Ιωάννης Παπαδημητρίου – Γιάννης Καραμήτρος – Δημήτρης Θεοχάρης : Μαρκόπουλο Αττικής, Δεκέμβριος 1952. Φωτογραφία του Νικόλαου Τομπάζη από τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μεουσείου Μπενάκη.
Μια φωτογραφία του Νικόλαου Τομπάζη που μας γυρίζει πίσω σε αλλοτινούς καιρούς.
Η φωτογραφία προέρχεται από τα Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.
Στα πλαίσια του περιβαλλοντικού προγράμματος του σχολείου μας (1ο ΓΕΛ Ραφήνας) αναζητήσαμε εικόνες που πολλά έχουν να μας πουν στο Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη
Μαρκόπουλο, Δεκέμβριος του 1952
Από αριστερά προς τα δεξιά βλέπουμε τον Γιάννη Καραμήτρο, τον Ιωάννη Παπαδημητρίου και τον Δημήτρη Θεοχάρη.
Δύο μεγάλοι αρχαιολόγοι από τη Σκύρο και ένας σπουδαίος αρχιεργάτης από τον Μαραθώνα.
Πριν από λίγες ημέρες συμπληρώθηκαν σαράντα χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Έλληνα αρχαιολόγου Δημήτρη Θεοχάρη.
Ήταν 2 Δεκεμβρίου του 1977 όταν ο Δημήτρης Ρήγα Θεοχάρης μίσεψε για το στερνό του ταξίδι.
Έφυγε πολύ νωρίς αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό στους δικούς του ανθρώπους, τη σύζυγό του Μαίρη Παπαδοπούλου-Θεοχάρη και τις δυο του κόρες.
Έφυγε πολύ νωρίς αφήνοντας ανολοκλήρωτο ένα τεράστιο ανασκαφικό έργο.
Ένας άνθρωπος δοσμένος ψυχή και σώματι σε αυτό που αγαπούσε.
Ένας άνθρωπος που κατάφερε να φέρει στο φως τόσους και τόσους αρχαιολογικούς χώρους στην Αττική, την Εύβοια, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Σκύρο.
Ένας Άνθρωπος με το «Α» κεφαλαίο που δεν υπολόγιζε τη σωματική κούραση μπροστά στην αποστολή που αναλάμβανε κάθε φορά.
Δύσκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί πως κατάφερε να κάνει τόσα πολλά πράγματα σε τόσο λίγα χρόνια.
Γεννήθηκε το 1919 στη Σκύρο.
Ξεκίνησε το ανασκαφικό του έργο το 1950 δίπλα στον μεγάλο του δάσκαλο τον Ιωάννη Παπαδημητρίου, ο οποίος καταγόταν επίσης από τη Σκύρο.
Καμίνια, Νέα Μάκρη, Ραφήνα, Βραυρώνα, Μάνικα, Σέσκλο, Ιωλκός, Δημητριάδα, Ντικιλί-Τας είναι μόνο κάποιες από τις περιοχές που έσκαψε.
Για τέσσερα χρόνια μεγαλούργησε στη μικρή μας Ραφήνα.
Από το 1951 έως το 1955 έφερε στο φως σημαντικά απομεινάρια από ένα μεγάλο πολιτισμό της Πρωτοελλαδικής Εποχής.
Πλατεία Ταχυδρομείου, Χαλκουργεία, Ασκηταριό.
Ένα όνειρο γινόταν πραγματικότητα.
Το νήμα της μεγάλης ιστορίας της Ραφήνας άρχισε σιγά-σιγά να ξετυλίγεται…
Πρώϊμη εποχή του χαλκού
Τα χαλκουργεία
Οι σαλτσιέρες
Ο σκύλος πάνω στο πιθάρι
Η εστία
Οι οικίες του Ασκηταριού
Τα ερωτηματικά τεράστια
Τι να κρύβει τούτος ο μικρός τόπος.
Ξαφνικά σιωπή….
Η ανασκαφή στον οικισμό της Ραφήνας σταματά ξαφνικά στα 1953 και ο ήχος της αρχαιολογικής σκαπάνης σβήνει απότομα.
Δεκαπέντε χρόνια μετά η ανασκαφή σκεπάζεται και γεννιέται μια μικρή άκομψη πλατεία που αποκαλείται πλατεία Ταχυδρομείου, καθώς γειτνιάζει με το Ταχυδρομείο. Από κάτω της κρύβει πολλά μυστικά.
Ακολουθεί η εποποιΐα του Ασκηταριού (1953-1955), δύο χιλιόμετρα πιο νότια.
Όπου σκάβει ο Θεοχάρης βρίσκει «χρυσό».
Η επιτυχία είναι μοναδική.
Τα χρήματα λίγα, τα ευρήματα πολλά.
Ξαφνικά στα 1955 και εδώ η ανασκαφή σταματά.
Η μετάθεση του Δημήτρη Θεοχάρη στη Θεσσαλία σημαίνει το τέλος ενός ονείρου.
Η Ραφήνα, η πρωτοελλαδική Ραφήνα, θα μείνει θαμμένη βαθιά.
Ο Θεοχάρης συνεχίζει το έπος του στη Θεσσαλία.
Ότι αγγίζει γίνεται χρυσός …..
Δημήτρης Θεοχάρης – Γιάννης Καραμήτρος: Ασκηταριό Ραφήνας, Νοέμβριος 1954. Φωτογραφία του Νικόλαου Τομπάζη από τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.
Και ξαφνικά πάλι έρχεται το τέλος.
Ένα τόσο γρήγορο τέλος.
Οι καλοί φεύγουν νωρίς ….
Δεν ξέρουμε αν έγινε κάπου μια τιμητική εκδήλωση για τα σαράντα χρόνια από το θάνατο του Δημήτρη Ρήγα Θεοχάρη.
Σίγουρα θα πρέπει να έγινε με τόσο έργο που άφησε πίσω του.
Εδώ στη μικρή Ραφήνα ετοιμαζόμστε για μια μικρή εκδήλωση μνήμης προς τιμή του που θα πραγματοποιηθεί τη νέα χρονιά.
Η Ραφήνα του χρωστάει πάρα πολλά.
Είμαστε σίγουροι πως από εκεί ψηλά που βρίσκεται σίγουρα βλέπει με χαρά και αγωνία τη συνέχιση της ανασκαφής στη μικρή πλατεία Ταχυδρομείου.
Έπειτα από χρόνια πολλά, η Πέλλη Φωτιάδη και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής έπιασαν ξανά να ξετυλίγουν το μπερδεμένο μίτο της ξεχασμένης ανασκαφής του Θεοχάρη.
Και μαζί με τη Δέσποινα Φουντουλάκη τη συνεχίζουν ξανά εδώ και λίγες ημέρες έπειτα από διακο0πή μερικών μηνών.
Στις 3 Ιανουαρίου 2017 ένα κομμάτι της ψυχής του Θεοχάρη άρχισε να αναδύεται στο φως μέσα από το βαθύ σκοτάδι της λήθης…
Για αρχαιολόγους τέτοιας εμβέλειας οι μισοτελειωμένες και ξεχασμένες ανασκαφές αποτελούν τραυματική εμπειρία.
Η συνέχιση μιας τέτοιας ανασκαφής τους δίνει σίγουρα χαρά εκεί ψηλά που βρίσκονται.
Τίποτα δεν πάει χαμένο ….
Δημήτρης Θεοχάρης : Ασκηταριό Ραφήνας, Νοέμβριος 1954. Φωτογραφία του Νικόλαου Τομπάζη από τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.
