Ο καλός συνάδελφος Νίκος Καραμπατάκης, έκανε αυτή την ανάρτηση στο Facebook, εκφράζοντας και προσωπικές εμπειρίες. Για κάθε λόγο αξίζει να δούμε, με λίγα λόγια, τι είναι αυτό Φιλανδικό μοντέλο εκπαίδευσης, για το οποίο γίνεται ιδιαίτερος λόγος.
Mία από τις πιο επιτυχημένες ευρωπαϊκές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην υποχρεωτική εκπαίδευση έλαβε χώρα τα τελευταία χρόνια στη Φινλανδία. Eκεί ξεκίνησε μια ριζική αναμόρφωση του συστήματος, που βασίστηκε στην ολοκληρωτική αποδέσμευση από το αρτηριοσκληρωτικό μοντέλο απλής μεταβίβασης γνώσεων στους μαθητές. Kαταργήθηκε η διδασκαλία από καθέδρας δίνοντας τη δυνατότητα σε διδασκαλία κατά ομάδες, εισήχθη η εξατομικευμένη μάθηση, ενισχύθηκε ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών στα αναλυτικά προγράμματα, αποσυνδέθηκε η φοίτηση σε συγκεκριμένες τάξεις από την ηλικία των μαθητών. Mία από τις πιο σημαντικές παραμέτρους στο φινλανδικό σύστημα είναι η συνεχής αξιολόγηση. Oι μαθητές αξιολογούνται συνεχώς και τα γραπτά τεστ είναι στην ημερήσια διάταξη σε όλη τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Παράλληλα, οι δάσκαλοι αξιολογούνται από ανεξάρτητα συστήματα. Oι σχολικές μονάδες λειτουργούν αποκεντρωμένα. Eχουν καταφέρει να δομήσουν έτσι τη λειτουργία τους ώστε, χωρίς να παραβαίνουν τη γενική νομοθεσία, να μπορούν να ρυθμίζουν μόνοι τους ζητήματα στα οποία υπεισέρχονται σημαντικά οι παραδόσεις και οι ιδιαιτερότητες της περιοχής. Eπίσης έχουν κάνει πολλά βήματα στην έρευνα, η οποία έχει ένα σοβαρό αντίκρισμα στη βιομηχανία, στο εμπόριο, στην παραγωγή, και κατ? επέκτασιν αρκετές θέσεις εργασίας για τους νέους. Δηλαδή φαίνεται πως το φινλανδικό μοντέλο ανταποκρίνεται και στην ανάγκη για ευρείες γενικές γνώσεις αλλά και στα ζητούμενα της αγοράς εργασίας με την επαρκή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση που προσφέρει, καταπολεμώντας αποτελεσματικά τη διαρθρωτική ανεργία. Φθάνοντας σε ένα πολυθέσιο σχολείο του Ελσίνκι, το πρώτο πράγμα που σου κάνει εντύπωση είναι η συνύπαρξη παιδιών με μεγάλο εύρος ηλικιών. Επειδή οι μαθητές μένουν στο ίδιο σχολείο για εννέα χρόνια, μπορεί κάποιος να δει εφήβους στη σκάλα αλλά και μικρά παιδιά επτά χρονών να παίζουν στην παιδική χαρά του σχολείου.Αυτή ίσως είναι και η μεγαλύτερη διαφορά που έχουν τα σχολεία της Φινλανδίας και της Ελλάδας – ότι οι μαθητές περνούν εννέα χρόνια στο ίδιο σχολείο, συνδυάζοντας τους ρόλους της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.Τα παιδιά αρχίζουν τα επίσημα μαθήματα τους όταν γίνονται επτά χρονών και μένουν στο ίδιο σχολείο έως ότου γίνουν 16. Ακολούθως θα πάνε ή στο λύκειο, που θα τους οδηγήσει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ή σε μια επαγγελματική σχολή.