Κυρίες και κύριοι
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, με την απόφασή του να ορίσει την 21η του Μάρτη ως ημέρα αφιερωμένη στη Δασοπονία, θέλησε να επισημάνει στην παγκόσμια κοινότητα τη σπουδαιότητα που έχει το δάσος για τη ζωή μας και να τονίσει την ανάγκη της προστασίας του. Σήμερα, 23 χρόνια από την πρώτη παγκόσμια γιορτή, μπορούμε να πούμε ότι η πρωτοβουλία του Ο.Η.Ε. δεν έπεσε στο κενό, αφού είναι πλέον εμφανές, ένα όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την προστασία των δασών, που άρχισε ήδη να επηρεάζει αποφασιστικά την πολιτική πολλών οργανισμών και κυβερνήσεων.
Χαρακτηριστική απόδειξη αυτού του ενδιαφέροντος αποτελεί η παρακάτω περικοπή από τη διακήρυξη της τρίτης Υπουργικής Διάσκεψης για την προστασία των δασών στην Ευρώπη, που δείχνει κατά τρόπο απλό, σαφή και επιγραμματικό τη σημερινή κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής δασοπονίας.
” Η κληροδότηση υγιών και βιοποικιλόμορφων δασών στις μελλοντικές γενιές, η θετική συνεισφορά τους στο περιβάλλον, η προστασία των εδαφών και των υδάτινων πόρων, η προστασία του πληθυσμού και των υποδομών από τους φυσικούς κινδύνους, η δημιουργία εισοδήματος και απασχόλησης, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές και η προσφορά αναψυχής και πολιτιστικών αξιών σε όλους τους ανθρώπους, είναι χαρακτηριστικά που είναι συνδεμένα με τα δάση, πάνω στα οποία, επί σειρά γενεών η κοινωνία έχτισε και συνεχίζει να χτίζει αξίες για το παρόν και το μέλλον.”
Με βάση την παραπάνω γενική κατεύθυνση, η αναθεώρηση της μέχρι σήμερα ασκούμενης δασικής πολιτικής σε μερικά τουλάχιστον κρίσιμα σημεία της, καθίσταται αναγκαία. Κύριος στόχος μιας τέτοιας πολιτικής θα είναι η μεγιστοποίηση του πολυλειτουργικού ρόλου του δάσους διαχρονικά και διαπεριφερειακά και η διεύρυνση της έννοιας “αειφορική διαχείριση” ώστε να περιλάβει και τις άλλες, πέραν της ξυλοπαραγωγής, προσφορές και λειτουργίες του δάσους.
Σαν τέτοιες αναφέρουμε:
- την ανάπτυξη του ορεινού και ημιορεινού χώρου
- την στήριξη της παραγωγικότητας των δασικών εδαφών και της υδατικής οικονομίας της χώρας
- την προστασία της οικονομίας των πεδινών περιοχών και
- τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του περιαστικού και αστικού χώρου.
Οι τέσσερις αυτοί παράγωγοι και συμπληρωματικοί μεταξύ τους στόχοι μπορούν να επιτευχθούν με την εφαρμογή προγραμμάτων τα οποία θα επιδιώκουν:
- Την ορθολογική αξιοποίηση του υφιστάμενου στα δάση και τις δασικές εκτάσεις δυναμικού παραγωγής αγαθών και προϊόντων, τα οποία μπορούν να εξασφαλίσουν αγορά υπό συμφέροντες όρους, μέσα από διαδικασίες αειφορικής διαχείρισης και πιστοποίησης της αειφορικής τους προέλευσης.
- Τη δημιουργία νέου παραγωγικού δυναμικού μέσω της ένταξης νέων εκτάσεων στο δασικό παραγωγικό δυναμικό.
- Την ορθολογική αξιοποίηση του δυναμικού του δασικού και αγροτικού τοπίου για αναψυχή, για δραστηριότητες κάθε είδους ορεινού τουρισμού και για περιβαλλοντική εκπαίδευση και τέλος,
- Την προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων και την προαγωγή του ρόλου των δασικών οικοσυστημάτων στην υπόθεση διατήρησης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Η πολλαπλή χρήση των δασών, η αειφορική διαχείριση, η οικονομικότητα, η κοινωφέλεια, η διατήρηση της βιοποικιλότητας στο φυσικό περιβάλλον και η ολοκληρωμένη προσέγγιση, είναι ένα πλέγμα αρχών που μπορεί να εξασφαλίσει αφενός μεν τη διατήρηση των πόρων και των προσόδων στο διηνεκές και αφετέρου την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων στα πλαίσια της υλοποίησης των αναπτυξιακών δασικών προγραμμάτων.
