκαν και έραβαν.

Παροιμίες για τον Ιανουάριο

Χιόνισ’ έβρεξ’ ο Γενάρης, όλ’ οι μύλοι μας θ’ αλέθουν.
Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις.
Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές θα ‘ν’ τον αλωνάρη.
Κόψε ξύλο το Γενάρη και μη καρτερείς φεγγάρι.
Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
Ο λαγός και το περδίκι κι ο καλός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.
Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.
Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά.
Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει.
Όποιος θε να βαμπακώσει, τον Γενάρη θε να οργώσει.
Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.
Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει.
Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

Ο Φεβρουάριος προστέθηκε στο Ρωμαϊκό έτος σαν ο τελευταίος μήνας από τον Πομπίλιο Νουμά. Είναι μήνας διαβατήριος και αποκαθαρκτικός. Το 153 π.X. μεταφέρθηκε στη θέση που έχει σήμερα (δεύτερος μήνας του έτους) και σε αυτή τη θέση διατηρήθηκε και στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Στη διάρκειά του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν τελετές καθαρμών και εξαγνισμών.

Ο μήνας Φεβρουάριος ήταν αφιερωμένος λοιπόν από τους Ρωμαίους στον εξαγνισμό και επιπρόσθετα, επειδή ήταν πολύ βροχερός τον είχαν αφιερώσει στον Ποσειδώνα. Ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε προς τον αττικό μήνα Ανθεστηριώνα. Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου (46 π.X.) περιορίστηκαν οι μέρες του μήνα αυτού από 30 που ήταν ως τότε σε 29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου του αφαιρέθηκε μια ακόμη ημέρα, που προστέθηκε στον μήνα Αύγουστο προς τιμήν του Αυτοκράτορα. Για να συντονιστεί το ημερολόγιο των 365 ημερών προς το ηλιακό έτος, καθιερώθηκε η αύξηση των ημερών του Φεβρουαρίου κατά μια, κάθε τέσσερα χρόνια.

Ο λαός μας τον αποκάλεσε Κουτσοφλέβαρο, επειδή έχει 28 ημέρες και κάθε τέσσερα χρόνια 29. Κάθε τέσσερα χρόνια που έχουμε δίσεκτο έτος, ο λαός μας πιστεύει ότι είναι κακότυχο. Το δίσεκτο έτος  δεν πρέπει να φυτεύουν αμπέλια οι γεωργοί ούτε να γίνονται γάμοι ούτε να χτίζονται σπίτια. Λέγεται επίσης Φλιάρης, Λειψομήνας, Κουτσός, Κουτσούκης ή Μικρός (Κύπρος). Στον Πόντο τον Φεβρουάριο τον ονόμαζαν συνήθως Κούντουρο, γιατί έχει κοντή ουρά, αφού είναι λειψός σε σχέση με τους άλλους. Επίσης σε κάποια μέρη λεγόταν Κούτσουρος, διότι κατά κάποιο τρόπο είναι κουτσουρεμένος. Λέγεται και Κλαδευτής γιατί στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Τότε βάζουν και καταβολάδες, δηλαδή φυτεύουν αμπέλια (εκτός και αν είναι δίσεχτος ο χρόνος).

Παροιμίες για τον Φεβρουάριο

Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.
Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
Ο Φλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ’ ανθίσει.
Μα αν κάμει και πεισμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.
Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις φλέβες κλείνει.
Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
Στις δεκαεφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού.
Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς.
Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει.
Στις δεκαπέντε από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι.

ΑΝΟΙΞΗ

Μία από τις τέσσερις εποχές του χρόνου που περιλαμβάνει τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο. Με την άνοιξη βγαίνουμε από τον χειμώνα και μπαίνουμε στο καλοκαίρι. Ολόκληρη η φύση είναι τότε ένα χαρούμενο πανηγύρι ομορφιάς και αναδημιουργίας.

Τα φυτά ανθίζουν και τα δέντρα, που ύστερα από την παγωνιά του χειμώνα ξαναζωντανεύουν, ετοιμάζουν τον καρπό τους. Τα πουλιά κελαηδούν ασταμάτητα, δίνοντας τον μουσικό τόνο στο πανηγύρι της ξαναγεννημένης φύσης και όλα γύρω είναι γεμάτα υποσχέσεις, αισιοδοξία, αρώματα.

Την άνοιξη δεν την ύμνησαν μονάχα οι ποιητές, μα και οι ζωγράφοι και λογής άλλοι καλλιτέχνες. Επίσης υπάρχουν πολλοί μύθοι, πολλές παραδόσεις και όχι λίγες γιορτές για την άνοιξη σε ολόκληρο τον κόσμο. Η άνοιξη μιλά στην ψυχή, στο μάτι, στο αυτί, φρεσκάρει το μυαλό, μας χαρίζει καινούριες δυνάμεις για τον αγώνα της ζωής, τονώνει την πίστη μας, φτερώνει τις ελπίδες μας.

 ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ

Άνοιξη

Η γλυκύτατη άνοιξη
με τ’ άνθη στολισμένη
ροδοστεφανωμένη
τη γη γλυκοτηράει.

Κι η γη τη χλόη ντύνεται
τα δάση της ισκιώνουν
τα κρύα χιόνια λιώνουν
ο ουρανός γελάει.

