Θανάσης Β. Κούγκουλος

Η Ήπειρος ως λογοτεχνικός μύθος στη μεταπολεμική πεζογραφία, Διδακτορική Διατριβή, Τμήμα Φιλολογίας Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2012.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στη διδακτορική διατριβή μας εξετάζουμε τη λειτουργία της γεωγραφικής περιοχής της Ηπείρου ως λογοτεχνικού μύθου στην πεζογραφία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και, ειδικότερα, στην πεζογραφία που μυθοποιεί τον ηπειρώτικο χώρο ως γενέθλιο τόπο. Επικεντρωνόμαστε σε εκατόν σαράντα δύο κείμενα οκτώ πεζογράφων που ανήκουν και στις δύο μεταπολεμικές γενιές. Στην πρώτη κατατάσσονται οι Δημήτρης Χατζής,  Κίμωνας Τζάλλας, Φρίξος Τζιόβας και Γιάννης Δάλλας και στη δεύτερη οι Τάσος Πορφύρης, Χριστόφορος Μηλιώνης, Στέφανος Σταμάτης και Φάνης Μούλιος. Στην πλειονότητά τους λειτουργούν ως ομάδα κατά το ξεκίνημά τους και συμμετέχουν στην εκδοτική επιτροπή της περιοδικής έκδοσης των Ιωαννίνων Ενδοχώρα (1959 -1966). Με βάση διάφορες εκδοχές της θεωρίας του λογοτεχνικού χώρου και του λογοτεχνικού μύθου, που παρουσιάζονται στο εισαγωγικό μέρος, και ακολουθώντας τη μέθοδο της χαρτογράφησης την οποία προτείνει η λογοτεχνική γεωγραφία, διακρίνουμε την κειμενική αναπαράσταση της ηπειρώτικης γεωγραφίας σε δύο κατηγορίες: «τόπος-σκηνικό» και «τόπος-φάσμα». Στην πρώτη μελετάμε το άστυ (κυρίως τα Ιωάννινα) και την ύπαιθρο, σε συνάρτηση με τον συμβολισμό που διαθέτουν και με τους αξιακούς κώδικες που μεταφέρουν, ως προσδιορισμένο άμεσα ή έμμεσα τοπογραφικό υπόστρωμα του κειμένου. Στη δεύτερη ερευνούμε τη φασματική ανασυγκρότηση της Ηπείρου, όταν η μυθοπλασία τοποθετείται σε μη ηπειρώτικη σκηνογραφία (Αθήνα, Γερμανία, Αγγλία). Παρατηρούμε ότι η λογοτεχνική Ήπειρος συμβαδίζει κατά γράμμα με τη βιωμένη Ήπειρο των δημιουργών. Προσεγγίζουμε ακόμη τις αθέατες χωρικές όψεις της ηπειρώτικης παρουσίας: α. την ιστορική διάσταση της Ηπείρου από τη σκοπιά της θεματικής του πολέμου, ιδίως της πολεμικής δεκαετίας του 1940 ως πεδίο εχθρικής δράσης και β. τον συμβολοποιημένο τόπο-Ήπειρο ως πεδίο θετικής δράσης. Στον αντίποδα του πολέμου, ο χώρος συμβολοποιείται θετικά από την προφορική λογοτεχνία (δημοτικό τραγούδι, θρύλοι), το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα και την τοπική ιστοριογραφία. Διαπιστώνουμε ότι κυρίαρχα θέματα και μοτίβα προέρχονται από τον Δημήτρη Χατζή και κατεξοχήν από τη συλλογή του Το τέλος της μικρής μας πόλης (1953, 1963) και τονίζουμε τον κεντρικό του ρόλο στη συγκρότηση της μεταπολεμικής πεζογραφίας της ηπειρώτικης εντοπιότητας.

Αντίτυπα στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Αντίτυπα στη Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων

Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (Online ανάγνωση)

Κατεβάστε

Η Ήπειρος ως λογοτεχνικός μύθος στη μεταπολεμική πεζογραφία

Ηλεκτρονική έκδοση 2013: Εθνολογικό Μουσείο Θράκης

ISBN: 978-960-99633-1-2

Επιμέλεια σε συνεργασία με την Κ. Καφετζή, Σε μακρά οδό απανδόχευτο. Ιωάννα Φιλιππίδου 1953-1999, Θρακικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού, Αλεξανδρούπολη 2010.

Τόμος για τη γλύπτρια και ποιήτρια Ιωάννα Φιλιππίδου.

Ιωάννα Φιλιππίδου (Αλεξανδρούπολη 1953 – 1999): Ποιήτρια, γλύπτρια. Σπούδασε γλυπτική και εφαρμογές τέχνης του βιβλίου στην Αθήνα (1972-1979). Τη δεκαετία του ΄80 περιπλανήθηκε στην Ευρώπη, παρουσιάζοντας δουλειά της σε εκθέσεις και εικαστικά συμπόσια. Αυτοκτόνησε.

Έργα: Σταυρός δια γραφής (1979) και Πορθμός-Διόδια (1979). Ανήκει τυπικά στη «γενιά του ’70», ωστόσο το έργο της στέκεται πάνω από τα συμβατικά χαρακτηριστικά της γενιάς της. Ακροβατεί ανάμεσα στο συλλογικό και το ιδιωτικό, την πολιτική καταγγελία και την έκφραση του προσωπικού αδιέξοδου.  Κεντρικός άξονας της ποίησής της είναι η υποκειμενική σύνδεση του έρωτα με τον θάνατο. Η αιχμηρότητα και ο οξύς πόνος της συγγενεύουν με τον άλλο τραγικό αυτόχειρα της γενιάς του ’70, τον Αλέξη Τραϊανό.

Ιωάννα Φιλιππίδου 1953-1999: Σε μακρά οδό απανδόχευτο PDF