ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ 

Σχέδιο προγράμματος
2017 – 2018

Όνομα              Επώνυμο                    Σχολείο                            Τάξη/Τμήμα
Αθανάσιος          Χάψαλης       Δημοτικό Σχολείο Εξαπλατάνου            Δ΄

 Τίτλος θέματος
«Ηφαίστεια»

 Υποθέματα
Τι είναι τα ηφαίστεια
Τύποι ηφαιστείων
Τα μέρη των ηφαιστείων
Εκρήξεις ηφαιστείων
Ενεργά και σβησμένα ηφαίστεια
Ενεργά ηφαίστεια της Ελλάδας
Ετοιμότητα για ηφαιστειακές εκρήξεις
Μύθοι για τα ηφαίστεια
Η επίδραση των ηφαιστείων στον άνθρωπο και το περιβάλλον

Σκοπός
Να γνωρίσουν οι μαθητές τα ηφαίστεια και τη δράση τους και να υιοθετήσουν σωστούς τρόπους συμπεριφοράς και αντίδρασης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το φυσικό αυτό φαινόμενο.
Στόχοι
Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν οι μαθητές τα ηφαίστεια επιστημονικά, διαλογικά και με παρατήρηση. Να προβληματιστούν, να παρατηρήσουν και να κάνουν υποθέσεις για τον τρόπο δημιουργίας του φαινομένου, των εκφάνσεων και των επιπτώσεών του. Να μάθουν να ενεργούν ως υπεύθυνοι πολίτες. Να ευαισθητοποιηθούν κοινωνικά και συναισθηματικά και να αντιδρούν ψύχραιμα σε έκτακτες ανάγκες. Να ενημερωθούν σωστά για τα ηφαίστεια και να ενημερώσουν το στενό και ευρύτερο περιβάλλον τους. Να προσεγγίσουν το θέμα διαθεματικά μέσα από τη γλώσσα, τη λογοτεχνία, τα μαθηματικά, τη μελέτη, τα εικαστικά. Να μάθουν να συνεργάζονται, να διατυπώνουν τη γνώμη τους, να καταγράφουν και να ελέγχουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Να αναπτύξουν δεξιότητες του καλού ομιλητή και ακροατή συμμετέχοντας σε συζητήσεις. Να εκφραστούν μέσα από τις δραστηριότητες που αναλαμβάνουν και να αποκτήσουν καλές συνήθειες εργασίας. Να αποκτήσουν δυνατότητες πρόσβασης στις πληροφορίες και να μπορούν να τις αξιοποιήσουν. Να υιοθετήσουν υπεύθυνες συμπεριφορές απέναντι στους συμμαθητές τους. Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε προβλήματα και καταστάσεις που αντιμετωπίζουν και να συμβάλλουν στην επίλυσή τους.
Σύνδεση με Μαθήματα/Ενότητες του προγράμματος σπουδών
Γλώσσα, Μαθηματικά, Ιστορία, Μελέτη, Θρησκευτικά, Αισθητική Αγωγή, Φυσική Αγωγή, Ξένη γλώσσα.
Δραστηριότητες
Οι μαθητές θα εργαστούν ομαδοσυνεργατικά. Θα συγκεντρώσουν και θα επεξεργαστούν πληροφορίες, θα γράψουν κείμενα, ποιήματα, θα κάνουν ζωγραφιές, θα φωτογραφίσουν, θα καταγράψουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους και όλα αυτά θα ανεβαίνουν σταδιακά στο ιστολόγιο της τάξης μας. (blogs.sch.gr/axapsalis)
Εκπαιδευτικό Υλικό
Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία:
Εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεις.
Πολυμεσικό/Ψηφιακό Υλικό:
Φωτογραφικές μηχανές, ψηφιακοί δίσκοι, διαδίκτυο, εκπαιδευτική τηλεόραση.
Ιστότοποι:
https://el.wikipedia.org/wiki
http://www1.aegean.gr/gympeir/VOLCANO.htm
http://www.geo.auth.gr/765/2_landforms/21_volcano_types.htm
http://www.enikos.gr/society/506517/afta-einai-ta-energa-ifaisteia-tis-elladas
https://www.dinfo.gr
http://civilprotection.gr/el
http://www.oasp.gr/
Τρόποι/Τεχνικές Αξιολόγησης
α) Παρουσίαση εργασιών
Το υλικό που θα συγκεντρωθεί θα μπορούν να παρακολουθούν οι ενδιαφερόμενοι στο ιστολόγιο της τάξης μας καθώς θα ανεβαίνει σταδιακά στη διεύθυνση:
blogs.sch.gr/axapsalis
β) Ερωτηματολόγια
Στο τέλος θα συνταχθούν και θα συμπληρωθούν ερωτηματολόγια που θα βοηθήσουν στην αξιολόγηση του προγράμματος.
Παρατηρήσεις:
Το πρόγραμμα ξεκινά τον Σεπτέμβριο και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

Η Γη αποτελείται από τρία διαφορετικά στρώματα τον φλοιό, τον μανδύα και τον πυρήνα, συνολικού πάχους 6.370 χιλιομέτρων περίπου. Ο φλοιός είναι το στερεό, εξωτερικό περίβλημα της Γης. Υπάρχουν δύο είδη φλοιού, ο ηπειρωτικός και ο ωκεάνιος. Το μέσο πάχος του ηπειρωτικού είναι περίπου 35 χιλιόμετρα, κάτω όμως από τις μεγάλες οροσειρές μπορεί να φτάσει τα 60 – 70 χιλιόμετρα. Το μέσο πάχος του ωκεάνιου είναι 7 χιλιόμετρα. Ο μανδύας είναι το αμέσως επόμενο στρώμα και φτάνει μέχρι το βάθος των 2.900 χιλιομέτρων. Ως λιθόσφαιρα χαρακτηρίζεται ένα δύσκαμπτο στρώμα, μέσου πάχους 80 χιλιομέτρων περίπου, που αποτελείται από τον στερεό φλοιό και μέρος του στερεού ανώτερου μανδύα. Το τμήμα του μανδύα που βρίσκεται κάτω από τη λιθόσφαιρα είναι γνωστό ως ασθενόσφαιρα. Κάτω από τον μανδύα υπάρχει ο πυρήνας που φτάνει έως το κέντρο της γης. Ο πυρήνας διακρίνεται σε εξωτερικό (υγρή/ρευστή κατάσταση) και σε εσωτερικό (στερεή κατάσταση). Η λιθόσφαιρα δεν είναι ενιαία αλλά αποτελείται από ένα σύνολο μεγάλων και μικρότερων πλακών που ολισθαίνουν (γλιστράνε) πάνω στο παχύρρευστο μανδυακό υλικό (ασθενόσφαιρα) πραγματοποιώντας σχετικές μεταξύ τους κινήσεις. Οι πλάκες αυτές λέγονται λιθοσφαιρικές (τεκτονικές) πλάκες.  Αποτέλεσμα της σχετικής κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών είναι η αργή παραμόρφωση των πετρωμάτων. Για τον λόγο αυτό, στα πετρώματα που βρίσκονται κοντά στις περιοχές αυτές μαζεύονται τεράστια ποσά δυναμικής ενέργειας και προκαλείται θραύση (σπάσιμο). Ταυτόχρονα πραγματοποιείται απότομη σχετική κίνηση των δύο τμημάτων που έχουν προκύψει κατά μία επιφάνεια έως ότου ισορροπήσουν σε νέες θέσεις.

Ο όρος ηφαίστεια όρη και αργότερα απλώς ηφαίστεια ετυμολογείται από τον Θεό της φωτιάς και της μεταλλουργίας Ήφαιστο, καθώς πιστευόταν πως μέσα σε αυτά βρισκόταν το σιδηρουργείο του.
Ηφαίστειο είναι η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην επιφάνεια του στερεού φλοιoύ με τη μορφή λάβας. Η δραστηριότητα αυτή οδηγεί στη δημιουργία ενός βουνού, το οποίο στην καθημερινή γλώσσα ονομάζουμε ηφαίστειο. Τα ηφαίστεια μελετά ένας ιδιαίτερος κλάδος της επιστήμης της Γεωλογίας, η Ηφαιστειολογία.
Τα ηφαίστεια πάνω στη Γη βρίσκονται συνήθως εκεί όπου δύο ή τρεις τεκτονικές πλάκες συγκρούονται ή απομακρύνονται: Μία μεσοωκεάνεια ράχη ή οροσειρά, όπως στο μέσο του Ατλαντικού Ωκεανού, δίνει παραδείγματα ηφαιστείων από «αποκλίνουσες πλάκες», ενώ ο Ειρηνικός Ωκεανός με το «Δαχτυλίδι της φωτιάς» προσφέρει παραδείγματα ηφαιστείων από «συγκλίνουσες πλάκες». Αντιθέτως, ηφαίστεια δεν δημιουργούνται εκεί όπου δύο τεκτονικές πλάκες κινούνται πλευρικά η μία ως προς την άλλη. Ηφαίστεια μπορούν, επίσης, να σχηματισθούν όπου υπάρχει διάταση του γήινου φλοιού ή όπου ο φλοιός είναι πολύ λεπτός, όπως στην κοιλάδα του Αφρικανικού Ρήγματος. Τέλος, τα ηφαίστεια προκαλούνται πάνω από σημεία στα οποία ο μανδύας της Γης έχει ανοδικά ρεύματα, τα αποκαλούμενα «θερμά σημεία», που μπορεί να βρίσκονται μακριά από τα όρια των τεκτονικών πλακών, όπως είναι τα νησιά της Χαβάης. Τέτοια ηφαίστεια βρίσκονται και σε άλλους πλανήτες ή μεγάλους δορυφόρους στο Ηλιακό Σύστημα.

