ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΥΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ
Οι ακόλουθες δραστηριότητες δύνανται να υλοποιηθούν στα πλαίσια ενός Προγράμματος Ομαλής Μετάβασης, λαμβάνοντας ως μαθησιακή περιοχή αφόρμησης τη θεματική ενότητα από το βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Α΄ Δημοτικού «Η ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή μας» (σελ. 146-150). Το συγκεκριμένο θέμα κρίνουμε πως παρουσιάζει πρωτοτυπία και δύναται να εγείρει το ενδιαφέρον των εμπλεκομένων ομάδων. Έχει άμεση σχέση με τα καθημερινά βιώματα και τις εμπειρίες των παιδιών και ως εκ τούτου μπορεί να καλύψει ευρύ φάσμα των ενδιαφερόντων τους. Επίσης αποτελεί κοινό θεματικό άξονα τόσο του Νηπιαγωγείου όσο και της Α΄ τάξης του Δημοτικού, υπαγόμενο στο γνωστικό αντικείμενο της Μελέτης Περιβάλλοντος. Στις δραστηριότητες μετέχουν διηλικιακές ομάδες προνηπίων (αν υπάρχουν), νηπίων και μαθητών της Α΄ Δημοτικού. Στα πλαίσια σχεδιασμού (προγραμματισμού) και οργάνωσης του Προγράμματος Μετάβασης έχουν διερευνηθεί οι προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις των παιδιών, ενώ έχουν ενημερωθεί οι γονείς των παιδιών για τις επικείμενες δράσεις. 1. Δραστηριότητα Μελέτης Περιβάλλοντος (Φυσικό περιβάλλον και αλληλεπίδραση) Βασικές επιδιώξεις Τα παιδιά ενθαρρύνονται: να διευρύνουν τις γνώσεις τους για το πώς διευκολύνει τη ζωή μας η ηλεκτρική ενέργεια. να πάρουν πληροφορίες για άλλες (εναλλακτικές) μορφές ενέργειας. να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας. να αντιληφθούν τη σχέση μεταξύ της εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας και της προστασίας του πλανήτη. να συγκρίνουν τον τρόπο ζωής τους με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων πριν λίγα χρόνια, όταν δεν υπήρχε η ηλεκτρική ενέργεια. να αναγνωρίζουν βασικές εφαρμογές του ηλεκτρισμού στην καθημερινή ζωή (για παράδειγμα χρήση και λειτουργία ηλεκτρικών συσκευών). Φάκελος παρουσίασης Έγχρωμο, φωτοτυπημένο, μεγεθυμένο και πλαστικοποιημένο φωτογραφικό υλικό από το βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Α΄ Δημοτικού δείχνεται στα παιδιά του Νηπιαγωγείου (με έμφαση σε εκείνο που αφορά την οικονομία της ηλεκτρικής ενέργειας) Στιγμιότυπο οθόνης από το βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος Επιπλέον, στο έντυπο υλικό της δραστηριότητας συμπεριλαμβάνεται το βιβλίο της σειράς «Σώσε τον πλανήτη μας» με τίτλο «Κλείσε το Φως» (Εκδόσεις: Παπαδόπουλος). Ενδεικτική παρουσίαση δραστηριότητας Η παρούσα δραστηριότητα μπορεί να υλοποιηθεί στο πλαίσιο των κοινών δράσεων Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου. Πιο συγκεκριμένα, οργανώνεται επίσκεψη στο όμορο ή γειτονικό Δημοτικό Σχολείο, όπου οι δύο εκπαιδευτικοί έχουν οργανώσει τις ακόλουθες δράσεις. Τα παιδιά παρατηρούν το φωτογραφικό υλικό που σχετίζεται με την ηλεκτρική ενέργεια και την πολλές φορές άλογη χρήση της. Μαθαίνουν «τι υπάρχει πίσω από την πρίζα» και