Προσφάτως το Πανεπιστήμιο του Cambridge δημοσιοποίησε στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του ένα σημειωματάριο του Νεύτωνα από την εποχή που αυτός φοιτούσε ως προπτυχιακός φοιτητής στο Trinity College (1661-1665).

Αρκετές από τις σελίδες του σημειωματαρίου είναι γραμμένες στα Ελληνικά, όπως φαίνεται και από την εικόνα παρακάτω!

Ολόκληρο το σημειωματάριο του Νεύτωνα βρίσκεται εδώ.

Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π. Χ.

Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ’ ευχήν στην Αποικία
δεν μέν’ η ελαχίστη αμφιβολία,
και μ’ όλο που οπωσούν τραβούμ’ εμπρός,
ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρός
να φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ’ η δυσκολία
είναι που κάμνουνε μια ιστορία
μεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταί
αυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέ
δεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,
για το παραμικρό ρωτούνε κ’ εξετάζουν,
κ’ ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,
με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.
Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·
η κατοχή σας είν’ επισφαλής:
η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.
Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,
κι από την άλληνα την συναφή,
κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική·
είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;
σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,
βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε·
πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,
κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,
απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,
να δούμε τι απομένει πια, μετά
τόση δεινότητα χειρουργική.-

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.
Να μη βιαζόμεθα· είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία.
Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.
Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.
Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;
Και τέλος πάντων, να, τραβούμ’ εμπρός.

Προς επίδοξους πολιτικούς και λογογράφους πολιτικών:

Χρησιμοποιήστε μία οποιαδήποτε φράση από την πρώτη στήλη του παρακάτω πίνακα, έπειτα μία από την δεύτερη, μία από την τρίτη και μία από την τέταρτη. Επαναλάβατε τα παραπάνω όσες φορές θέλετε.

Μπορείτε μα μιλάτε επί ώρες χωρίς να καταλαβαίνει κανείς τι ακριβώς λέτε !!!!

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται; Σύμφωνα με τον Nicholas Boyle, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, η Ανθρωπότητα περνάει κάθε τόσο από το ίδιο σημείο. Μάλιστα προσδιορίζει και την περίοδο του φαινομένου αυτού στα 100 χρόνια περίπου, καθώς αυτά τα χρόνια είναι αρκετά για να ξεχάσουν οι άνθρωποι τα μαθήματα του παρελθόντος. Αν και ο Boyle αναφέρεται στην Ιστορία της Ανθρωπότητας (μακροσκοπικά), εξετάζοντας την Ιστορία της Ελλάδας μπορούμε να βρούμε αρκετές περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν τον παραπάνω ισχυρισμό.

Ας μεταφερθούμε στην Ελλάδα στο τέλος του προπερασμένου αιώνα… Η περίοδος από το 1881 μέχρι το 1897 μπορεί να χαρακτηρισθεί ως περίοδος του δικομματισμού, καθώς στην εξουσία εναλλάσσονται και την μονοπωλούν οι Χαρίλαος Τρικούπης και Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Σε αυτή την περίοδο, και κυρίως από τον Τρικούπη, ξεκινάει μια εντατική ανορθωτική και εκσυγχρονιστική προσπάθεια της χώρας. Ξεκινούν (και μερικά από αυτά ολοκληρώνονται) διάφορα μεγάλα έργα για: το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, την αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας (ολοκληρώθηκε το 1931), την διάνοιξη της Διώρυγας του Ισθμού της Κορίνθου (ολοκληρώθηκε το 1893) κ.λ.π. Επίσης τίθεται σε ισχύ σχέδιο στρατιωτικής και ναυτικής προετοιμασίας της Χώρας, την περίοδο αυτή αποκτήθηκαν από Γαλλικά ναυπηγεία τα θωρηκτά "Ύδρα", "Σπέτσες" και "Ψαρά" τα οποία έδωσαν στην Ελλάδα την υπεροπλία στη θάλασσα έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Για την πραγμάτωση των παραπάνω απαιτούνταν φυσικά πολλά χρήματα τα οποία αντλήθηκαν από διάφορα δάνεια. Και ενώ, αρχικά, το οικονομικό κλίμα ήταν ευνοϊκό και επέτρεπε τον εξωτερικό δανεισμό, μετά το 1890 οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες άρχισαν να γίνονται δυσμενείς για τη Ελλάδα. Εκείνη την εποχή η ελληνική σταφίδα αποτελούσε το κύριο εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας. Όμως το 1892 γίνεται ανασύσταση των γαλλικών αμπελώνων που είχαν πληγεί από την φυλλοξήρα και έτσι είχε προκληθεί ραγδαία αύξηση των σταφυλοκαλλιεργειών στην Ελλάδα. Οι Γάλλοι εισήγαγαν αμερικανικές ποικιλίες κλιμάτων και ταυτόχρονα η Κυβέρνηση της Γαλλίας επέβαλε στην Ελληνική σταφίδα υψηλότατους δασμούς. Οι τοπικές οικονομίες της βόρειας και δυτικής Πελοποννήσου επλήγησαν άμεσα. Η κρίση απασχόλησης στην ύπαιθρο οδήγησε στο πρώτο μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς την Αμερική.