Τα περισσότερα ηφαίστεια είναι βουνά. Η ηφαιστειακή δράση βοηθά στον σχηματισμό των βουνών. Αν υποθέσουμε ότι ένα ηφαίστειο ξέσπασε σε μια πεδιάδα ή κοιλάδα και όχι στην κορυφή βουνού, η λάβα που θα βγει από τον κρατήρα του μπορεί να χυθεί γύρω, όπου και θα στερεοποιηθεί. Αλλά κι αν εκτιναχθεί ψηλά στον αέρα, πάλι ένα μεγάλο μέρος της θα πέσει γύρω από τον κρατήρα. Έτσι και στις δύο περιπτώσεις σχηματίζεται ένα βουνό γύρω από τον κρατήρα.
Κατά τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται και νησιά από ηφαίστεια, όπως η Μικρή και η Μεγάλη Καμένη της Σαντορίνης. Αν στον πυθμένα της θάλασσας γίνει έκρηξη ενός ηφαιστείου, η λάβα που συσσωρεύεται γύρω από τον κρατήρα είναι τόση πολλή, που σχηματίζει βουνό. Το βουνό αυτό μεγαλώνει διαρκώς από τη λάβα, που ολοένα βγαίνει από την επιφάνεια της θάλασσας. Έτσι σχηματίζεται ένα ηφαιστειογενές νησί. Τέτοια νησιά υπάρχουν πολλά και μερικά τόσο μεγάλα, που κατοικήθηκαν. Τα νησιά π.χ. της Χαβάης είναι ηφαιστειογενή.
Η συνηθισμένη εικόνα ενός ηφαιστείου είναι ένα βουνό με κωνικό σχήμα, που στις εκρήξεις του χύνει λάβα, εκτοξεύει πέτρες, στάχτη και δηλητηριώδη ή μη αέρια από τον κρατήρα στην κορυφή του. Η πραγματικότητα βέβαια είναι πιο πολύπλοκη, καθώς αυτός είναι ένας μόνο τύπος ηφαιστείου. Κάποια ηφαίστεια π.χ. έχουν ακανόνιστους θόλους λάβας (χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου σβησμένου ηφαιστείου ο λόφος στον οποίο είναι κτισμένη η πόλη του Πόρου) για κορυφές αντί για κεντρικό κρατήρα, ενώ άλλα παρουσιάζουν τη γεωμορφολογία ενός υψίπεδου. Οι δίοδοι από όπου βγαίνει το υλικό από το εσωτερικό μπορούν να βρίσκονται οπουδήποτε στο υψίπεδο αυτό. Πολλές από αυτές τις διόδους δημιουργούν τους δικούς τους μικρότερους κώνους, έτσι ώστε να έχουμε δευτερεύοντα ηφαίστεια πάνω σε ένα μεγάλο, όπως συμβαίνει στη Χαβάη.

ΤΥΠΟΙ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ

Οι δύο βασικοί τύποι ηφαιστείων από γεωλογικής πλευράς είναι τα:
Ασπιδοειδή ηφαίστεια.
Το ασπιδοειδές ηφαίστειο είναι τύπος ηφαιστείου το οποίο δημιουργείται από ροές λάβας η οποία είχε χαμηλό ιξώδες. Έχει μεγάλο μέγεθος και ήπιο προφίλ, μοιάζοντας με ασπίδα ακουμπισμένη στο έδαφος. Οι εκρήξεις τους είναι ήπιες. Γνωστά ασπιδοειδή ηφαίστεια είναι το Μάουνα Κέα στη Χαβάη και τα νησιά Γκαλαπάγκος.
Στρωματοηφαίστεια ή αλλιώς κωνικά ηφαίστεια.
Έχει ομαλές πλευρές στα χαμηλά, απότομες πλευρές στα ψηλά με εναλλαγές από βασαλτικές έως κρυολιθικές λάβες και τέφρα.
Διάφορα άλλα είδη είναι:
Οι ηφαιστειακοί δόμοι, ένας κυκλικός απομονωμένος λόφος επίγειος ή υποθαλάσσιος ηφαιστειακής προέλευσης με απότομες πλαγιές. Δημιουργείται όταν το μάγμα ανέλθει στην επιφάνεια και ψυχθεί προτού αρχίσει να χύνεται ως λάβα επειδή δεν περιέχει αέρια ή είναι ιδιαίτερα παχύρρευστη. Η λάβα των δόμων πέρα από το γεγονός ότι είναι φτωχή σε αέρια είναι συνήθως ανδεσιτικής σύστασης, δηλαδή πλούσια σε διοξείδιο του πυριτίου. Η λάβα σταδιακά συσσωρεύεται και σχηματίζει ένα θόλο στη θέση έκχυσης, ο οποίος στερεοποιείται.
Οι Κώνοι στάχτης.
Τα Υποθαλάσσια ηφαίστεια.
Τα Υπερηφαίστεια, όπως καλούνται τα πλέον τεράστια ηφαίστεια. Υπερηφαίστειο ονομάζεται ένα ηφαίστειο ικανό να παράξει έκρηξη με ποσότητα ηφαιστειακού υλικού μεγαλύτερη από 1.000 κυβικά χιλιόμετρα. Το μέγεθος αυτό είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο στις περισσότερες καταγεγραμμένες ηφαιστειακές εκρήξεις. Υπερηφαίστεια μπορούν να δημιουργηθούν όταν μάγμα μέσα στη Γη ανεβαίνει από μια θερμή κηλίδα μέχρι τον φλοιό αλλά δεν μπορεί να τον διαπεράσει. Η πίεση δημιουργεί μια μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα μάγματος έως ότου ο φλοιός είναι ανίκανος να συγκρατήσει την πίεση. Μπορεί επίσης να δημιουργηθούν σε ενώσεις συγκλινουσών τεκτονικών πλακών και σε περιοχές του φλοιού όπου βρίσκονται θερμές κηλίδες.
Τα κρυοηφαίστεια ή ηφαίστεια πάγου σε παγωμένα ουράνια σώματα, όπως ο Τρίτωνας και ο Εγκέλαδος.
Τα ηφαίστεια λάσπης απαρτίζουν μία ειδική ξεχωριστή κατηγορία.

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΩΝ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ

Τα μέρη των ηφαιστείων είναι:

1. Ηφαιστειακή περιοχή. Η περιοχή γύρω από το ηφαίστειο σε ακτίνα περίπου 2 χιλιομέτρων. Χαρακτηριστικό της περιοχής αυτής είναι η σύσταση των πετρωμάτων της (ηφαιστειακά πετρώματα), κυρίως ασβεσταλκαλικών (πλούσιων σε ασβέστιο), αλκαλικών (πλούσιων σε νάτριο) και καλιούχων (πλούσιων σε κάλιο).
   2. Κρατήρας. Το κεντρικό σημείο του ηφαιστειακού σχηματισμού, απ’ όπου εξέρχονται τα ηφαιστειακά αναβλήματα, σε υγρή, στερεή ή αέρια μορφή. Οι κρατήρες δεν είναι πάντοτε όμοιοι μεταξύ τους.
   Οι κρατήρες ανάλογα με τη μορφή τους διαιρούνται σε:
   α) Κωνοειδείς, όπου ο κώνος του ηφαιστείου ανυψώνεται από τα αποθέματα της λάβας και στην κορυφή κλείνει απότομα προς το εσωτερικό, για να συνδεθεί με τον πόρο.
   β) Χοανοειδείς, όπου ο κώνος του ηφαιστείου ανυψώνεται από τα αποθέματα της λάβας, στο εσωτερικό όμως σχηματίζει μία χοάνη, η βάση της οποίας συγκοινωνεί με τον ηφαιστειακό πόρο.
   γ) Καλδέρα (λέβητας). Ο τύπος αυτός έχει μεγάλες διαστάσεις και συναντάται στα σύνθετα ηφαίστεια. Σχηματίζεται συνήθως μετά από έντονη διάβρωση του προϋπάρχοντα κρατήρα ή μετά από έκρηξη και διάλυση των κεντρικών σημείων (λεβητοειδής θαλάσσια λεκάνη της Σαντορίνης).
   δ) Μaare. Είναι είδος χοανοειδούς μορφής. Το εσωτερικό της χοάνης έχει τέτοια κατασκευή, ώστε να συγκεντρώνει τα νερά της βροχής και να σχηματίζει λίμνη. Π.χ. εκρηξιγενές κοίλωμα στο Άιφελ της Γαλλίας.
   3. Κώνος. Δημιουργείται από τη λάβα που στερεοποιείται γύρω από το σημείο της εξόδου της. Συνήθως είναι προσωρινός σχηματισμός, που μεταβάλλεται μετά από μία ηφαιστειακή ενέργεια ή καταστρέφεται μετά από μια βίαιη έκρηξη. Στο κέντρο υπάρχει ο κρατήρας.
   4. Πόρος. Είναι το τμήμα απ’ όπου γίνεται η έξοδος του μάγματος από μεγάλα βάθη, μέχρι την επιφάνεια της Γης. Ο πόρος συνδέει τη μαγνητική εστία με την επιφάνεια της Γης και είναι δυνατό σε όλο το μήκος του να διακλαδίζεται (παρασιτικοί πόροι) και να δημιουργεί δευτερεύοντες κρατήρες και κώνους (παρασιτικούς). Ο σχηματισμός τους οφείλεται κυρίως στα αέρια που ελευθερώνει η υπόγεια μαγματική εστία και εξέρχονται με μεγάλη πίεση. Οι διαστάσεις των πόρων (μήκος και πλάτος) είναι διάφορες και συνήθως μεταβάλλονται.
   5. Υποηφαιστειακή περιοχή. Είναι η περιοχή ακριβώς κάτω από την ηφαιστειακή, σε αρκετό βάθος, όπου είναι δυνατό να υπάρχει μαγματικό υλικό σε σχηματισμό κοίτης, λακκόλιθου ή σωρού (δευτερεύουσες μαγματικές εστίες).
   6. Πλουτώνια περιοχή. Βρίσκεται σε μεγάλο βάθος κάτω από την υποηφαιστειακή και αποτελεί την κύρια μαγματική εστία, που δημιουργεί (και συγχρόνως τροφοδοτεί) τις δευτερεύουσες. Το βάθος των εστιών αυτών δεν είναι ακόμα γνωστό. Θεωρητικά όμως τις τοποθετούμε στη βάση του γήινου στερεού φλοιού.

ΕΚΡΗΞΕΙΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ

Κάποτε πολλοί νόμιζαν ότι ολόκληρο το εσωτερικό της Γης ήταν μία διάπυρη μάζα υγροποιημένων πετρωμάτων και ότι ο στερεός φλοιός της Γης επιπλέει στην υγροποιημένη ολόθερμη αυτή μάζα. Σήμερα οι γεωλόγοι πιστεύουν ότι μόνο σε μερικά μέρη της Γης υπάρχουν τέτοιοι θύλακες. Αν τα στερεά πετρώματα, που βρίσκονται επάνω από αυτούς τους θύλακες, υποστούν ρήγματα ή εξασθενήσουν, το μάγμα μπορεί να βρει διέξοδο ανάμεσά τους. Αυτή η διέξοδος του μάγματος στην επιφάνεια αποτελεί την έκρηξη των ηφαιστείων.
Υπάρχουν εκρήξεις βίαιες και εκρήξεις μικρής δύναμης. Αν το μάγμα, που βγαίνει από τον κρατήρα του ηφαιστείου, δεν είναι πολύ πυκνό, τα αέρια εξέρχονται εύκολα και οι εκρήξεις τότε δεν είναι δυνατές. Αν όμως το μάγμα είναι πυκνόρρευστο, τα αέρια δυσκολεύονται να βγουν και τότε οι εκρήξεις είναι πολύ βίαιες.
Το μάγμα που βγαίνει από το ηφαίστειο λέγεται λάβα. Η λάβα όταν βγει από το ηφαίστειο, με τον καιρό κρυώνει και στερεοποιείται. Αν εκτιναχθεί ψηλά στον αέρα, στερεοποιείται σε σκόνη που λέγεται ηφαιστειακή τέφρα ή σποδός.
Σε κάποια ηφαίστεια, στον πλανήτη μας, έχουμε και την άνοδο υλικού που κάποτε ήταν ζωντανοί οργανισμοί. Αυτό συμβαίνει όταν το ηφαίστειο βρίσκεται σε περιοχή που συγκλίνουν οι τεκτονικές πλάκες, και μάλιστα εδρεύει στην πλάκα κάτω από την οποία βυθίζεται η άλλη. Η βυθιζόμενη πλάκα παρασύρει οργανικό υλικό το οποίο τελικά ανακυκλώνεται από το ηφαίστειο στην γήινη ατμόσφαιρα. Τέτοιο παράδειγμα έχουμε όταν η σύγκλιση είναι υποθαλάσσια και παρασύρεται βιομάζα που έχει κατακρημνιστεί στο βυθό της θάλασσας, όπως πλαγκτόν, νεκροί θαλάσσιοι οργανισμοί κλπ. Τα φαινόμενα παραγωγής αερίων και τέφρας στις περιπτώσεις αυτές είναι πολύ έντονα και έχουν άμεση επίδραση στο κλίμα του πλανήτη, το οποίο και ρυθμίζουν είτε με τον μηχανισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου (λόγω του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται από τις πρώην οργανικές ενώσεις) που αυξάνει τη θερμοκρασία, ή τη μείωση της θερμοκρασίας που προκαλείται λόγω των αερίων (θειούχες ενώσεις) ή της τέφρας που έχουν ανακλαστικές ιδιότητες και εμποδίζουν το ηλιακό φως από το να φτάσει στην επιφάνεια του πλανήτη.

Γενικά στη δράση ενός ηφαιστείου διακρίνουμε τις εξής φάσεις:
1. Ηρεμία (ύπνος, λήθαργος). Τα ηφαίστεια δε βρίσκονται πάντοτε σε κατάσταση ενέργειας (δράσης). Πάντοτε μεταξύ δύο διαδοχικών δράσεων υπάρχει ένα χρονικό διάστημα (συνήθως ακανόνιστο), κατά το οποίο η δράση του ηφαιστειου είτε είναι πολύ μικρή είτε δεν υπάρχει καθόλου. Η κατάσταση αυτή λέγεται ηρεμία ή ύπνος ή λήθαργος.
2. Ατμιδική. Είναι η φάση που προαγγέλλει την έκρηξη (δράση) του ηφαιστείου. Ακούγονται υποχθόνιοι κρότοι γίνονται δονήσεις, το έδαφος και τα νερά των πλησιέστερων πηγών θερμαίνονται, η φυτική βλάστηση καταστρέφεται, κυρίως όμως παρατηρούνται ατμοί να εξέρχονται από τον κρατήρα του ηφαιστείου και από δευτερεύουσες ρωγμές. Οι ατμίδες είναι μείγμα αερίων, κυρίως υδρατμών, θείου και θειικών αλάτων, θερμοκρασίας 900-1000 βαθμών C.
3. Μέτρια συνεχόμενη εκρηκτική δράση. Παρατηρούνται σεισμικές δονήσεις, που οφείλονται στην άνοδο του μάγματος. Γίνονται εκρήξεις (περιοδικά) και εκσφενδονίζονται κομμάτια λάβας και διάφορα αναβλήματα. Η δράση του ηφαιστείου αρχίζει πλέον να γίνεται καταστρεπτική και πολλές φορές διαρκεί πολλά χρόνια.
4. Εκρηκτική δράση. Μπορεί να παρουσιάσει, ακόμα και στο ίδιο ηφαίστειο, διάφορους βαθμούς έντασης. Η έκρηξη συνοδεύεται πάντοτε από ηχητικά και σεισμικά φαινόμενα, ενώ ταυτόχρονα εκτινάσσονται στερεά υλικά αέρια και χύνεται λάβα. Το φαινόμενο είναι θεαματικό, αλλά και καταστρεπτικό ταυτόχρονα. Η ενέργεια που ελευθερώνεται μπορεί να είναι από μερικές εκατοντάδες κιλοβάτ μέχρι χιλιάδες δισεκατομμύρια κιλοβάτ. Ανάλογη είναι και η θερμοκρασία.

ΕΝΕΡΓΑ ΚΑΙ ΣΒΗΣΜΕΝΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

Τα ηφαίστεια, ανάλογα με την εκδήλωση ηφαιστειακής δράσης, χαρακτηρίζονται ως ενεργά, ανενεργά ή σβησμένα. Εντούτοις, αυτή η κατάταξη μπορεί να είναι σχετικά υποκειμενική και ίσως ανακριβής.
Ένα ηφαίστειο θεωρείται ενεργό όταν έχει εκραγεί στους ιστορικούς χρόνους. Όμως, ο ορισμός αυτός είναι ασαφής, διότι η καταγεγραμμένη ιστορία ξεκινά, για παράδειγμα, πριν κάποιες χιλιάδες χρόνια στην Ευρώπη και την Ασία, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο πριν από κάποιες εκατοντάδες χρόνια. Γενικά, οι επιστήμονες θεωρούν ένα ηφαίστειο ως ενεργό, εάν εμφανίζει σήμερα εκρηκτική δράση, ή κάποια άλλη δραστηριότητα, όπως σεισμική, ή κάποια τοπογραφική ανύψωση ή εκπομπή αερίων. Το ινστιτούτο Smithsonian έχει καταγράψει 539 ηφαίστεια με ιστορικές εκρήξεις στους ιστορικούς χρόνους.

