Αρχή σχολικής χρονιάς και η αφετηρία της θυμίζει κάτι απο εκκίνηση αγώνα αντοχής σε ανώμαλο δρόμο.Αγώνας αντοχής που μας δηλώνει οτι πρέπει να διαχειριστούμε τη συνέργεια μας σε βάθος χρόνου και οτι η διαχείριση των δυνάμεων μαθητών και εκπαιδευτικών πρέπει να είναι συνετή και με τακτική σχεδιασμένη.Αγώνας σε ανώμαλο δρόμο που σημαίνει οτι η ακολουθούμενη διαδρομή όσο νομοτελειακά σχεδιασμένη και αν είναι θα περάσει μέσα απο
καταστάσεις και παράγοντες απρόβλεπτους με εμπόδια και δυσκολίες που γεννούν οι ανθρώπινες σχέσεις όπου και αν υπάρχουν ακόμη και σε ρυθμισμένα περιβάλλοντα.
Για την ομαλή έναρξη λοιπόν και ξεκάθαρη καθοδήγηση της τάξης προτείνεται η διαδικασία συγκρότησης του εκπαιδευτικού συμβολαίου που θα ορίσει το πλαίσιο λειτουργίας της τάξης σε βάθος χρόνου και θα επιτρέπει σε δύσκολες συνθήκες να έχουμε στη διάθεση μας ένα σημείο αναφοράς ή επανεκκίνησης.Οι κανόνες στην τάξη είναι η ασφαλής οδός για την επίτευξη του βασικού μας στόχου ως εκπαδευτικοί να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές και φιλόξενο περιβάλλον μάθησης.Σύμφωνα με τον John E. Mayer όταν τα παιδιά δεν αισθάνονται ασφαλή μέσα στο σχολικό περιβάλλον, αυξάνονται οι βανδαλισμοί στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό του σχολείου, κλιμακώνεται η ανάρμοστη συμπεριφορά απέναντι στους εκπαιδευτικούς, οξύνονται οι συγκρούσεις μεταξύ ομάδων μαθητών και γενικά, οι νέοι αδυνατούν να επικεντρωθούν στη μαθησιακή διαδικασία.Σύμφωνα με τον ίδιο συγγραφέ Η σχολική πειθαρχία είναι το κλειδί για τη σχολική ασφάλεια. Οι απλούστεροι κανόνες είναι οι θεμέλιοι λίθοι της σχολικής πειθαρχίας. Η επιβολή των κανόνων, ακόμη και εκείνων που φαίνονται να είναι οι λιγότερο σημαντικοί για τη μάθηση, πρέπει να αντιμετωπιστούν πολύ σοβαρά από όλο το προσωπικό.Η μη ύπαρξη κανόνων ή η μη τήρηση τους δε σημαίνει σε καμιά περίπτωση ένα δημοκρατικότερο σχολείο με εμπιστοσύνη στην κρίση του μαθητή.Οι κοινά αποδεκτοί κανόνες συμπεριφοράς και επικοινωνίας είναι αυτοί που ορίζουν και φροντίζουν την ελευθερία μαθητών και εκπαιδευτικών σε μια σχέση που προστατεύει την ελευθερία του καθενός και δημιουργεί συνθήκες αποτελεσματικής λειτουργίας της σχολικής τάξης.