ευαισθητοποιούνται για το πώς θα το διαφυλάξου. Έχουν την ευκαιρία να «γνωρίσουν» τους ήρωες του βιβλίου της Α΄ Δημοτικού, τη Μηλώ την Καμηλώ και τον Λέων Λαλέων, που θα τους συνοδεύουν στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος την επόμενη χρονιά. Διαπιστώνουν ότι η εικονογράφηση του βιβλίου (με ήρωες ένα λιοντάρι και μια καμηλοπάρδαλη) μοιάζει με την εικονογράφηση των βιβλίων που διαβάζουν στην ολομέλεια Σε συνδυασμό με την επίδειξη του φωτογραφικού υλικού ακολουθεί η ανάγνωση του βιβλίου «Κλείσε το Φως», γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν πόσα κοινά θέματα προβληματισμού υπάρχουν σε ένα βιβλίο προσχολικής και σε ένα πρωτοσχολικής ηλικίας. Σε μικρές ομάδες (2 νήπια-2 παιδιά Α΄ Δημοτικού) συνεργάζονται, για να ζωγραφίσουν τις εντυπώσεις τους, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στην ανάγκη να κάνουμε οικονομία ηλεκτρικής ενέργειας. Σχετικές λεζάντες μπορούν να προστεθούν από τα μεγαλύτερα παιδιά που έχουν κατακτήσει τη λειτουργία της γραφής Επέκταση δραστηριότητας Τα έργα των ομάδων (νηπίων-μαθητών Α΄Δημοτικού) μπορούν κάλλιστα να λειτουργήσουν ως ενημερωτικές αφίσες και να μοιραστούν από τα παιδιά στους γονείς τους την ώρα της αποχώρησης από το σχολείο (Νηπιαγωγείο – Δημοτικό). Οι γονείς αφυπνίζονται μέσα από την κοινή συνεργατική δράση Νηπιαγωγείου – Δημοτικού. Ενδεχόμενη αφισοκόλληση των μηνυμάτων για την ανάγκη εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να δώσει στη δραστηριότητα και μια ευρύτερη διάσταση που ξεπερνάει τα όρια του σχολείου και απλώνεται, «ανοίγεται» στην ευρύτερη κοινότητα. 2) Δραστηριότητα Δημιουργίας και Έκφρασης (Παιχνίδι ρόλων – Δραματοποίηση) Βασικές επιδιώξεις Τα παιδιά ενθαρρύνονται: να εκφράζονται με το ελεύθερο δραματικό παιχνίδι, να αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους, να γνωρίζουν τον εαυτό τους και τον κόσμο. να προάγουν τη γλωσσική τους ανάπτυξη και να καλλιεργούν την επικοινωνία μέσα στο πλαίσιο της δραματοποίησης. να εκφράζονται με τον αυτοσχεδιασμό και τη μίμηση. να συνεργάζονται και να δημιουργούν από κοινού. να καλλιεργούν τη θεατρικότητά τους. να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν δημιουργικά διάφορα υλικά (υφάσματα διαφόρων χρωμάτων, καπέλα, μάσκες, κουστούμια) και να αναπτύσσουν παράλληλα τις προσωπικές τους κλίσεις. να αναπτύσσουν συνολικά την αισθητική τους αντίληψη και έκφραση. Φάκελος παρουσίασης – Υλικά Υλικά από τη γωνιά του θεατρικού παιχνιδιού του Νηπιαγωγείου αλλά και αυτοσχέδιες κατασκευές των παιδιών, τόσο του Νηπιαγωγείου όσο και της Α΄ τάξης, θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Πιο συγκεκριμένα, στα παιδιά θα φανούν χρήσιμα τα υφάσματα διαφόρων χρωμάτων και κουστούμια της γωνιάς της «μεταμφίεσης» ή του θεατρικού παιχνιδιού. Κατασκευές (ατομικές, ομαδικές) που ενδέχεται να γίνουν μέσα στο πλαίσιο της εικαστικής δημιουργίας, όπως για παράδειγμα καπέλα, μάσκες, μικρό σκηνικό, θα βοηθήσουν περαιτέρω την υλοποίηση της