Επιπρόσθετα, υπάρχουν 529 ηφαίστεια που δεν εξερράγησαν κατά τους ιστορικούς χρόνους, υπάρχουν όμως σαφή δεδομένα εκρηκτικής δραστηριότητας κατά τα τελευταία 10.000 χρόνια. Αυτά θεωρούνται ανενεργά, αφού είναι σε θέση να εκραγούν ξανά.
Το αν ένα ανενεργό ηφαίστειο είναι πράγματι σβησμένο ή απλώς βρίσκεται σε περίοδο ηρεμίας, εξαρτάται εν μέρει από τη μέση περίοδο ηρεμίας μεταξύ των εκρήξεων. Μερικά (πχ. ηφαίστεια Toba και Yellowstone) έχουν περιόδους ηρεμίας της τάξης των εκατοντάδων χιλιάδων ετών, ενώ άλλα (πχ. ηφαίστεια Χαβάης) έχουν περιόδους ηρεμίας με μικρή διάρκεια. Εντούτοις, η περιοχή Yellowstone που δεν έχει δώσει έκρηξη τα τελευταία 70.000 χρόνια και θα μπορούσε να θεωρηθεί ανενεργή, στην πραγματικότητα είναι ενεργή διότι εμφανίζει γρήγορο ρυθμό ανύψωσης, συχνούς σεισμούς και φυσικά ένα πολύ εκτεταμένο και ενεργό γεωθερμικό πεδίο. Από την άλλη μεριά, μικροί κώνοι σκωριών που σχηματίζονται σήμερα μπορεί να θεωρηθούν σβησμένοι μετά την έκρηξή τους, διότι συνήθως εκρήγνυνται μόνο μία φορά.

ΕΝΕΡΓΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Τα ηφαίστεια στην Ελλάδα φτάνουν τα 39, ενώ πέντε από αυτά είναι ακόμα ενεργά. Όλα αυτά τα ηφαιστειακά κέντρα βρίσκονται σ’ ένα νοητό «τόξο» που ξεκινά από την Κόρινθο και καταλήγει στη Νίσυρο.

1. Μήλος
   H Mήλος είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου ένα ηφαιστειακό νησί. Tο ηφαίστειο της Φυριπλάκας, έχει ένα εντυπωσιακό κρατήρα με διάμετρο 1700 μέτρα και ύψος 220 μέτρα περίπου, διατηρείται πολύ καλά και βρίσκεται στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού. Επίσης το ηφαίστειο του Tράχηλα, στο B.-B.Δ. τμήμα του νησιού, από το οποίο διατηρείται μόνο ένα μικρό τμήμα.
   2.Μέθανα
   Το ηφαίστειο στα Μέθανα είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια και η ηφαιστειακή δραστηριότητά του είναι γνωστή από την περίοδο 276 έως 239 π.χ. από αναφορές που έκαναν οι γνωστοί αρχαίοι ιστορικοί Στράβωνας, Παυσανίας και Οβίδιος. Κοντά στο χωριό Καμένη Χώρα στα Μέθανα βρίσκεται ο πιο γνωστός κρατήρας από τους 30 κρατήρες του ηφαιστείου των Μεθάνων. Το ηφαίστειο στα Μέθανα ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο στο νότιο Αιγαίο, βρισκόταν σε μεγάλη δραστηριότητα στα αρχαία χρόνια και πολλές εκρήξεις εκδηλώθηκαν κυρίως κατά την περίοδο προς το τέλος της τριτογενούς περιόδου και κατά τη διάρκεια της τεταρτογενούς περιόδου. Το μη ενεργό πλέον ηφαίστειο στα Μέθανα εκδήλωσε μια πολύ μεγάλη έκρηξη στο χωριό Καμένη Χώρα κατά την περίοδο 277 έως 240 π.χ. και αναφέρεται από τους ιστορικούς Παυσανία και Στράβωνα. Ο κρατήρας που δημιουργήθηκε ύστερα από τη μεγάλη έκρηξη έχει βάθος περίπου 50 μέτρων και διάμετρο 100 μέτρων.
   3. Σουσάκι
   Στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων στα σύνορα της Αττικής με την Κορινθία , υπάρχει ένα ηφαίστειο χωρίς κρατήρα που ακόμη και σήμερα διατηρεί έντονη μετα-ηφαιστειακή δραστηριότητα. Το Σουσάκι, αποτελεί το βόρειο άκρο του ηφαιστειακού «τόξου». Βρίσκεται σε υψόμετρο 180 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και σήμερα, περίπου 2,5 εκατομμύρια χρόνια μετά την τελευταία του έκρηξη διατηρεί εντονότατη δραστηριότητα καθώς από αυτό εκλύονται στην ατμόσφαιρα πολλά δεκάδες χιλιάδες κυβικά διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και υδροθείου ενώ η θερμοκρασία στην πλαγιά του φτάνει ακόμη και τους 42 βαθμούς Κελσίου. Στα στόμια των πολλών στοών (φυσικών και τεχνητών) που υπάρχουν στην περιοχή, συναντώνται συχνά ψόφια έντομα και πουλιά, θανατωμένα από τα δηλητηριώδη αέρια. Στην περιοχή του ηφαιστείου υπάρχουν δύο φαράγγια τα οποία περιβάλλονται από πλαγιές με πολύ εντυπωσιακά ηφαιστειακά πετρώματα ενώ σε αυτά τρέχουν νερά που τροφοδοτούνται από πηγές διάσπαρτες κατά μήκος τους.
   4. Νίσυρος
   Το ηφαίστειο της Νισύρου συγκαταλέγεται και αυτό στα ενεργά ηφαίστεια της χώρας μας. Το ηφαίστειο της Νισύρου βρίσκεται στο χωριό Νικειά και είναι το σημαντικότερο αξιοθέατο του νησιού. Έχει συνολικά πέντε κρατήρες με μεγαλύτερο τον «Στέφανο», διαμέτρου 260 μέτρων και βάθους 30 μέτρων. Οι πέντε κρατήρες του ηφαιστείου σχηματίζουν το οροπέδιο του Λακκίου, το οποίο δημιουργήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου το 1552. Ο τελευταίος κρατήρας του ηφαιστείου, ο «Μικρός Πολυβώτης», δημιουργήθηκε το 1887, όταν σημειώθηκε και η τελευταία -μέχρι στιγμής- υδροθερμική έκρηξη του ηφαιστείου. Το ηφαίστειο της Νισύρου θεωρείται ενεργό και λόγω της εύκολης προσπέλασης στους κρατήρες του, το επισκέπτονται κάθε χρόνο πολλές χιλιάδες κόσμου αλλά και ειδικοί επιστήμονες. Το μόνο που πρέπει να έχετε κατά νου αν έχετε σκοπό να κατεβείτε στον πυθμένα του ηφαιστείου είναι το κλειστό παπούτσι. Μπορεί η μυρωδιά από το θειάφι να είναι έντονη (μυρίζει σαν κλούβιο αυγό) αλλά πρόκειται για μια εμπειρία μοναδική που κάθε επισκέπτης του νησιού πρέπει να ζήσει.
   5. Σαντορίνη
   Η Σαντορίνη αποτελεί ένα από τα 5 ηφαιστειακά κέντρα που απαρτίζουν το νότιο ηφαιστειακό τόξο του. Είναι χαρακτηριστική η εικόνα των τεράστιων ηφαιστειακών βράχων που είναι γεμάτοι από ολόλευκα σπίτια και εκκλησίες. Το ηφαίστειο της Σαντορίνης είναι από τα μεγαλύτερα υποθαλάσσια ενεργά ηφαίστεια στο κόσμο, το οποίο διαθέτει τον μεγαλύτερο κρατήρα παγκοσμίως. Ίσως το μόνο ηφαίστειο που η Καλντέρα του φθάνει μέχρι τη θάλασσα. Η μεγαλύτερή του έκρηξη συνέβη κατά τη διάρκεια της Μινωικής Εποχής του Χαλκού πριν από 3.600 χρόνια. Ολόκληρο το κέντρο του τότε κυκλικού νησιού βυθίστηκε στη θάλασσα κατά τη διάρκεια της τρομερής ηφαιστειακής έκρηξης. Η έκρηξη προκάλεσε παλιρροιακό κύμα που κυριολεκτικά αφάνισε τον προηγμένο πολιτισμό της Μινωικής Κρήτης, 70 μίλια νότια της Σαντορίνης. Η τεράστια μάζα ελαφρόπετρας που εκτινάχθηκε κατά την ηφαιστειακή έκρηξη κάλυψε την επιφάνεια της θάλασσας σε μία ευρεία περιοχή που εν συνεχεία ξεβράστηκαν στις ακτές σε υψηλότερα επίπεδα από το τσουνάμι που προκλήθηκε από την έκρηξη. Στις περισσότερες από τις γύρω περιοχές του Αιγαίου, βρέθηκαν κομμάτια ελαφρόπετρας που φαίνεται πως είχαν παρασυρθεί στην επιφάνεια της θάλασσας. Ελαφρόπετρα επίσης βρέθηκε στις βόρειες ακτές της Κρήτης, στις ακτές της Ανάφης, της Λήμνου, της Πάρου, της Σαμοθράκης, της Κύπρου, ακόμη και του Ισραήλ. Οι ειδικοί έχουν ανακαλύψει ίχνη αυτής της έκρηξης ακόμη και μέχρι το Δέλτα του Νείλου στην Αίγυπτο. Αυτό που αποτελεί σήμερα τη Σαντορίνη είναι ένα μεγάλο μέρος του (τότε κυκλικού) νησιού σε σχήμα ημισελήνου, που βρίσκεται και η μεγαλύτερη καλντέρα της Γης.

ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΕΣ ΕΚΡΗΞΕΙΣ

Ο ηφαιστειακός κίνδυνος στον Ελλαδικό χώρο περιορίζεται στα ενεργά ηφαίστεια της Σαντορίνης και της Νισύρου και σε ακτίνα μερικών δεκάδων χιλιομέτρων από αυτά.

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ

• Να είστε προετοιμασμένοι για τα φαινόμενα που συνοδεύουν τις ηφαιστειακές εκρήξεις, όπως, εκτίναξη αναβλημάτων, πυροκλαστικές ροές (συμπυκνωμένη ηφαιστειακή τέφρα που κινείται με μεγάλες ταχύτητες), λασποροές, κατολισθήσεις, σεισμούς, έκλυση τοξικών αερίων, πτώση ηφαιστειακής στάχτης και τσουνάμι.
• Εάν κατοικείτε σε περιοχή κοντά σε ηφαίστειο καταστρώστε οικογενειακό σχέδιο εκκένωσης και επιλέξτε κατάλληλη οδό διαφυγής σύμφωνα με τις οδηγίες των Αρχών.

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ

Εάν βρεθείτε σε μικρή απόσταση από την έκρηξη:

• Απομακρυνθείτε άμεσα και κινηθείτε σε περιοχές με σχετικά υψηλό υψόμετρο, διότι είναι πολύ πιθανό να συμβούν εκτινάξεις αναβλημάτων, ροές λάβας και πυροκλαστικές ροές καθώς και έκλυση τοξικών αερίων.
• Ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες εκκένωσης της περιοχής που δίδονται από τις Αρχές.

Εάν βρεθείτε σε ικανή απόσταση από την έκρηξη αλλά υπάρχει πτώση ηφαιστειακής τέφρας:

α) εάν βρίσκεστε σε κλειστό χώρο:

• Ενημερωθείτε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το διαδίκτυο σχετικά με το αν πρέπει να εκκενώσετε την περιοχή ή να παραμείνετε εντός στεγασμένων χώρων.
• Κλείστε όλες τις πόρτες και τα παράθυρα. Τοποθετήστε βρεγμένες πετσέτες κάτω από τις πόρτες και σφραγίστε με κολλητική ταινία πόρτες και παράθυρα που δεν κλείνουν αεροστεγώς
• Εάν πάσχετε από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, μείνετε μέσα και αποφύγετε την άσκοπη έκθεση στην ηφαιστειακή τέφρα. Φορέστε μάσκα μιας χρήσεως για να προστατευθείτε από την ηφαιστειακή τέφρα που τυχόν έχει εισχωρήσει στον εσωτερικό χώρο.
• Εάν αισθανθείτε ερεθισμό στα μάτια, την μύτη ή τον λαιμό απομακρυνθείτε αμέσως από την περιοχή, διότι ο ερεθισμός αυτός οφείλεται πιθανότατα στην παρουσία τοξικών αερίων. Όταν βρεθείτε σε περιοχή χωρίς υψηλή συγκέντρωση τοξικών αερίων ο ερεθισμός παύει να υφίσταται.
• Αν μπορείτε αποφύγετε την οδήγηση. Η ηφαιστειακή τέφρα δημιουργεί προβλήματα στους κινητήρες εσωτερικής καύσης και κάνει το οδόστρωμα ιδιαιτέρα ολισθηρό. Εάν η οδήγηση είναι απαραίτητη, οδηγείτε με μειωμένη ταχύτητα, ανεβασμένα παράθυρα και χωρίς κλιματισμό. Χρησιμοποιήστε προβολείς ομίχλης και άφθονο υγρό στους υαλοκαθαριστήρες.
• Εάν βρίσκεστε σε παράκτια περιοχή μετακινηθείτε προς περιοχές με υψηλότερο υψόμετρο καθώς διάφορα φαινόμενα που συνοδεύουν μια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί να προκαλέσουν θαλάσσια κύματα βαρύτητας (τσουνάμι).

β) εάν βρίσκεστε σε ανοιχτό χώρο:

• Φορέστε μακριά ρούχα, προστατευτικά γυαλιά ασφαλείας και μάσκα μιας χρήσεως για να προστατευθείτε από την ηφαιστειακή τέφρα.
• Προσπαθήστε να καλυφθείτε σε στεγασμένο χώρο. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, καλύψτε το κεφάλι σας για να προστατευθείτε από πτώση ηφαιστειακών υλικών μεγαλύτερου μεγέθους.
• Αν μπορείτε αποφύγετε την οδήγηση, διαφορετικά οδηγείτε σύμφωνα με τις οδηγίες που δόθηκαν παραπάνω.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ

• Παραμείνετε σε στεγασμένο χώρο, ιδιαίτερα αν υπάρχει χρόνιο αναπνευστικό πρόβλημα.
• Συνεχίστε να φοράτε προστατευτικά γυαλιά ασφαλείας καθώς και μάσκα μιας χρήσης.
• Συνεχίστε να φοράτε μακριά ρούχα.
• Καθαρίστε τις στέγες, των σπιτιών από την ηφαιστειακή τέφρα, η οποία μπορεί να γίνει πολύ βαριά και να προκαλέσει καταπτώσεις.
• Καθαρίστε τους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους των σπιτιών από την ηφαιστειακή τέφρα.

ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΕΛΛΑΔΑ

Ηφαίστειο Νισύρου
Το ηφαίστειο της Νισύρου ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο που αποτελεί μέρος του ελληνικού τόξου του Νοτίου Αιγαίου. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία το ηφαίστειο της Νισύρου δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της περίφημης Γιγαντομαχίας. Οι Γίγαντες που ήταν παιδιά της Γαίας και είχαν μορφή ανθρώπου αλλά ήταν τρομεροί στην όψη, πελώριοι στο ανάστημα και ακαταμάχητοι στη δύναμη, κάποτε συγκρούστηκαν με τους Ολύμπιους θεούς, των οποίων αρχηγός ήταν ο Δίας. Παρότι η δύναμη των Γιγάντων ήταν μεγάλη τελικά νικήθηκαν από τους θεούς. Ο θεός Ποσειδώνας καταδίωξε τον Γίγαντα Πολυβώτη κατόπιν εντολής του Δία έως την Κω. Εκεί ο Ποσειδώνας απέσπασε ένα τμήμα του νησιού και το έριξε πάνω στον Πολυβώτη, δημιουργώντας έτσι τη Νίσυρο. Οι αρχαίοι έλληνες θεωρούσαν ότι η ηφαιστειακή και σεισμική δραστηριότητα του ηφαιστείου της Νισύρου, ο κρατήρας του οποίου ονομάζεται Πολυβώτης, οφείλονταν στις κινήσεις και τους αναστεναγμούς του εγκλωβισμένου Γίγαντα.

Ηφαίστειο Σαντορίνης 
Το ηφαίστειο της Σαντορίνης ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και είναι ένα από τα πιο γνωστά ηφαίστεια της Ευρώπης.
Σύμφωνα με έναν από τους μύθους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας η έκρηξη του ηφαιστείου προκλήθηκε από τον Φαέθοντα. Ο Φαέθων, γιος του Ήλιου και της Κλυμένης, παράκουσε τις συμβουλές των γονιών του και προσπάθησε να οδηγήσει ο ίδιος για μία ημέρα το άρμα του Ήλιου. Όμως δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα αφηνιασμένα άλογα του άρματος, ξέφυγε από την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσει και προκάλεσε καταστροφικές επιπτώσεις στη γύρω περιοχή. Αλλού η Γη ξεράθηκε και τα ποτάμια της στέρεψαν, γιατί το άρμα πλησίασε πολύ κοντά της και αλλού καλύφθηκε από χιόνια και πάγους, γιατί το άρμα του Ήλιου απομακρύνθηκε πάρα πολύ. Τότε χρειάστηκε να επέμβει ο Δίας, ο οποίος κατακεραύνωσε τον Φαέθοντα για να μπορέσει να σταματήσει το άρμα και τις επιπτώσεις στη γη. Ένας δεύτερος μύθος θεωρεί τον Τρίτωνα, γιο του Ποσειδώνα και της Αφροδίτης, ως δημιουργό της Σαντορίνης. Κάποτε ο Τρίτωνας αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ξεχωριστό κομμάτι γης ανάμεσα στην Κρήτη και στην ηπειρωτική Ελλάδα.  Άπλωσε λοιπόν το χέρι του και τάραξε τα αφρισμένα νερά του πελάγους, ώσπου ξεβράστηκε ένα καινούριο νησί, ανάμεσα σε βουνά πυρωμένης λάβας. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, όταν ηττήθηκε από τη θεά Αθηνά στη διεκδίκηση της Αθήνας, δημιούργησε μεγάλα κύματα, που δεν είναι άλλα από τα θαλάσσια κύματα βαρύτητας που εκδηλώθηκαν στο Αιγαίο πέλαγος μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Δεν αποκλείεται επίσης ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας που γλίτωσαν από τον κατακλυσμό που προκάλεσε ο Δίας για να τιμωρήσει τους ανθρώπους να έχει άμεση σχέση με την έκρηξη της Σαντορίνης.