Συνήθως τα σχολεία στην Φινλανδία έχουν πολλούς ανοικτούς χώρους, γυάλινους τοίχους, έξυπνο σχεδιασμό, βιβλιοθήκες και υπολογιστές. Αισθάνεσαι εκεί μέσα, παρά το μεγάλο αριθμό των μαθητών που έχουν μερικά σχολεία – και 500 παιδιά ακόμα – μια ηρεμία και μια ησυχία που σε ξενίζει.Κι αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε μια άλλη πολιτιστική διαφορά – ότι οι μαθητές δεν φορούν παπούτσια, αλλά περπατούν γύρω με τις κάλτσες τους. Αυτό δίνει μια αίσθηση ενός φιλικού χώρου ή ακόμα και οικογενειακού. Αν και μερικοί από τους εφήβους βρίσκουν ενοχλητικό να έχουν τόσα πολλά μικρά παιδιά γύρω τους, αυτή η συνύπαρξη κάνει να φαίνεται το φινλανδικό σχολείο λιγότερο εφηβικό γκέτο από ό,τι ένα συνηθισμένο σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι δάσκαλοι αναγνωρίζουν ότι αυτή η ενιαία σχολική δομή σημαίνει ότι το προσωπικό ξέρει τους μαθητές και τις οικογένειές τους πολύ καλά, δεδομένου ότι οι μαθητές θα είναι εκεί από τη νηπιακή ηλικία. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία αυτά λένε ότι το σύστημα του ενιαίου σχολείου, με ένα γνωστό περιβάλλον, κάνει τα παιδιά να αισθανθούν ασφαλέστερα, με μικρή πιθανότητα του φόβου για το άγνωστο και μια πιο εύκολη μετάβαση στα εφηβικά χρόνια και έπειτα στο επόμενο στάδιο της προχωρημένης εκπαίδευσης (Λύκειο). “Η βάση της εκπαίδευσης και της διδασκαλίας μας είναι η ισότητα”, λέει μια δασκάλα και συμπληρώνει ότι η θέση του δασκάλου στη Φινλανδία έχει μεγάλο κύρος και αναγνωρίζεται η κοινωνική διάσταση του εκπαιδευτικού έργου. Μια άλλη παράμετρος είναι η καλή γνώση των Αγγλικών που ξέρουν τα παιδιά, που διδάσκονται μόνο στο σχολείο τους κι όχι στα φροντιστήρια και σε ιδιαίτερα μαθήματα. Κι αυτό γιατί η καλή γνώση μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους Φινλανδούς, γιατί η γλώσσα τους είναι ξεκομμένη από τις υπόλοιπες παραδοσιακές γλώσσες της Ευρώπης (όπως και η Ελληνική).Τα παιδιά αποκτούν την πρώτη τους επαφή με τις ξένες γλώσσες παρακολουθώντας ταινίες στη τηλεόραση (οι ταινίες εκεί δεν είναι μεταγλωττισμένες όπως στη Γερμανία για παράδειγμα). Έτσι, τα παιδιά από πολύ νωρίς προσπαθούν να διαβάζουν τους υπότιτλους και παράλληλα ακούνε την ξένη γλώσσα. Αλλά αποκτούν εμπειρίες της ξένης γλώσσας και μέσα από την τεχνολογία, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, από τα game boy κλπ.Επιγραμματικά θα λέγαμε ότι στη Φινλανδία η εκπαίδευση έχει αναχθεί σε αγαθό υψηλής αξίας από τη δεκαετία του ’70. Τότε άρχισε η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, καρποί της οποίας είναι η σημερινή αναγνώριση από όλο τον κόσμο. Πιστεύουν ότι μέσω της εκπαίδευσης η οικονομία στις σύγχρονες κοινωνίες λειτουργεί αποτελεσματικότερα, δίδοντας παράλληλα στην αγορά εργασίας τη δυνατότητα να αποδίδει τα μέγιστα προς όφελος της ευημερίας του συνόλου.