δραστηριότητας. Ενδεικτική παρουσίαση της δραστηριότητας Με αφορμή την πρόταση θεατρικού παιχνιδιού-δραματοποίησης που προτείνεται στο βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Α΄ τάξης, οργανώνουμε δύο παιχνίδια ρόλων: α) ένα χειμωνιάτικο βράδυ χωρίς ηλεκτρική ενέργεια και β) ένα καλοκαιρινό μεσημέρι χωρίς ηλεκτρική ενέργεια. Μέσα στο πλαίσιο του προγράμματος Ομαλής Μετάβασης που υλοποιείται οργανώνουμε μία ή δύο συναντήσεις των παιδιών των δύο βαθμίδων, κατά τις οποίες τα παιδιά χωρισμένα σε ομάδες αναλαμβάνουν να προετοιμάσουν όποιο από τα δύο παιχνίδια ρόλων προτιμούν. Οι ομάδες των παιδιών διαμορφώνουν το σενάριο, μοιράζουν τους ρόλους, σκέπτονται ποια υλικά τους είναι απαραίτητα. Τα μεγαλύτερα παιδιά πιθανόν να θέλουν να καταγράψουν τα λόγια του μικρού θεατρικού δρώμενου, για να μην ξεχαστούν. Η διακριτική υποστήριξη και η ενθάρρυνσή τους από τις δύο εκπαιδευτικούς θεωρείται δεδομένη. Οι παρουσιάσεις των δρώμενων ενδέχεται να γίνουν στο πλαίσιο μιας τρίτης συνάντησης των παιδιών (στο χώρο του Νηπιαγωγείου ή του Δημοτικού Σχολείου) και να έχουν τη μορφή μικρών θεατρικών δρώμενων, όπου κάθε ομάδα παρουσιάζει τη δουλειά της. Τα παιδιά, ύστερα από την ολοκλήρωση της δραστηριότητας, καλούνται να πουν τις εντυπώσεις τους από τη μεταξύ τους συνεργασία, γεγονός που ενισχύει και τη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Πιθανές επεκτάσεις Τα δρώμενα οργανώνονται, ώστε να αποτελέσουν το υλικό της σχολικής καλοκαιρινής γιορτής, όπου οι γονείς τόσο των νηπίων όσο και των μαθητών της Α΄ τάξης έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το προϊόν της συνεργασίας των δύο βαθμίδων. Προσκλήσεις για τη μικρή αυτή θεατρική παράσταση με θέμα την οικονομία ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσαν να μοιραστούν στη γειτονιά, ευαισθητοποιώντας την ευρύτερη τοπική κοινότητα γύρω από το πολύ σημαντικό αυτό θέμα. Οι προτάσεις των ομάδων καταγράφονται και δίνουν αφορμή να φτιαχτεί ένα μικρό βιβλίο προτάσεων γύρω από το θέμα, που θα μπορούσε να μοιραστεί από τα παιδιά προς τους γονείς την ώρα της αποχώρησης από το σχολείο. Διαδικασία αξιολόγησης Σε όλη τη διάρκεια ανάπτυξης της δραστηριότητας όσα λένε και κάνουν τα παιδιά, τόσο του Νηπιαγωγείου όσο και της Α΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, στο πλαίσιο τόσο των ατομικών όσο και ομαδικών εργασιών, καταγράφονται προσεκτικά. Εκτιμάται κατά πόσο οι δράσεις, οι προβλέψεις, οι σκέψεις και τα λόγια τους αντικατοπτρίζουν τις μαθησιακές επιδιώξεις που τέθηκαν στην αρχή της δραστηριότητας και οι οποίες θεωρήθηκε ότι πρέπει να επιτευχθούν. Εν συνεχεία αναπροσαρμόζονται εκείνα τα τμήματα, στα οποία παρατηρήθηκαν δυσλειτουργίες. Ιδιαιτέρως συνεκτιμάται και αξιολογείται ο βαθμός επίτευξης των μαθησιακών επιδιώξεων ενός προγράμματος Μετάβασης, που φιλοδοξεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ σπιτιού, νηπιαγωγείου και δημοτικού σχολείου, προάγοντας τη μεταξύ τους δημιουργική συνεργασία.
