ΓΡΑΦΕΙ: Η ΙΩΑΝΝΑ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ-ΔΟΥΚΟΥΜΕ.
Τὴν Τρίτη 27 Νοεμβρίου, τέσσερεις μόλις μέρες πρὶν μπεῖ ἐπίσημα ὁ χειμώνας, οἱ μαθητὲς τῶν τμημάτων Β1 καὶ Β4 τοῦ σχολείου μας ἐπισκέφθηκαν βυζαντινὲς ἐκκλησίες στὸ ἱστορικὸ κέντρο τῆς Ἀθήνας. Παρόντες ἦσαν καὶ οἱ καθηγητὲς κ. Ἀλέξανδρος Καραφωτιᾶς, κα Μαρία Γεωργάτου, κα Ἄννα Ἀλεξάνδρου καὶ κα Βασιλικὴ Ἀλεξανδράκη, μὲ τὴ βοήθεια τῶν ὁποίων ὁδηγηθήκαμε στὶς ἀκριβεῖς τοποθεσίες τῶν ναῶν. Τὰ ὑπόλοιπα τμήματα ἐπισκέφθηκαν τὴν ἀρχαία ἀγορά, τὸν Κεραμεικὸ καὶ τὸ θέατρο τοῦ Διονύσου.
Στὶς 9 τὸ πρωὶ συναντηθήκαμε στὸν σταθμὸ ΜΕΤΡΟ τοῦ Συντάγματος καὶ στὴ συνέχεια βαδίσαμε ὡς τὴν ἐκκλησία τῆς Παναγίας Καπνικαρέας στὴν ὁδὸ Ἐρμοῦ. Ὁ ὑποδιευθυντὴς καὶ καθηγητής μας κ. Ἀλέξανδρος Καραφωτιᾶς ἀνέλαβε τὴν ξενάγηση. Ἀρχικὰ ῥώτησε ὅσους ἀπὸ ἐμᾶς ἔχουμε ἐπισκεφθεῖ ναὸ δυτικοῦ τύπου ποιὲς εἶναι οἱ διαφορὲς ποὺ παρατηροῦμε μὲ τὶς βυζαντινὲς ἐκκλησίες. Εἴπαμε ὅτι οἱ ναοὶ δυτικοῦ τύπου εἶναι κατὰ πολὺ ὑψηλότεροι ἀπὸ τὶς βυζαντινὲς ἐκκλησίες. Μᾶς ἐξήγησε ὅτι αὐτὸ οὐσιαστικὰ δείχνει τὸ πόσο «μακρυὰ» ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο βλέπουν οἱ καθολικοὶ τὸν Θεό, ὁ ὁποῖος κάποιες φορὲς προκαλεῖ τὸν φόβο τῶν ἀνθρώπων, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς ὀρθόδοξους ποὺ τὸν βλέπουν πιὸ κοντὰ στὸν ἄνθρωπο. Παρατηρήσαμε ὅτι οἱ πέτρες ἀπὸ τὶς ὁποῖες εἶναι σχηματισμένος ἐξωτερικὰ ὁ ναὸς φαίνεται νὰ δημιουργοῦν τὸ σχῆμα τοῦ σταυροῦ ὅπως ἐπίσης καὶ ἡ κάτοψη τοῦ κτίσματος. Ὁ ναός, ποὺ χρονολογεῖται τὸ 1050 μ.Χ., εἶναι σταυροειδὴς ἐγγεγραμένος μετὰ τρούλου καὶ ἀνήκει στὸ πλινθοπερίκλειστο ἀθηναϊκὸ εἶδος. Ὁ τρόπος χρονολόγησης τῶν ναῶν βασίζεται στὸ κατὰ πόσο τὸ τόξο φτάνει ὡς κάτω. Ἀφοῦ εἰσήλθαμε στὴν Καπνικαρέα διαπιστώσαμε ὅτι ὑπάρχουν τέσσερεις τροῦλοι ποὺ στηρίζονται σὲ σφαιρικὰ τρίγωνα. Ὁ τροῦλος, ποὺ συμβολίζει τὸν οὐρανό, εἶναι ὁρατὸς ἀπὸ ὅποιο σημεῖο τοῦ ἐσωτερικοῦ τοῦ ναοῦ καὶ ἂν κοιτάξεις, σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς καθολικὲς ἐκκλησίες πού, λόγω τοῦ βάθους τοῦ τρούλου, πρέπει νὰ σταθεῖς ἀκριβῶς ἀπὸ κάτω γιὰ νὰ τὸν δεῖς.
