Είναι ζητούμενο των… ηλικιωμένων κοινωνιών μας το να κατακτήσουμε έναν νου υγιή και νέο για πολλά χρόνια τη στιγμή που βλέπουμε τα ποσοστά των ανοιών και ιδιαιτέρως της Αλτσχάιμερ να εκτοξεύονται: κάθε 71 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος στον κόσμο διαγιγνώσκεται με άνοια, ενώ μόνο στην Ελλάδα οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ εκτιμάται ότι αγγίζουν τις 150.000, αριθμός που αναμένεται τουλάχιστον να τετραπλασιαστεί ως το 2050! Από το δικό του εργαστήριο στη Νέα Υόρκη ένας Ελληνας, ο αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια κ. Ν.Σκαρμέας, στέλνει με μια νέα δημοσίευσή του το μήνυμα ότι μπορεί η διάσωση των αναμνήσεών μας να ξεκινά (και) από το… τραπέζι μας. Ενα τραπέζι στρωμένο με τα καλά της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής, η οποία, ως φαίνεται, θωρακίζει τον εγκέφαλό μας και δεν τον αφήνει να… ξεφύγει. Από σήμερα, λοιπόν, φάτε μεσογειακά στην υγειά (του μυαλού) σας!
Τι έδειξε η έρευνα
Ο αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια κ. Ν. Σκαρμέας
Ο 40χρονος καθηγητής και η ομάδα του στη μελέτη τους που δημοσιεύεται στο τεύχος Φεβρουαρίου του επιστημονικού εντύπου «Αrchives of Νeurology» αναφέρουν ότι η «πλούσια» σε ψάρι, λαχανικά, όσπρια, φρούτα, δημητριακά και ελαιόλαδο και την ίδια στιγμή «φτωχή» σε κρέας, κορεσμένα λιπαρά και γαλακτοκομικά προϊόντα διατροφή, σε συνδυασμό με μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να αποτελέσει «ασπίδα» ενάντια στην Αλτσχάιμερ. Συγκεκριμένα οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα άτομα που ακολουθούν πιστά τις επιταγές αυτού του τύπου διατροφής αντιμετωπίζουν σημαντικά μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης ήπιας νοητικής διαταραχής- ένα ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ της φυσιολογικής νοητικής λειτουργίας και της άνοιας- αλλά και μετάβασης από την ήπια νοητική διαταραχή σε εκδήλωση νόσου Αλτσχάιμερ. Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο κ. Σκαρμέας, «αν και από προηγούμενες πρόσφατες μελέτες έχει προκύψει ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να έχει προστατευτική δράση ενάντια στην Αλτσχάιμερ,δεν ήταν γνωστή ως σήμερα η σύνδεσή της με την ήπια νοητική διαταραχή».
Ζήτω τα φρούτα και τα λαχανικά!
Ρωτήσαμε τον κ. Σκαρμέα τι θεωρείται υψηλό σκορ υιοθέτησης της μεσογειακής διατροφής και τι χαμηλό. Εκείνος απάντησε ότι «η συγκεκριμένη μελέτη ήταν μια μελέτη παρατήρησης,αυτό σημαίνει ότι δεν ήταν επεμβατική.Δεν ζητήσαμε,δηλαδή, από τους συμμετέχοντες να ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη διατροφή. Απλώς καταγράψαμε μέσα από τις απαντήσεις τους τι έτρωγαν και βάσει αυτών των απαντήσεων δημιουργήσαμε σκορ:κάποιοι συμμετέχοντες φάνηκε ότι ακολουθούν διατροφή που απέχει πολύ από τη μεσογειακή, κάποιοι άλλοι βρίσκονταν κάπου στη μέση,ενώ μια τρίτη ομάδα είχε υιοθετήσει διατροφικές συνήθειες που βρίσκονταν κοντά στα όσα προστάζει η μεσογειακή διατροφή.Δεν μπορούμε όμως με βάση αυτή τη μελέτη να ποσοτικοποιήσουμε τις μερίδες ή τα γραμμάρια τροφών που φαίνεται να συνδέονται με πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ». Εκείνο που, σύμφωνα με τον καθηγητή, έγινε φανερό μέσα από τη μελέτη είναι ότι προστασία από τη νευροεκφυλιστική νόσο παρείχε γενικώς η κατανάλωση υψηλών ποσοτήτων φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, οσπρίων και ψαριού και την ίδια στιγμή η χαμηλή κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών. Παράλληλα τα άτομα που αντιμετώπιζαν χαμηλότερο κίνδυνο για Αλτσχάιμερ περιελάμβαναν στη διατροφή τους περισσότερα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά όπως αυτά που περιέχονται στο ελαιόλαδο και λιγότερα κορεσμένα λιπαρά τα οποία περιέχονται συνήθως σε ζωικά προϊόντα, ενώ κατανάλωναν και μια μικρή ποσότητα αλκοόλ καθημερινά.
Υπάρχουν άραγε κάποια μεμονωμένα στοιχεία μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής ή κάποιοι συνδυασμοί τροφών που φαίνεται να… θρέφουν περισσότερο τον εγκέφαλο; «Κάποια προκαταρκτικά δεδομένα άλλων μελετών δείχνουν ότι τροφές πλούσιες σε πολυακόρεστα ή μονοακόρεστα λιπαρά και όχι σε κορεσμένα,τροφές με περισσότερες αντιοξειδωτικές βιταμίνες όπως η Ε ή τροφές με φυλλικό οξύ δρουν προστατευτικά για τον εγκέφαλο.Το τοπίο όμως δεν είναι ξεκάθαρο καθώς έχουν υπάρξει και άλλες μελέτες που δεν αποδεικνύουν τον συσχετισμό.Πιστεύω ότι αυτό έχει συμβεί διότι σε όλες αυτές τις μελέτες διερευνώνται στοιχεία της διατροφής μεμονωμένα και όχι στο γενικότερο πλαίσιο που ονομάζουμε μεσογειακή δίαιτα.Το καινούργιο της νέας μελέτης μας και κάποιων άλλων μελετών μας που προηγήθηκαν είναι ότι μέσω του δείκτη μεσογειακής διατροφής που δημιουργήσαμε συνοψίζουμε όλα τα στοιχεία αυτού του τύπου διατροφής,με αποτέλεσμα να μπορούμε να δούμε πόσο υγιεινή είναι η διατροφή που ακολουθεί κάποιος με έναν πιο συνολικό τρόπο.Υπάρχουν μεθοδολογικά προβλήματα στο να επικεντρωνόμαστε σε ένα μόνο κομμάτι της διατροφής κάθε φορά αφού μπορεί να υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφορετικών παραμέτρων της».
Επιστροφή στην Κρήτη του ΄60
Κορνίζες χωρίς περιεχόμενο: έτσι μοιάζει η ζωή για ένα άτομο που έχει «πληγεί» από άνοια. Οι αναμνήσεις εξαφανίζονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ζωή του ασθενούς, αλλά και των οικείων του. Ωστόσο οι εντατικές προσπάθειες ερευνητών ανά τον κόσμο υπόσχονται ένα καλύτερο μέλλον για τα άτομα με άνοια και δη Αλτσχάιμερ: πρόοδοι έχουν σημειωθεί στη διάγνωση αλλά και στη θεραπεία, ενώ μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται η κυκλοφορία εμβολίου που θα βάζει «φρένο» στην εξέλιξη της νόσου
Σε κάθε περίπτωση η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή (εκείνη της Κρήτης του 1960 και όχι η σημερινή «πειραγμένη» μοδάτη διατροφή που φέρει τον τίτλο της μεσογειακής, όπως σημειώνει ο κ. Σκαρμέας) φάνηκε να προστατεύει τη μνήμη. Πού αποδίδεται αυτή η σύνδεση; «Είναι πολλοί οι πιθανοί μηχανισμοί και αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε διαδικασία διερεύνησής τους.Ενας τέτοιος μηχανισμός μπορεί να αφορά τους αγγειακούς παράγοντες.Η μεσογειακή διατροφή έχει ήδη φανεί ότι δρα προστατευτικά ενάντια στη στεφανιαία νόσο,στην υπέρταση,στα επίπεδα των λιπιδίων.Ολοι αυτοί οι παράγοντες σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.Παράλληλα μπορεί να παίζει ρόλο η επίδραση της μεσογειακής διατροφής στον μεταβολισμό της ινσουλίνης,γεγονός που προστατεύει από διαβήτη,ο οποίος έχει επίσης συνδεθεί με εμφάνιση Αλτσχάιμερ.Η μεσογειακή διατροφή μπορεί ακόμη να προλαμβάνει μέσω των αντιφλεγμονωδών ουσιών που περιέχει τις φλεγμονές οι οποίες έχουν σχετιστεί με τη συγκεκριμένη μορφή άνοιας.Είναι πιθανόν επίσης να δρα,χάρη στα αντιοξειδωτικά συστατικά της,ενάντια στο οξειδωτικό στρες,που επίσης έχει σχετιστεί με την παθογένεια της νόσου Αλτσχάιμερ».
