Θανάσης Β. Κούγκουλος

• Thanasis V. Kougkoulos, “Tarihin çelişkili versiyonları ve Kurgu. Sotiria Maragozaki: Ο Ύπατος της Σμύρνης [İzmir’deki Yüksek Komiser] (2012)” [Αντιφατικές εκδοχές της Ιστορίας και Μυθοπλασία. Σωτηρία Μαραγκοζάκη: Ο Ύπατος της Σμύρνης (2012)], μτφρ. Lale Alatlı, Roman Kahramanları 50 (Nisan/Haziran 2022), σσ. 23-27. Στην τουρκική γλώσσα.

      Συμμετοχή στο αφιέρωμα «Mübadele» [Ανταλλαγή των πληθυσμών] του τουρκικού περιοδικού Roman Kahramanları με επιμελητές τους Georgios Salakidis και Ömer Asan, το οποίο εστιάζει στους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες σύγχρονων ελληνικών και τουρκικών μυθιστορημάτων με θέμα τη συνύπαρξη των Ρωμιών και των Τούρκων στην Ανατολή, τον μικρασιατικό πόλεμο και την επακόλουθη Ανταλλαγή των πληθυσμών. Στο ιστορικό μυθιστόρημα ο μυθιστορηματικός λόγος δεν είναι ιδεολογικά αμέτοχος, αλλά λειτουργεί κριτικά απέναντι στον ιστοριογραφικό λόγο που υποτίθεται ότι ερμηνεύει με όρους αδιαμφισβήτητης αλήθειας το πραγματικό ιστορικό πλαίσιο. Υπ’ αυτήν την έννοια η μυθοπλαστική αφήγηση συγκρούεται, συμπληρώνει, διορθώνει, τροποποιεί, αποδομεί, υπερβαίνει τις επίσημες ή επικρατούσες εκδοχές της Ιστορίας.

      Το μυθιστόρημα Ο Ύπατος της Σμύρνης (2012) της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη ανήκει στην κατηγορία των σύγχρονων ελληνικών ιστορικών μυθιστορημάτων που επαναπροσεγγίζουν με ψύχραιμη ματιά το συγκρουσιακό παρελθόν των Ελλήνων και των Τούρκων στις αρχές του 20ου αιώνα. Βασική πρόθεση της αφήγησης είναι να ρίξει φως στην αινιγματική προσωπικότητα του Έλληνα διοικητή της Σμύρνης Αριστείδη Στεργιάδη, ο οποίος λειτουργεί ως ένας αμέτοχος, αφανής κεντρικός ήρωας. Για αυτόν μιλούν εννέα κύρια μυθιστορηματικά πρόσωπα -διαφορετικού φύλου, κοινωνικής τάξης και ηλικίας- αποδίδοντας  διάφορες εκδοχές και αντιφατικές μεταξύ τους όψεις του Στεργιάδη. Τα δρώντα πρόσωπα από δευτεραγωνιστές της Ιστορίας μετατρέπονται σε πρωταγωνιστές του αφηγηματικού σύμπαντος. Σε μικρότερο βαθμό είναι υπαρκτά πρόσωπα που συναντιούνται στη βιβλιογραφία, αλλά κυρίως είναι επινοημένοι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες, που ανταποκρίνονται στα ιστορικά δεδομένα

            Μέσα από την οπτική γωνία των εννέα χαρακτήρων ο αναγνώστης παρακολουθεί σταδιακά το χρονικό της παρουσίας του Στεργιάδη στη Σμύρνη. Τα πρόσωπα αυτά συνθέτουν ένα «πολυφωνικό ιστορικό μυθιστόρημα», κατά τον όρο του Ρώσου θεωρητικού της λογοτεχνίας Mikhail Bahtin. Συνιστούν αυτόνομες και αυτεξούσιες φωνές, ενώ παράλληλα στην αφήγηση συγχωνεύονται ποικίλα είδη του λόγου: ετεροδιηγητικές και ομοδιηγητικές αφηγήσεις, εγγραφές σε ημερολόγια, επίσημα έγγραφα, σμυρναίικα παραμύθια, θεατρικού τύπου διάλογοι, δημοσιογραφικά άρθρα, προκηρύξεις, ποιήματα. Με τον τρόπο αυτό προκαλείται η κριτική σκέψη του αναγνώστη, ο οποίος τελικά καλείται να αποκωδικοποιήσει μόνος του τις προσθέσεις και την αμφιλεγόμενη δράση του έμπιστου συνεργάτη του Βενιζέλου.

Tarihin çelişkili versiyonları ve Kurgu. Sotiria Maragozaki İzmir’deki Yüksek Komiser (2012) adlı PDFi indiriniz