Μέσα σε αυτό το κλίμα την 1η Δεκεμβρίου 1893 ο Τρικούπης με την επιγραμματική φράση "Δυστυχώς επτωχεύσαμεν" κηρύσσει την πτώχευση της Χώρας, δηλαδή την αναστολή καταβολής των δόσεων και την έναρξη των διαπραγματεύσεων με τους ξένους ομολογιούχους. Ο Τρικούπης έμεινε στην εξουσία, παρά την εχθρότητα του Βασιλιά και των ξένων πιστωτών, μέχρι τον Απρίλιο του 1895. Τότε προκηρύσσονται εκλογές στις οποίες θριαμβεύει ο Δηλιγιάννης, ενώ ο ίδιος ο Τρικούπης δεν εκλέγεται καν βουλευτής, αποχωρεί από την πολιτική και φεύγει από τη Χώρα. Ένα χρόνο αργότερα, το Μάρτιο του 1896, πεθαίνει στις Κάννες της Γαλλίας, την εποχή που στην Αθήνα τελούνταν με μεγαλοπρέπεια οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες των νεότερων χρόνων.

Την ίδια εποχή, από μια μικρή ομάδα αξιωματικών, ιδρύεται η μυστική οργάνωση Εθνική Εταιρεία, με σκοπό την προώθηση του Εθνικού Ζητήματος, πιστεύοντας ότι η ηγεσία ήταν ανίκανη να προωθήσει τους εθνικούς στόχους. Η Εθνική Εταιρεία με τις ενέργειές τις παρέσυρε την Κυβέρνηση στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Την εποχή εκείνη τα σύνορα της Ελλάδας εκτείνονταν μέχρι την Θεσσαλία και την Άρτα, που είχαν προσαρτηθεί το 1881. Το αποτέλεσμα του πολέμου αυτού ήταν ταπεινωτικό για την Ελλάδα, αφού οι Τούρκοι κατέλαβαν την Λάρισα, τον Βόλο, τα Φάρσαλα και τον Δομοκό. Η μάχη του Δομοκού, στις 5 Μαΐου 1897, υπήρξε η τελευταία μεγάλη σύγκρουση του πολέμου. Μπροστά στον κίνδυνο "να φτάσουν τα σύνορα στη Λαμία", στις 7 Μαΐου υπογράφτηκε η σύναψη ανακωχής στην περιοχή Ταράτσα λίγο έξω από τη Λαμία.

Στις συνομιλίες για την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης που ακολούθησαν, την Ελλάδα εκπροσώπησαν οι πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Γερμανία, Ιταλία και Αυστρία). Η Τουρκία επιθυμούσε να εκμεταλλευτεί το γεγονός της στρατιωτικής της επικράτησης ώστε να αποκτήσει νέα εδάφη, τελικά απέκτησε μόνο μια σειρά στρατηγικών υψωμάτων στο ύψος των παλαιών συνόρων (του 1881) αλλά η Ελλάδα υποχρεώθηκε να της πληρώσει πολεμική αποζημίωση 4.000.000 τουρκικών λιρών (95 εκατομμύρια χρυσά φράγκα), ποσό που μόνο με δανεισμό θα μπορούσε να βρεθεί. Στη συνέχεια, ως "καλοί φιλέλληνες", οι έξι Μεγάλες Δυνάμεις προθυμοποιήθηκαν να δανείσουν αυτά τα χρήματα με αντάλλαγμα την συγκρότηση μιας Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής (ΔΟΕ) – ενός Διεθνούς Οικονομικού Έλεγχου – από εκπροσώπους των έξι μεσολαβητριών Δυνάμεων, η οποία θα αναλάμβανε να εισπράττει και να διαθέτει τις αναγκαίες προσόδους για την εξυπηρέτηση των ελληνικών χρεών.