Τα λουλουδάκια βάφονται
τα πλάγια χρωματίζουν
χαρούμενες φωτίζουν
οι δροσερές αυγές.
Ι. Βηλαράς

Άνοιξη

Νάτη, η άνοιξη προβάλλει
με χαρές κι αγάπες πάλι.
Γεια σου, λέλεκα λεβέντη,
π’ έστησες στη στέγη γλέντι.
Γάμοι, κρόταλα κι αντάρα
με την Άνοιξη κουμπάρα.
Σήμερα το χελιδόνι
τη φωλίτσα τους τελειώνει
κι αύριο με τη χελιδόνα
θα φορέσουν αρραβώνα.
Παίζουνε βιολιά τ’ αηδόνια
και κοτσύφια τα τρομπόνια.
Οι γαλιάντρες στα κλαρίνα,
στα κρουστά η βατραχίνα.
Κούκου! Ο κούκος το λαλεί!
μύριους γάμους ευλογεί.
Θ. Τρουπής

ΜΑΡΤΙΟΣ

Ο Μάρτιος στο Ιουλιανό και αργότερα στο Γρηγοριανό ημερολόγιο έχει 31 ημέρες. Στις 21 Μαρτίου πραγματοποιείται η αστρονομική έναρξη της άνοιξης με τη λεγόμενη «εαρινή ισημερία», την ίση χρονική διάρκεια ημέρας και νύχτας. Το όνομά του είναι ρωμαϊκής καταγωγής. Είχε οριστεί ως ο μήνας του θεού Μαρς, που αντιστοιχεί  με τον Άρη, το θεό του πολέμου των αρχαίων Ελλήνων. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν αφιερωμένος στον Mercurius δηλαδή τον Ερμή.

Οι μεγάλες καιρικές μεταβολές του, έδωσαν αφορμή στη λαϊκή φαντασία να πλάσει μύθους, θρύλους, παροιμίες και  παραδόσεις, που αναφέρονται στα βασικά γνωρίσματά του. Άλλες ονομασίες: Ανοιξιάτης, Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος, Φυτευτής και Βαγγελιώτης (λόγω Ευαγγελισμού). Αυτή την εποχή γίνονται διάφορες αγροτικές εργασίες όπως: όργωμα και σβάρνισμα, σπορά καλαμποκιού και τριφυλλιού, φύτεμα καλοκαιρινής πατάτας, ντομάτας, μελιτζάνας, πιπεριάς και κολοκυθιάς, ψεκασμός και θειάφισμα δέντρων.

Στις 25 Μαρτίου είναι η πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή του μήνα, ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Ο Μάρτης είναι πάντοτε μήνας της Σαρακοστής (των νηστειών). Έτσι συμβολικά η φράση «μα λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή», λέγεται για πρόσωπο που ποτέ του δε λείπει από μια εκδήλωση ή γιορτή. Ο Μάρτιος είναι σημαντικός μήνας και για το ελληνικό έθνος: στις 3 Μαρτίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκεντρώνει τον Ιερό Λόχο στη Μολδαβία, 21 Μαρτίου συγκεντρώνονται οι πρόκριτοι και οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας και αποφασίζουν την κήρυξη της Επανάστασης, 23 Μαρτίου η Καλαμάτα γίνεται η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώνεται από τους Τούρκους, 25 Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα και ορκίζει τους αρχηγούς.

Παροιμίες για τον Μάρτιο

Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.
O Μάρτης ο κλαψόγελος.
Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης.
Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε
και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε.
Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.
Βροντή Μαρτιού, φίλεμα με καρύδια.
Από Μάρτη καλοκαίρι και από Αύγουστο χειμώνα.
Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
Φύλαξε τα παλούκια σου να μη στα φάει ο Μάρτης.
Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγέ την.

 ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Ο Απρίλης είναι ο τέταρτος μήνας του χρόνου. Οι Λατίνοι τον ονόμασαν Aprilis απ’ το aperio (ανοίγω), μια που όλη η φύση ξαναγεννάται από το βαθύ χειμωνιάτικο ύπνο του χιονιού και τον αφιέρωσαν στη θεά Αφροδίτη. Απρίλης και άνοιξη, Απρίλης και Πάσχα είναι για τον ελληνικό λαό σχεδόν αξεχώριστα. Γι’ αυτό τον είπαν και Ανοιξιάτη και Αιγιωργίτη, απ’ τη μεγάλη γιορτή που περιλαμβάνει, και Κερασάρη, εκεί που πρωτοβγαίνουν τα κεράσια.

Η ελληνική παράδοση ονομάζει τον Απρίλη και Λαμπριάτη, γιατί συνήθως το μήνα αυτό γιορτάζουμε το Πάσχα, τη μεγαλύτερη χριστιανική γιορτή της Ορθοδοξίας. Η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής, με την ψαλμωδία των Χαιρετισμών, ολοκληρώνεται την Παρασκευή που στις εκκλησίες ψάλλουν τον Ακάθιστο Ύμνο και ακολουθεί η Ανάσταση του Χριστού.

Όπως ο Μάρτης, έτσι και ο Απρίλης είναι μήνας δίγνωμος: από τη μια μεριά ο καιρός καλυτερεύει σταθερά, από την άλλη δεν ξεχνάει να δείξει τα χειμωνιάτικα δόντια του με βροχές και χαλάζια. Αν η κακοκαιρία κάνει κακό στα σπαρτά, οι κανονικές βροχές είναι ευεργετικές, γιατί τώρα ο γεωργός θα σπείρει καλαμπόκια , ρεβίθια, τριφύλλι, ρύζι, βαμβάκι. θα φυτέψει μελιτζάνες, σπανάκι, καρπούζια, πεπόνια κλπ. Έτσι με λαχτάρα περιμένει τη βροχή, που και τα σπαρτά θα μεγαλώσει και τα φρεσκοφυτεμένα θα βοηθήσει να ξεπεταχτούν.

Παροιμίες για τον Απρίλιο

O Απρίλης με τα λουλούδια και ο Μάης με τα ρόδα.
Ο Απρίλης έχει την δροσιά και ο Μάης τα λουλούδια.
Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα,
χαρά σε κείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.
Και τ’ Απριλιού τις δεκαχτώ, πέρδικα ψόφησε στ’ αβγό.
Αν ρίξει Απρίλης τρεις βροχές κι ο Μάης άλλες δύο,
να δεις σταφύλια σαν παιδιά και πίτες σαν αλώνια.
Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ’ Απριλοσκαμένα.
Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
Απρίλης, Μάης, κοντά ειν’ το θέρος.
Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς.
Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
Του Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί.
Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια,
και τ’ Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια.

 ΜΑΪΟΣ

Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου, που αντιστοιχεί με τον αρχαίο μήνα Θαργηλιώνα και τον εόρταζαν με τα περίφημα Ανθεοφόρια, αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και στην κόρη της Περσεφόνη, που τον μήνα αυτόν βγαίνει από τον Άδη κι έρχεται στη γη. Ο Μάιος ονομάστηκε έτσι από τη ρωμαϊκή θεότητα Μάγια. Το όνομα Μάγια προήλθε από την ελληνική λέξη Μαία (που σημαίνει τροφός και μητέρα) τη μητέρα του Ερμή, που ήταν προσωποποίηση της γόνιμης Μάνας-Γης. Η πρώτη μέρα του μήνα, η Πρωτομαγιά, είναι η μέρα που συμβολίζει την τελική νίκη της άνοιξης πάνω στο χειμώνα και γι’ αυτό επιλέχτηκε ως εργατική γιορτή και μέρα μνήμης των κοινωνικών αγώνων.

Είναι ο μήνας των λουλουδιών και της βλάστησης. Οι Αγραφιώτες τον ονομάζουν «χαλαζά» και οι Τήνιοι «βροχάρη». Οι Θρακιώτες ονομάζουν τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο «Τριανταφυλλά», γιατί το κυριότερο από τα λουλούδια του Μάη είναι το τριαντάφυλλο. Στη Μακεδονία ονομάζεται «Κερασάρης»,  στον Πόντο «Καλομηνάς», στην Κύπρο «Πεντεφάς ή Πενταδείλινος», γιατί εξαιτίας του μεγάλου  μήκους των ημερών του, αναγκάζονται να τρώνε 5 φορές την ημέρα. Επίσης Πράσινος και Λούλουδος.

Οι αγρότες τον Μάη φτιάχνουν στεφάνια με πρασινάδες και καρπούς, σκόρδο για τη βασκανία και αγκάθι για τον εχθρό. Στο Ρέισδερε της Σμύρνης, οι αγρότες, την παραμονή της Πρωτομαγιάς πήγαιναν στην εξοχή για να κόψουν οτιδήποτε είχε καρπό: σιτάρι, κριθάρι, κλαδιά συκιάς με τα σύκα, σκόρδα, κρεμμύδια, κλαδιά αμυγδαλιάς με τα αμύγδαλα, κλαδιά ροδιάς με τα ρόδια. Στη Σέριφο, αποβραδίς κρεμούν στην πόρτα ένα στεφάνι από λουλούδια, τσουκνίδες, σκόρδο και κριθάρι.

Παροιμίες για τον Μάιο

Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
Μάης άβροχος, τρυγητής άμετρος.
Θε μου, δώσ’ μου την υγειά μου κι ας φορώ το Μάη γούνα.
Μάης φτιάχνει τα σπαρτά κι ο Μάης τα χαλάει.
Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό.
Όταν πρέπει δε βροντά και το Μάη δροσολογά.
Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό.
Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε.
Μάης άβρεχτος, χρόνια ευτυχισμένα.
Μάης πενταδείληνος και πάντα δείλι θέλει.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Μια από τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Περιλαμβάνει τους πιο ζεστούς μήνες, τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Κι επειδή την εποχή αυτή έχουμε τον πιο καλό καιρό, λέγεται καλοκαίρι και κάθε χρονικό διάστημα με ζεστές μέρες και ασυννέφιαστο ουρανό.

Σύμφωνα με το ηλιακό ημερολόγιο, το καλοκαίρι αρχίζει στις 22 Ιουνίου και τελειώνει στις 21 Σεπτεμβρίου. Κατά τη διάρκειά του  οι ακτίνες του ήλιου, εξαιτίας της θέσης της Γης απέναντί του, πέφτουν πιο κάθετα προς την επιφάνεια του βόρειου ημισφαιρίου της, γι’ αυτό και το καλοκαίρι έχουμε τις μεγαλύτερες ζέστες.

Την εποχή αυτή έχουμε τα περισσότερα φρούτα και οι γεωργοί μαζεύουν τους κόπους της χρονιάς. Το καλοκαίρι είναι η εποχή όπου γίνεται ομαδική έξοδος των κατοίκων των πόλεων στα βουνά και στ’ ακρογιάλια, που με τον ζωηφόρο αέρα τους και τις ομορφιές τους ανανεώνουν τον οργανισμό και γεμίζουν τον άνθρωπο χαρά και αισιοδοξία για τη ζωή.