Πλήθος κανόνων προέρχονται απο το νομικό πλαίσιο είτε αυτό είναι θεμελιώδες Συνταγματικό είτε υπουργικές αποφάσεις που κατα καιρούς έχουν εκδοθεί.Σύμφωνα με έκθεση του Συνήγορου του Παιδιού (2009) δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία, που να προβλέπει την υποχρέωση, καθώς και τη διαδικασία σύνταξης σχολικού κανονισμού για τα δημόσια σχολεία (υπάρχει σχετική νομοθεσία για τα ιδιωτικά σχολεία, Ν. 682/77, αρ.11). Παρόλα αυτά , μεγάλος αριθμός σχολείων προβαίνει στη σύνταξή του, λαμβάνοντας αφορμή από το κείμενο «Βασικές αρχές λειτουργίας των σχολείων»(ΥΠΕΠΘ, 2002), για να καταστήσουν σαφέστερους τους ισχύοντες κανόνες και να ενισχύσουν την ικανότητα των σχολείων να διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία τους στο πνεύμα ακριβώς των γενικότερων στόχων της εκπαίδευσης.Και στο υπάρχον νομικό πλαίσιο μπορούμε να βρούμε λόγους εφαρμογή του εκπαιδευτικού συμβολαίου.O N. 1566/1985, εξάλλου, που ορίζει τους βασικούς άξονες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, θέτει σε γενικές γραμμές τους ίδιους στόχους της εκπαίδευσης με εκείνους της ΔΣΔΠ: την αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών, με γνώμονα την καλλιέργεια δημοκρατικού, ελεύθερου και υπεύθυνου πνεύματος, δημιουργικής και κριτικής σκέψης και «αντίληψης συλλογικής προσπάθειας και συνεργασίας, ώστε να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και με την υπεύθυνη συμμετοχή τους να συντελούν αποφασιστική στην πρόοδο του κοινωνικού συνόλου» (άρθ. 1 παρ. 1).Έπίση δηλώνεται απο τον ίδιο νόμο οτι οι μαθητές πρέπει «…να κατανοούν τη σπουδαιότητα του δημοκρατικού διαλόγου και της συμμετοχής σε συλλογικές δραστηριότητες» (άρθ. 6 παρ. 2 εδ. β΄).Πόσο καλύτερα μπορεί να εφαρμοστεί το πνεύμα του νόμου απο την ύπαρξη κοινά αποδεκτών κανόνων ενός εκπαιδευτικού συμβολαίο το οποίο έγκαιρα απο την αρχή της σχολικής χρονιάς πρέπει να συγκροτηθεί.Η προτεινόμενη διαδικασία απο το Συνήγορο του Παιδιού (2009) σε κείμενο παρατηρήσεων προς το Υπουργείο Παιδείας είναι η εξής
1) Σύνταξη κανονισμού
Η σύνταξη σχολικού κανονισμού πρέπει να επαφίεται σε κάθε σχολική μονάδα, προκειμένου ο κανονισμός να αποτελεί προϊόν διαβούλευσης των μελών της συγκεκριμένης κοινότητας και, ως εκ τούτου, να ανταποκρίνεται με τον καλύτερο τρόπο στις ιδιαίτερες ανάγκες και θεωρήσεις τους και, τελικά, να γίνεται καλύτερα αποδεκτός,
κατά την εφαρμογή του. Για τη διασφάλιση της ουσιαστικής συμμετοχής όλων των μερών στη σύνταξη του κανονισμού κάθε σχολικής μονάδας, θα μπορούσε η σχετική πρόβλεψη ενδεικτικά να περιλαμβάνει:
α) Σαφή ρύθμιση της συνολικής διαδικασίας σύνταξης, θέσης σε ισχύ και, ενδεχομένως, τροποποίησης ή αντικατάστασης του κανονισμού κάθε σχολικής μονάδας. Σκόπιμο είναι δηλαδή να περιγράφεται ο ακριβής ρόλος όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία (μαθητών, μαθητικών συμβουλίων, συλλόγων διδασκόντων και συλλόγων γονέων) και να προβλέπεται η υποβολή του κανονισμού στις προϊστάμενες εκπαιδευτικές αρχές και η έγκρισή του από αυτές.
β) Πρόβλεψη σαφούς διαδικασίας εμπλοκής των μαθητών λ.χ. εντός του μήνα Σεπτεμβρίου κάθε έτους να προβλέπεται χρόνος συγκεκριμένων ωρών στο καθημερινό πρόγραμμα για τη συζήτηση της σημασίας του σχολικού κανονισμού, τη γνωστοποίηση του γενικού νομοθετικού πλαισίου και των προβλέψεων της εκπαιδευτικής νομοθεσίας, τη θέση βασικών αξόνων και τη βοηθητική επεξεργασία υποδειγμάτων, αρχικά με τη υποστήριξη υπεύθυνου εκπαιδευτικού και στη συνέχεια μεταξύ των μελών της μαθητικής κοινότητας (ανά τμήμα και τάξη). Συγκέντρωση προτάσεων ανά τάξη και συζήτησή τους από εκπροσώπους των μαθητών με τον σύλλογο διδασκόντων.
γ) Ισότιμη συμμετοχή των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητών – εκπαιδευτικών – γονέων) κατά τη λήψη αποφάσεων για τον σχολικό κανονισμό. Η παραπάνω νομοθετική ρύθμιση θεωρείται από τον Συνήγορο του Παιδιού αναγκαία, προκειμένου να αναγνωριστεί και θεσμικά η σημασία της ύπαρξης σχολικού κανονισμού, που θα συντάσσεται σε κάθε σχολική μονάδα, και να προβλεφθούν με τρόπο δεσμευτικό οι εγγυήσεις για τη θωράκιση της επιτυχούς λειτουργίας του, ως προϊόντος δημοκρατικής διαβούλευσης των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.
δ) Δυνατότητα υποβολής παρατηρήσεων ή προτάσεων επί του περιεχομένου, εντός ορισμένης εξαρχής και γνωστής σε όλους τους ενδιαφερομένους προθεσμίας, πριν από την τελική προώθηση για έγκριση προς τις προϊστάμενες αρχές.
ε) Πρόβλεψη διαδικασίας υποβολής παραπόνων για τη μη εφαρμογή του σχολικού κανονισμού και των συναφών διατάξεων, με δυνατότητα προσφυγής και σε ανώτερα διοικητικά όργανα, προκειμένου να διασφαλίζεται, κατά το δυνατόν, η αντικειμενική εξέταση αυτών.
2) Ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας
Ανάλογες εγγυήσεις θα πρέπει εξάλλου να προβλεφθούν για τα επόμενα στάδια, μετά τη σύνταξη του κανονισμού. Θα πρέπει δηλαδή να διασφαλίζεται η έγκαιρη και πλήρης ενημέρωση όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας, σχετικά με το περιεχόμενο του σχολικού κανονισμού, τη δυνατότητα υποβολής προς το Σχολικό Συμβούλιο παρατηρήσεων ή προτάσεων επί του περιεχομένου ή του τρόπου εφαρμογής του, και τη διαδικασία εξέτασής τους. Πρακτικά, η σχετική ρύθμιση θα μπορούσε να προβλέπει χρονικά περιθώρια, εντός των οποίων η Διεύθυνση του σχολείου οφείλει να γνωστοποιεί γραπτά στους μαθητές μέσω των εκπροσώπων τους, στους συλλόγους γονέων και σε κάθε νεο-εκλεγόμενο συμβούλιο, τον κανονισμό που ισχύει κάθε σχολική χρονιά, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα υποβολής αντιρρήσεων προς συζήτηση. Βοηθητική θα ήταν επίσης η πρόβλεψη σταθερής ανάρτησης του κανονισμού σε εμφανές σε όλους σημείο εντός της σχολικής μονάδας, ώστε να είναι ευχερής σε κάθε χρονική στιγμή η ενημέρωση και τυχόν υπενθύμιση.
Σε σχετική συζήτηση που διοργανώθηκε στην Θεσσαλονίκη από τον Συνήγορο του Παιδιού σε συνεργασία με την Περιφερειακή Δ ιεύθυνση Εκπαίδευσης, τις Δ ιευθύνσεις Β/θμιαςΕκπαίδευσης υτικής και Ανατολικής Θεσσαλονίκης και τα Γραφεία Αγωγής Υγείας του Νομού οι μαθητές διατύπωσαν τις παρακάτω απόψει σχετικά με την του Σχολικού Κανόνες.
Ο σχολικός κανονισμός είναι κάτι σαν το τοπικό Σύνταγμα κάθε σχολικής
μονάδας! Πρέπει να συντάσσεται ύστερα από διάλογο, ώστε να έχει γενική αποδοχή,
να γνωστοποιείται σε όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας και να αναρτάται σε
δημόσιο χώρο για τη διαρκή ενημέρωση όλων.
– Δ υστυχώς μέχρι σήμερα στα περισσότερα σχολεία ο κανονισμός δεν είναι
γνωστός στους μαθητές -σε ορισμένα μάλιστα μπορεί και να μην υπάρχει-, ούτε
προκύπτει ή εφαρμόζεται με την δική τους συμβολή.
– Ο σχολικός κανονισμός δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο υποχρεώσεις αλλά και
δικαιώματα των μαθητών. Πρέπει να αναφέρεται επίσης στα δικαιώματα και τις
υποχρεώσεις των καθηγητών.
– Ο σχολικός κανονισμός πρέπει να εισάγει στη λειτουργία του σχολείου τις αρχές
της δημοκρατίας, του αλληλοσεβασμού, της επικοινωνίας, της ισότητας, της
συμμετοχής, της ανεκτικότητας, της αλληλεγγύης και της συνεργασίας για την
εφαρμογή των κανόνων. Θα πρέπει να μας εμπνέει για την φροντίδα της καλής λειτουργίας του σχολείου, αλλά και των καθημερινών σχέσεων μεταξύ μαθητών και
εκπαιδευτικών. Να λειτουργεί περισσότερο προληπτικά παρά κατασταλτικά. Να
συνδυάζεται με ένα κατάλληλο κλίμα στο σχολείο που δημιουργείται από την
διεύθυνση και υποστηρίζεται από όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας.
