Μελέτη διερευνά ποια γονίδια επηρεάζουν την αριστεροχειρία και την αμφιδεξία (Με ελληνική συμμετοχή). Διαπιστώθηκε ότι η αριστεροχειρία είναι ένα πολυγονιδιακό (41 γονίδια), αλλά και πολυπαραγοντικό χαρακτηριστικό, μια και περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την αριστεροχειρία. Τα εμπλεκόμενα γονίδια επηρεάζουν εγκεφαλικές λειτουργίες.
Αριστεροχειρία ονομάζεται η προτίμηση για χρήση του αριστερού χεριού αντί του δεξιού για καθημερινές δραστηριότητες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη γραφή. Οι άνθρωποι που εμφανίζουν αυτό το φαινόμενο ονομάζονται αριστερόχειρες.
Σήμερα είναι ευρέως γνωστό ότι η αριστερόχειρα τρέχει σε οικογένειες – δύο αριστερόχειρες γονείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν παιδιά με αριστεροχειρία από ότι δύο δεξιόχειρες γονείς. Το εύρημα αυτό, ότι η αριστεροχειρία είναι σε κάποιο βαθμό κληρονομική, αποτέλεσε την πρώτη συνάντηση μου με την επιστημονικά έρευνα, όταν ο τότε επιμελητής του εργαστήριου Βιολογίας του ΑΠΘ (1963-1966) και μετέπειτα καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών Μιχάλης Πελεκάνος, διερευνούσε τα αίτια της αριστεροχειρίας. Αρχικά, οι επιστήμονες θεώρησαν ότι ένα μόνο γονίδιο προκαλεί την αριστεροχειρία, αλλά νεότερες μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό δεν συμβαίνει.
Διεθνής πολυμελής ερευνητική ομάδα μελέτησε 1,7 εκατομμύρια άτομα και έδειξε ότι οι αριστερόχειρες αποτελούν το 11%, οι αμφιδέξιοι το 2,1%, ενώ οι υπόλοιποι είναι δεξιόχειρες. Επιπλέον, συνδυάζοντας μελέτη όλου του γονιδιώματος με τη συμπεριφορά βρήκαν ότι 41 γενετικοί τόποι σχετίζονταν με την αριστεροχειρία και 7 σχετίζονταν με την αμφιδεξία
Η λειτουργική ανάλυση αποκάλυψε ότι τα γονίδια που σχετίζονται με την αριστεροχειρία εμπλέκονται σε βιολογικές οδούς σημαντικές για τη ρύθμιση των μικροσωληνίσκων, την ανάπτυξη των νευρώνων και τη μορφολογία του ιππόκαμπου. Έτσι, οι λειτουργικές ομάδες γονιδίων που σχετίζονται με την αριστεροχειρία φαίνονται να εμπλέκονται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και όχι τη χρήση των χεριών.
Η συσχέτιση μεταξύ των μικροσωληνίσκων και της αριστεροχειρίας θα μπορούσε επίσης να ρίξει φως σε ένα μεγάλο μυστήριο/ερώτημα: γιατί οι ασθενείς με ορισμένες ψυχιατρικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια, έχουν σημαντικά αυξημένα ποσοστά αριστεροχειρίας και αμφιδεξίας. Δεδομένου ότι οι μεταλλάξεις στα γονίδια που σχετίζονται με τους μικροσωληνίσκους έχουν συνδεθεί με διάφορες νευροψυχιατρικές διαταραχές, η συνάφεια αυτών των δομών για αριστεροχειρία μπορεί να εξηγήσει γιατί οι ασθενείς με αυτές τις διαταραχές εμφανίζουν αλλαγές στην ικανότητα προτίμησης χρήσης χεριού.
*Βιβλιογραφία. Gabriel Cuellar Partida, Panos Deloukas, et al. Medland bioRxiv 831321; doi: https://doi.org/10.1101/831321
ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟΧΕΙΡΙΑΣ
