ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Στα χωριά μας, παραμονές Χριστουγέννων, κάθε νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει ένα γερό και χοντρό ξύλο. Είναι το Χριστόξυλο που θα καίει από τα Χριστούγεννα ως και τα Φώτα στο τζάκι του σπιτιού. Καθώς αυτό καίγεται ζεσταίνεται στη Φάτνη ο νεογέννητος Χριστός.
ΚΟΛΙΝΤΑ ΜΠΑΜΠΟ
Σε πολλά από τα χωριά μας αναβιώνει το έθιμο που έχει σχέση με τη σφαγή των νηπίων από τον Ηρώδη. Οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές το βράδυ της προπαραμονής των Χριστουγέννων και φωνάζουν “Κόλιντα Μπάμπο” που σημαίνει “σφάζουν γιαγιά” , για να το μάθουν οι άνθρωποι και να προφυλαχτούν.
Καλήν ημέρα άρχοντες
κι αν είναι ορισμός σας
Χριστού τη θεία γέννηση
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Αλήθεια λένε κάλαντα σε άλλες χώρες; Τι έθιμα έχουν χρονιάρες μέρες;
ΑΓΓΛΙΑ: Η προσμονή των Χριστουγέννων θέλει πλούσιο στολισμό με αλεξανδρινά λουλούδια και κλαδιά “γκι”. Είναι παράδοση αγαπημένα πρόσωπα να ανταλλάσσουν φιλιά κάτω από τα “γκι”. Η οικογένεια συγκεντρώνεται στο γιορτινό τραπέζι που έχει απαραίτητα γαλοπούλα, κρεατόπιτες και χριστουγεννιάτικη πουτίγκα. Τα παιδιά γράφουν γράμμα στον “Father Christmas”, δίνουν ευχές και ζητούν δώρα. Ρίχνουν το γράμμα στο τζάκι ώστε ο καπνός να το πάρει στον Βόρειο Πόλο.
ΓΑΛΛΙΑ: Στη Γαλλία δεν είναι σημαντική η προ των Χριστουγέννων περίοδος. Όμως τα Χριστούγεννα είναι σημαντική γιορτή. Η οικογένεια συγκεντρώνεται για το εορταστικό δείπνο “reveillon”. Στο τραπέζι υπάρχουν πολύ πλούσια πιάτα και εκλεκτά κρασιά. Τα δώρα φέρνει ο “Pere Noel” δηλαδή ο “πατέρας των Χριστουγέννων” και τα αλεξανδρινά λουλούδια αποκαλούνται ¨Etoiles de Noel” δηλαδή “αστέρια των Χριστουγέννων”.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Η περίοδος πριν από τα Χριστούγεννα είναι πολύ σημαντική. Είναι χαρακτηριστικές οι υπαίθριες αγορές στα κέντρα των πόλεων που είναι γεμάτες με γλυκά, στολίδια και ζεστό κόκκινο κρασί. Τα δώρα φέρνει στις 6 Δεκεμβρίου ανήμερα της γιορτής του ο Άγιος Νικόλαος στα καλά παιδιά, ενώ στα άτακτα παιδιά φέρνει βέργες. Οι Γερμανοί στολίζουν ιδιαίτερα τα σπίτια τους. Διατηρούν το έθιμο του στεφανιού με τα τέσσερα κηροπήγια και το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου ημερολογίου από 1 ως 24 Δεκεμβρίου. Το τραπέζι έχει ψητή χήνα, κόκκινο λάχανο, πατάτες, πέστροφα. Από 27 Δεκεμβρίου ως 6 Ιανουαρίου παιδάκια ντυμένα μάγοι τραγουδούν κάλαντα από σπίτι σε σπίτι γράφοντας στην πόρτα όσων ανοίγουν τα αρχικά των ονομάτων των μάγων δίπλα στην ημερομηνία.
ΙΣΠΑΝΙΑ: Στην Ισπανία η Χριστουγεννιάτικη περίοδος αρχίζει με την κλήρωση της 22ης Δεκέμβρη. Την παραμονή των Χριστουγέννων “Noche Buena” μαζεύεται όλη η οικογένεια. Τα σπίτια είναι στολισμένα με αλεξανδρινά λουλούδια και κεριά. Στο τραπέζι υπάρχουν πλούσια φαγητά. Ο πετεινός “Misa del Gallo” είναι ο πρώτος που ανακοινώνει το μήνυμα της γέννησης. Στις 5 Ιανουαρίου στην “Cabalgata de Reyes” (παρέλαση) άνθρωποι ντυμένοι μάγοι και άλλα πρόσωπα της γέννησης πετούν γλυκά στα παιδιά.
ΙΤΑΛΙΑ: Η Χριστουγεννιάτικη περίοδος αρχίζει στις 8 Δεκεμβρίου. Τα σπίτια και οι πλατείες των πόλεων διακοσμούνται με αλεξανδρινά λουλούδια, Χριστουγεννιάτικα δένδρα, κεριά, λαμπιόνια και φυσικά τη Φάτνη. Η Φάτνη είναι η συμβολή των Ιταλών στον εορτασμό των Χριστουγέννων. Πρώτος ο Φραγκίσκος της Ασίζης δημιούργησε αναπαράσταση της γέννησης με αγαλματίδια. Πολλοί άνθρωποι νηστεύουν και παρακολουθούν τη λειτουργία. Στο πλούσιο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι τα παιδιά απαγγέλλουν ποιήματα και παίρνουν χαρτζιλίκι. Τα δώρα φέρνει η Μπεφάνα, η καλή φτωχή μάγισσα με τα ξύλινα τσόκαρα, πετώντας με τη μαγική της σκούπα από σπίτι σε σπίτι. Γλυκά για τα καλά παιδιά, κάρβουνα για τα άτακτα.
ΠΟΛΩΝΙΑ: Οι Πολωνοί στολίζουν τα σπίτια τους και νηστεύουν πριν τα Χριστούγεννα. Περιμένουν την παραμονή των Χριστουγέννων για το πλούσιο τραπέζι με το απαραίτητο λευκό τραπεζομάντιλο. Η γιορτή αρχίζει με το μοίρασμα του Χριστουγεννιάτικου μπισκότου και ανταλλαγή ευχών. Υπάρχει πάντα ένα άδειο πιάτο στο τραπέζι για όποιον έρθει ξαφνικά. Τα δώρα μοιράζει ο νεότερος της οικογένειας και δεν είναι προσωπικά. Μοιράζονται τυχαία.
ΚΥΠΡΟΣ: Στην Κύπρο προσμένουν με χαρά τη γέννηση του Χριστού. Οι νοικοκυρές στολίζουν το Χριστουγεννιάτικο δένδρο και φτιάχνουν γλυκά, κουραμπιέδες, μελομακάρονα και το Χριστόψωμο ή Γεννόπιτα. Προσκαλούν στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι συγγενείς ή φίλους. Παλιά κάθε οικογένεια έσφαζε το δικό της γουρούνι. Τα παιδιά λένε κάλαντα και παίρνουν χαρτζιλίκι.
ΡΩΣΙΑ: Στη Ρωσία τα Χριστούγεννα γιορτάζονται σύμφωνα με το Ιουλιανό, παλιό ημερολόγιο, δηλαδή δυο βδομάδες αργότερα. Οι Ρώσοι νηστεύουν σαράντα μέρες. Την παραμονή των Χριστουγέννων δεν τρώνε ώσπου να εμφανιστεί το πρώτο αστέρι στον ουρανό. Μετά τη λειτουργία στις ορθόδοξες εκκλησίες οι πιστοί στρώνουν το πλούσιο τραπέζι και ανταλλάσσουν επισκέψεις ακόμα και απρόσκλητοι. Επίσης ψάλλουν κάλαντα και παίρνουν χαρτζιλίκι. Υπάρχουν πολλές ιστορίες για την Μπαμπούσκα. Μια από αυτές λέει πως ακύρωσε ή γέλασε τον σοφό μάγο και έτσι δεν πήγε κανείς από τους δύο να δει τον νεογέννητο Χριστό. Όμως μετάνιωσε. Γι’ αυτό κάθε χρόνο ξεκινάει το ταξίδι της για να τον βρει. Επειδή όμως δεν τον βρίσκει ποτέ μοιράζει τα δώρα στα παιδιά.
ΚΑΛΑΝΤΑ
Νικηφόρος Λύτρας , Τα Κάλαντα
Τα κάλαντα είναι πανελλήνιο έθιμο. Σ’ αυτά περιγράφεται το γεγονός της γέννησης του Χριστού. Καταλήγουν σε παινέματα για τον νοικοκύρη και την οικογένειά του. Όμως υπάρχουν και τα σκωπτικά κάλαντα, γι’ αυτούς που δεν ανοίγουν την πόρτα τους.
Τα δικά μας σκωπτικά κάλαντα, γι’ αυτούς που δεν ανοίγουν λόγω οικονομικών δυσκολιών:
Καλήν ημέρα άρχοντες…
χίλια χρόνια να ζήσει.
Κι εσύ κυρά που είσαι καλή
άνοιξέ μας την πόρτα
τόσες ευχές σου δώσαμε
και δεν έχεις τα κότσια.
Ξέρουμε δεν έχεις ευρώ
αλλά σε εκτιμάμε
γι’ αυτό μην κάνεις την κουφή
και δεν ξαναπερνάμε.
Θοδωρή, Αλεξάνδρα, Έλενα, Ραφαέλα, Έλενα, Άννα, Σίμο, Κατερίνα, Δημήτρη, Μαρία, Αναστασία και Σοφία
Καλά Χριστούγεννα
Χρόνια Πολλά!