– Οι μαθητές ζητούν καθαρούς κανόνες στα σχολεία. Δ εν έχουν αντίρρηση για την
αυστηρότητα, αρκεί αυτή να πηγάζει και νομιμοποιείται μέσα από δημοκρατικές
διαδικασίες. Η αντίρρηση των μαθητών αφορά την αυταρχικότητα και την επιβολή της
πειθαρχίας χωρίς διάλογο, χωρίς προγενέστερη ενημέρωση και νόμιμη αιτία.
– Στο ξεκίνημα κάθε σχολικής χρονιάς θα πρέπει να διεξάγονται συζητήσεις σε όλες
τις τάξεις σχετικά με το περιεχόμενο του σχολικού κανονισμού και με τις πιθανές
αλλαγές του, και να γίνεται ενημέρωση των μαθητών για τις αρχές λειτουργίας των
μαθητικών κοινοτήτων. Οι εκπρόσωποι που εκλέγουν οι μαθητές πρέπει να
συμμετέχουν στον διάλογο μαζί με τους εκπαιδευτικούς και τους εκπροσώπους των
γονέων σχετικά με το περιεχόμενο του σχολικού κανονισμού.
– Όταν οι μαθητές διαφωνούν με τους καθηγητές για το περιεχόμενο του σχολικού
κανονισμού θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα ανοικτού διαλόγου και αμοιβαίας
συναίνεσης πριν καταλήξει η διεύθυνση στο περιεχόμενο του.
– Οι βασικές αρχές σχολικού κανονισμού που έχουν εκδοθεί από το Υπουργείο
Παιδείας (2002) είναι γενικές και πολύπλοκες. Γι’ αυτό χρειάζεται σε κάθε σχολείο να αποφασίζεται συγκεκριμένα το περιεχόμενο του σχολικού κανονισμού, και να διατυπώνεται με τρόπο προσιτό, φιλικό και κατανοητό.
– Ο σχολικός κανονισμός πρέπει να μπορεί να αναθεωρείται, ακολουθώντας και τις
αλλαγές αναγκών και αντιλήψεων στην κοινωνία και τις ιδιαιτερότητες και
προτεραιότητες κάθε σχολικής μονάδας.
– Οι μαθητές ζητούν από τους εκπαιδευτικούς να είναι και οι ίδιοι συνεπείς στην τήρηση κανόνων που αφορούν όλους και να δίνουν το παράδειγμα με τη συμπεριφορά τους. Καθηγητές που καπνίζουν στους διαδρόμους του σχολείου και που απαντούν το κινητό τους τηλέφωνο στην τάξη, χωρίς να έχει υπάρξει προηγουμένως ενημέρωση των μαθητών για τον συγκεκριμένο σοβαρό λόγο που επιβάλλει την παρέκκλιση από τον κανόνα, δίνουν το κακό παράδειγμα και δεν βοηθούν καθόλου στην ανάπτυξη του αλληλοσεβασμού.
Απο τα παραπάνω μπορούμε να συνάγουμε τους εξής παράγοντες σχετικά με τη συγκρότητηση το ύφος αλλα και την εφαρμογή των σχολικών κανόνων.
- Οι κανόνες πρέπει να είναι ξεκάθαροι ,γνώστοί και κοινά αποδεκτοί.
- Ο εκπαιδευτικός είναι το ζωντανό παράδειγμα εφαρμογής των κανόνων.
- Οι κανόνες πρέπει να εμφαθύνουν το αίσθημα δικαιοσύνης και ισονομίας των μαθητών
Για μια καλή αρχή λοιπόν πέρα απο τη συνεδρίαση του συλλόγου των εκπαιδευτικών που θα προπαρασκευάσει το κανονιστικό πλαίσιο για το διάλογο και την ενημέρωση των μαθητών που θα ακολουθήσει το πρώτο πολύ κρίσιμο διάστημα .Προτείνονται διάφορες δράσεις συγκρότησης του εκπαιδευτικού συμβολαίου για τη θεμελίωση σχέσεων εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού στην τάξη.