Ο κόσμος λάμπει
σαν ένα αστέρι,
βουνά και κάμποι,
δένδρα, νερά,
γιορτάζουν πάλι,
καθώς προβάλει
το καλοκαίρι.
Θεού χαρά!
Φωνούλες γέλια
φέρνει τ’ αγέρι
μέσ’ απ’ τ’ αμπέλια
τα καρπερά.
Παιδιά αγγελούδια
ψέλνουν τραγούδια
στο καλοκαίρι.
Θεού χαρά!
Την ώρα τούτη
σκορπά ένα χέρι
χάδια και πλούτη,
κι η γη φορά,
σαν μια πορφύρα.
Ζωής πλημμύρα
το καλοκαίρι.
Θεού χαρά!
Η φύσις πέρα
ω νέοι και γέροι,
σα μια μητέρα
μας καρτερά.
Η φύσις όλη
σαν περιβόλι
το καλοκαίρι.
Θεού χαρά!

ΙΟΥΝΙΟΣ

Ο τέταρτος μήνας του αρχαίου ρωμαϊκού ημερολογίου με 29 ημέρες. Σήμερα είναι ο 6ος μήνας του χρόνου και έχει 30 ημέρες. Πήρε το όνομά του από τη ρωμαϊκή θεά Γιούνο που ήταν αντίστοιχη με την ελληνική Ήρα, στην οποία ήταν αφιερωμένος, ή από τον πρώτο ύπατο της Ρώμης Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο. Στις 21 Ιουνίου έχουμε το  θερινό ηλιοστάσιο. Ο Ιούνιος  αντιστοιχεί με το τέλος του αρχαίου ελληνικού μήνα Θαργηλίωνα και με τις αρχές  του Σκιροφορίωνα.

Είναι ο μήνας του θερισμού. Έχει πολλές ονομασίες, από τις οποίες η πιο διαδεδομένη είναι «θεριστής» που προέρχεται από τον θερισμό των σιτηρών. Επίσης Πρωτόλης ή Πρωτογιούλης, πρώτος μήνας και αρχή του καλοκαιριού, Αλυθτσατσής (Κάλυμνος), Ρινιαστής (Πάρος), Ορνιαστής (Άνδρος), Λιοτρόπης, Κερασάρης (Γρεβενά), Κερασινός (Πόντος), γιατί τότε ωριμάζουν τα κεράσια.

Οι αγρότες αυτό το μήνα θερίζουν σιτάρια, κριθάρια, όσπρια, σανά, ποτίζουν και σκαλίζουν τα χωράφια, φυτεύουν σπανάκια, φασόλια, κουνουπίδια, χαρακώνουν τ’ αμπέλια, καταπολεμούν τις ασθένειές τους, μαζεύουν ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, κολοκύθια, μεταφέρουν τις κυψέλες.

Παροιμίες για τον Ιούνιο

Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
Μάρτης έβρεχε, Θεριστής τραγούδαγε.
Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
Θέρος , τρύγος , πόλεμος και στο αλώνισμα χαρές.
Από την αρχή του Θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή.
Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαίρονταν.
Θέρος, τρύγος, πόλεμος, αποσταμό δεν έχουν.
Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι.
Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι,
αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν’ καλοκαιράκι.

ΙΟΥΛΙΟΣ

Ο έβδομος μήνας του χρόνου. Έχει 31 ημέρες. Την ονομασία του την καθιέρωσε ο Μάρκος Αντώνιος (το 44 π.Χ.), για να τιμήσει το φίλο του και μεγάλο στρατηγό των Ρωμαίων Ιούλιο Καίσαρα, που γεννήθηκε αυτό τον μήνα και που, όπως είναι γνωστό δημιούργησε το «Ιουλιανό ημερολόγιο». Αντικατέστησε τον πέμπτο μήνα, τον Κυρινάλη.

Ο ελληνικός λαός τον ονομάζει και Αλωνάρη, Αλωνιστή ή Αλωνιάτη ή Αλωνευτή, επειδή  κατά τον μήνα αυτόν γίνεται το αλώνισμα του σιταριού. Ακόμα τον ονομάζει Γυαλιστή ή Γυαλινό (Νάξο και Χίο), επειδή σε ορισμένες περιοχές της χώρας κατά το μήνα αυτό «γυαλίζουν», δηλαδή ωριμάζουν τα σταφύλια. Επίσης αναφέρεται σαν Δευτερόλης (σαν 2ος μήνας του καλοκαιριού), Αη Λιάς ή Αηλιάτης (γιορτή του Προφήτη Ηλία) και Φουσκομηνάς ή Χασκόμηνας (Ρόδος).

Τον Ιούλιο οι αγρότες αλωνίζουν, σκαλίζουν καπνά, καλαμπόκι και πατάτες, θερίζουν σιτηρά (ανάλογα την περιοχή), στα καπνοχώρια ραματιάζουν, στεγνώνουν τα φύλλα του καπνού, ραντίζουν και κάνουν το θειάφισμα των αμπελιών, μαζεύουν το θυμαρίσιο μέλι από τις κυψέλες.

Παροιμίες για τον Ιούλιο

Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.
Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Την ημέρα τ’ Αη Λιός παίρνει ο καιρός αλλιώς.
Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
Έτσι το ‘χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη.
Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη
και βαστάει τ’ αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
Τ’ Αλωναριού τα κάματα τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια.
Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
Της Αγιά Μαρίνας ρώγα και του Αη Λιός σταφύλι.
Ο Αη Λιας κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα.
Μοχθεί το χειμώνα, χαίρεται τον Αλωνάρη.

