Θανάσης Β. Κούγκουλος

Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου

Έτος Ιδρύσεως: 1992, Αρ. Εγγραφής: 401/92

73005   Πύργος Αλικιανού Χανίων

Τηλ. +Fax: 28210 77102, κιν.: 6937088443

E-mail: eks-ik@eks-ik.eu,  ekapsome@yahoo.gr

Ιστοσελίδα: www.eks-ik.eu

    Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο

     “Εκατό χρόνια από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Ιστορία και πολιτισμός. Οι αγώνες για την Ένωση στη λογοτεχνία”.

(Εταιρεία Κρητικών Σπουδών-Ίδρυμα Καψωμένου

Χανιά, 26 – 28  Ιουλίου 2013)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 26. 07. 2013

19.00 Προσέλευση – Εγγραφή συνέδρων
19.30 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Ριζίτικο Τραγούδι
Καλωσόρισμα
Απαγγελία: Κατερίνα Χέλμη
Χαιρετισμοί από εκπροσώπους αρχών και φορέων
Αναλόγιο: Κατερίνα Χέλμη
20.00 –  Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Οι πνευματικές καταβολές του Ελευθέριου Βενιζέλου
Ριζίτικο Τραγούδι
Έκθεση ιστορικών ντοκουμέντων, επιμ. Δημήτρης Ερηνάκης
Έκθεση γραμματοσήμων της Κρητικής Πολιτείας, επιμ. Γ. Σημαντηράκης
21.00 – ΚΡΗΤΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ – Χορευτικός Όμιλος «Το Ρόδον»

ΣΑΒΒΑΤΟ, 27. 07. 2013

09.00 Θεματική ενότητα: Οι Κρήτες Ιερολοχίτες σπουδαστές
Α. Εισήγηση μαθητών Γυμνασίου Αλικιανού
Η δράση των Κρητών σπουδαστών στους Βαλκανικούς πολέμους
Β. Μανούσος Μαραγκάκης και ομάδα μαθητών του Α΄ Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου
«Της λησμονιάς η βρύση»: Η πορεία των Μακεδονομάχων Σπουδαστών Ρεθύμνου στην Ήπειρο και τη Μακεδονία (Ιστορικό ντοκιμαντέρ)
Γ. Ηλεκτρονική παρουσίαση δύο σχολικών εκδόσεων
Ημερολόγιο Γυμνασίου Αλικιανού και Α΄ Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου για τους Ιερολοχίτες σπουδαστές

Α΄ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Τα Ιστορικά, Ι
10.20 – Στρατής Παπαμανουσάκης, Διευθυντής του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου
Η διαλεκτική πορεία της Κρήτης προς την Ένωση
10.40 – Εμμανουήλ Θεοδωράκης, Ιστορικός
Παράγοντες και γεγονότα σταθμοί της Κρητικής Πολιτείας
11:00 – Πέτρος Βαμβακάς, Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Emmanuel College της Βοστώνης
Η γεωπολιτική σημασία της Κρήτης για την Ελλάδα, 100 χρόνια μετά την Ένωση
11.20 – Γιώργος Γεωργής, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου, πρ. Πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα
Η απήχηση της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα στην Κύπρο
11.40 – Έλλη Λεμονίδου, Λέκτορας Πανεπιστημίου Πατρών
Πρωταγωνιστές του Κρητικού Αγώνα στην υπηρεσία του Ελευθερίου Βενιζέλου κατά τα διάρκεια του 1910
12.00 – Μαρία Ε. Δελάκη, Δφ
Ελισάβετ Κονταξάκη. Η αμφιλεγόμενη Υπαιτία και η λογία πολιτικολογούσα γυνή: επιχειρώντας την επανοηματοδότηση της προσωπικότητας της «Ελισάβετ της Κρήτης» ή της «Ελισάβετ της Ανατολής» στην Ιστορία
12.20 Διάλειμμα

