ΣΚΙΕΣ
Ο ήλιος είναι τόσο μακριά στα παιδιά, αλλά και τόσο κοντά συγχρόνως. Τον απολαμβάνουν, τους καίει, παίζουν με τη σκιά τους όταν πέφτει επάνω τους το φως του, αλλά γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα γι’ αυτόν.
Θα προσπαθήσουμε να σχεδιάσουμε κάποιες δραστηριότητες, με θεματική μας προσέγγιση τον ήλιο και θα τις συνδέσουμε με τις φυσικές επιστήμες αλλά και με άλλα πεδία γνώσης, που μπορεί να προκύψουν από την ενασχόλησή μας.
ΣΤΟΧΟΙ
- Να γνωρίσουν τον πολύτιμο αυτό φίλο, που μπορεί να γίνει ο χειρότερος εχθρός.
- Να κατανοήσουν τις ιδιότητες και τη χρησιμότητά του.
- Να κατανοήσουν τους κινδύνους, που μπορεί να προκαλέσει
- Να μάθουν να προστατεύονται από αυτόν.
Μία από τις ιδιότητες του ήλιου, είναι να σχηματίζει σκιές με τις φωτεινές του ακτίνες, όταν αυτές συναντήσουν ένα εμπόδιο.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΣΚΙΕΣ
ΣΤΟΧΟΙ
1. Να μάθουν να αναγνωρίζουν αντικείμενα από τις σκιές τους
2. Να μπορούν να αναγνωρίσουν τη θέση της φωτεινής πηγής όταν γνωρίζουν τη θέση της σκιά και του εμποδίου ή τη θέση της σκιάς, όταν γνωρίζουν τη θέση του εμποδίου και της φωτεινής πηγής.
3. Να μπορούν να προβλέπουν τον αριθμό σκιών που θα προκύψουν από συγκεκριμένο αριθμό φωτεινών πηγών.
4. Να μπορούν να συσχετίσουν τις μεταβολές του μεγέθους της σκιάς με τις μεταβολές της απόστασης της φωτεινής πηγής από το εμπόδιο και τις μεταβολές του σχήματος μιας σκιάς με την αλλαγή θέσης της φωτεινής πηγής ή του εμποδίου.
5. Να γνωρίσουν τους αντίστοιχους γλωσσικούς όρους και να τους χρησιμοποιούν σωστά.
6. Να επιλύουν καταστάσεις προβληματισμού που αφορούν στο μηχανισμό σχηματισμού της σκιάς.
Η αφόρμηση μπορεί να δοθεί με παιχνίδια στο κουκλοθέατρο.
Θα χρειαστούμε: κουκλοθέατρο με ρυζόχαρτο, δυνατό προβολέα και μαύρες χαρτονένιες φιγούρες. Για παράδειγμα μπορούμε να έχουμε τις φιγούρες: Ρούλα η ακριδούλα, Λίτσα η πασχαλίτσα, Σούλα η μελισσούλα, Βάγια η κουκουβάγια, Λέλος ο λαγός, Ρίτα η μαργαρίτα ή ότι άλλο σκεφτεί ο καθένας. Παίζουμε στα παιδιά απλές ιστορίες, παρουσιάζοντας τις φιγούρες και τα αφήνουμε να μαντέψουν τι είναι πίσω από τη σκιά. Φροντίζουμε μέσα από τις ιστορίες να δώσουμε έμφαση στην αύξηση και τη μείωση των σκιών. Παράδειγμα: Σούλα: Αχ βρε Ρίτα είσαι πολύ μικρούλα, πρέπει να πάω και σε άλλα λουλούδια για να μαζέψω γύρη. Ρίτα: Τι λες καλέ; Εγώ θα μεγαλώσω πολύ γρήγορα, θα με βοηθήσει ο φίλος μου ο ήλιος. Στο τέλος συζητούμε για αυτά που είδαμε και δίνουμε τις φιγούρες στα παιδιά για να φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες. Τα παροτρύνουμε να κρατούν τις φιγούρες έτσι ώστε να φαίνεται σωστά η σκιά.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
