Βρισκόμαστε στο μέσο του επετειακού έτους. Υπό αυτές τις ιδιάζουσες συνθήκες καλούμαστε να (ανα) στοχαστούμε όσον αφορά στην ιστορική μας μνήμη. Ο εορτασμός της διακοσιετηρίδος της Ελληνικής Επαναστάσεως ήταν η κύρια αφορμή, συνέτεινε στο να εκτιμήσουμε τη σημερινή θέση της χώρας μας.
Φαντάζει κραυγαλέως υποκριτική η άποψη ότι είμαστε ένα κράτος σύγχρονο που έχει την τύχη να ανήκει στο δημοκρατικό και προοδευτικό τόξο της Δύσης, μα με μια βαθύτερη ανάλυση συμπεραίνεται ότι είναι αληθής. Εν πολλοίς οφείλεται στο ότι ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που φέτος τυγχάνει να γιορτάζονται τα 40 χρόνια από την ένταξή μας στην τότε Ε.Ο.Κ. Έχει, λοιπόν, πράγματι μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε το χρονικό της ένταξης και την πορεία της συνεχούς αμφίδρομης αυτής σχέσης.
Ήδη από τη δεκαετία του ΄50 υπήρχαν σκέψεις για έναρξη διαπραγματεύσεων με τους Ευρωπαίους Εταίρους. Έτσι, το 1961 υπεγράφη μία πρώτη συμφωνία σύνδεσης, που θα αποτελούσε τον προάγγελο της συνολικής ένταξης. Δυστυχώς, με τη σκοτεινή περίοδο της επταετούς δικτατορίας αυτή αναβλήθηκε «μέχρι νεωτέρας». Η «νεωτέρα» τελικά θα ερχόταν το 1975, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αποφάσισε να δράσει άμεσα. Το ίδιο κιόλας έτος η Ελλάδα καταθέτει αίτηση για ένταξη, η οποία απορρίπτεται. Έτσι, ακολουθεί μια τετραετία συνεχών διαπραγματεύσεων με τις κυβερνήσεις των χωρών της Ε.Ο.Κ.
Στις 28 Μαΐου 1979 υπογράφεται εν τέλει η συνθήκη ένταξης και από την 1η Ιανουαρίου 1981 η Ελλάδα είναι πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας. Ιδιαίτερη μνεία οφείλει να δοθεί στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, έναν από τους μεγαλύτερους πολιτικούς ανθρώπους που γέννησε η χώρα και που κατάφερε να φέρει εις πέρας τον διόλου εύκολο στόχο της ένταξης της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ και συνεπώς στον άξονα των προοδευτικών κρατών.
Μέσα σε 40 έτη η Ελλάδα έζησε εποχές ασυδοσίας, αναταραχών, χρεοκοπίας, χωρίς όμως να κλονισθούν εις βάθος οι θεσμοί της. Τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα ενίοτε βρίσκονταν σε έξαρση και ενίοτε απλώς υπήρχαν. Κατά πολλούς η φύση του λαού μας, η νοοτροπία του «Ελληναρά» απάδει προς τη νοοτροπία των άλλων Ευρωπαίων. Το συστατικό στοιχείο, όμως, της Ένωσης είναι η ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, ιδεών και ένα κοινό νόμισμα. Όλα μαζί συνεπικουρούν στην ανάδειξη των κοινών αξιών των λαών της Γηραιάς Ηπείρου.
Ποιο είναι, λοιπόν, το αποτύπωμα της Ευρώπης στο έθνος μας και πώς αυτό γίνεται ο κινητήριος μοχλός εξέλιξής μας; Η απάντηση του ερωτήματος περιπλέκεται με την αδιαμφισβήτητα ταραγμένη περίοδο της δεκαετούς κρίσης.
Τείνουμε να συνδέουμε την Ε.Ε μόνον με την οικονομία, λησμονώντας ωστόσο πώς ο δικός μας (!) αρχαίος πολιτισμός έθεσε τις βάσεις για το οικοδόμημα αυτό και πώς σήμερα επηρεαζόμαστε από τον Δυτικό τρόπο ζωής. Ιδίως σε ιδιομορφίες του πολιτισμένου μας λαού βλέπουμε στο πρόσωπο της Ευρώπης τον μεγάλο Δερβέναγα που επιθυμεί να μας επιβάλλει πρόστιμα. Αν και αυτά είναι πολλά, φαίνεται να μην έχουμε διδαχθεί από τα παθήματα. Εμβρόντητο παράδειγμα: οι χιλιάδες παράνομες χωματερές για τις οποίες αδιαφορούμε, παρά τα βαρέως βαρέα πρόστιμα! Άρα, μιλάμε για έναν οργανισμό που απλώς μας έχει βελτιώσει και τανάπαλιν; Αν όλοι ήμασταν παντελώς αδιάφοροι για τον κόσμο και την εξέλιξή του, τότε ναι…
Ωστόσο, υπάρχει κάτι πολύ βαθύτερο, που κανένας δείκτης ανάπτυξης δεν μπορεί να αποτυπώσει: η συνδιαλλαγή, η γνωριμία με άλλους πολιτισμούς και η θέσπιση κοινών κανόνων και νομοθετημάτων που αυξάνουν το αίσθημα ασφαλείας στον αβέβαιο σημερινό κόσμο και εξασφαλίζουν την υγιή εξέλιξη, όπως οι προσπάθειες της Ε.Ε. για το κλίμα.
Ερχόμενος και στην επικαιρότητα, το ταμείο ανάκαμψης αποτελεί τη νέα μεγάλη απόδειξη ότι το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα είναι παρόν, παρά τους συνεχείς κλυδωνισμούς. Ίσως αυτή είναι και η μεγάλη ευκαιρία της χώρας μας να αλλάξει την εικόνα της, την οικονομία και την ιδιοτέλεια πολλών εκ των πολιτών της για να πάψει να υπάρχει η συνήθεια του «ρουσφετιού», του «μέσου» και του χρηματισμού.
Εντάξει, αναγνώστη, το ομολογώ, πλανώμαι (;). Μήπως, λοιπόν, είναι ώρα να ξυπνήσω από το λήθαργο της ουτοπικής ωραιότητας και να προσγειωθώ στη σκληροτράχηλη πραγματικότητα; Ιδού ερώτημα με εκτόπισμα… ιδίως για μια μαθητική εφημερίδα η οποία επί εννέα συναπτούς μήνες με συντρόφευε καθημερινά και σήμερα την αποχαιρετώ. Εις το επανιδείν…