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

O Αύγουστος ήταν ο έκτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου. Η λέξη παράγεται από τη λατινική Augeo, που σημαίνει αυξάνω. Στη διάρκειά του αυξάνουν και ωριμάζουν οι καρποί, τα σταφύλια και τα σύκα. Το 27 π.Χ. η ρωμαϊκή Σύγκλητος, για να τιμήσει τον Οκταβιανό που είχε απλώσει την αυτοκρατορία σε Ανατολή και Δύση, τον ονόμασε Αύγουστο. Έτσι Augustus σημαίνει ακόμα σεβαστός, σεπτός, ιερότατος.

Στην Αττική ο μήνας, πριν την υιοθέτηση του ρωμαϊκού ημερολογίου, ονομάζονταν Μεταγειτνιών, γιατί στα τέλη του, μετά τις 15, γίνονταν οι μετακομίσεις απ’ τη μια γειτονιά του Άστεως στην άλλη. Τότε γιορτάζονταν τα «Μεταγείτνια» (η γιορτή των γειτόνων) ή «Μετοίκια». Είναι από τους πιο ζεστούς μήνες του χρόνου και ο λαός του έχει δώσει και άλλα ονόματα, όπως Πεντεφάς ή Πενταφάς, Συκολόγος (λόγω της συγκομιδής των σύκων), Δριμάρης, Τραπεζοφόρος. Στα  βυζαντινά χρόνια το έτος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και πρωτοχρονιά ήταν η 1η Σεπτεμβρίου. Γι` αυτό η τελευταία μέρα του Αυγούστου λέγεται και Κλειδοχρονιά.

Οι αγρότες αυτό τον μήνα συνεχίζουν το αλώνισμα (ανάλογα την περιοχή). Προς το τέλος του μήνα καίγονται οι καλαμιές, αρχίζει ο τρύγος, το λιάσιμο στ’ αλώνια, το μάζεμα του καλαμποκιού, το αρμάθιασμα και η ξήρανσή του, το μάζεμα των σκόρδων, των κρεμμυδιών, η σπορά καρότων, σπανακιού, μαρουλόσπορου, η μεταφορά των κυψελών στα πεύκα, το καθάρισμα βαρελιών για την αποθήκευση του κρασιού.

Παροιμίες για τον Αύγουστο

Αύγουστε καλέ μου μήνα, να’ σουν δυο φορές το χρόνο.
Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ’ το νερό τ’ Αυγούστου.
Τ’ Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια.
Τ’ Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα.
Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι.
Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα.
Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι.
Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα.
Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος.
Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες.
Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου.
Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι.
Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.

Η Γ΄ΤΑΞΗ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Το Σεπτέμβρη αγαπώ
γιατί ανοίγει το σχολειό
και τους φίλους μου θα δω
που πολύ τους αγαπώ.
Αλλά τα πουλιά θα φύγουν
τα λουλούδια θα ξεραθούν
και τι κρίμα τα μαθήματα ξεκινούν.
Στη δουλειά πρέπει να στρωθώ
τα μαθήματα να κάνω
και να πάρω κανένα άλφα.
Αχ Σεπτέμβρη τι μου κάνεις
και τα δέντρα θα ξεράνεις.
(Γεωργία)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Σεπτέμβρης ήρθε
ανοίγουν τα σχολεία
τα χελιδόνια φεύγουν
στου νοτιά τα μέρη.
Τα φύλλα κιτρινίζουν θα πέσουνε.
Τα χειμωνιάτικα τα ρούχα
θα βγουν απ” τις σακούλες
θα μπουν μες στις ντουλάπες.
(Φρειδερίκη)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Το Σεπτέμβρη αγαπώ
αφού ανοίγει το σχολειό.
Με τους φίλους θα βρεθώ
και πολύ θα το χαρώ.
(Χριστίνα)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Το Σεπτέμβρη κάνει κρύο
κι όμως ανοίγει το σχολείο.
Με χαρά εγώ περπατώ
για να πάω στο σχολειό.
Μα τα μαύρα χελιδόνια
πάνε ταξιδάκι μακρινό
για τα κρύα αεράκια
που πέφτουν στον τόπο αυτό.
(Κωνσταντίνα)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Το Σεπτέμβριο κιτρινίζουν τα φύλλα
και τα χελιδόνια φεύγουν στου νοτιά τα μέρη τα ζεστά.
Ξεκινούν τα πρωτοβρόχια, τα σχολεία θ” αρχινήσουν,
μα τους φίλους μου θα δω ξανά
για να παίξουμε πολύ καλά.
(Θεοδώρα)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Το Σεπτέμβρη που τα φύλλα κιτρινίζουν
τα χελιδόνια φεύγουν προς τα μέρη τα ζεστά.
Πριν τα κρύα ξεκινήσουν
θα βρεθούμε όλοι μαζί ξανά.
(Εύα)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Ανοίγουν τα σχολεία
τα φύλλα των δέντρων πέφτουν.
Τα κάστανα, τα μήλα, τις μπανάνες,
με τους φίλους θα χαρώ.
Απ” το κρύο θα ξυπνώ
και θα πρέπει να σηκωθώ.
(Τάσος)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Σεπτέμβριος κι ανοίγουν τα σχολεία
τα φύλλα κιτρινίζουν
τα χελιδόνια φεύγουν
κι έρχονται τα κρύα.
(Σταύρος)

Η Γ΄ ΤΑΞΗ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ

ΧΕΙΜΩΝΑΣ
Το χειμώνα κάνει κρύο και στο τέλειο το σχολείο
πώς κρυώνουν τα παιδιά, το πρωί μες στον χιονιά.
(Χριστίνα)