Η προσπάθεια των ξένων ομολογιούχων για έναν τέτοιον έλεγχο, είχε αρχίσει από την πτώχευση του 1893, αλλά η άρνηση της Κυβέρνησης να δεχθεί παρέμβαση και έλεγχο στα οικονομικά του Κράτους, ήταν πεισματική. Όμως η ήττα της Ελλάδας στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο έδωσε ξανά την ευκαιρία στους ξένους κεφαλαιούχους να θέσουν επιτακτικά πλέον το όλο ζήτημα μέσω των αντίστοιχων Κυβερνήσεών τους και τελικά να πετύχουν τη σύσταση του ΔΟΕ. Προς τα τέλη Οκτωβρίου του 1897 έφτασαν στην Αθήνα έξι εκπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων για να μελετήσουν την οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση του Ελληνικού Κράτους σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών και να συντάξουν το Νόμο βάσει του οποίου θα λειτουργούσε ο Έλεγχος. Ύστερα από διεργασίες που κράτησαν τρεις μήνες, στις 21 Ιανουαρίου 1898 η Επιτροπή κατέθεσε το σχέδιο Νόμου και η Ελληνική Βουλή ψήφισε αναγκαστικά το σχετικό Νόμο στις 21 Φεβρουαρίου 1898 (Νόμος ΒΦΙΘ, ΦΕΚ 28 Α’/26-2-1898) ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από τις 28 Απριλίου 1898, ημερομηνία από την οποία άρχισε να λειτουργεί ο ΔΟΕ.

Ο Νόμος προέβλεπε ότι: "η επιτροπή ήτις θέλει λειτουργεί μέχρις εντελούς αποσβέσεως των από του έτους 1881 εν τω εξωτερικώ συνομολογηθέντων εις χρυσόν δανείων, συμπεριλαμβανομένων και δια του παρόντος Νόμου προβλεπομένων νέων δανείων, αποτελείται εκ μελών εξ, ήτοι εξ ενός μέλους δι’ εκάστην των μεσολαβησασών Δυνάμεων"

Ο Νόμος όριζε ότι για την υπηρεσία του δημόσιου χρέους θα προορίζονταν οι ακαθάριστες εισπράξεις από:

α) τα μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων και σμύριδος Νάξου. Έσοδα υπολογιζόμενα σε 12.300.000 δρχ. ετησίως.

β) φόρο καπνού, με υπολογιζόμενα έσοδα 6.600.000 δρχ. ετησίως.

γ) τα τέλη χαρτοσήμου με υπολογιζόμενα έσοδα 10.000.000 δρχ. ετησίως.

δ) τους δασμούς των τελωνείων Πειραιά με υπολογιζόμενα έσοδα 10.700.000 δρχ. ετησίως.

Συνολικά 39.600.000 δρχ. ετησίως.

Σε περίπτωση που δεν επαρκούσαν αυτές οι πηγές εσόδων, στον ΔΟΕ εκχωρούνταν και οι εισπράξεις των τελωνείων Λαυρίου (1.500.000), Πατρών (2.400.000), Βόλου (1.700.000) και Κέρκυρας (1.600.000). Επίσης στον ΔΟΕ δόθηκε και η εποπτεία των δημόσιων υπηρεσιών που ήταν αρμόδιες για την είσπραξη των εκχωρηθέντων εσόδων. Κατ’αυτόν τον τρόπο οι προσλήψεις, οι απολύσεις, οι μεταθέσεις και οι προαγωγές
των υπαλλήλων των υπηρεσιών αυτών ήταν υπό την έγκριση του ΔΟΕ.

Επικεφαλής του ΔΟΕ τοποθετήθηκε ο Άγγλος λόρδος Εδουάρδος Λω, το όνομα του οποίου φέρει η κάθετη οδός μεταξύ των λεωφόρων Πανεπιστημίου και Σταδίου ανάμεσα στα κτήρια της Τράπεζας της Ελλάδος και της Αγροτικής Τράπεζας.

Μόλις, λοιπόν, ρυθμίστηκαν δια Νόμου όλα τα ζητήματα του ελέγχου, οι Μεγάλες Δυνάμεις έδωσαν την έγκρισή τους και έτσι η Ελλάδα μπόρεσε να συνάψει δάνειο 170.000.000 χρυσών φράγκων.

