Θανάσης Β. Κούγκουλος

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Νομού Έβρου και το Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης προσκαλούν τα μέλη τους, αλλά και το ευρύ κοινό, σε μία εκδήλωση με τίτλο Μνήμη Ελένης Λιανοπούλου.

Η εκδήλωση πρόκειται να γίνει την Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016 και ώρα 11.00 π.μ. στο Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης.

Η  κ. Γιούλη Ζήκα, Πρόεδρος Συνδέσμου Φιλολόγων Νομού Έβρου θα παρουσιάσει τη μελέτη του κ. Δημήτρη Παπαράλλη, «Ο Έρωτας και ο Θάνατος στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη”  και ο κ. Θανάσης Κούγκουλος, Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας τη μελέτη του κ. Δημήτρη Τζελέπη, «Το όνειρο και οι Μεταμορφώσεις του“. Επίσης, θα γίνει η  διάλεξη του κ. Παπαράλλη με τίτλο “Δουναι και λαβειν- Καταδύσεις στο έργο του Σεφέρη”.

Για το έργο της Ελένης Λιανοπούλου θα μιλήσει ο Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Νομού Έβρου κ. Αχιλλέας Τριανταφυλλίδης.

Γ.Μ. Βιζυηνός: 120 χρόνια από τον θάνατό του:

Θανάσης Κούγκουλος, Κατερίνα Σχοινά, Κωνσταντίνος Ρήγος, Μαρία Αλεξίου, Φιλοποίμην Ανδρεάδης

Σάββατο 16 Απριλίου, 7:30 μ.μ. στο ΕΜΘ, Αλεξανδρούπολη

Το Αρχείο Θρακικής Λογοτεχνίας του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης και το Σωματείο Φίλων του ΕΜΘ διοργανώνουν μια σειρά από δράσεις εντός και εκτός Ελλάδας με αφορμή τα 120 χρόνια από τον θάνατο του Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896) με γενικότερο τίτλο «Αντίδωρο από τη γενέθλια Θράκη».

Το Σάββατο 16 Απριλίου 2016 στις 7:30 μ.μ. (ημέρα της κηδείας του Βιζυηνού – 16 Απριλίου 1896) θα πραγματοποιηθεί στο καφέ του Μουσείου η τρίτη ομιλία από τον κ. Θανάση Β. Κούγκουλο, Δρ. Νέας Ελληνικής Φιλολογίας – Διευθυντή του Αρχείου Θρακικής Λογοτεχνίας, με τίτλο:

«Ο γενέθλιος τόπος στα διηγήματα του Γ.Μ. Βιζυηνού».

Ακολουθούν:

Κατερίνα Σχοινά, Φιλόλογος – Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ροδόπης, με τίτλο: «Η πεζογραφία του Μισέλ Φάις. Η Ελληνική Αϋπνία και η συνάντηση του συγγραφέα με τον Βιζυηνό».

Αποσπάσματα από την Ελληνική Αϋπνία αποδίδουν οι εκπαιδευτικοί Κωνσταντίνος Ρήγος, Μαρία Αλεξίου και ο ηθοποιός Φιλοποίμην Ανδρεάδης.

Μουσική σύνθεση: Χάρης Πήλιος

Τραγούδι: Στέλλα Τζεβελεκίδου

Θανάσης Β. Κούγκουλος

 Το αντιστασιακό τραγούδι της περιόδου 1940 – 1944

Ζητήματα ποιητικής και ιδεολογίας

 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το αντιστασιακό τραγούδι της περιόδου 1940 – 1944 αντιμετωπίζεται από τη νεοελληνική φιλολογία περισσότερο ως παραλογοτεχνικό φαινόμενο παρά ως αυθεντικό δημιούργημα άξιο προσοχής. Ωστόσο, με βάση τις θεωρητικές προϋποθέσεις που θέτει ο Γιώργος Βελουδής, αναμφίβολα ανήκει οργανικά στο σώμα της ελληνικής αντιστασιακής λογοτεχνίας. Υπολογίζεται ότι τα αντιστασιακά τραγούδια που σχετίζονται με τις οργανώσεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και του  Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) είναι πάνω από διακόσια πενήντα ενώ τα αντίστοιχα του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα ανέρχονται μόλις σε δώδεκα. Το σύνολό τους προσεγγίζει τα διακόσια πενήντα περίπου.