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΙΟΝΙΑ
Το χειμώνα κάνει κρύο, πέφτει χιόνι στο χωριό
και τα μικρά παιδάκια, θα παίξουν χιονοπόλεμο.
Το χιόνι ξέρετε είναι πάγος, όμως είναι μια χαρά
για να φτιάξουν οι μεγάλοι, χιονάνθρωπο μαζί με τα παιδιά.
Το χειμώνα χαίρομαι πολύ, μου αρέσει που χιονίζει
και αυτό το λευκό πανί, τη νύχτα με νανουρίζει.
Και το έλατο στολίζω, με μπαλίτσες χρωματιστές
που και τώρα σας θυμίζω, ότι θα είναι γιορτινές.
Πόσο μου αρέσει ο χειμώνας, έχει ωραίες και μεγάλες γιορτές
όπως τα Χριστούγεννα ας πούμε, που είναι η πιο μεγάλη από αυτές.
Αχ τα πρώτα πρώτα χιόνια, έπεσαν στον τόπο αυτό.
(Κωνσταντίνα)

Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ
Το κρύο είναι τώρα πιο πολύ
κι ο αέρας έχει δυναμώσει.
Φύλλα στα δέντρα δεν υπάρχουν πια
μόνα στέκονται και γυμνά
τώρα στα κλαδιά.
Τα χρώματα στη φύση
έχουν και πάλι τώρα αλλάξει
κι ο ουρανός από γκρίζος
έγινε λευκός.
Κι εκεί που το κρύο
στο σπίτι μέσα σε μαζεύει
να’ σου το χιόνι του χειμώνα
αρχίζει να πέφτει από ψηλά.
Κι ο κόσμος βγαίνει για παιχνίδι
μικρά και μεγάλα
όλοι τους χαρούμενα παιδιά.
(Φρειδερίκη)

ΤΑ ΚΡΥΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ
Ο χειμώνας φέρνει κρύα
θα κλείσουν πια και τα σχολεία
θα έρθει κι ο Αϊ Βασίλης να γεμίσει
τον τόπο με παιχνίδια
για να παίξουν τα παιδιά με πολλή χαρά.
Θα παίξουν χιονοπόλεμο
θα πούνε και τα κάλαντα
σ’ όλη τη γειτονιά
να μαζέψουνε λεφτά.
Το χιόνι απλώθηκε στη χλόη
τρέχουν στα σπίτια τα παιδιά
γύρω γύρω απ’ τη φωτιά.
(Θεοδώρα)

ΣΤΗΝ ΠΑΓΩΝΙΑ
Ο χειμώνας με τα κρύα και τις παγωνιές
φέρνει χιόνια, φέρνει πάγους, φέρνει τις γιορτές.
Τα ζωάκια θα κοιμούνται, μέσα στις φωλιές
τα παιδάκια κουκουλωμένα, παίζουν στις γειτονιές.
Άσπρισαν οι δρόμοι, στρώθηκε η αυλή
κι ο βοριάς σφυρίζει, τώρα πιο πολύ.
Εύχομαι να έρθει η άνοιξη, γρήγορα ξανά
να βγούνε οι πεταλούδες, να κελαηδούνε τα πουλιά.
(Εύα)

ΤΑ ΔΩΡΑ
Ο Άγιος Βασίλης που ήρθε με τα χιόνια
μου έφερε και δώρα.
Χριστούγεννα με κρύα, ήρθε και η θεία
και μου’ φερε τα δώρα.
Και ο νουνός μου στα γενέθλια τώρα
έρχεται με τα δώρα.
(Τάσος)

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Το χειμώνα έρχονται τα Χριστούγεννα
και τα πρώτα χιόνια κλείνουν τα σχολεία.
Έρχονται τα κρύα, έρχονται τα δώρα
κι οι άνθρωποι τα γάντια τους φοράνε τώρα.
(Σταύρος)

Η Γ΄ ΤΑΞΗ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ

ΑΝΟΙΞΗ
Η άνοιξη είναι μια ωραία εποχή
τα παιδιά παίζουν στην αυλή
τα χελιδόνια έρχονται
έρχονται και οι πελαργοί.
Πάμε παιδιά να παίξουμε όλοι μαζί
πάμε να φύγουμε στην εξοχή
και να γλεντήσουμε εκεί
την άνοιξη τη γιορτινή.
(Χριστίνα)

Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ
Θα φορέσουμε βραχιόλι ανοιξιάτικο
με κόκκινη και άσπρη κλωστή
και θα φάμε αρνί πασχαλιάτικο
που θα κάνει μια ωραία στροφή.
Οι αμυγδαλιές θα ανθίσουν
ο ουρανός θα είναι φωτεινός
τα λουλούδια θα μυρίσουν
και ο καιρός θα είναι καλός.
Τα σχολεία θα κλείσουν
για το Πάσχα το καλό
και τα ράφια θα ανοίξουν
για να βγει το παντελόνι το κοντό.
Πεταλούδες και μελισσούλες
είναι μια αγκαλιά
και στην ανάσταση οι καρδούλες
γεμίζουν με φιλιά.
(Κωνσταντίνα)