Όσον αφορά στα αποτελέσματα του Ελέγχου έχουμε τα εξής: Η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, χαρακτηρίζεται από σχετικό ορθολογισμό των δημοσιονομικών. Επτά προϋπολογισμοί της δεκαετίας 1899-1909 είχαν πλεόνασμα. Μετά το 1920 άρχισε να χαλαρώνει ο έλεγχος του ΔΟΕ ενώ ατόνισε πολύ περισσότερο μετά το 1940. Τυπικά το γραφείο του ΔΟΕ στην Ελλάδα έκλεισε το 1978! Οι παλαιότεροι ίσως θυμούνται την σχετική ετικέτα με την ένδειξη του ΔΟΕ στα σπίρτα και σε άλλα είδη μονοπωλίου.

Αν προσπαθούσαμε να βάλουμε ετικέτες στις ενότητες του παραπάνω κειμένου θα είχαμε: Δικομματισμός, Μεγάλα έργα, Εξοπλισμοί, Ολυμπιακοί Αγώνες, Υπερχρέωση, Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, Οικονομικός Έλεγχος. Αν κάποιος διάβαζε μόνο αυτές τις επικεφαλίδες θα νόμιζε ότι αναφέρονται στο σήμερα (εκτός ευτυχώς από τον πόλεμο). Τυχαίο…; ή πάμε σαν άλλοτε…;

Πηγές:

Εκδοτική Αθηνών, Συλλογικό Έργο, "Ελληνική Ιστορία"
Αλ. Φραγκιάδης, "Ελληνική Οικονομία 19ος – 20ος αιώνας"
Νόμος ΒΦΙΘ (ΦΕΚ 28/26-2-1898)
Εφημερίδα "ΣΚΡΙΠ", 3-1-1898, 20-2-1898
Εφημερίδα "ΤΟ ΑΣΤΥ", 3-1-1898, 16-1-1898, 29-1-1898, 12-2-1898
Εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ", 15-2-1898
Εφημερίδα "ΕΦΗΜΕΡΙΣ", 14-1-1898

Η αντικαπνιστική εκστρατεία στην Ελλάδα ξεκινά πριν από 154 χρόνια. Οι άνθρωποι, τότε, δεν γνώριζαν πόσο κακό προκαλεί το κάπνισμα, όπως ξέρουμε εμείς σήμερα.

Όμως, ο “Όθων, ελέω Θεού βασιλεύς της Ελλάδος” φοβόταν τα δυστυχήματα που μπορούσαν να προκληθούν από τις πυρκαγιές και γι’ αυτό συνέταξε σχετικό διάταγμα, το οποίο υπογράφει, “εν ονόματι του Βασιλέως”, η Βασίλισσα Αμαλία. Το Διάταγμα ήταν λιτό και περιεκτικό, απολαύστε το…

ΔΙΑΤΑΓΜΑ
Περί απαγορεύσεως του καπνίζειν εντός των δημοσίων
γραφείων και καταστημάτων.

ΟΘΩΝ
ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Θέλοντας να προλάβωμεν όσον ενέστι τα εξ ενδεχομένων πυρκαϊών δυστυχήματα, επί τη προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, απεφασίσαμεν και διατάττομεν.
Α’. Απαγορεύεται η χρήσις του καπνίζειν είτε δια καπνοσυρίγκων (τσιμπουκίων), είτε δια σιγάρων, εις πάντας εν γένει τους υπαλλήλους και υπηρέτας του κράτους εντός των δημοσίων γραφείων και καταστημάτων.
Β’. Η απαγόρευσις αύτη επεκτείνεται και εις πάντα άλλον προσερχόμενον εις τα ειρημένα καταστήματα και γραφεία χάριν υποθέσεως ή άλλης τινός αιτίας.
Γ’. Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 31 Ιουλίου 1856.
Εν ονόματι του Βασιλέως
Η Βασίλισσα
ΑΜΑΛΙΑ

Ο Αγώνας για την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό, που ξεκίνησε με την Επανάσταση του 1821, απαιτούσε, για να επιβιώσει και να συνεχιστεί, τον εξωτερικό δανεισμό. Οι μόνοι πρόθυμοι να δανείσουν τους Έλληνες ήταν οι τοκογλύφοι, οι οποίοι έθεσαν όρους εξοντωτικούς. Τελικά συνομολογήθηκαν δύο δάνεια με Άγγλους δανειστές, συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών.

Τον Ιούνιο του 1823 το Εκτελεστικό (ήταν το ένα από τα δύο Σώματα που συστήθηκαν και αποτέλεσαν την Προσωρινή Διοίκηση, όπως θεσμοθετήθηκε στην Α' Εθνοσυνέλευση που διακήρυξε την ανεξαρτησία της Ελλάδας) εξουσιοδότησε τους Ιωάννη Ορλάνδο και Ανδρέα Λουριώτη να μεταβούν στην Αγγλία για τη σύναψη του πρώτου δανείου. Ύστερα από διαπραγματεύσεις, τον Φεβρουάριο του 1824, οι Ορλάνδος και Λουριώτης συνομολόγησαν δάνειο ονομαστικής αξίας 800.000 λιρών με τον οίκο Loughnan – O' Brien.