Γιατί άραγε ο κ. Σκαρμέας αποφάσισε να μελετήσει την επίδραση συγκεκριμένα της μεσογειακής διατροφής στον εγκέφαλο; Θα υπέθετε κάποιος ότι η ελληνική καταγωγή του και οι… διατροφικές ρίζες του (παρ΄ ότι οι Ελληνες έχουν απομακρυνθεί δυστυχώς από αυτές τις… μεσογειακές ρίζες) τον έσπρωξαν προς αυτή την έρευνα. «Πράγματι η μεσογειακή διατροφή είναι η διατροφή που έμαθα από τη μητέρα μου,αυτές τις τροφές κατανάλωνα στο σπίτι μου.Συγχρόνως όμως στράφηκα σε αυτή την έρευνα επειδή εμφανιζόταν ένα κενό στη βιβλιογραφία που αφορά τη νευρολογία.Υπάρχει πλήθος μελετών σχετικά με τη μεσογειακή διατροφή και τις καρδιοπάθειες, ακόμη και τον καρκίνο, δεν υπήρχε όμως μέχρι πρότινος ούτε μία μελέτη σε σχέση με τη μεσογειακή διατροφή και οποιοδήποτε νευρολογικό πρόβλημα όπως οι άνοιεςαλλά και τα εγκεφαλικά,η νόσος του Πάρκινσον ή η σκλήρυνση κατά πλάκας». Αυτή τη στιγμή η ομάδα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια διερευνά τη συσχέτιση της μεσογειακής διατροφής με τα εγκεφαλικά- τα πρώιμα αποτελέσματα, αν και δεν είναι ακόμη δημοσιεύσιμα, είναι ενθαρρυντικά-, ενώ στα άμεσα σχέδια είναι και η διερεύνηση της επίδρασης του συγκεκριμένου τύπου διατροφής στη νόσο του Πάρκινσον.
«Δεν κάνει σε κανέναν κακό»
Ο έλληνας ερευνητής σημειώνει ότι αυτές είναι οι πρώτες μελέτες σχετικά με την επίδραση της μεσογειακής διατροφής στον εγκέφαλο, γεγονός που μαρτυρεί ότι πρέπει να υποδεχθούμε συγκρατημένα τα αποτελέσματά τους, έστω και αν είναι θετικά. «Μπορεί τα συμπεράσματα που εξάγουμε να είναι αισιόδοξα,είναι όμως τα πρώτα και χρειάζεται να επιβεβαιωθούν από περαιτέρω μελέτες και σε άλλους πληθυσμούς.Σε κάθε περίπτωση,παρ΄ ότι στην παρούσα φάση δεν είμαστε σε θέση με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία να προχωρήσουμε σε συστάσεις προς τον πληθυσμό,δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι η μεσογειακή διατροφή αποτελεί έναν τύπο διατροφής που έχει αποδειχθεί πως έχει γενικώς πολλά οφέλη για τον οργανισμό.Ξέρουμε ότι προλαμβάνει άλλες παθήσεις,ότι δεν είναι επιβαρυντική για την υγεία.Ετσι δεν κάνει σε κανέναν κακό να την ακολουθεί,ακόμη και αν δεν είμαστε απολύτως βέβαιοι για την επίδρασή της στη λειτουργία του εγκεφάλου».
