Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πλέον μελλοντικό σενάριο, αλλά μια υπαρκτή και απειλητική πραγματικότητα που επηρεάζει άμεσα τις παγκόσμιες συνθήκες διαβίωσης, την υγεία των οικοσυστημάτων και – κρίσιμα – την ασφάλεια των τροφίμων. Η επισιτιστική κρίση, δηλαδή η αδυναμία επαρκούς πρόσβασης σε ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, συνδέεται άρρηκτα με τις μεταβολές στο κλίμα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα αυτής της συσχέτισης, έχει εκφράσει ξεκάθαρες θέσεις και έχει προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της απειλής που προκύπτει από τη σύγκλιση των δύο κρίσεων.
Πώς η Κλιματική Αλλαγή Εντείνει την Επισιτιστική Κρίση.
Η άνοδος της θερμοκρασίας, οι ακραίες καιρικές συνθήκες, η ξηρασία, οι πλημμύρες και οι απώλειες βιοποικιλότητας επηρεάζουν καταστροφικά την παγκόσμια αγροτική παραγωγή:
- Μειωμένες σοδειές: Σημαντικά γεωργικά προϊόντα (σιτάρι, καλαμπόκι, ρύζι) πλήττονται από μεταβολές στις βροχοπτώσεις και τις θερμοκρασίες.
- Υδατική ανεπάρκεια: Η γεωργία εξαρτάται από επαρκείς υδάτινους πόρους, οι οποίοι μειώνονται συνεχώς.
- Αύξηση παρασίτων και ασθενειών: Η κλιματική απορρύθμιση επιτρέπει την εξάπλωση παθογόνων σε νέες περιοχές.
- Απώλεια εδαφών και ερημοποίηση: Μειώνεται η ικανότητα των εδαφών να αποδίδουν παραγωγή.
Η Θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει προειδοποιήσει για τη στενή σύνδεση μεταξύ κλιματικής κρίσης και επισιτιστικής ασφάλειας, καλώντας σε άμεση δράση. Σε ψηφίσματά του, τονίζει:
- Η επισιτιστική ασφάλεια είναι στρατηγικό ζήτημα για την ΕΕ, ιδιαίτερα μετά και τις πρόσφατες κρίσεις (πόλεμος στην Ουκρανία, ενεργειακή ακρίβεια).
- Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να ενισχύει ανθεκτικά, φιλικά προς το περιβάλλον συστήματα τροφίμων.
- Προωθείται η μετάβαση σε βιώσιμα αγροτικά μοντέλα που αντέχουν στις κλιματικές πιέσεις, με μείωση φυτοφαρμάκων, βιολογική καλλιέργεια και αποκατάσταση της γονιμότητας των εδαφών.
- Τονίζεται η ανάγκη διατήρησης της αγροτικής παραγωγής στην ΕΕ, χωρίς να εξαρτάται υπερβολικά από εισαγωγές – ειδικά από περιοχές που πλήττονται έντονα από την κλιματική αλλαγή.
Η Πράσινη Συμφωνία και η Στρατηγική «Από το Χωράφι στο Πιάτο».
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η στρατηγική «Farm to Fork» (Από το χωράφι στο πιάτο) αποτελεί την κεντρική απάντηση στην κλιματική και επισιτιστική πρόκληση:
- Στόχος για 25% βιολογική καλλιέργεια έως το 2030.
- Μείωση κατά 50% της χρήσης φυτοφαρμάκων και αντιβιοτικών στη γεωργία.
- Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροτικών συστημάτων μέσω έρευνας, καινοτομίας και στήριξης στους μικρούς παραγωγούς.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίζει ότι η στρατηγική αυτή δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί λόγω οικονομικών πιέσεων, αλλά αντίθετα να επιταχυνθεί ώστε να διασφαλιστεί το μέλλον της επισιτιστικής επάρκειας στην Ευρώπη.
Η Ευρώπη και ο Παγκόσμιος Ρόλος της
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογραμμίζει και την ηθική υποχρέωση της ΕΕ να συνεισφέρει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες που πλήττονται δυσανάλογα από την κλιματική αλλαγή:
- Ενίσχυση της ανθρωπιστικής βοήθειας.
- Στήριξη βιώσιμων γεωργικών πρακτικών στην Αφρική και τη Νότια Ασία.
- Προώθηση της τεχνολογικής συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσης για ανθεκτικές καλλιέργειες.
Καταλήγοντας, η κλιματική αλλαγή και η επισιτιστική κρίση αποτελούν αλληλένδετες παγκόσμιες προκλήσεις, που απαιτούν συντονισμένες, φιλόδοξες και πολυεπίπεδες πολιτικές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνωρίζει τον κίνδυνο και ενισχύει την πίεση για άμεση δράση, τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και στη διεθνή σκηνή.
Η μετάβαση προς ένα ανθεκτικό, οικολογικά υπεύθυνο και κοινωνικά δίκαιο σύστημα τροφίμων είναι πλέον αναγκαιότητα – και η ΕΕ φιλοδοξεί να αποτελέσει παγκόσμιο ηγέτη σε αυτή την αλλαγή.