The Economist
Τον τελευταίο καιρό, κάτι έχει αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο ερχόμαστε σε κοινωνική επαφή. Αυτή ακριβώς η αλλαγή, σύμφωνα τουλάχιστον με τους επαΐοντες, το 2009 θα μας προκαλέσει προβλήματα και πονοκεφάλους. Ποια είναι; Είναι η εκούσια αποκάλυψη προσωπικών μας δεδομένων, απόψεων, πληροφοριών που μέχρι πρόσφατα προστατεύονταν από τα «αδιάκριτα βλέμματα». Στις λεπτομέρειες της προσωπικής μας ζωής είχαν πρόσβαση μόνο συγγενείς και πολύ στενοί φίλοι.
Και βέβαια μη νομίζετε ότι αυτές οι πληροφορίες αφορούν κάτι συνταρακτικό. Ισως είναι φωτογραφίες της εγκυμοσύνης της συζύγου, των διακοπών ή κάποιας οικογενειακής συνάθροισης που «ανεβαίνουν» σε διαδικτυακούς τόπους, όπως το Flickr ή το Facebook, και σχολιάζονται από τους διάφορους «φίλους» ή αγνώστους. Ισως είναι βιντεοκλίπ από κάποιο πάρτι που μεθύσαμε τόσο ώστε δεν μπορούσαμε να σταθούμε όρθιοι ή φωτογραφίες της ομάδας βόλεϊ των συμμαθητριών της κόρης μας, με το όνομα καθεμιάς προσεκτικά σημειωμένο, μαζί με την ημερομηνία των αγώνων και των προπονήσεων, καθώς και τους σχετικούς συνδέσμους στις σελίδες των κοριτσιών στο ΜySpace.
Αυτή όμως η απόλυτη διαφάνεια της προσωπικής ζωής μπορεί να πάει στραβά, και τα αδιάκριτα βλέμματα ανθρώπων που δεν είναι απαραίτητα φίλοι, ούτε έχουν φιλικές προθέσεις, να παρακολουθήσουν πώς εξελίσσεται η προσωπική μας ζωή σχεδόν λεπτό το λεπτό. Οι πρυτάνεις των κολεγίων και οι πιθανοί μελλοντικοί εργοδότες ίσως μάθουν πόσο συχνά «τα τσούζουμε», ενώ παιδεραστές αποκτούν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν την κόρη μας να προπονείται αρκεί να σημειώσουν το πρόγραμμα των αγώνων στους οποίους θα λάβει μέρος και τον τόπο των προπονήσεων. Πάντα ο άνθρωπος κατέβαλλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να προστατέψει τη φήμη του. Τα σημερινά Μέσα τού παρέχουν τον τρόπο για να κάνει ακριβώς αυτό, γι’ αυτό και οι περισσότεροι τα χρησιμοποιούμε για να μοιραζόμαστε τις προσωπικές μας στιγμές με άλλους αγαπημένους που βρίσκονται μακριά. Είναι, όμως, τόσο εύκολα και τόσο αγνά τα πράγματα όπως θέλουμε να τα βλέπουμε;
Η συλλογή δεδομένων
Δεν θα πρέπει να προκαλεί απορία το γεγονός ότι όλοι προσπαθούμε να μοιραστούμε πληροφορίες και απόψεις που μας αφορούν, εξηγεί ο Εντουαρντ Φάλεν, ειδικός σε θέματα προστασίας των προσωπικών δεδομένων στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, αφού τα οφέλη είναι πολλά: Τα νέα Μέσα μάς επιτρέπουν να νιώσουμε μέλη ενός συνόλου και μας δίνουν τον τρόπο να ασκήσουμε έλεγχο στη δημιουργία και παρουσίαση της εικόνας μας. Το πρόβλημα είναι ότι συχνά χάνουμε αυτόν τον έλεγχο. Πρόκειται γι’ αυτό που ο ερευνητής Στίβεν Ράμπαμ αποκαλεί Νόμο του Ράμπαμ: Οποιονδήποτε σκοπό και αν εξυπηρετεί μία πληροφορία που κοινοποιούμε μέσω Ιντερνετ, πιθανότατα να χρησιμοποιηθεί για κάτι διαφορετικό. Στο παρελθόν, πολλές εταιρείες πλήρωναν χρυσάφι τον ερευνητή για να βρει τη φωτογραφία κάποιου, πληροφορίες για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις και για να ανακαλύψει ποιοι είναι οι φίλοι του.
