Μέσα σε μία εποχή σκοταδισμού, που καταδίκαζε οτιδήποτε καινούριο, ένας άνθρωπος κατάφερε όχι μόνο να αμφισβητήσει τις κραταιές αντιλήψεις της εποχής αυτής, αλλά και να τις ανατρέψει.

Η αμφισβήτηση αυτής της αλήθειας ήταν για τους εκκλησιαστικούς κύκλους υποψία αίρεσης και οι υποστηρικτές των αντίθετων θεωριών συλλαμβάνονταν και στέλνονταν στην Ιερά Εξέταση και πολλοί νεωτεριστές επιστήμονες οδηγήθηκαν στην πυρά.

Ο Γαλιλαίος, ο οποίος πάντα διακήρυττε αυτή την… άποψη και του είχαν γίνει πολλές συστάσεις πριν συλληφθεί, όταν βρέθηκε μπροστά στην Ιερά Εξέταση, για να γλιτώσει τη θανατική ποινή, αρνήθηκε όσα μέχρι τότε υποστήριζε.

Όπως ο θρύλος διασώζει στο τέλος της απολογίας του, περνώντας μπροστά από τους δικαστές, ψιθύρισε: «Και όμως γυρίζει»! Ο Γαλιλαίος γλύτωσε τη θανατική καταδίκη, μα καταδικάστηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό χωρίς χρονικό όριο, λόγω «βαρύτατων εγκλημάτων» και «υποψίας αίρεσης».

Επίσης απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του βιβλίου του που περιείχε «κατά λάθος» τις αιρετικές αντιλήψεις. Πάντως η φράση αυτή – «Και όμως γυρίζει» – απέμεινε στους αιώνες σαν σύμβολο της δύναμης της επιστήμης, έναντι σε κάθε προσπάθεια να σκεπαστεί το φως της αληθινής γνώσης.

Η ζωή του

Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι ήταν παιδί οικογένειας ευγενών της Φλωρεντίας. Από μικρός έδειξε τα δείγματα της ευφυίας του και έτσι ο πατέρας του μοχθούσε προκειμένου να του παράσχει τα απαραίτητα εφόδια για να σπουδάσει.

Τελικά ο Γαλιλαίος πήγε στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και γράφτηκε στην Ιατρική σχολή, χωρίς όμως να καταφέρει να ολοκληρώσει τις σπουδές του, λόγω έλλειψης χρημάτων. Έτσι ένας πλούσιος οικογενειακός φίλος φροντίζει να του βρει δουλειά, κάνοντας διαλέξεις περί Φυσικής στο πανεπιστήμιο της Πάδοβα, ενώ αργότερα γίνεται και επίσημος μαθηματικός στον μεγάλο Δούκα της Τοσκάνης.

Από τους βασικούς πυλώνες «αντίστασης» στις μελέτες του, αλλά και τις θεωρίες του, ήταν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που την εποχή εκείνη με διατάγματα ήλεγχε σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής των ανθρώπων.
Επειδή τόλμησε να αντιταχθεί στην παραδεδεγμένη διδασκαλία, που υποστήριζε ότι ο Ήλιος, η Σελήνη και τα άστρα γύριζαν γύρω από τη Γη, η οποία έμενε ακίνητη και υποστήριξε το ακριβώς αντίθετο, ότι δηλαδή η Γη και οι άλλοι πλανήτες, στρέφονται γύρω από τον Ήλιο, θεωρήθηκε αιρετικός.

Η Καταδίκη του

Κύρια κατηγορία για την καταδίκη του Γαλιλαίου ήταν η αθέτηση του Διατάγματος του Καταλόγου των Απαγορευμένων που δημοσιεύτηκε στις 6 Μαρτίου 1616, ο οποίος μεταξύ άλλων απαγορεύει οποιαδήποτε νύξη ή υποστήριξη της ηλιοκεντρικής θεωρίας του Κοπέρνικου, που είχε ως βάση τις ανακαλύψεις και μελέτες του Έλληνα αστρονόμου και μαθηματικού, Αρίσταρχου του Σάμιου, σύμφωνα με την οποία δε γυρίζει ο ήλιος γύρω από τη γη, αλλά η γη και οι υπόλοιποι πλανήτες γύρω από τον ήλιο.

Τότε δόθηκε ρητή εντολή στον Γαλιλαίο να μην υποστηρίξει, ούτε να υπερασπιστεί, ούτε να διδάξει με οποιονδήποτε τρόπο την άποψη της ακινησίας του Ήλιου και της κίνησης της Γης.

Ο Γαλιλαίος υποσχέθηκε να υπακούσει, αφέθηκε ελεύθερος και απέφυγε έτσι τον κίνδυνο να λογοκριθεί ή να απαγορευτεί κάποιο από τα βιβλία του. Μέχρι τότε, είχε δώσει μεγάλο αγώνα, ώστε να πείσει για την εγκυρότητα του κοπερνίκιου δόγματος.

Ο Γαλιλαίος κλήθηκε στο Ιεροδικείο στη Ρώμη το 1633, φυλακίστηκε, βασανίστηκε και για να αποφύγει τη θανατική ποινή αρνήθηκε πως μέσα από τον «διάλογο»κηρύσσει το δόγμα του Κοπέρνικου ως αστρονομική αλήθεια και τελικά αποκήρυξε τις ιδέες του όσον αφορά την κίνηση της Γης.

Όπως λέγεται, αυτουργός της επίκλησης του Γαλιλαίου στην Ρώμη ήταν ο Πάπας Ουρβανός Η΄, ο οποίος, διαβάζοντας το βιβλίο θεώρησε πως ο «διάλογος»του Γαλιλαίου δεν αναδείκνυε την παντοδυναμία του Κυρίου, έναντι της ανθρώπινης επιστήμης.

Βασάνισε η Ιερά Εξέταση τον Γαλιλαίο;

Μερικοί ιστορικοί αναφέρουν ότι η Ρωμαϊκή Ιερά Εξέταση ίσως υπέβαλε τον Γαλιλαίο σε σωματικά βασανιστήρια. Η καταδικαστική απόφαση που εκδόθηκε σε βάρος του δήλωνε ότι, προκειμένου να εξακριβωθούν οι πραγματικές προθέσεις του Γαλιλαίου, ήταν απαραίτητο να διενεργηθεί εναντίον του «εξονυχιστική εξέταση». Στην ορολογία της Ιεράς Εξέτασης αυτό συχνά σήμαινε «βασανιστήρια», πιθανόν εννοώντας στην καλύτερη περίπτωση «την προφορική απειλή σωματικών βασανιστηρίων».

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπήρχαν στάδια και βαθμίδες βασανιστηρίων. Αυτά μπορούσαν να περιλαμβάνουν οτιδήποτε από το να δείξουν απλώς στο θύμα τα όργανα βασανισμού μέχρι του σημείου να το γδύσουν ή να το δέσουν ή ακόμα και να του προκαλέσουν σωματικό πόνο αυξανόμενης έντασης. Η φύση της «εξονυχιστικής εξέτασης» του Γαλιλαίου παραμένει μυστήριο.