Το δάνειο αυτό είχε επιτόκιο 5%, προμήθεια 3%, ασφάλιστρα 1,5% και περίοδο αποπληρωμής 36 ετών. Ως εγγύηση για την αποπληρωμή του τέθηκαν από Ελληνικής πλευράς όλα τα δημόσια κτήματα (για την εξόφληση του κεφαλαίου) και όλα τα δημόσια έσοδα από τελωνεία, αλυκές κ.λ.π. (για την αποπληρωμή των τόκων).

Το ποσό που έφθασε τελικά στην Επαναστατική Διοίκηση (Μαυροκορδάτος – Κουντουριώτης) ήταν μόνο 298.726 λίρες και αυτό σε δόσεις! Ας δούμε πώς συνέβη αυτό. Αν και το ονομαστικό κεφάλαιο είχε ορισθεί στις 800.000 λίρες, το πραγματικό κεφάλαιο ορίσθηκε στο 59% του ονομαστικού. Αυτό σημαίνει ότι όποιος πλήρωνε 59 λίρες έπαιρνε μετοχές για 100 λίρες (την ίδια περίοδο το Μεξικό είχε δανεισθεί με 89,5% και το Περού με 88%).

Έτσι το δάνειο ξεκαθάρισε στις 472.000 λίρες. Από αυτό το ποσό κρατήθηκαν προκαταβολικά 80.000 λίρες για τόκους δύο ετών, δόθηκαν για προμήθεια 24.000 λίρες, για ασφάλιστρα δανείου 12.000 λίρες, για τοκοχρεολύσια 16.000 λίρες, για μεσιτείες 26.166 λίρες (μέσα στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται και 5.900 λίρες που πήρε ο Ορλάνδος ισχυριζόμενος ότι το ποσό αυτό το χρωστούσε η Κυβέρνηση στην σύζυγό του!) και 5.045 λίρες για έξοδα διαμονής των Ορλάνδου και Λουριώτη στο Λονδίνο!! Έτσι λοιπόν έμεινε ένα ποσό 308.789 λιρών. Από αυτό συμφωνήθηκε να δοθούν 298.726 λίρες σε μετρητά και 10.063 λίρες σε πολεμικά εφόδια.

Το πρώτο αυτό δάνειο σπαταλήθηκε κυρίως στον εμφύλιο πόλεμο των Ελλήνων, για αμοιβές μισθοφόρων Ρουμελιωτών και Σουλιωτών ενάντια στους Πελοποννήσιους για να κερδίσει η παράταξη του Κουντουριώτη την εμφύλια διαμάχη.

Την ανάγκη για την σύναψη του δεύτερου δανείου δεν επέβαλε μόνο η εξάντληση των χρημάτων του πρώτου, αλλά και η ανάγκη να αντιμετωπισθεί ο Ιμπραήμ με τακτικό στρατό και σύγχρονα ναυτικά μέσα. Έτσι τον Ιούλιο του 1824 το Βουλευτικό αποφασίζει τη σύναψη του νέου δανείου. Την διεκπεραίωση των σχετικών ενεργειών ανέλαβαν πάλι οι Ορλάνδος και Λουριώτης (έμπειροι γαρ) οι οποίοι πήγαν πάλι στο Λονδίνο και τον Φεβρουάριο του 1825 συνομολόγησαν δάνειο ονομαστικής αξίας 2.000.000 λιρών με τον οίκο των αδελφών Ricardo. Το δάνειο αυτό δόθηκε με χειρότερους όρους από αυτούς που είχε δοθεί το πρώτο. Το πραγματικό κεφάλαιο ορίσθηκε στο 55,5% του ονομαστικού, δηλαδή στις 1.110.000 λίρες. Από αυτό κρατήθηκαν προκαταβολικά για τόκους δύο ετών, χρεολύσια, προμήθειες και λοιπές δαπάνες, ποσό 284.000 λιρών. Ποσό 200.902 λιρών διατέθηκε για αναχρηματοδότηση του πρώτου δανείου. Για εξοπλιστικές δαπάνες δόθηκαν 392.540 λίρες ως εξής: 77.540 για αγορά όπλων και πυροβόλων (λίγα έφτασαν στην Ελλάδα), 160.000 για παραγγελία σε Αγγλικά ναυπηγεία έξι ατμοκίνητων πλοίων και 155.000 για τη ναυπήγηση στην Αμερική δύο φρεγατών οπλισμένων με κανόνια. Έτσι το τελικό ποσό σε μετρητά κατέληξε να είναι 232.558 λίρες, δηλαδή λιγότερο από εκείνο του πρώτου δανείου, αν και το δεύτερο είχε συναφθεί σε υπερδιπλάσιο ύψος.