- Βγαίνουμε στην αυλή, μια ηλιόλουστη μέρα και παίζουμε με τις σκιές μας. Παροτρύνουμε τα παιδιά να παρατηρήσουν τις σκιές τους που σχηματίζονται στο τσιμέντο, στον τοίχο κ.τ.λ. Στη συνέχεια διαλέγουμε ένα σταθερό σημείο και βάζουμε ένα παιδί να σταθεί σε όποια στάση θέλει. Ένα άλλο παιδί σχεδιάζει με κιμωλία τη σκιά του στη γη. Μετά το παιδί φεύγει και προσπαθεί από τη θέση του κάποιο άλλο παιδί να γεμίσει με τη σκιά του το περίγραμμα με την κιμωλία. Κάνουμε ερωτήσεις του τύπου: Γιατί δεν ταιριάζει η μία σκιά με την άλλη; Τι μπορούμε να κάνουμε; Η σκιά του δεύτερου παιδιού είναι πιο μεγάλη ή πιο μικρή; Μετά από 1 ώρα βγαίνουμε και πάλι στην αυλή και βάζουμε το ίδιο παιδί στην ίδια στάση, με τον ίδιο προσανατολισμό, να σταθεί στο ίδιο σημείο. Σχεδιάζουμε και πάλι το περίγραμμα της σκιάς και παρατηρούμε τις αλλαγές. Επαναλαμβάνουμε το ίδιο αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας ( αν είμαστε σε ολοήμερο). Η συζήτηση επικεντρώνεται στις αλλαγές του σχήματος, του μεγέθους και της θέσης. Παρατηρούμε κάθε φορά τη θέση του ήλιο στον ουρανό, τη θέση του παιδιού και τη θέση της σκιάς.
- Τοποθετούμε ένα κοντάρι στην αυλή του σχολείου και παρακολουθούμε τη σκιά του κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Φωτίζουμε με ένα φακό την υδρόγειο καθώς γυρίζει γύρω – γύρω, έτσι ώστε να κατανοήσουμε τη μέρα και τη νύχτα.
- Φτιάχνουμε μια μεγάλη ομπρέλα με πανιά ή χρησιμοποιούμε μία ομπρέλα θαλάσσης και ανοίγουμε στη μέση μια τρύπα. Τη βγάζουμε έξω στην αυλή και παρατηρούμε πως περνούν οι ακτίνες του ήλιου μέσα από την τρύπα, ενώ κάτω από το πανί έχουμε σκιά ( συζήτηση για την τρύπα του όζοντος και τις πόσο βλαβερές μπορεί να γίνονται ακτίνες του ήλιου)
- Ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τον εαυτό τους, τον ήλιο και τη σκιά που σχηματίζεται. Ζητάμε από κάθε παιδί να σχολιάσει τη ζωγραφιά του και στη συνέχεια στον κύκλο προσπαθούμε να σχολιάσουμε, ο ένας τη ζωγραφιά του άλλου.( έχει ενδιαφέρον το χρώμα που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να φτιάξουν τη σκιά τους, αλλά και οι σχολιασμοί τους για τις θέσεις σκιών και εμποδίων)
- Δίνουμε σε φύλλο εργασίας τη σκιά ενός παιδιού και τους ζητάμε να ζωγραφίσουν τον ήλιο. Ενδιαφέρον θα έχει οι σκιές να είναι σε διαφορετική θέση στο φύλλο κάθε παιδιού.