Με την ευκαιρία της σημερινής γιορτής, θέλω κατ’ αρχή να συγχαρώ τη Γενική Διεύθυνση Δασών και την Οργανωτική Επιτροπή της ημερίδας για τα θέματα που επέλεξαν να θέσουν υπό συζήτηση, θέματα που αφορούν την προστασία και ανάδειξη των περιαστικών δασών και ενδιαφέρουν άμεσα τους πολίτες. Αφήνοντας την ανάπτυξη αυτών των θεμάτων στους ειδικούς, στο λίγο χρόνο που προτίθεμαι να σας απασχολήσω, θα προσπαθήσω, κατά τρόπο εντελώς περιληπτικό να αναφερθώ σε ένα μείζον θέμα που περικλείεται στη φράση “ανάπτυξη της υπαίθρου και ειδικότερα της ορεινής και ημιορεινής χώρας”, θέμα που συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη της δασοπονίας και απασχολεί κατά κύριο λόγο το Υπουργείο.
Η δασοπονία, λόγω της τοπογραφικής διαμόρφωσης και του κλίματος της χώρας μας, αναπτύσσεται και ασκείται στην ορεινή ζώνη. Και επειδή η ορεινή χώρα είναι το φτωχότερο κομμάτι της πατρίδας μας, είναι αυτονόητο ότι η δασοπονία, που αποτελεί τον κύριο συντελεστή της ορεινής οικονομίας, συνδέεται άρρηκτα με την ανάπτυξη της ορεινής χώρας.
Ο κόσμος που ζει σήμερα στην ορεινή και ημιορεινή χώρα, βιοπορίζεται ασκώντας μια μικτή οικονομία. Το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα διαμορφώνεται από την παραγωγή και διάθεση λίγων γεωργικών, δασικών και κτηνοτροφικών προϊόντων και από την παροχή εργασίας με αμοιβή στις διάφορες δασοπονικές εργασίες ή σε άλλα έργα κρατικής ή ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όταν συμβαίνει να εκτελούνται τέτοια έργα στον τόπο τους. Αυτή η μικτή οικονομία που χαρακτηρίζει την ορεινή χώρα και εμφανίζεται σαν αναγκαία επιλογή των κατοίκων της να επιβιώσουν, πρέπει οπωσδήποτε να καθοδηγήσει την κάθε σοβαρή προσπάθεια ανασυγκρότησης της ορεινής οικονομίας.
Παρά ταύτα όμως και κατά τρόπο εντελώς παράλογο, οι προσπάθειες ανόρθωσης της ορεινής οικονομίας που εκδηλώθηκαν επί σειρά ετών από το κράτος, αποτέλεσαν πεδίο δράσης πολλών και διάφορων κρατικών φορέων, με αποτέλεσμα να διασπάται και να διαχέεται κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια που εκδηλώνεται. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι μπορώ σήμερα να απαριθμήσω όλες τις κρατικές υπηρεσίες που προσπαθούν, ή υποθέτουν ότι προσπαθούν, να ανορθώσουν την οικονομία του χώρου αυτού. Εκείνο που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι το γεγονός ότι όλες αυτές οι υπηρεσίες, καταρτίζουν προγράμματα, στα οποία αναγράφεται σαν κύριος στόχος η ανάπτυξη της ορεινής οικονομίας και δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτό, ότι το σύνθετο αυτό πρόβλημα απαιτεί συνολική, ολοκληρωμένη μελέτη και δεν μπορεί να επιλυθεί με μεμονωμένες και αποσπασματικές αντιμετωπίσεις.
Πρώτη λοιπόν και σημαντική προσπάθεια για την ανάπτυξη του χώρου αυτού, θα αποτελούσε η αντικατάσταση των διαφόρων αναπτυξιακών και μη, κρατικών φορέων από ένα φορέα, που θα είχε σαν κύριο προορισμό την επεξεργασία, κατάρτιση και εφαρμογή ολοκληρωμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων για την οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ανόρθωση του χώρου. Και βέβαια ο καταλληλότερος κρατικός φορέας για το σκοπό αυτό δεν μπορεί να είναι άλλος από το Υπουργείο Γεωργίας, το οποίο θα πρέπει ίσως να δει τη νέα οργανωτική του διάρθρωση μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα.