Ἡ ἑπόμενη ἐκκλησία ποὺ ἐπισκεφθήκαμε ἦταν ἡ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικολάου Ῥαγκαβᾶ. Ἐξωτερικὰ εἶναι χτισμένη μὲ μεγάλες πέτρες καὶ μὲ τὴν πάροδο τῶν χρόνων ἔχει ὑποστεῖ πολλὲς ἀλλοιώσεις. Τὰ παράθυρα φτάνουν ἕως κάτω, δίνοντας στοιχεῖα γιὰ τὸ ἔτος κατασκευῆς τὸ ὁποῖο ὑπολογίζεται περίπου στὸ 1040 μ.Χ. Ὁ κ. Καραφωτιᾶς ἐπισήμανε τὴν ἀπουσία πλίνθων ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ τοίχωμα τοῦ ναοῦ καὶ μᾶς ἔδειξε ποιὸ εἶναι τὸ ὀδοντωτὸ κόσμημα καὶ τὰ κουφικά (διακοσμητικὰ μοτίβα ποὺ μιμοῦνται τὴν ἀραβικὴ γραφὴ). Ἐξήγησε ὅτι τὸ ὄνομά τῶν τελευταίων προέρχεται ἀπὸ τὴν πόλη Κούφα τοῦ Ἰράκ. Δυστυχῶς ὁ ἐφημέριος δὲν βρισκόταν ἐκεῖ ὥστε νὰ μᾶς πεῖ περισσότερες λεπτομέρειες. Μπαίνοντας κανεὶς στὸν ναὸ παρατηρεῖ ὅτι ὁ τροῦλος εἶναι πολὺ μικρότερος ἀπὸ αὐτὸν τῆς Καπνικαρέας καθὼς καὶ ὅτι τὸ κτίσμα ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο μέρη, τὸ ἕνα ἐκ τῶν ὁποίων εἶναι μεταγενέστερο. Ἐπίσης ὁ ἄμβωνας ἔχει μετακινηθεῖ στὸ ἀριστερὸ τμῆμα τοῦ ναοῦ ἐνῶ τὴν πρώτη χιλιετία βρισκόταν στὸ κέντρο του. Ἡ καμπάνα τῆς ἐκκλησίας ἦταν ἡ πρώτη σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἀθήνα.
Τέλος, κατευθυνθήκαμε στὴ ῥωσικὴ ἐκκλησία ἡ ὁποία εἶναι πολὺ διαφορετικότερη τῶν προηγουμένων. Τὸ καμπαναριό της εἶναι ξέχωρο τοῦ κυρίως κτίσματος, οἱ πέτρες ἐξωτερικὰ δὲν σχηματίζουν τάφ, τὸ ὕψος της εἶναι πολὺ μεγαλύτερο, ἐνῶ ὑπάρχουν διακοσμητικὰ πλακίδια στὰ παράθυρα. Τὸ τόξο ἀγκαλιάζει ὅλη τὴν ἀσπίδα καὶ ὁ τροῦλος της εἶναι ὀκταγωνικὸς, καθὼς στηρίζεται σὲ ὀκτὼ κίονες. Ὁ δεύτερος ὄροφος τοῦ ναοῦ χτίστηκε ἀργότερα ἐνῶ ἦταν ὁ μεγαλύτερος ναὸς στὴν Ἀθήνα τὸν 11ο αἰώνα. Ἡ περιήγηση δὲν διήρκησε περισσότερο ἀπὸ μία ὥρα καὶ στὴ συνέχεια ὁ κάθεὶς πῆρε τὸν δρόμο του γεμάτος ἀπὸ νέες ἐμπειρίες.
Πρόσφατα σχόλια