Ενα ακόμη μήνυμα που απευθύνεται κυρίως στους Ελληνες, σύμφωνα με τον καθηγητή, οι οποίοι όχι μόνο δεν ακολουθούν τη διατροφή τα συστατικά της οποίας πλουσιοπάροχα τους παρέχει η γη τους αλλά έχουν ταυτοχρόνως απομακρυνθεί από έναν γενικότερα υγιεινό τρόπο ζωής, είναι ότι την κακή διατροφή συμπληρώνει η έλλειψη άσκησης αλλά και το κάπνισμα. Ετσι στη χώρα μας ολοένα και περισσότερα άτομα θέτουν ισχυρή υποψηφιότητα για να επισπευσθεί η στιγμή που θα γίνει «delete» στη μνήμη τους.
Εντός τριετίας ίσως έρθει το εμβόλιο
Η νευρολόγοςψυχίατρος, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Νόσου Αλτσχάιμερ κυρία Μάγδα Τσολάκη
Σε τρία χρόνια είναι πιθανόν να κυκλοφορήσει εμβόλιο που θα βάζει «φρένο» στην εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ δίνοντας ελπίδα σε εκατομμύρια ασθενείς σε παγκόσμιο επίπεδο. Το αισιόδοξο αυτό μήνυμα έστειλαν αυτήν την εβδομάδα έλληνες ειδικοί με αφορμή το 6ο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο Νόσου Αλτσχάιμερ και Συγγενών Διαταραχών, οι εργασίες του οποίου ολοκληρώνονται σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Οπως ανέφερε στο «Βήμα» η νευρολόγος- ψυχίατρος, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Νόσου Αλτσχάιμερ κυρία Μάγδα Τσολάκη
.Ελπίζουμε ότι μία ημέρα μια απλή εξέταση αίματος,ίσως και με ένα μόνο τρύπημα στο δάχτυλο,θα προσφέρει ασφαλή διάγνωση».
Η πρόληψη μπορεί να σώσει…εγκεφάλους
Η διατροφή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της νέας μελέτης, μπορεί να προφυλάξει τον εγκέφαλο από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οπως εξηγεί ωστόσο ο κ. Σκαρμέας, υπάρχουν και άλλοι τρόποι ώστε να κρατηθεί ο εγκέφαλος σε απόσταση… ασφαλείας από την άνοια, σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία:
? Αγγειακοί παράγοντες φαίνεται ότι σχετίζονται με τη νόσο, οι οποίοι μάλιστα «χτίζουν» την εμφάνισή της ακόμη και 20 ή 30 χρόνια προτού εκείνη εκδηλωθεί. Ο διαβήτης, η υπέρταση ή οι διαταραχές των λιπιδίων πρέπει να ελέγχονται λοιπόν από νεαρή ηλικία ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να οδηγήσουν δεκαετίες αργότερα σε Αλτσχάιμερ. ? Η φυσική άσκηση μπορεί να κρατήσει όχι μόνο το σώμα υγιές αλλά και τον νου υγιή, όπως προκύπτει από πολλές μελέτες.
? Η κοινωνική δραστηριότητα βοηθά τον εγκέφαλο να παραμένει σε εγρήγορση και έτσι να μην… αφήνεται στα σκοτάδια της άνοιας. Ετσι είναι σημαντικό ακόμη και σε μεγαλύτερη ηλικία το άτομο να μην απομονώνεται αλλά να έχει κοινωνική ζωή.
? Η πνευματική δραστηριότητα ακονίζει το μυαλό. Ενα σταυρόλεξο ή ένα Sudoku μπορούν να γυμνάσουν τον εγκέφαλο κρατώντας τον σε… φόρμα και έτσι να καθυστερήσουν την έλευση της Αλτσχάιμερ.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.