Η ΑΝΟΙΞΗ
Την άνοιξη ανθίζει όλη η εξοχή
μαζί θα έρθουν τα χελιδόνια και οι πελαργοί
και θα ξαναφτιάξουν τη φωλιά τους.
Την άνοιξη όλα τα χορτάρια θα πρασινίσουν
και οι όμορφες πεταλούδες θα γυρίσουν
και οι μελισσούλες θα βγουν ξανά.
Τα σχολεία για το Πάσχα κλείνουν
κι όλες οι νονές θα δίνουν
δώρα τις γιορτές με χαρά.
Τα σχολεία όμως πάλι θα ανοίξουν
τα παιδιά το μάθημα θα ξαναρχίσουν
κι όλα θα είναι γιορτινά.
(Φρειδερίκη)

Η ΑΝΟΙΞΗ
Η άνοιξη ανθίζει όλη την εξοχή
έρχονται τα χελιδόνια και οι πελαργοί
θα φτιάξουν τη φωλίτσα τους εκεί.
Την άνοιξη όλα πρασινίζουν
και τα λουλούδια ανθίζουν
και τα παιδιά παίζουν στα λιβάδια με χαρά.
Τα σχολεία θα κλείσουν
ήρθαν οι όμορφες γιορτές
θα ψήσουμε αρνιά να φάνε τα παιδιά.
Πεταλούδες και μέλισσες
θα πετάξουν ξανά
πάνω στον κάμπο με μεγάλη χαρά.
(Θεοδώρα)

ΑΝΟΙΞΗ
Άνθη ανάκατα και χιόνι, τις αμυγδαλιές φορτώνει
και το κρύο τελειώνει.
Ανθίζουν τα λουλούδια, τα χελιδόνια έρχονται
έρχονται και οι πελαργοί.
Οι πεταλούδες βγαίνουν, βγαίνουν και οι μέλισσες
και τα παιδιά μαζί.
(Εύα)

ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ
Τα φυτά ανθίζουν, τα δέντρα ξαναζωντανεύουν
απ’ την παγωνιά του χειμώνα, ετοιμάζουν τον καρπό τους.
Τα πουλιά κελαηδούν ασταμάτητα, το πανηγύρι της φύσης
ξεκινά με υποσχέσεις, αισιοδοξία και αρώματα.
(Τάσος)

ΑΝΟΙΞΗ
Την άνοιξη παίζουν όλα τα παιδιά
παίζουν στην αυλή, στην παιδική χαρά
βλέπουν τα λουλούδια ανθισμένα
μαργαρίτες, παπαρούνες και ηλιόσπορα.
Βλέπουν τον καθαρό ουρανό και τον ήλιο φωτεινό
τα πουλάκια στον αέρα και τα γκρίζα σύννεφα.
Τα δέντρα είναι ωραία, τα λιβάδια καταπράσινα
οι πεταλούδες πετούν και τα πουλιά κελαηδούν.
(Σταύρος)

Η Γ΄ ΤΑΞΗ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Το καλοκαίρι

Το καλοκαίρι ήρθε και πάλι μαζί με μια αγκαλιά
περιμένει να παίξουμε με χαρά
το καλοκαίρι ήρθε και πάλι με μια καρδιά.
Το καλοκαίρι μας αγαπά γιατί η καρδιά του γελά
το καλοκαίρι περιμένει να παίξουν τα παιδιά
στην ακρογιαλιά, με πεπόνια, καρπούζια, κεράσια
αχλάδια και άλλα πολλά.
Τα δαμάσκηνα τα αγαπώ γιατί το καλοκαίρι είναι ζεστό
τα ροδάκινα είναι γλυκά και μ’ αρέσουνε κι αυτά.
Το καλοκαίρι αγαπώ γιατί τρώω παγωτό.
(Χριστίνα)

Το καλοκαιράκι

Τη γαλάζια θάλασσα κρατάμε αγκαλιά
σφιχτά να μη μας φύγει.
Κοχύλια μαζεύουν τα παιδιά
και η θάλασσα μας πνίγει.
Αφήσαμε το σχολείο
πάμε διακοπές.
Φύγαμε απ’ το θρανίο
όχι πια δουλειές.
Πήραμε το μαγιό μας
και πάμε στην ακρογιαλιά.
Αφήσαμε τον γιατρό μας
και παίζουμε στην αμμουδιά.
Ο ήλιος λαμπερός
και μας ζεσταίνει όλους.
Ο ουρανός φωτεινός
και μας δροσίζει όλους.
(Κωνσταντίνα)

Καλοκαίρι

Τα σχολεία κλείσαν, οι διακοπές αρχίσαν
ας πάμε στην ακρογιαλιά, με τραγούδια και χαρά.
Θα παίξουμε όλα τα παιδιά, με τα κουβαδάκια και την αμμουδιά.
Η θάλασσα είναι ωραία, ας παίξουμε και ας κάνουμε και μια βουτιά.
Όλα τα δέντρα και τα λουλούδια άνθισαν και πάλι.
Θα μαζέψουν τα σταφύλια και τα καλαμπόκια, τα φρούτα, τα λαχανικά
και το καλοκαίρι θα τελειώσει πάλι, με τραγούδια και χαρά.
(Φρειδερίκη)

Το καλοκαίρι

Το καλοκαίρι κλείσαν τα βιβλία, μαζί και τα σχολεία
ήρθε η ώρα για τις πιο ωραίες διακοπές
για να παίξουν τα παιδιά με πολλή χαρά.
Τώρα φεύγουμε από τα θρανία και πηγαίνουμε στην παραλία
φεύγουμε από τα σπίτια, πάμε στα ξενοδοχεία
να περάσουμε καλά και να φάμε παγωτά.
Θα βρούμε τα κοχύλια, θα κάνουμε βουτιές
στη γαλάζια θάλασσα και στην πισίνα.
Ύστερα πίσω στα σχολεία, στο μάθημα και στα βιβλία
θα πάμε στην Τετάρτη τάξη και θα είμαστε εντάξει.
(Θεοδώρα)