Ηφαίστεια Αιγαίου Πελάγους 
Οι αρχαίοι Έλληνες συχνά απέδιδαν την ηφαιστειακή δραστηριότητα που παρατηρείται σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου πελάγους στον θεό της φωτιάς, τον Ήφαιστο. Σύμφωνα με μία εκδοχή ο Ήφαιστος γεννήθηκε τόσο άσχημος και παραμορφωμένος, που η ίδια η μητέρα του η Ήρα τον πέταξε από τον Όλυμπο. Ο θεός έπεσε στη θάλασσα, όπου τον περισυνέλεξαν η Θέτις και η Ευρυνόμη, οι οποίες τον ανέθρεψαν για εννέα χρόνια. Όταν ο Ήφαιστος μεγάλωσε δημιούργησε το πρώτο του σιδηρουργείο στο βυθό του Αιγαίου πελάγους, σφυρηλατώντας και φτιάχνοντας όμορφα αντικείμενα και όπλα. Κατά μία άλλη εκδοχή ο Δίας θύμωσε με τον Ήφαιστο, γιατί ο τελευταίος πήρε το μέρος της μητέρας του Ήρας κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης και τον πέταξε από την θεϊκή κατοικία στη γη. Ο Ήφαιστος έπεσε στη νήσο Λήμνο, όπου τον βρήκαν εξαντλημένο οι κάτοικοι του νησιού, οι οποίοι και τον περιέθαλψαν. Παρόλη την περιποίηση ο θεός έμεινε κουτσός από εκείνη τη φοβερή πτώση. Η περίθαλψη και η φιλοξενία των κατοίκων της Λήμνου όμως συγκίνησε τον θεό ο οποίος δημιούργησε εκεί το εργαστήρι του. Και στις δύο προαναφερόμενες εκδοχές οι αρχαίοι Έλληνες, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν την εκδήλωση ηφαιστειακής και σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή, υποστήριζαν ότι οφειλόταν στον Ήφαιστο, ο οποίος εργαζόταν κατά διαστήματα ασταμάτητα στο σιδηρουργείο του. Παράλληλα όταν δεν παρατηρούσαν έντονη ηφαιστειακή ή σεισμική δραστηριότητα έδιναν την εξήγηση ότι ο Ήφαιστος δεν ζει πάντοτε εξόριστος, αλλά επανέρχεται κάποιες φορές στον Όλυμπο και εκείνο το χρονικό διάστημα τα εργαστήριά του παραμένουν κλειστά. Άλλες εκδοχές του μύθου θέλουν το σιδηρουργείο του Ηφαίστου να φιλοξενείται σε άλλες ηφαιστειογενείς περιοχές, όπως η Αίτνα ή ο Βεζούβιος.

ΙΤΑΛΙΑ

Ηφαίστειο Αίτνα
Η Αίτνα είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στις ανατολικές ακτές της Σικελίας, το μεγαλύτερο και υψηλότερο ενεργό ηφαίστειο στην Ευρώπη (ύψος 3.350μ.).
Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ο θεός Αίολος είχε φυλακίσει τους ανέμους σε σπηλιές κάτω από την Αίτνα. Ένας άλλος μύθος αποδίδει την ηφαιστειακή δραστηριότητα της Αίτνας στο Γίγαντα Τυφώνα. Ο Γίγαντας αυτός είχε δύναμη πολύ μεγαλύτερη από τα άλλα παιδιά της Γαίας. Το σώμα του μέχρι τη μέση έμοιαζε με άνθρωπο, αλλά απ’ τη μέση και κάτω είχε σώματα κουλουριασμένων φιδιών. Από τα μάτια του έβγαινε φωτιά και από τα κεφάλια του κραυγές και συριγμοί. Όταν ο Τυφώνας μεγάλωσε, ανέβηκε στον Όλυμπο για να εκδικηθεί τους θεούς επειδή αποδεκάτισαν τους Γίγαντες. Εκεί εκσφενδόνιζε βράχους και μαινόταν με αφάνταστη οργή και με εκκωφαντικές βοές που έβγαζε από τα εκατό λαρύγγια του, οπότε οι θεοί για να γλυτώσουν κατέφυγαν στην Αίγυπτο, όπου κρύφτηκαν μεταμορφωμένοι σε ζώα. Μετά από αλλεπάλληλες συγκρούσεις με τον Δία, ο Τυφώνας κατέφυγε τελικά στη Σικελία, όπου ο Δίας τον κεραυνοβόλησε, του πέταξε το όρος Αίτνα και τον καταπλάκωσε κλείνοντάς τον για πάντα στα έγκατα της γης. Από τότε ο Τυφώνας οργισμένος συνεχίζει κατά καιρούς να δονεί τη γη, να βγάζει άναρθρες κραυγές και πύρινες γλώσσες στο νησί της Σικελίας.
Σύμφωνα με τη Ρωμαϊκή μυθολογία, ο Vulcan, ο θεός της φωτιάς (αντίστοιχος με τον θεό Ήφαιστο της ελληνικής μυθολογίας), είχε το εργαστήριό του κάτω από την Αίτνα και εξαιτίας των δραστηριοτήτων του προκαλούνταν σεισμοί και ηφαιστειακές εκρήξεις.

ΑΜΕΡΙΚΗ

ΜΕΞΙΚΟ

Ηφαίστεια Iztaccihuatl και Popocatepelt
Το Iztaccihuatl (ύψος 5.230μ.) και το Popocatepelt (ύψος 5.426μ.) είναι δύο ενεργά ηφαίστεια στο Μεξικό.  Ο μύθος των αρχαίων Ναχούας για τα ηφαίστεια αυτά αναφέρει ότι την εποχή που οι Αζτέκοι ζούσαν στο Tenochtitlan, τη σημερινή πόλη του Μεξικού, ο αρχηγός τους είχε μία κόρη την Iztaccihuatl, την οποία και προετοίμαζε για να τον διαδεχθεί. Όταν η Iztaccihuatl ενηλικιώθηκε αγάπησε τον Popoca, έναν νεαρό άνδρα από τη φυλή της. Μια μέρα όμως ξέσπασε πόλεμος και ο αρχηγός των Αζτέκων ζήτησε από τον Popoca να γυρίσει νικητής για να μπορέσει να παντρευτεί την κόρη του. Μετά από πολλούς μήνες μάχης ένας πολεμιστής που μισούσε τον Popoca έστειλε ένα ψεύτικο μήνυμα, το οποίο έλεγε ότι ο στρατός είχε νικήσει στον πόλεμο, αλλά ο Popoca είχε πεθάνει στη μάχη. Όταν η Izta το έμαθε, σταμάτησε να τρώει, αρνήθηκε να βγαίνει έξω, ώσπου κάποια στιγμή αρρώστησε και πέθανε από λύπη. Καθώς ετοίμαζαν την κηδεία της, ο Popoca και οι άνδρες του έφτασαν στην πόλη νικητές. Όταν ο Popoca έμαθε ότι η Izta πέθανε, έφυγε από την πόλη παίρνοντας μαζί του το σώμα της αγαπημένης του. Φτάνοντας σε μία ορεινή περιοχή διέταξε τους άνδρες του να φτιάξουν ένα «νεκρικό κρεβάτι» με λουλούδια για την Izta και έπειτα γονάτισε δίπλα της και πέθανε. Οι θεοί συγκινημένοι από την αγάπη του Popoca και της Izta μετέτρεψαν τα σώματά τους σε ηφαίστεια. Το μεγαλύτερο ηφαίστειο είναι το Popocatepetl, το οποίο στη γλώσσα των Ναχούας σημαίνει «βουνό που καπνίζει», και το μικρότερο το Iztaccihuatl.