Β΄ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Τα Ιστορικά, ΙΙ
12.40 – Γιάννης Παπακώστας, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ο Δημήτριος Βικέλας και το Κρητικό Ζήτημα
13.00 – Κώστας Μακρής, Καθηγητής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σεούλ
Ο Βικτώρ Ουγκώ και η Κρήτη
13.20 – Κώστας Φουρναράκης, Διευθυντής Ιστορικού Αρχείου Κρήτης
Η ιστορική ρίμα «Η μάχη τ’ Αλικιανού, 15 Μάρτη 1878»: η αφήγηση της μάχης
13.40 – Βάσω Μουζουράκη
Όψεις στου εκκλησιαστικού ζητήματος στην περίοδο της Κρητικής Πολιτείας

Γ΄ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Οι αγώνες των Κρητών μέσα από τη λογοτεχνία, Ι
18.00 – Κώστας Κασίνης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ο Παλαμάς και η Κρήτη
18.30 – Ν. Ε. Παπαδογιαννάκης, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης
Αντωνίου Ιω. Αντωνιάδου, Κρητηΐς: Ο Όμηρος ως διακείμενο
18.50 – Ελπινίκη Νικολουδάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης
Ηλίας Βουτιερίδης, Ἡμερολόγιον τοῦ Τάγματος Ἐπιλέκτων Κρητῶν: ιστορική γνώση και αισθητική συγκίνηση
19.10 – Μαριλένα Κουζίνη, Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου “Paul Valery” – Montpellier III
Η Κρήτη και το όραμα της Ένωσης με την Ελλάδα μέσα από την Ευρωπαϊκή λογοτεχνία
19.30 Διάλειμμα

Δ΄ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Οι αγώνες των Κρητών μέσα από τη λογοτεχνία, ΙΙ
19.50 – Ιωάννα Ραμουτσάκη, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων
Ο παλλαϊκός πόθος για την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Οθωμανικό ζυγό και την Ένωσή της με την Ελλάδα μέσα από τη Νεοελληνική λογοτεχνία και την Τέχνη
20.10 – Ελένη Παπαδάκη, Φιλόλογος
«Ο Καπετάν Μιχάλης» του Ν. Καζαντζάκη και το σύστημα αξιών της Κρήτης
20.30 – Αργυρώ Μουντάκη, Υποψήφια Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
«Ο νεκρός και η σημαία του» του Νικολάου Ποριώτη: η παραμυθιακή τεχνοτροπία στην υπηρεσία του ιστορικού σημαίνοντος
20.50 – Μαρία Πατρελάκη, D.E.A. Νέας Ελληνικής Φιλολογίας
Ν.Ε. Παπαδογιαννάκης, «Δύο κιβωτάρια και μια ιστορία». Μια λογοτεχνική μετάπλαση του Κρητικού Ζητήματος
21.30 – Θεατρική παράσταση «Μουτζουρωτής χαρτιών» (Τα παιδικά χρόνια του Κωστή Παλαμά). Σενάριο, σκηνοθεσία, εκτέλεση από τη συγγραφέα και ηθοποιό Μαρινέλλα Βλαχάκη. Το έργο παρουσιάζει η Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Βαρβάρα Περράκη.

ΚΥΡΙΑΚΗ, 28. 07. 2013

Ε΄ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Ιστορία και πολιτισμός, Ι
Φιλολογικός Σύλλογος «Ο Χρυσόστομος»

Αναλόγιο
10.30 – Ν. Παπαδογιαννάκης – Ελπινίκη Νικολουδάκη
Αντώνιος Γιάνναρης – Χατζημιχάλης Γιάνναρης: ανάμεσα στ’ άρματα και στα γράμματα
Η Χορωδία Ριζίτικου από τους Λάκκους τραγουδά αποσπάσματα από το έπος του Χατζημιχάλη Γιάνναρη «Η Κρητικοπούλα»

ΣΤ΄ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Ιστορία και πολιτισμός, ΙΙ
Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου

18.30 – Βίβιαν Φαρμάκη, Δφ Νέας Ελληνικής Φιλολογίας
Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς και το αιώνιο ηρωικό πάθος στα «βάθρα του λόγου» του «Ερωτόκριτου»
18.50 – Θανάσης Κούγκουλος, Δφ Νέας Ελληνικής Φιλολογίας
Η εικόνα του Τουρκοκρητικού στη νεοελληνική πεζογραφία: Από τη γενιά του ’30 στο σύγχρονο ιστορικό μυθιστόρημα
19.10 – Ομάδα Φιλολόγων: Εύη Βαΐτση, Aντωνία Μαλακωνάκη, Κατερίνα Μαρκουλάκη, Κλειώ Παπαδερού, Γιώτα Σαμιώτη
Η «Χάρτα» του Κρητικού Ζητήματος στη νεοελληνική λογοτεχνία (απόπειρα καταγραφής δημιουργών και έργων)
20.10 Απολογισμός των εργασιών του Συνεδρίου
20.30 Εγκαίνια της Ομαδικής Εικαστικής Έκθεσης «Εκατό χρόνια από την Ένωση». Επιμέλεια: Γιάννης Μαρκαντωνάκης

               ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Θανάσης Β. Κούγκουλος

Η εικόνα του Τουρκοκρητικού στη νεοελληνική πεζογραφία. 

Από τη γενιά του ’30 στο σύγχρονο ιστορικό μυθιστόρημα

Η διερεύνηση της εικόνας του Τουρκοκρητικού στη νεοελληνική πεζογραφία αποτελεί ένα ζήτημα που αφορά το θεωρητικό πεδίο της πολιτισμικής εικονολογίας και συνδέεται άμεσα με τη θεματική των αγώνων για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Ο Τούρκος ως εθνικά ή θρησκευτικά Άλλος αρχίζει να ανιχνεύεται -κυρίως στην πεζογραφία- τα τελευταία μόλις τριάντα χρόνια, παρότι συνιστά έναν από τους κεντρικούς άξονες της λογοτεχνίας του νέου ελληνισμού ήδη από τις πρώιμες φάσεις της ιστορίας της. Η σχετική μελέτη διαπιστώνει τρία στάδια στη νεοελληνική πεζογραφία από τον 19^ο αιώνα μέχρι σήμερα:

α. Στον 19^ο αιώνα και στις αρχές του 20^ου ο Τούρκος ταυτίζεται σχεδόν πάντα με τον «προαιώνιο» εχθρό.

β. Από τη γενιά του 1930 έως τη δεκαετία του 1960 όσα πεζογραφήματα σχετίζονται με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών αντιστρατεύονται τη ρητορική του εθνικισμού.

γ. Μετά το 1960, και ιδίως από τα χρόνια της μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα, στις αφηγήσεις με κοινωνική προβληματική είναι έκδηλη η αποδοχή και η κατανόηση του αλλοεθνούς και αλλόθρησκου Τούρκου.

Με βάση το παραπάνω σχήμα αναζητούμε την εικόνα του Τουρκοκρητικού από τη γενιά του ’30 έως το σύγχρονο ιστορικό μυθιστόρημα. Επικεντρωνόμαστε κυρίως σε τέσσερα κείμενα: δύο από τη γενιά του ’30 (Παντελής Πρεβελάκης, Το Χρονικό μιας Πολιτείας – Έλλη Αλεξίου, Γ΄ Χριστιανικόν Παρθεναγωγείον) και δύο από τη μοντέρνα πεζογραφία (Μάρω Δούκα, Αθώοι και φταίχτες – Σωτηρία Μαραγκοζάκη, Ο Ύπατος της Σμύρνης). Παράλληλα γίνονται αναφορές σε συγγραφείς της Κρήτης (π.χ. στους Γιάννη Μουρέλλο, Γιώργο Μαράντη, Μανώλη Δερμιτζάκη) και σε Τούρκους λογοτέχνες  (π.χ. στoυς Ahmet Yorulmaz και Feride Çiçekoğlu), που αναπαριστούν στο έργο τους Τουρκοκρητικούς ήρωες και πρόσφυγες.