Καλοκαίρι

Οι διακοπές άρχισαν, τα σχολεία έκλεισαν,
πάμε στην θάλασσα με τραγούδια και χαρά.
Θα παίζουμε στην άμμο, όλα τα παιδιά
θα τρώμε φρούτα, γλυκά και δροσερά.
Το καλοκαίρι το αγαπώ για το ωραίο παγωτό.
Το καλοκαίρι ήρθε και πάλι σαν μεγάλη αγκαλιά
κι όλοι μας μικροί μεγάλοι, πάμε στην ακρογιαλιά.
(Εύα)

Το καλοκαίρι

Το καλοκαίρι μ’ αρέσει, γιατί έχει διακοπές
και τρέχουμε στη θάλασσα, με γέλια και χαρές.
Κάνουμε στην άμμο, κάστρα και βουνά,
μαζεύουμε κοχύλια, με χρώματα πολλά.
(Τάσος)

Καλοκαίρι

Ήρθε το καλοκαίρι, τέλειωσαν τα σχολεία
και όλες οι οικογένειες, τρέχουν στην παραλία,
στη θάλασσα να μπουν και να δροσιστούν.
Οι άνθρωποι ψαρεύουν, παιδιά με κουβαδάκια παίζουν
τρέχουν και κολυμπούν, χαίρονται και γελούν
όλη την ημέρα, μέχρι να κουραστούν.
(Σταύρος)

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

ΣΤΙΧΟΙ: οι μαθητές της Γ΄τάξης,

Χριστίνα, Κωνσταντίνα, Φρειδερίκη, Θεοδώρα, Εύα, Τάσος, Σταύρος

ΜΟΥΣΙΚΗ: ο δάσκαλος μουσικής του σχολείου Γιάννης Χρυσοχοΐδης

Τα τραγούδια παρουσίασε η χορωδία του Δημοτικού Σχολείου Εξαπλατάνου στις 8 Απριλίου 2014 στη 19^η Χορωδιακή Συνάντηση Δημοτικών Σχολείων στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης.

Φθινόπωρο
Όλοι στη δουλειά
τέλος η αργία
ήρθε το φθινόπωρο
αρχίζουν τα σχολεία.
Με χαρά
γυρνάμ” απ” το αμπέλι
τα σταφύλια του παππού
πατάμε στο βαρέλι.
Φύσηξ” ο βοριάς
κι έπεσαν τα φύλλα
τα πρωτοβρόχια άρχισαν
στη σόμπα βάλτε ξύλα.

Χειμώνας
Όλα γύρω γίναν άσπρα
και χαθήκαν όλα τ” άστρα
ήρθε ο χιονιάς.
Τα Χριστούγεννα ζυγώνουν
καλικάντζαροι ανταμώνουν
την πρωτοχρονιά.
Και ξανά γιορτή και σχόλη
μάσκες ας φορέσουμ” όλοι
την αποκριά.
Κάποια μέρα ήλιο είδες
κι ήταν οι Αλκυονίδες
τα όμορφα πουλιά.

Άνοιξη
Την άνοιξη ανθίζει
ξανά η εξοχή
τα χελιδόνια έρχονται
μαζί κι οι πελαργοί.
Την Καθαρά Δευτέρα
πετούν χαρταετό
και τα παιδάκια παίζουν
μες στον καλό καιρό.
Παρέλαση θα κάνουν
όλα τα σχολειά
με σημαιάκια
στολισμένα όλα τα χωριά.
Τα σήμαντρα ηχούνε
στο καμπαναριό
το Πάσχα θα σουβλίσουμε
ένα αρνί ψητό.
Οι γάιδαροι πετάνε
την πρωταπριλιά
την άνοιξη θα πιάσουμε
την πρωτομαγιά.
Σε πράσινα λιβάδια
ας παίξουμε παιδιά
με μελισσούλες
πεταλούδες όλο ευωδιά.

Καλοκαίρι
Τα σχολεία κλείσαν
οι διακοπές αρχίσαν
πάμε στην ακρογιαλιά
με τραγούδια και χαρά.
Ψηλά ο ήλιος λάμπει
γελούν βουνά και κάμποι
θα γιορτάσει η Παναγιά
πάμε όλοι στην εκκλησιά.
Της νύχτας τα τριζόνια
του δάσους τα αηδόνια
μας κρατάνε συντροφιά
με τ” αστέρια στη νυχτιά.

ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ

Η Γ” τάξη ζωγραφίζει το Φθινόπωρο

Γεωργία

Φρειδερίκη

Χριστίνα

Κωνσταντίνα

Θεοδώρα

Εύα

Τάσος

Σταύρος

Η Γ΄τάξη ζωγραφίζει τον Χειμώνα

Χριστίνα

Κωνσταντίνα

Φρειδερίκη

Θεοδώρα

Εύα

Τάσος

Σταύρος

Η Γ΄ τάξη ζωγραφίζει την Άνοιξη

Χριστίνα 

Κωνσταντίνα 

Φρειδερίκη 

Θεοδώρα 

Εύα 

Τάσος 

Σταύρος

Η Γ΄τάξη ζωγραφίζει το Καλοκαίρι

Χριστίνα

Κωνσταντίνα

Φρειδερίκη

Θεοδώρα

Εύα

Τάσος

Σταύρος

• ΕΠΟΧΕΣ – ΜΗΝΕΣ