Συνοψίζοντας λοιπόν τα δύο αυτά δάνεια, που ονομάστηκαν "Δάνεια της Αγγλίας", είχαν ονομαστικό κεφάλαιο 2.800.000 λίρες (800.000 + 2.000.000), πραγματικό κεφάλαιο 1.582.000 λίρες (472.000 + 1.110.000). Το υπόλοιπο 1.218.000 (2.800.000 – 1.582.000) έμεινε υπέρ των δανειστών. Η Ελληνική Κυβέρνηση παρέλαβε 531.284 λίρες μετρητά (298.726 + 232.558) και 402.603 λίρες (10.063 + 392.540) σε πολεμικές παραγγελίες, σύνολο 933.887 λίρες. Το υπόλοιπο 648.113 (1.582.000 – 933.887) δόθηκε για προμήθειες, έξοδα δανείου κ.λ.π.

Συμπέρασμα: ο Ελληνικός λαός χρεώθηκε 2.800.000 λίρες και έλαβε 933.887 λίρες, ενώ οι διάφοροι εμπλεκόμενοι (ξένοι και ντόπιοι) έλαβαν 1.866.113 λίρες!!!

Ας δούμε όμως την τύχη των πλοίων που παραγγέλθηκαν με τα χρήματα του δευτέρου δανείου. Σχετικά με την παραγγελία των έξι ατμοκίνητων πλοίων, μόνο τρία έφτασαν στην Ελλάδα ("Καρτερία", "Επιχείρησις" και "Ερμής"). Το 1826 έφτασε το πρώτο ατμόπλοιο, η "Καρτερία", σε κακή κατάσταση, το 1827 έφτασε η "Επιχείρησις" αφού προηγουμένως κινδύνεψε να βουλιάξει μόλις βγήκε στο πέλαγος διότι διερράγησαν οι λέβητες και το 1828 έφτασε το "Ερμής" με χαλασμένη μηχανή. Το ατμόπλοιο "Ακαταμάχητος" κάηκε κατά τις δοκιμές του, ενώ τα υπόλοιπα δύο σάπισαν στον Τάμεση ανίκανα προς πλεύση.

Όσον αφορά στις δύο φρεγάτες που είχαν παραγγελθεί σε ναυπηγεία της Ν. Υόρκης, μόνο μία, η "Ελλάς" ήρθε στην Ελλάδα, ενώ η δεύτερη πουλήθηκε για να χρηματοδοτηθεί η πρώτη, αφού οι ναυπηγοί ζητούσαν παραπάνω χρήματα από τις 155.000 που είχαν συμφωνηθεί. Τελικά η "Ελλάς" ήρθε στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1826. Πέντε χρόνια αργότερα, στις 1-8-1831, το μίσος των καραβοκυραίων κατά του Καποδίστρια θα οδηγήσει τον Ανδρέα Μιαούλη να πυρπολήσει με τα ίδια του τα χέρια την φρεγάτα στο λιμάνι του Πόρου!!!

Για να διευθετηθούν τα προβλήματα με την κατασκευή των φρεγατών, η Ελληνική Κυβέρνηση έστειλε τον έμπορο Αλέξανδρο Κοντόσταυλο στην Αμερική. Αυτός προσέφυγε σε δικαστήρια και τελικά επήλθε η λύση που προαναφέραμε: να πουληθεί η μία φρεγάτα για να σωθεί η άλλη. Αργότερα, βέβαια, ο Κοντόσταυλος έχτισε στην Αθήνα πολυτελή οικία, στον χώρο που είναι τώρα η Παλαιά Βουλή. Κατηγορήθηκε ότι είχε καταχραστεί χρήματα του δανείου για την παραγγελία των φρεγατών. Δεν δικάστηκε ποτέ, δεν αποδείχθηκε τίποτα. Ένας σατιρικός ποιητής της εποχής είχε γράψει: "ο οίκος σου, Κοντόσταυλε, μακρόθεν ομοιάζει τρίκροτον εξ Αμερικής, εξ ου αυτός πηγάζει".