Η συλλογή και η τεκμηρίωση τους ξεκινά μέσα στην Κατοχή από τους ίδιους τους αγωνιστές της Αντίστασης. Η μετεμφυλιακή εκδίωξη της ηττημένης αριστεράς έχει αντίκτυπο στη σταχυολόγηση και στη μελέτη του αντιστασιακού τραγουδιού που γεννιέται στους κόλπους του ΕΑΜ, καθώς γίνεται απαγορευμένο είδος. Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 οργανωμένη απόπειρα αποθησαύρισης του σκόρπιου υλικού παρατηρείται στις πρώην σοσιαλιστικές λαϊκές δημοκρατίες, όπου καταφεύγουν οι πολιτικοί πρόσφυγες. Εκεί οι συνθήκες είναι ευνοϊκές εφόσον τα λαϊκά επαναστατικά τραγούδια δεν λογοκρίνονται και οι φορείς τους ανεμπόδιστα μπορούν να καταθέσουν τις μαρτυρίες τους. Δύο κατηγορίες συλλογών καταρτίζονται στο εξωτερικό: α. ανθολογίες με αντιστασιακή ποίηση, στις οποίες περιέχονται και τραγούδια από γνωστούς δημιουργούς (π.χ. Τραγούδια της Αντίστασης, Εκδοτικό “Νέα Ελλάδα”, 1951) και β. συναγωγές καθαρά αντιστασιακών τραγουδιών, όπως το βιβλίο του Τάκη Αδάμου από τις «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις» στο Βουκουρέστι το 1964. Εντούτοις, παρά τα φιλότιμα και, αρκετές φορές, αξιόλογα εγχειρήματα των αγωνιστών – ανθολόγων, παραμένει ακόμη ως αίτημα μία έγκυρη φιλολογική / κριτική έκδοση των κειμένων των αντιστασιακών τραγουδιών που θα βασίζεται σε επιτόπια, αρχειακή και βιβλιογραφική έρευνα και θα αντιπαραβάλλει μεθοδικά τις διάφορες παραλλαγές τους.

Τα τραγούδια δεν υπαγορεύονται από την ηγεσία των οργανώσεων προς τον αγωνιζόμενο λαό. Πληθώρα ιστοριογραφικών πηγών υποδεικνύει πως ακολουθείται αντίστροφη πορεία. Ως προς τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους χωρίζονται σε α. κατεξοχήν θούρια πρωτότυπα ή μεταπλασμένα και β. δημοτικογενή που διατηρούν το πυρήνα ενός παλιού δημοτικού ή απλώς μιμούνται το ύφος της δημοτικής ποίησης. Κατά το πλείστον τα πρώτα προέρχονται από λόγιους της πόλης και τα δεύτερα από ανθρώπους της υπαίθρου. Αν και σημαντικότατο μέρος τόσο των δημοτικογενών τραγουδιών όσο και των πιο επεξεργασμένων θουρίων είναι στην ουσία επώνυμη ποίηση, διαδίδονται και εξαπλώνονται με τους όρους της προφορικής λαϊκής λογοτεχνίας. Τέλος, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λησμονούμε πως τα αντάρτικα τραγούδια ανήκουν στη στρατευμένη λογοτεχνία. Προασπίζουν συγκεκριμένες ιδεολογικές θέσεις ανάλογα με την πολιτική και στρατιωτική παράταξη από την οποία πηγάζουν.

Κατεβάστε το Πρόγραμμα του 3oυ Συνεδρίου των Νεοελληνιστών των Βαλκανικών Χωρών PDF

Δύο μυθιστορήματα στο περιθώριο της πεζογραφίας του 1880:

 Η εικόνα του Έλληνα αστού της οθωμανικής περιφέρειας

Θανάσης Β. ΚΟΥΓΚΟΥΛΟΣ

Περίληψη

            Στην ανακοίνωσή μας ασχολούμαστε με δύο άγνωστα μυθιστορήματα του ύστερου 19^ου αιώνα, των οποίων οι συγγραφείς και οι ήρωες προέρχονται από τον χώρο του έξω ελληνισμού της περιφέρειας του οθωμανικού κράτους. Και τα δύο έργα κινούνται  στο περιθώριο του λογοτεχνικού και ειδολογικού κανόνα της πεζογραφίας του 1880. Πρόκειται για το «μυθιστορικόν ειδύλλιον» Θρακικαί Σκηναί του Σαράντου Ι. Σαραντίδη (Εν Κωνσταντινουπόλει 1891) και το «πρωτότυπον Ηπειρωτικόν μυθιστόρημα ή σκηνή εν Ιωαννίνοις» Η μυστική θυρίς του Λεωνίδα Μ. Βασιλειάδου (Εν Κωνσταντινουπόλει 1900).

            Ο Θρακιώτης Σαράντης Ι. Σαραντίδης υπογράφει το μυθιστόρημά του ως φοιτητής της Ιατρικής. Κατάγεται από την Τυρολόη Ανατολικής Θράκης. Λαμβάνει το πτυχίο του το 1895 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών με «Λίαν Καλώς» και ασκεί το επάγγελμα του ιατρού στη Ραιδεστό. Μετά το 1900 δραστηριοποιείται στους κόλπους της ελληνικής κοινότητας της πόλης ως μέλος της διοίκησης του συλλόγου «Αναγνωστήριο ¨Η Βισάνθ稻 και της αντιπροσωπείας της κοινότητας. Εκλέγεται βουλευτής Ραιδεστού στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση (1920 – 1922). Ο Ηπειρώτης Λεωνίδας Μ. Βασιλειάδης (Μέβγεζα Πωγωνίου 1876 – 1920) είναι γιος του επιχειρηματία στην Κωνσταντινούπολη και στη Βοστίνα Μανθάκη Βασιλειάδη. Σπουδάζει στο Πωγώνι και στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων, χρηματίζει διευθυντής του μονοπωλίου καπνού στη Βοστίνα, εκδίδει το ημερολόγιο Ηπειρωτικός Αστήρ (1904) και καταγίνεται με τη λογοτεχνία, την πολιτική και κοινωνική αρθογραφία, τη λαογραφία, την τοπική Ιστορία της Ηπείρου και τη συλλογή δημοτικών τραγουδιών.