Μια Προτεινόμενη ομαδική δραστηριότητα κατα την εναρκτήρια συνάντηση είναι η εξής:
Ομαδική εργασία συνεργασίας-χρόνος 10 λεπτά
Αφού χωριστείτε σε ομάδες των 4 ατόμων:
Ομαδική εργασία συνεργασίας
χρόνος 10 λεπτά
Αφού χωριστείτε σε ομάδες των 4 ατόμων:
1. Ορίστε ένα μέλος της ομάδας ο οποίος θα καταγράφει τις απόψεις της ομάδας και έναν εκπρόσωπο ο οποίος θα τις παρουσιάσει σε ολόκληρη την τάξη
2. Συζητείστε τα παρακάτω θέματα και καταγράψτε τις προτάσεις της ομάδας σας, ώστε να τις παρουσιάσετε σε ολόκληρη την τάξη
- πως θέλετε να σας φέρομαι;
- πως θέλετε να συμπεριφέρεστε ο ένας στον άλλο;
- πως πιστεύετε ότι θέλω να μου φέρεστε;
- πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλο όταν υπάρχει αντιδικία;
Καταγράφουμε τις απόψεις μας και εκδίδουμε το συμβόλαιο συνεργασίας της χρονιάς!Μαθαίνουμε να κρατάμε το λόγο μας στην πράξη.
Μερικοί προτεινόμενοι κανόνες συμπεριφοράς και επικοινωνίας στην τάξη.
Κανόνες συνομιλίας στις ομάδες εργασίας και στην ολομέλεια της τάξης.
1.Λέμε τις απορίες μας και τις ιδέες μας στους συμμαθητές μας και στον καθηγητή μας
2. Δεν μιλάμε ο ένας πάνω στον άλλο. Κάθε φορά μιλάει ένας (ένας στην ομάδα όταν μαθαίνουμε σε μικρές ομάδες εργασίας, ένας στην τάξη όταν μαθαίνουμε σε όλη την τάξη), είτε είναι καθηγητής είτε μαθητής και οι υπόλοιποι ακούν προσεκτικά.
3. Σεβόμαστε τις απόψεις, τις ιδέες και τις απαντήσεις όλων.
4. Όταν εκθέτουμε την άποψή μας ή δίνουμε κάποια απάντηση προσπαθούμε να εξηγήσουμε γιατί πιστεύουμε αυτό ή πώς βρήκαμε αυτή την απάντηση
5. Αν δεν καταλάβαμε κάτι ή δε συμφωνούμε με κάτι ζητάμε εξηγήσεις με το να ρωτήσουμε: «Γιατί το λες αυτό; ή πώς το βρήκες;»
6. Στην ομάδα μας όλοι πρέπει να συμμετέχουν, όλοι πρέπει να εκφράζουν και να εξηγούν την άποψή τους.
7. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για αυτό που κάνει ο ίδιος, γι’ αυτό που συμβαίνει στην ομάδα του και γι’ αυτό που φτιάχνει η ομάδα του
8. Μετά τη συζήτηση πρέπει πάντα να προσπαθούμε να βρίσκουμε μια κοινή λύση.
9. Σέβομαι την άποψη της πλειοψηφίας όπου αυτό χρειάζεται.
10. Για να επικοινωνούμε σωστά πρέπει να σεβόμαστε και να ακούμε ο ένας τον άλλο!!!
«ωραία μας τα είπες, μια χαρά τα λες
Για άκουσε και μένα, προσεκτικά αν θες
δεν έχω την ίδια γνώμη, τα σκέφτομαι αλλιώς
διαφωνώ μαζί σου, μα όχι διαρκώς»
Οι καλοί λογαρισμοί λοιπόν….χτίζουν σχέσεις λειτουργικές και ισορροπημένες μέσα απο ξεκάθαρους κοινά αποδεκτούς κανόνες και όρια.
Επίσης ενδιαφέρουσες βρήκα ορισμένες πρακτικές συμβουλές σχετικές με τις αγωνίες μου για την πειθαρχεία στην τάξη στο εξής άρθρο.Η πειθαρχία στην τάξη – Συμβουλές προς ναυτιλλόμενους
Σενάριο εναρκτήριας συνάντησης εκπαιδευτικού-μαθητών.Πανσεληνάς Γιώργος (2010)
Δεν υπάρχουν σχόλια μέχρι τώρα ↓
Δεν υπάρχουν σχόλια ακόμη.