The Economist
Το βιβλίο τούτο της Sara Maitland έχει τη λέξη σιωπή στον τίτλο του ?A Book of Silence (εκδ. Granta, 309 σελ. 17,99 στερλίνες) ? όμως δεν αναφέρεται τόσο στη σιωπή την ίδια, όσο στη σιωπή ως τρόπο ύπαρξης, μέθοδο, πειθαρχία, τρόπο ζωής. Δεν έχει να κάνει με απομονωμένα εξοχικά, ωραία και μακρινά, όσο με κάτι πιο άγριο και απεγνωσμένο, τις σπηλιές των αναχωρητών, τον απέραντο, άδειο ωκεανό, τα άξενα βαλτοτόπια της Σκωτίας. Δηλαδή με την αλήθεια, ή τουλάχιστον, την αλήθεια της.
Διαρκής αναζήτηση
Πώς έφθασε σε αυτήν η συγγραφέας, είναι μεγάλη ιστορία. Είναι μια αναζήτηση της μοναξιάς και του απομόναχου τόπου σε ολόκληρη τη Βρετανία αλλά και στην έρημο του Σινά ? μια ιστορία που την περιγράφει με χιούμορ και αυτοσαρκασμό, όπως όταν λέει ότι πολλοί την θεωρούν τρελή. Ανάμεσά τους και φίλοι της. Τότε, κατάλαβε ότι ο σύγχρονος κόσμος δεν έχει απαντοχή γι? αυτούς που ζητούν τη σιωπή. Δεν είναι μόνο τα δυνατά ραδιόφωνα, τα αεικίνητα και πανταχού παρόντα κινητά τηλέφωνα, η ακατάπαυστη κυκλοφορία και τα αεροπλάνα που γεννούν την απελπισία σε όσους θέλουν να απολαύσουν τη σιωπή. Είναι περισσότερο η σκέψη που κρύβεται πίσω τους, ότι η διαρκής επικοινωνία και οι σχέσεις είναι το νόημα της ζωής.
Δεν είναι ότι δεν έχει γνωρίσει και τη μια και τις άλλες. Μεγάλωσε μέσα σε μια εκδηλωτική οικογένεια, όπου ο λόγος και η συζήτηση είχαν κύρια θέση. Η πολιτική της θέση, ο φεμινισμός και τα θρησκευτικά της πιστεύω, όλα τρέφονται από τον λόγο και τη διαλεκτική. Εντός αυτού του ορίζοντα, η σιωπή γίνεται νοητή μόνο σαν αδικαιολόγητη ραθυμία, μια ανισορροπία ή μια προδοσία απέναντι στις αρχές που στηρίζουν την ανθρώπινη κοινωνία.
Ανήκει στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ως επιθυμία της δηλώνει «την εξερεύνηση της πνευματικότητας» το βάθαιμα της σχέσης της με τον Θεό». Το βιβλίο της όμως, όπως γράφει ο «Εκόνομιστ» δεν είναι θεολογική πραγματεία. Αυτό που την ενδιαφέρει είναι η σιωπή και τα αποτελέσματά της. Ψάχνει να ανακαλύψει την ιστορία της σε όλες τις παραδόσεις και τις φάσεις τους, από τους πρώτους Χριστιανούς αναχωρητές ώς τους Ρομαντικούς ποιητές, από ναυτικούς έως ορειβάτες, αμφότερους ερωτευμένους με τη σιωπή της απεραντοσύνης. Γράφει θεωρητικά αλλά και προσωπικά για τα διαβάσματά της, αλλά και για τις εμπειρίες της ? το ένα καθρεφτίζοντας το άλλο. Με τι μοιάζει η σιωπή; Μερικές φορές την άκουγε σαν ουράνιες χορωδίες που τραγουδούσαν λατινικά, πάντα όμως τη μάγευε ο «ήχος» της, την απορροφούσε, έχανε την αίσθηση του χρόνου, το εγώ της εκμηδενιζόταν, αίρονταν οι αναστολές και τα όριά της. Τα βιώματα αυτά δεν είναι μόνο δικά της, τα βρίσκει κανείς σε κείμενα υπέρβασης, κυρίως βουδιστικά, αλλά και δυτικά.
Η υπερβατική σιωπή έχει πολλά χρώματα και λίγη σιωπή. Το νησί Λίντισφαρν αντηχεί από κραυγές, στα βαλτοτόπια και τα βουνά ουρλιάζουν οι αέρηδες και η βροχή. Μόνο στην έρημο επικρατεί απόλυτη σιωπή. Πήγε εκεί και έμεινε διαβάζοντας τους πατέρες της Εκκλησίας και τον «Βίο του Αγίου Αντωνίου» του Αθανάσιου. Ενιωσε παράξενα, διαφορετικά. Η «αυτοκένωση» των πατέρων τής φάνηκε συναρπαστική και ήθελε να γίνει σαν αυτούς. Μεταφέρθηκε στον χρόνο.
Και όμως. Οι αναγνώστες της την ξέρουν ως συγγραφέα διηγημάτων και μυθιστορημάτων. Η σιωπή της ερήμου είναι καλή για τους μυστικούς, στον συγγραφέα όμως καταστρέφει τη συναίσθηση του εγώ, αλλά και την πηγή της αφηγηματικής τέχνης ? την αίσθηση του χρόνου και των περασμένων, τη μνήμη.
Τελικά, στα βαλτοτόπια του Γκαλογουέι, τον γενέθλιο τόπο της και στο πνεύμα των ρομαντικών ποιητών, βρήκε αυτό που ζητούσε συνδέοντας την υπέρβαση με μια αυξημένη μάλλον παρά ελαχιστοποιημένη συναίσθηση του εγώ. Περπάτησε στους λόφους σαν την Ντόροθι Γουέρντσγουερθ και σαν τον αδελφό της τον ποιητή Γουίλιαμ Γουέρντσγουερθ, κωπηλάτησε στα νερά μιας λίμνης όπου καθρεφτίζονταν τα αστέρια του ουρανού μιαν έναστρη νύχτα «σαν πυγολαμπίδες που έβγαιναν από τα βάθη για να συναντήσουν τις άλλες πυγολαμπίδες που έλαμπαν στην επιφάνεια, στο δέρμα ανάμεσα στις δύο πραγματικότητες, τον αέρα και το νερό».
Υπάρχουν τέτοια πολλά κομμάτια ζωντανής αναπόλησης. Το αιφνίδιο αίσθημα, πάνω σε μια βουνοκορφή κάποτε ότι ήταν ενωμένη με όλα. Ενα ξύπνημα σε μιαν αυγή της ερήμου. Το αίσθημα ότι βούλιαε μέσα στους πίνακες του Μαρκ Ρόθκο με τα φωσφορίζοντα ορθογώνια ? «ακίνητες λίμνες σιωπηλής ενέργειας».
Διανοητική προσποίηση
Εάν από κάτι πάσχει το βιβλίο είναι ενίοτε από ένα αίσθημα διανοητικής προσποίησης. Οι εμπειρίες της έχουν σημασία και αυτές πότε πότε, τις θάβει μέσα σε βαριά στρώματα σχολίων, σαν να μην είναι σίγουρη ότι οι αναγνώστες μπορούν να καταλάβουν τα γυμνά βιώματα από μόνα τους, τη δύναμή τους. Ομως, συχνά, αν όχι πάντα οι αναγνώστες είναι πιο ώριμοι απ? ό, τι νομίζουμε.
kathimerini
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.