Όταν, αργότερα, ο Καποδίστριας ανέλαβε ως Κυβερνήτης της Ελλάδας, έδωσε την εντολή στον Πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών Α. Κοντόσταυλο (ναι πάλι αυτός!) να κάνει απογραφή. Η αναφορά της Επιτροπής ήταν λεπτομερής και σαφής: «εις το ταμείον του Κράτους ευρέθη εν μόνο νόμισμα και αυτό κίβδηλον»…

Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια …

Πηγές:

Καμπουράκης Δ. "Μια Σταγόνα Ιστορία"
Κατσούλης Γ.Δ., "Οικονομική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως"
Παναγόπουλος Θ.Δ., "Τα Ψιλά Γράμματα της Ιστορίας"
Φωτιάδης Δ., "Καραϊσκάκης"

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα "Αχός της Αράχωβας" τεύχος 7/Απρίλιος-Μάϊος 2010

ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ: Έχεις δύο αγελάδες και δίνεις τη μία στο γείτονά σου.

ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ: Έχεις δύο αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο και σου δίνει λίγο γάλα.

ΦΑΣΙΣΜΟΣ:  Έχεις δύο αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο και σου πουλάει λίγο γάλα.

ΝΑΖΙΣΜΟΣ: Έχεις δύο αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο και σε σκοτώνει κιόλας.

ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΕΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες, η κυβέρνηση παίρνει και τις δύο, σκοτώνει τη μία, αρμέγει την άλλη και στο τέλος πετάει το γάλα.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ: Έχεις δύο αγελάδες, πουλάς τη μία, αγοράζεις έναν ταύρο, πολλαπλασιάζεις το κοπάδι και η οικονομία αναπτύσσεται ομαλά. Στη συνέχεια, πουλάς όλο το κοπάδι, γίνεσαι εισοδηματίας και ζεις καλύτερα.

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ:  Έχεις δύο αγελάδες, πουλάς τη μία και αναγκάζεις την άλλη να παράγει το γάλα που αντιστοιχεί σε τέσσερις αγελάδες. Αργότερα, προσλαμβάνεις έναν εμπειρογνώμονα για να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους η αγελάδα έπεσε νεκρή.

ΓΑΛΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες και απεργείς επειδή θέλεις τρεις.

ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες και τις ανασχεδιάζεις έτσι ώστε να έχουν το 1/10 του μεγέθους τους και να παράγουν 20 φορές περισσότερο γάλα. Μετά σχεδιάζεις ένα έξυπνο καρτούν, το ονομάζεις COWKEMON και το  πουλάς σε όλο τον κόσμο.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες και τις ανασχεδιάζεις έτσι ώστε να ζουν 100 χρόνια, να τρώνε μία φορά το μήνα και να αυτοαρμέγονται.

ΙΤΑΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες αλλά δεν ξέρεις που είναι, έτσι κάνεις διάλειμμα για φαγητό.

ΡΩΣΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες, τις μετράς και μαθαίνεις ότι στην πραγματικότητα έχεις πέντε. Τις ξαναμετράς και μαθαίνεις ότι έχεις πενήντα. Την τρίτη φορά που τις ξαναμετράς μαθαίνεις ότι έχεις ξανά δύο. Μετά σταματάς και ανοίγεις ένα ακόμη μπουκάλι βότκα.

ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες και τριακόσιους ανθρώπους που τις αρμέγουν. Ισχυρίζεσαι ότι εξασφαλίζεις πλήρη απασχόληση και υψηλή παραγωγικότητα και συλλαμβάνεις τον δημοσιογράφο που ανακοινώνει τους παραπάνω αριθμούς.

ΙΝΔΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες και απλά τις λατρεύεις.

ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες και είναι και οι δύο τρελές.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Έχεις δύο αγελάδες, τις πουλάς όσο-όσο, με τα λίγα χρπου σου δίνουν, δίνεις προκαταβολή για να πάρεις αυτοκίνητο, το οποίο αποπληρώνεις σε 6.543 δόσεις.

Η απόσταση ανάμεσα στις δύο ράγιες των σιδηροδρομικών γραμμών στις ΗΠΑ είναι 4 πόδια και 8,5 ίντσες (143,5 cm). Μάλλον παράξενος αριθμός. Γιατί άραγε έχει επιλεγεί το συγκεκριμένο διάκενο; Διότι ο σιδηρόδρομος στις ΗΠΑ κατασκευάστηκε με τον τρόπο που είχε κατασκευαστεί ο σιδηρόδρομος στην Αγγλία, από Άγγλους μηχανικούς που μετανάστευσαν, και οι οποίοι θεώρησαν ότι θα ήταν καλή σκέψη, επειδή θα επέτρεπε να χρησιμοποιηθούν υπάρχουσες ατμομηχανές από την Αγγλία.