            Κοινός παρανομαστής των εν λόγω μυθιστορημάτων είναι μία ρομαντικών καταβολών ιστορία αγάπης που εκτυλίσσεται στον γενέθλιο τόπο των συγγραφέων (Τυρολή/Ραιδεστός – Ιωάννινα). Δύο ταξικά αταίριαστοι νέοι ερωτεύονται σφόδρα, υπερπηδούν πλήθος εμποδίων και ο έρωτάς τους καταλήγει σε αίσιο τέλος. Συγκεκριμένα, στο Θρακικαί Σκηναί ο Στέφανος από την Τυρολόη, γιος του πλούσιου κτηματία Λυσιμάχου και μεγαλωμένος στο σπίτι του Σιορ Αλέξανδρου στη Ραιδεστό, γνωρίζει στην Ηράκλεια την πανέμορφη αλλά κοινωνικά κατώτερή του Ιάνθη και την ερωτεύεται αμέσως. Τον έρωτά του αντιμάχονται ο πατέρας του, ένας αντίζηλος, ο Αναστάσιος Περπίνης και κυρίως ο Γεράσιμος, το ψυχοπαίδι του Σιορ Αλέξανδρου που είναι εγκληματική φύση. Ο Γεράσιμος  συνεταιρίζεται με τον Περπίνη και συκοφαντούν τον Στέφανο για τον φόνο του γιου του Σιορ Αλέξανδρου. Ο Στέφανος οδηγείται άδικα στη φυλακή και η Ιάνθη καταφεύγει, έπειτα από δολοπλοκίες της συμμορίας του Γεράσιμου, στη Σηλύμβρια. Ο Στέφανος απελευθερώνεται από τη φυλακή και ανέρχεται σε υψηλά αξιώματα ενώ η Ιάνθη σχεδιάζει να αυτοκτονήσει, για να μην υποκύψει στις ερωτικές επιθυμίες του προστάτη της στη Σηλύμβρια. Στο τέλος θριαμβεύει η αρετή, καθώς ο Στέφανος συλλαμβάνει τον κακούργο Γεράσιμο, παντρεύεται την Ιάνθη και το δικαστήριο καταδικάζει σε θάνατο τον υπαίτιο των δεινών του. Στο  Η μυστική θυρίς ο πλούσιος Αιμίλιος και η φτωχή Αγγελική, από τα Ιωάννινα, ανταλλάσσουν όρκους αγάπης και υπόσχονται να παντρευτούν. Η ευκατάστατη οικογένεια του Αιμίλιου αναχωρεί για την Κωνσταντινούπολη και ο Θωμάς, ο μάγειρας της οικογένειας, αρχικά βοηθά τον Αιμίλιο αλλά μετά τον προδίδει διότι ποθεί ερωτικά την Αγγελική. Στην Κωνσταντινούπολη ο πατέρας του Αιμίλιου θέλει να τον παντρέψει με μία ομογενή, κόρη πλούσιας οικογένειας. Ο Αιμίλιος αρνείται πεισματικά και απειλεί ότι θα σκοτωθεί. Ο Θωμάς, κατά θεία δίκη, δολοφονείται από μία γυναίκα που ξεγέλασε ενώ το κορίτσι της Κωνσταντινούπολης πεθαίνει αιφνιδίως. Έπειτα από ένδεκα ολόκληρους μήνες ο Αιμίλιος επιτέλους επιστρέφει στα Ιωάννινα για να παντρευτεί την Αγγελική.

             Τα δύο μυθιστορήματα ακολουθούν τύπους και μοτίβα της προγενέστερης πεζογραφίας των ρομαντικών χρόνων σε συνδυασμό με στοιχεία και κατακτήσεις του ρεύματος της λεγόμενης ηθογραφίας. Παρότι διαδραματίζονται εντός του οθωμανικού κράτους σχεδόν αγνοούν τον τουρκικό παράγοντα. Με φόντο την παρόμοια ερωτική πλοκή αναπαριστούν την ιδεολογία της ελληνικής αστικής κοινωνίας των επαρχιών της οθωμανικής αυτοκρατορίας στα τέλη του 19^ου αιώνα.

 Κατεβάστε το πρόγραμμα του Διεθνούς Συνεδρίου Ταυτότητες: γλώσσα και λογοτεχνία PDF