ΗΠΑ

Ηφαίστειο Mazama
Το βουνό Mazama είναι ένα ηφαίστειο στην πολιτεία του Oregon των ΗΠΑ, το οποίο έχει μία λίμνη στον κρατήρα του.  Σύμφωνα με έναν ινδιάνικο μύθο οι βίαιες εκρήξεις του Mazama προκαλούνταν από τη σύγκρουση δύο θεών, του La-o και του Skell. Ο La-o ήταν το κυρίαρχο πνεύμα στην περιοχή της λίμνης και κάτω από τον έλεγχό του είχε πολλά μικρότερα πνεύματα, που μπορούσαν να αλλάζουν τη μορφή τους κατά βούληση. Τα πνεύματα αυτά έπαιρναν τη μορφή ζώων, όταν ήθελαν να βγουν έξω στη στεριά. Ο Skell ήταν ένα ισχυρό πνεύμα το οποίο ζούσε σε ένα βάλτο. Είχε πολλούς υπηκόους, οι οποίοι έπαιρναν τη μορφή πουλιών και τεράτων όταν έβγαιναν στη στεριά, όπως: αντιλόπης, φαλακρού αετού, χρυσού αετού και άλλων. Κάποτε σφοδρός πόλεμος ξέσπασε μεταξύ του La-o και του Skell και των ακολούθων τους. Τελικά ο Skell σκοτώθηκε και η καρδιά του αφαιρέθηκε από το σώμα του και μεταφέρθηκε θριαμβευτικά στην περιοχή του La-o. Αμέσως διοργανώθηκε μεγάλη γιορτή για τον θάνατο του Skell και τη νίκη του La-o. Κατά τη διάρκεια της γιορτής η καρδιά του Skell πήγαινε από χέρι σε χέρι, όμως οι πιστοί του ακόλουθοι γνώριζαν ότι εάν τοποθετούσαν την καρδιά στο σώμα του Skell αυτός θα μπορούσε να ζήσει πάλι, γι’ αυτό και περίμεναν την κατάλληλη ευκαιρία. Έτσι όταν η καρδιά έφτασε στα χέρια της αντιλόπης, αυτή έτρεξε γρήγορα προς τα ανατολικά σαν τον άνεμο. Όταν κουράστηκε, πέρασε την καρδιά στον φαλακρό αετό και αυτός με τη σειρά του στον χρυσό αετό και ούτω καθεξής. Μολονότι οι άνθρωποι του La-o τους κατεδίωκαν με μεγάλη ταχύτητα, απέτυχαν να τους προφτάσουν και εγκατέλειψαν την καταδίωξη. Όταν η καρδιά του Skell επέστρεψε στο σώμα του, αυτός ζωντάνεψε και πάλι και ο πόλεμος συνεχίστηκε, καθώς και οι εκρήξεις του ηφαιστείου Mazama.

Ηφαίστειο St. Helen’s 
Το ηφαίστειο St. Helen’s βρίσκεται στη δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και συγκεκριμένα στην πολιτεία Washington. Είναι ένα από τα δεκαπέντε ενεργά ηφαίστεια της οροσειράς Cascade. Σύμφωνα με τη μυθολογία τα βουνά: St Helen’s, Hood και Adams που βρίσκονται στην περιοχή της πολιτείας Washington ήταν κάποτε άνθρωποι.  Το βουνό St. Helen ήταν μια όμορφη κοπέλα που ονομαζόταν Loowit. Δύο αδέλφια, ο Wyeast και ο Klickitat αγάπησαν τη Loowit, αλλά αυτή δεν μπορούσε να διαλέξει έναν από τους δύο, οπότε άρχισε μία σκληρή διαμάχη μεταξύ τους. Ο πατέρας των δύο αγοριών θυμωμένος καθώς ήταν με αυτή τη συνεχή σύγκρουση μετέτρεψε και τους τρεις σε βουνά. Η Loowit έγινε το βουνό της Αγίας Ελένης, ο Wyeast το βουνό Hood, ενώ ο Κlickitat το βουνό Adams.

Ηφαίστειο Kilauea
Το ηφαίστειο Kilauea βρίσκεται στη νότια Χαβάη. Είναι το πιο ενεργό από τα πέντε ηφαίστεια που αποτελούν το νησί της Χαβάης και ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια του κόσμου. Στη Χαβάη πίστευαν ότι το Kilauea ήταν η κατοικία της όμορφης αλλά και πολύ οξύθυμη θεάς Pele, η οποία ήταν η θεά της φωτιάς, της αστραπής, του χορού, των ηφαιστείων και της βίας. Οι κάτοικοι της περιοχής θεωρούσαν ότι πάνω στο θυμό της προκαλούσε σεισμούς χτυπώντας με τα πόδια της τη γη και δημιουργούσε ηφαιστειακές εκρήξεις σκάβοντας το βουνό με το μαγικό της ραβδί. Υπάρχουν αρκετοί μύθοι και θρύλοι για τη θεά Pele. Σύμφωνα με έναν από αυτούς η Pele έφτασε στη Χαβάη από την Ταϊτή για να ξεφύγει από την οργή της μεγαλύτερης αδελφής της, της οποίας έκλεψε τον σύζυγο. Άλλοι θρύλοι αναφέρουν ότι έφυγε από την Ταϊτή εξαιτίας μιας μεγάλης πλημμύρας ή ότι πήγε στη Χαβάη επειδή ήθελε να ταξιδέψει. Αφού εγκαταστάθηκε στο βουνό Kilauea η Pele ταξίδεψε σε ένα γειτονικό νησί όπου γνώρισε και αγάπησε ένα νεαρό που ονομαζόταν Lohiau. Όταν επέστρεψε πίσω στο σπίτι της, έστειλε τη μικρότερη αδελφή της να πάει και να της φέρει τον Lohiau, ο οποίος όμως στο ενδιάμεσο διάστημα είχε πεθάνει λόγω της αγάπης του για την Pele. Η αδελφή της Pele χρησιμοποίησε τις μαγικές της δυνάμεις για να τον επαναφέρει στη ζωή, ενώ ταυτόχρονα η Pele έστειλε ένα κύμα λάβας και σκότωσε την καλύτερη φίλη της αδελφής της επειδή φαντάστηκε ότι η αδελφή της της έκλεψε τον άντρα. Όταν τελικά η αδελφή της Pele έφερε το νεαρό στο Kilauea, έμαθε για τον θάνατο της φίλης της και λυπημένη όπως ήταν αγκάλιασε τον Lohiau. Η Pele τότε θύμωσε ακόμα περισσότερο και έστειλε λάβα για να σκοτώσει τον Lohiau. Προστατευόμενη από τις μαγικές δυνάμεις της, η αδελφή της Pele μαζί με τον Lohiau έφυγαν για το νησί του. Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι οι εκρήξεις των ηφαιστείων οφείλονταν στη διαμάχη της Pele και της αδελφής της. Η Pele διώχτηκε από τον πατέρα της από την Ταϊτή, επειδή είχε άσχημο χαρακτήρα και συνεχείς εκρήξεις θυμού, οπότε πήγε στη Χαβάη. Εκεί όμως κάτι έκανε στην αδελφή της και την εξόργισε. Από τότε άρχισαν οι συγκρούσεις των δύο αδερφών αλλά και οι ηφαιστειακές εκρήξεις του Kilauea.

ΑΣΙΑ

ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ

Ηφαίστειο Bromo
Στο ανατολικό άκρο της Ιάβας, κοντά στην πόλη Probolinggo, βρίσκεται το ενεργό ηφαίστειο Bromo, στο κέντρο της ηφαιστειακής καλντέρας Tengger. Σύμφωνα με ένα μύθο η πριγκίπισσα Roro Ateng και ο σύζυγός της, Joko Seger δημιούργησαν ένα πριγκιπάτο, που το ονόμασαν Tengger (από τις τελευταίες συλλαβές των επιθέτων τους -teng και -ger). Το ζευγάρι δεν είχε παιδιά και ήταν τέτοια η λαχτάρα του να αποκτήσει, ώστε ανέβηκε στο βουνό Bromo για να προσευχηθεί στους θεούς. Οι θεοί δέχτηκαν να τους βοηθήσουν, αλλά τους ζήτησαν να υποσχεθούν ότι θα θυσιαστεί σ’ αυτούς το τελευταίο παιδί που θα κάνουν.  Πράγματι η πριγκίπισσα και ο σύζυγός της έκαναν 25 παιδιά, όμως ποτέ δεν κράτησαν την υπόσχεσή τους, επειδή η Roco Anteng αρνήθηκε να θυσιάσει το τελευταίο παιδί της, τον Kusuma, στους θεούς. Ο Joko Seger θυμήθηκε το χρέος του όταν μια πανώλη σκόρπισε τον θάνατο στο χωριό και μόνο τότε αναγκάστηκε να θυσιάσει τον Kusuma. Σύμφωνα λοιπόν με τη μυθολογία στο σημείο όπου έγινε η θυσία ξεπήδησε ένα ηφαίστειο, το Bromo. Οι ορεσίβιοι κάτοικοι της περιοχής πιστεύουν ότι η Roro Ateng και ο Joko Senger ζουν ακόμη σε μια σπηλιά σε ένα άλλο μη ενεργό ηφαίστειο της περιοχής, το Widodaren, γι’ αυτό πηγαίνουν εκεί και προσεύχονται στους προγόνους τους και αφήνουν τάματα.

Ηφαίστειο Semeru
Το βουνό Semeru είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στην ανατολική Ιάβα και είναι το υψηλότερο βουνό του νησιού. To ηφαίστειο είναι επίσης γνωστό ως Μαχαμέρου, δηλαδή το μεγάλο βουνό. Σύμφωνα με ένα μύθο του 16ου αιώνα το βουνό Semeru μεταφέρθηκε στην Ιάβα από την Ινδία και τοποθετήθηκε αρχικά στο δυτικό μέρος του νησιού. Όμως αυτό προκάλεσε μια κλίση στο νησί και έτσι αναγκαστικά το βουνό μεταφέρθηκε προς τα ανατολικά, ενώ αποκολλήθηκαν τμήματά του και σχηματίστηκαν τα βουνά Lawu, Wilis, Kelut, Kawi, Arjuno και Welirang. Η εκδήλωση ηφαιστειακής και σεισμικής δραστηριότητας σύμφωνα με τον θρύλο οφείλεται σε αυτή τη διαδικασία μετακινήσεων του Semeru.

ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

Ηφαίστειο Pinatubo
Το Pinatubo είναι ένα ενεργό ηφαίστειο που βρίσκεται στο νησί Luzon στις Φιλιππίνες. Σύμφωνα με τους Aetas, τους ιθαγενείς κατοίκους που ζουν σε απομονωμένα ορεινά μέρη του νησιού Luzon, στην κορυφή του ηφαιστείου αυτού κατοικεί ο θεός Apo Mallari. Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι ο θεός είναι γενναιόδωρος και τους δίνει όλα όσα έχουν, όταν όμως ο θεός θυμώνει ρίχνει στάχτη στην περιοχή για να δείξει τη δυσαρέσκειά του.

ΩΚΕΑΝΙΑ

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

Ηφαίστειο Schank 
Το ηφαίστειο Schank είναι ένα ανενεργό ηφαίστειο και βρίσκεται στη νότια Αυστραλία.  Οι Αβορίγινες κάτοικοι της περιοχής διηγούνταν ότι κάποτε υπήρχε ένας γίγαντας, ο Craitbul, ο οποίος έψαχνε μαζί με τη γυναίκα του και τους δύο γιους του ένα μέρος για να μείνουν. Στην αρχή εγκαταστάθηκαν στα βουνά Muirhead και Schank, αλλά το βογγητό του πνεύματος ενός πουλιού τούς τρόμαζε και τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν και τα δύο αυτά βουνά και να εγκατασταθούν τελικά στο βουνό Gambier. Ύστερα από λίγο καιρό γέμισαν τα ηφαίστεια με νερό και το πνεύμα του πουλιού αναγκάστηκε να φύγει μακριά, γι’ αυτό και σήμερα δεν εκδηλώνονται ηφαιστειακές εκρήξεις και σεισμοί στην περιοχή αυτή.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Τα ηφαίστεια είναι γνωστά για τις φοβερές τους εκρήξεις, οι οποίες προκαλούν πολλές φορές σεισμούς και αντιμετωπίζονται από τους περισσότερους ανθρώπους σαν ένα φοβερό, επικίνδυνο και βλαβερό φυσικό φαινόμενο. Πράγματι, οι ηφαιστειακές εκρήξεις αποτελούν συχνά πρόβλημα και μπορεί να έχουν τρομερές επιπτώσεις τόσο σε ανθρώπινες ζωές και στην οικονομία, όσο και στο περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, πολλές φορές τα ηφαίστεια αποτελούν ισχυρή πηγή πλούτου για τους ντόπιους κατοίκους των τόπων όπου βρίσκονται.
Τουρισμός, εξόρυξη ηφαιστειογενών ορυκτών και μεταλλευμάτων, γεωργικές καλλιέργειες, ιαματική λουτροθεραπεία, γεωθερμική ενέργεια κ.ά. είναι οικονομικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται τόσο σε ευρωπαϊκά κράτη με ηφαιστειακή δράση όσο και στην Ελλάδα. Όσον αφορά τον ευρωπαϊκό χώρο, η Πομπηία δέχεται περίπου δύο εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο και τα εδάφη γύρω από τον Βεζούβιο είναι πολύ εύφορα, ενώ η Ισλανδία και η Ιταλία αξιοποιούν τη γεωθερμία για παραγωγή ενέργειας (θέρμανση κατοικιών και θερμοκηπίων, ηλεκτρική ενέργεια, ζεστό νερό σε κατοικίες κ.ά.). Όσον αφορά την Ελλάδα, σημαντικός είναι ο ορυκτός πλούτος της Σαντορίνης (ελαφρόπετρα κ.ά.) και της Μήλου (μπεντονίτης κ.ά.), ενώ η Σαντορίνη είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, στις 60 από τις 80 επίσημα αναγνωρισμένες ιαματικές θερμομεταλλικές πηγές της χώρας μας αναπτύσσεται ο ιαματικός τουρισμός (Αριδαία, Λουτράκι Κορινθίας, Αιδηψός, Μέθανα, Τραϊανούπολη Έβρου κ.ά.).
Το 1784 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έκανε αυτό που θα γινόταν η πρώτη σύνδεση μεταξύ ηφαιστείων και παγκόσμιου κλίματος, όταν βρισκόταν στο Παρίσι ως ο πρώτος διπλωματικός εκπρόσωπος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Παρατήρησε πως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1873, το κλίμα ήταν ασυνήθιστα κρύο.
Αυτό που είχε παρατηρήσει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος ήταν βέβαια το αποτέλεσμα της ηφαιστειακής δραστηριότητας. Μια κολοσσιαία έκρηξη του ηφαιστειακού συστήματος Laki (μια αλυσίδα από ηφαίστεια στην οποία η λάβα ξεσπά μέσω μιας ρωγμής στο έδαφος και όχι από ένα συγκεκριμένο σημείο) στην Ισλανδία προκάλεσε αυτές τις διαταραχές. Οι εκρήξεις του Laki παρήγαγαν περίπου 14 κυβικά χιλιόμετρα από βασάλτη (λεπτή, μαύρη, ρευστή λάβα) κατά τη διάρκεια περισσοτέρων από οκτώ μηνών δραστηριότητας.
Ακόμα σημαντικότερα από την άποψη του παγκόσμιου κλίματος ωστόσο, το συμβάν του Laki παρήγαγε επίσης ένα σύννεφο στάχτης που πιθανότατα είχε φτάσει μέχρι τη στρατόσφαιρα. Αυτό το σύννεφο προκάλεσε μια πυκνή καταχνιά στην Ευρώπη που σκοτείνιασε τον  Ήλιο, ίσως μέχρι και τη Σιβηρία. Μαζί με τη σκόνη, το εκρηκτικό σύννεφο αποτελούνταν κυρίως από τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του θείου, υδροχλωρίου και αερίων υδροφθορίου. Τα αέρια συνδυάστηκαν με νερό στην ατμόσφαιρα και προκάλεσαν όξινη βροχή, καταστρέφοντας σπαρτά και σκοτώνοντας ζώα σε φάρμες. Οι συνέπειες, βέβαια, ήταν περισσότερο σοβαρές στην Ισλανδία. Τελικά περισσότερο από το 75% των κτηνοτροφικών της ζώων και 25% του ανθρώπινου πληθυσμού της πέθαναν από λιμό ή από τις τοξικές επιδράσεις των νεφών που προήλθαν από τις εκρήξεις του Laki.
Το 1991 η έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες, προκάλεσε την καταστροφή των παρακείμενων οικισμών, αλλά οι επιδράσεις του ηφαιστείου είχαν αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο. Οι εκλύσεις χιλιάδων τόνων τέφρας του ηφαιστείου, μείωσαν την ένταση των ηλιακών ακτίνων.
Για τα πρώτα χρόνια μετά την έκρηξη, η θερμοκρασία παγκόσμια έπεσε κατά 0,5 βαθμούς Κελσίου. Γενικά, οι ηφαιστειακές εκρήξεις έχουν σημαντική επίδραση στο κλίμα, αλλά για μικρές χρονικές περιόδους .
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν γιατί οι μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις έχουν τόσο εκτεταμένα αποτελέσματα στο παγκόσμιο κλίμα. Πρώτον, οι ηφαιστειακές εκρήξεις παράγουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ένα αέριο που είναι γνωστό ότι συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τέτοια αέρια θερμοκηπίου παγιδεύουν τη θερμότητα που αντανακλάται από την επιφάνεια της γης σχηματίζοντας ένα είδος μόνωσης γύρω από τον πλανήτη. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι θεμελιώδες για την επιβίωσή μας διότι διατηρεί τη θερμοκρασία του πλανήτη μας σε μια βιώσιμη κλίμακα.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι η παραγωγή μας σε αέρια όπως το διοξείδιο του άνθρακα από την καύση φυσικών καυσίμων μπορεί να πιέζει ακόμα περισσότερο το σύστημα, έχοντας ως αποτέλεσμα την υπέρμετρη θέρμανση σε παγκόσμια κλίμακα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ηφαιστειακές εκρήξεις προσθέτουν διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αλλά σε σύγκριση με την ποσότητα που παράγεται από ανθρώπινες δραστηριότητες, η επίδρασή τους είναι πρακτικά ασήμαντη: οι ηφαιστειακές εκρήξεις παράγουν περίπου 110 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου κάθε χρόνο, ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες παράγουν περίπου 10.000 φορές περισσότερη ποσότητα.
Οι μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις έχουν πρόσθετα κλιματικά αποτελέσματα πέρα από τη μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και την όξινη βροχή. Η στάχτη και τα αέρια που διατηρούνται στην ατμόσφαιρα διασπούν το φως στο ερυθρό μήκος κύματος, έχοντας συχνά ως αποτέλεσμα υπέροχα χρωματιστά ηλιοβασιλέματα και ξημερώματα σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα εντυπωσιακά οπτικά αποτελέσματα του σύννεφου της έκρηξης στο Κρακατόα το 1883 παρατηρήθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο και πιθανότατα ενέπνευσαν πολλούς καλλιτέχνες και συγγραφείς στο έργο τους.

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΝ

• ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