Και τότε, γιατί οι Άγγλοι κατασκεύασαν τις ατμομηχανές τους έτσι; Διότι οι πρώτες σιδηροδρομικές γραμμές κατασκευάστηκαν από τους ίδιους μηχανικούς που κατασκεύαζαν τραμ, στο οποίο χρησιμοποιούσαν ήδη το συγκεκριμένο διάκενο.

Και γιατί αυτό το διάκενο; Διότι οι κατασκευαστές του τραμ ήταν και κατασκευαστές αμαξών, που χρησιμοποιούσαν τα ίδια εργαλεία και τις ίδιες μεθόδους.

Γιατί οι άμαξες έχουν αυτό το διάκενο; Διότι, παντού στην Ευρώπη, και στην Αγγλία, οι δρόμοι είχαν λούκια για τους τροχούς των αμαξών και ένα διαφορετικό διάκενο θα προκαλούσε διαρκώς βλάβες στους άξονες.

Και γιατί τα λούκια απέχουν τόσο μεταξύ τους; Οι πρώτες μεγάλες οδοί στην Ευρώπη είχαν κατασκευαστεί από τους Ρωμαίους, με σκοπό να μετακινούνται εύκολα οι λεγεώνες τους. Οι πρώτες άμαξες ήταν οι πολεμικές άμαξες των Ρωμαίων. Οι άμαξες αυτές ήταν ιππήλατες: τις τραβούσαν δύο άλογα, τα οποία κάλπαζαν δίπλα-δίπλα και έπρεπε να απέχουν μεταξύ τους, ούτως ώστε το ένα άλογο να μην ενοχλεί το άλλο κατά τον καλπασμό. Προκειμένου να εξασφαλίζεται η σταθερότητα της άμαξας, οι τροχοί δεν έπρεπε να είναι ευθυγραμμισμένοι με τα ίχνη των αλόγων, ενώ δεν έπρεπε να είναι και πολύ απομακρυσμένοι, έτσι ώστε να αποτρέπονται τα ατυχήματα κατά την διασταύρωση δύο αμαξών στην ίδια οδό.

Ιδού λοιπόν η απάντηση στο αρχικό μας ερώτημα! Το διάκενο στις ράγιες των Αμερικανικών σιδηροδρόμων εξηγείται, αφού 2.000 χρόνια νωρίτερα, σε μιαν άλλη ήπειρο, οι ρωμαϊκές άμαξες κατασκευάζονταν ανάλογα με το φάρδος που έχουν τα καπούλια δύο αλόγων.

Και τώρα, το κερασάκι στην τούρτα: Υπάρχει και μια προέκταση αυτής της ιστορίας με το διάκενο στις ράγιες και τα καπούλια των αλόγων. Αν δει κανείς το Αμερικανικό διαστημικό λεωφορείο στην εξέδρα εκτόξευσής του, μπορεί να παρατηρήσει δύο πλευρικές δεξαμενές καυσίμων που είναι στηριγμένες εκατέρωθεν της κεντρικής δεξαμενής.

Η εταιρεία Thiokol κατασκευάζει αυτές τις δεξαμενές στο εργοστάσιό της στην Γιούτα. Θα ήθελαν να τις κάνουν μεγαλύτερες, αλλά οι δεξαμενές αποστέλλονται σιδηροδρομικώς στο σημείο εκτόξευσης. Η σιδηροδρομική γραμμή μεταξύ του εργοστασίου και του Ακρωτηρίου Κανάβεραλ περνά από μια σήραγγα, κάτω από τα Βραχώδη Όρη. Αυτή η σήραγγα περιορίζει το μέγεθος των δεξαμενών στο πλάτος που έχουν τα καπούλια δύο αλόγων.

Έτσι, το πλέον εξελιγμένο μεταφορικό μέσον του κόσμου, το διαστημικό λεωφορείο, εξαρτάται από το φάρδος του κώλου ενός αλόγου. Οι τεχνικές προδιαγραφές και η γραφειοκρατία είναι αθάνατες! Επομένως, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε να κρατάτε στα χέρια σας παράξενες προδιαγραφές και θα αναρωτιέστε ποιος κώλος τις επινόησε, θα έχετε θέσει το σωστό ερώτημα.

ΥΓ: Είναι κρίμα που η πληροφορική δεν χρησιμοποιεί τόσο σταθερές προδιαγραφές…