Θανάσης Β. Κούγκουλος

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣTΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
«ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ:
ΠΟΛΥΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ»
(Κομοτηνή, 17-19 Μαρτίου 2017)

Θανάσης Β. Κούγκουλος

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Οι Πομάκοι της Θράκης στο σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα:

Εικονολογική προσέγγιση

    Η αναζήτηση της διάζευξης ταυτότητα vs ετερότητα και της εικόνας του αλλοεθνούς και αλλόθρησκου Άλλου αποτελούν, το τελευταίο χρονικό διάστημα, σταθερό ερευνητικό προσανατολισμό στη νεοελληνική φιλολογία. Η απεικόνιση του Άλλου στη λογοτεχνία εντάσσεται στο θεωρητικό πλαίσιο των συγκριτολογικών σπουδών και ειδικότερα στο πεδίο της λογοτεχνικής εικονολογίας. Η θεματική των μουσουλμάνων Πομάκων της Θράκης εμφανίζεται πολύ αργά στη νεοελληνική πεζογραφία και αποδίδει μέχρι στιγμής ελάχιστα έργα. Πρόκειται για τα μυθιστορήματα: Κρυμμένοι Άνθρωποι του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (1990), Μελέκ θα πει άγγελος της Ιφιγένειας Θεοδώρου (2001), Ο δικός μου θεός του Βαγγέλη Αυδίκου (2004), Το αγόρι από τη Γη των Κικόνων της Αφροδίτης Ευαγγελίδου – Τσέτλακα (2006) και Δακρυσμένο διαμάντι. Το παράθυρο μιας Πομάκας στον ουρανό του Όμηρου Μαυρίδη (2011). Η Θράκη αποτελεί τον γενέθλιο τόπο των συγγραφέων ή έναν τόπο που συνδέεται στενά με τις προσωπικές τους εμπειρίες. Τα παραπάνω μυθιστορήματα, ανεξάρτητα από τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά και τις ετερόκλιτες αφετηρίες τους (από το κοινωνικό και το ερωτικό μυθιστόρημα έως το campus novel, τον μαγικό ρεαλισμό, τις ανθρωπολογικές διαστάσεις και την εφηβική λογοτεχνία), αναπαριστούν τους Πομάκους ως τον μειονοτικό Άλλο που ασπάζεται έναν πολιτισμικό και θρησκευτικό κώδικα διαφορετικό από τον κυρίαρχο. Η κειμενική εικόνα των Πομάκων σε αρκετά σημεία συμβαδίζει με το κοινωνικό φαντασιακό, δηλαδή με τα στερεότυπα που προβάλλει η ελληνοκεντρική εκδοχή της συλλογικής αναπαράστασης αυτής της εθνοτικής ομάδας μέσα από εξωλογοτεχνικές προσεγγίσεις. Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες που φέρουν την ταυτότητα του Πομάκου συνήθως έχουν θετικό ή αρνητικό πρόσημο ανάλογα με τον βαθμό ανταπόκρισής τους στην προκατασκευασμένη εικόνα της πλειονότητας. Εντούτοις, δεν λείπει και η απεικόνιση του Πομάκου-Άλλου με όρους ενσυναίσθησης, κυρίως στα μυθιστορήματα των Γρηγοριάδη και Αυδίκου.

Κατεβάστε το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΓΙΑ ΠΟΜΑΚΟΥΣ PDF