Ο εγωισμός μπορεί να είναι καλό πράγμα. Ο υγιής εγωισμός μοιάζει σαν ένα μεγάλο, γερό δέντρο, με καταπράσινα φύλλα, γεμάτο καρπούς. Ο άρρωστος εγωισμός όμως δεν είναι καθόλου καλό πράγμα. Μοιάζει σαν ζιζάνιο που κατατρώει τα πάντα δίπλα του και δεν βγαίνει και τίποτα καλό από αυτό.
Με τον εγωισμό συνδέονται και οι έννοιες της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης. Αλλά για αυτά τα δύο θα μιλήσουμε λίγο παρακάτω.
Η αρρώστια του εγωισμού μοιάζει σαν μια μικρή τρυπίτσα. Ο άνθρωπος που έχει αυτή την τρυπίτσα ζητάει συνέχεια, άλλος τροφή, άλλος ρούχα, παπούτσια, άλλος κοπλιμέντα, επιβράβευση, προσοχή, άλλος δόξα, εξουσία, άλλος likes, καρδούλες κτλ. Αλλά όσα και να πάρει από αυτά, πολλά ή λίγα, δεν γίνεται ποτέ καλά, γιατί υπάρχει αυτή η τρυπίτσα… κι έτσι συνεχίζει να ζητάει, κι άλλα, κι άλλα και η τρυπίτσα όλο και μεγαλώνει.
Όταν ένα παιδί είναι μικρό και έχει άρρωστο εγωισμό, η μαμά του συνήθως, το βοηθάει να γίνει καλά, ράβοντας αυτή την τρυπίτσα. Παίρνει βελόνα και κλωστή, μια κλωστή υφασμένη με πολλή αγάπη και πολλή υπομονή και τη ράβει. Και το παιδί αναρρώνει πλήρως. Σ’ αυτήν την περίπτωση η καλή μαμά έχει βοηθήσει το παιδί διπλά. Από τη μια γιατρεύει τον άρρωστο εγωισμό του κι από την άλλη, δείχνοντας του πως να ράβει, του δίνει ένα ισχυρό εφόδιο που λέγεται ψυχική ανθεκτικότητα. Του μαθαίνει δηλαδή τι πρέπει να κάνει αν συναντήσει κάποιον άλλο άνθρωπο με άρρωστο εγωισμό ή τι να κάνει αν ο δικός του εγωισμός ξανά αρρωστήσει.
Τι γίνεται όμως αν η μαμά δεν ξέρει καλό ράψιμο ή φοβάται τις βελόνες ή δεν βλέπει καν την τρυπίτσα; Τότε το παιδί πρέπει από μόνο του να τη ράψει. Θα πάρει βελόνα και κλωστή, από αυτή την λεπτή λεπτή κλωστούλα που είναι υφασμένη με αγάπη και υπομονή και θα προσπαθήσει. Μπορεί και να τσιμπηθεί λιγάκι, αλλά αν επιμείνει θα τα καταφέρει. Θα μάθει μόνο του ράψιμο. Αν ωστόσο το παιδί αυτό δεν τα καταφέρει και τα παρατήσει, τότε η τρυπίτσα θα συνεχίσει να μεγαλώνει και να μεγαλώνει. Και κάποια στιγμή, όταν έρθει η ώρα να την ράψει σε μεγαλύτερη ηλικία ίσως να δυσκολευτεί περισσότερο. Μπορεί να τσιμπηθεί λίγο παραπάνω, αλλά αν επιμείνει, και πάλι θα τα καταφέρει. Αρκεί να το θέλει. Αρκεί να θέλει να γίνει καλά.
Ο υγιής εγωισμός μοιάζει λίγο με αυτό που λένε αυτοεκτίμηση. Αυτοεκτίμηση είναι να γνωρίζουμε και να βιώνουμε αυτό που πραγματικά είμαστε. Έχει σχέση με το πόσο καλά γνωρίζουμε τον εαυτό μας, αυτό το γνώθι σαυτόν (Γνῶθι σεαυτόν) που λέμε. Οι άνθρωποι με υγιή ανεπτυγμένη αίσθηση αυτοεκτίμησης νιώθουν αυτάρκεις, τα έχουν καλά με τον εαυτό τους. Αντίθετα, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση, νιώθουν συνεχώς ανασφαλείς, κρίνουν αυστηρά τον εαυτό τους και είναι ενοχικοί. Η αυτοεκτίμηση είναι η λεπτή κλωστή που είπαμε παραπάνω. Είναι αυτή η κλωστούλα που λέμε αγάπη και υπομονή, όχι μόνο για τους άλλους, αλλά για τον ίδιο τον εαυτό μας.
Η αυτοπεποίθηση είναι ένα μέτρο για το τι είμαστε ικανοί να κάνουμε, σε τί είμαστε καλοί ή έξυπνοι. Έχει σχέση με αυτό που μπορούμε να πετύχουμε. Όταν ένα παιδί έχει υγιή αυτοεκτίμηση, τότε η αυτοπεποίθηση σπάνια αποτελεί πρόβλημα. Ωστόσο, δεν ισχύει και το αντίθετο. Όταν ένα παιδί έχει αυτοπεποίθηση, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει και υψηλή αυτοεκτίμηση. Σε πολλούς ανθρώπους η μεγάλη λίστα ικανοτήτων, πτυχίων, διπλωμάτων και λοιπών επιτευγμάτων μοιάζει με αστραφτερή πανοπλία. Αλλά πόσο συχνά αυτή η πανοπλία δεν κρύβει μια χαμηλή και αδύναμη αυτοεκτίμηση; Αν μεγαλώνουμε πιστεύοντας ότι οι άλλοι μας εκτιμούν μόνο για αυτό που κάνουμε και όχι γι αυτό που είμαστε, δημιουργούμε σαθρά θεμέλια αυτοεκτίμησης για όλη μας της ζωή.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να προσπαθούν για το καλύτερο. Απλά τους εξηγούμε ότι είτε περπατάνε στο φεγγάρι, είτε σε μια παραλία, σημασία έχει να νιώθουν καλά με τον εαυτό τους. Αυτό είναι και το μυστικό της πραγματικής ευτυχίας.
(Αν θέλετε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση καθώς και την ανατροφή των παιδιών, ρίξτε μια ματιά στα βιβλία του Τζέσπερ Γιουλ, Δανού στοχαστή και γονεiκού σύμβουλου)