Σήμερα όλα αυτά μπορούν να βρεθούν συλλέγοντας δεδομένα από μερικές ιστοσελίδες. Ετσι, κάποιος που θέλει να κατασκευάσει πλαστές πιστωτικές κάρτες στο όνομά σας, ένας πολιτικός αντίπαλος, ο χολωμένος πρώην σύζυγός σας, ένας αντίδικος, μπορούν να μάθουν τα πάντα για εσάς με μεγάλη ευκολία.
Στο παρελθόν, η ανάγκη προστασίας των δεδομένων στο Ιντερνετ εστιάστηκε κατά βάση στις εταιρείες. Πολλοί στράφηκαν εναντίον του Google για τη συλλογή και την αποθήκευση πληροφοριών. Tο Google τοποθετεί cookies στους browsers και έτσι μπορεί να παρακολουθήσει και να αποθηκεύσει τι ακριβώς ψάχνετε όποτε μπαίνετε στο Διαδίκτυο. Επίσης μπορεί να αναλύσει το κείμενο στις ηλεκτρονικές σας επιστολές και να σας στείλει το σχετικό διαφημιστικό υλικό. Φωτογραφίζει κατοικίες -συχνά και τους ενοίκους τους- και προσθέτει το «προϊόν της κατασκοπείας» στους ιντερνετικούς του χάρτες. Κατά συνέπεια, το κοινό θα πρέπει να προσέχει τη χρήση των προσωπικών δεδομένων που κάνει το Google και να το θεωρεί υπεύθυνο για οποιαδήποτε παραβίαση του απορρήτου ιδιωτικού βίου.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος
Oπως εξηγεί ο Σεργκέι Μπριν, ο ένας από τους δύο ιδρυτές αυτής της μηχανής αναζήτησης, σε πολλές περιπτώσεις, ο τρόμος του κοινού για την παραβίαση του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων από το Google είναι υπερβολικός. Η μηχανή αναζήτησης διασφαλίζει ότι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, και όχι άνθρωποι, διαβάζουν τα δεδομένα κάθε χρήστη. Και το Google, όπως και κάθε επιχείρηση, έχει κάθε λόγο να προστατεύει τους χρήστες του.
Ωστόσο, όπως φαίνεται μέχρι σήμερα, το κοινό δεν έχει δώσει την απαιτούμενη σημασία στον μεγαλύτερο των κινδύνων: τον ίδιο μας τον εαυτό. Οποιοσδήποτε με ένα κινητό τηλέφωνο που διαθέτει φωτογραφική μηχανή μπορεί να παραγάγει ένα αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ. Και φυσικά μπορεί να το ανεβάσει στο Ιντερνετ για να κερδίσει φήμη, φίλους ή απλώς να διασκεδάσει. Ομως, είναι πιθανό -αν όχι βέβαιο- ότι κάποια ημέρα θα το βρει μπροστά του και οι συνέπειες δεν θα είναι διόλου ευχάριστες.
Ο καθένας μπορεί να μας βρει με μια απλή αναζήτηση
Σημαίνουν, άραγε, όλα αυτά ότι πρέπει να αποχαιρετήσουμε Facebook, Myspace, YouTube κ. ο. κ.; Πιθανότατα όχι. Η συμμετοχή σε αυτούς τους ιστοτόπους είναι πια αυτόματη. Ομως, όπως κάθε κινητό κάνει καθέναν μας «μικρό αυτοβιογράφο», μπορεί να μας κάνει και παπαράτσι.
Εδώ είμαστε. Μια απλή αναζήτηση στο Google και ο καθένας μπορεί να μας βρει και να μας δει σε μέρη και με παρέες που δεν θα έπρεπε να βρισκόμαστε.
Οι σώφρονες θα εξακολουθήσουν να μοιράζονται τις στιγμές και τα βιώματά μας μέσω του Διαδικτύου.
Αλλά είναι βέβαιο ότι θα δείξουν ιδιαίτερη ευαισθησία στο πώς μοιράζονται πληροφορίες για τρίτους, ευελπιστώντας πως και αυτοί οι τρίτοι θα δείξουν με αμοιβαίο τρόπο κρίση και λεπτότητα, όταν πρόκειται για πληροφορίες που μας αφορούν, περιορίζοντας το πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.