- 7. Χρησιμοποιούμε μέσα στην τάξη, κατά προτίμηση σε έναν αρκετά σκοτεινό χώρο, φακούς και διάφορα αντικείμενα ή φιγούρες από το θέατρο σκιών και δημιουργούμε σκιές. Με διάφορα ερωτήματα θέτουμε προβληματισμούς που σχετίζονται με το μηχανισμό σχηματισμού της σκιάς, το μέγεθος της σκιάς και τον αριθμό των σκιών. Πως θα σχηματίσουμε τη σκιά; Που θα βάλουμε το εμπόδιο; Πως θα φτιάξεις σκιές στον τοίχο; Πως μπορείς να στείλεις τη σκιά στη Μαρία; Πως θα φτιάξεις μια μικρή ή μια μεγάλη σκιά; Πως θα ξαπλώσει η σκιά; Πως θα πλησιάσουν οι σκιές; Πως μπορείς να φτιάξεις δύο ή τρεις ίδιες σκιές;
- 8. Σε χαρτί του μέτρου ή ξεχωριστά στην αρχή κάθε παιδί, αποτυπώνουν τα περιγράμματα σκιών από διάφορα αντικείμενα ή άτομα. Στη συνέχεια συζητούμε για το χρώμα της σκιάς και δημιουργούμε διάφορες αποχρώσεις γκρι και μαύρου. Ζωγραφίζουν τα αποτυπώματα των σκιών και συνθέτουν ένα ομαδικό έργο.
- 9. Σε ένα ζάρι έχουμε φτιάξει σε δύο πλευρές του μία σκιά, στις άλλες δύο σκιές, σε μία πλευρά τρεις σκιές και στην τελευταία τίποτε. Χωρίζουμε τα παιδιά σε ζευγάρια, ενώ θέτουμε στη διάθεσή τους διάφορα αντικείμενα και τρεις φακούς. Με τη σειρά το κάθε ζευγάρι ρίχνει το ζάρι. Ανάλογα με ότι τύχει πρέπει να σχηματίσει τις αντίστοιχες σκιές. Π.χ. αν τύχει η πλευρά με τις δύο σκιές, παίρνουν δύο φακούς και φτιάχνουν δύο σκιές, αν τύχει τρεις, καμία κ.ο.κ. Παίρνουν πόντους 1, 2, 3 ανάλογα με το αποτέλεσμα που σχετίζεται με τον αριθμό των σκιών που σχηματίζουν. Σε μία λίστα όπου αναγράφονται τα ζευγάρια που παίζουν καταγράφονται και οι πόντοι.
- 10. Σχεδιάζουμε εικόνες που απεικονίζουν ήλιο, εμπόδιο και σκιά σε διάφορες διατάξεις σωστές και λάθος. Δίνουμε στα παιδιά ένα σακουλάκι με φακές και ζητάμε να σημαδέψουν είτε σε ομάδες είτε ατομικά κάποια εικόνα και παίρνουν πόντους όταν βρουν αν η εικόνα είναι σωστή ή λάθος και εξηγήσουν την απάντησή τους.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
- Ζητάμε από τα παιδιά να αιτιολογούν τις επιλογές τους , είτε είναι λύσεις που δίνουν, είτε διορθώνουν άλλα παιδιά ή τον εαυτό τους. Έτσι κινητοποιούνται μεταγνωστικοί μηχανισμοί.
- Ας μη βιαζόμαστε να απαντήσουμε στις ερωτήσεις των παιδιών. Ο προβληματισμός ιδιαίτερα όταν είναι έντονος και οι διαφωνίες είναι πηγή γνώσης, για τα παιδιά.
- Ας ψάξουμε για τα υλικά που θα προκαλέσουν προβληματισμό και διαφωνία.
- Διατυπώνουμε εναλλακτικές ερωτήσεις, όταν οι απαντήσεις των παιδιών δεν είναι επαρκείς.
- Αφήνουμε όλα τα παιδιά να μιλήσουν χωρίς να εκδηλώσουμε την άποψή μας από τις πρώτες απαντήσεις – λύσεις, ώστε να εκφραστούν όλα τα παιδιά.
- ( Υλικό που χρησιμοποιήθηκε στα ΠΕΚ Μυτιλήνης κατά τη διάρκεια της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Νεοδιόριστων Νηπιαγωγών, με επιμορφώτρια τη νηπιαγωγό Καραθανάση Άννα)
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.