Τα αναπτυξιακά αυτά προγράμματα θα αποβλέπουν στην πλήρη αξιοποίηση όλων των φυσικών, ανανεώσιμων και μη πόρων, που βρίσκονται μέσα στον ορεινό και ημιορεινό χώρο και θα αποσκοπούν σε μια κατ’ αρχή βελτίωση του εισοδήματος και της ποιότητας ζωής των ορεινών πληθυσμών και στην απόκτηση εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης και των λοιπών τοπικών φορέων, μιας μορφής αυτοδυναμίας για την παραπέρα προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής, σε ισορροπία με το περιβάλλον και τους φυσικούς πλουτοπαραγωγικούς χώρους.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων είναι βέβαια η μεταφορά χρηματικών πόρων στην υπαίθρια χώρα και η χρησιμοποίησή τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι αποδέκτες να αισθάνονται ότι τους αναγνωρίζεται η ουσιαστική συμβολή τους στην εθνική οικονομία και η παραγωγική τους συμμετοχή στη διαμόρφωση του εθνικού εισοδήματος. Κατά συνέπεια οι διαθέσιμοι, από το Γ΄ ΚΠΣ χρηματικοί πόροι, θα πρέπει να διατεθούν για τη δημιουργία κατάλληλων έργων υποδομής, αναγκαίων για την ανάπτυξη της δασοπονίας, της ορεινής γεωργίας, της κτηνοτροφίας και του ορεινού τουρισμού, καθώς και για τη δημιουργία κατάλληλων βιοτεχνικών και όπου χρειάζεται, βιομηχανικών μονάδων. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι τόσο η δασοπονία όσο και οι λοιπές εδαφοπονικές δραστηριότητες του ορεινού χώρου, έχουν μικρές δυνατότητες μηχανοποίησης και δημιουργούν συνεπώς πολλές δυνατότητες απασχόλησης και πολλές ανάγκες εργατικών χειρών.
Στα πλαίσια αυτά, η δασοπονία της χώρας μας πρέπει κάποτε να ξεφύγει από το πλέγμα της υπανάπτυξης και να επεκταθεί στους χώρους που θα κριθούν κατάλληλοι για δασοπονική εκμετάλλευση, τα κατεστραμμένα από τους πολέμους και την κακή διαχείριση δάση μας πρέπει κάποτε να ανορθωθούν και να βελτιωθούν, το ελληνικό βουνό με τις σπάνιες ομορφιές και το υγιεινό περιβάλλον του πρέπει να αναδειχθεί σαν ένα πρώτης τάξης μέσο για τη μεταφορά εισοδήματος από τον αστικό στον ορεινό χώρο, οι ορεινοί βοσκότοποι πρέπει να αξιοποιηθούν κατάλληλα και να μετατραπούν, από εγκαταλειμμένες εκτάσεις που είναι σήμερα, σε πραγματικά βοσκοτόπια, η ορεινή γεωργία που ασκείται σε οριακής απόδοσης χωράφια, πρέπει να βρει το δρόμο της, μέσα από τις ευνοϊκές για αυτή συνθήκες που προδιαγράφονται από τη βιολογική καλλιέργεια και την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, η ορεινή συνεπώς οικονομία θα πρέπει να ανορθωθεί, σε τρόπο ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις που θα ανακόψουν το ρυθμό εγκατάλειψης της ορεινής χώρας, που αν συνεχιστεί, θα δημιουργήσει τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα σε ολόκληρη τη χώρα, που σύντομα θα γίνουν αν δεν έγιναν ήδη, αξεπέραστα. Θα ήθελα εδώ να προσθέσω την πρότασή μου στον για το “Σύστημα Δασοπροστασίας των δύο Ημισφαιρίων”, το οποίο ήδη εξετάζει ο ΟΗΕ.
Πιστεύω ότι ήρθε η ώρα να στρατευτούμε όλοι για να ξεκινήσουμε την προσπάθεια ανασυγκρότησης της ορεινής οικονομίας, ώστε να ξαναζωντανέψει η ύπαιθρος, να αξιοποιηθούν σωστά οι πόροι της και να αναπτυχθεί ορθολογικά η δασοπονία. Αυτή η συστράτευση ας είναι η ευχή και το μήνυμα της σημερινής παγκόσμιας γιορτής.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.